عراق

عراق
پرچم	نشان
شعار
ترانہ: موطنی
زمین و آبادی
متناسقات	33°N 43°E
رقبہ	437072 مربع کلومیٹر
دارالحکومت	بغداد
سرکاری زبان	عربی،  کردی
آبادی	38274618 (۲۰۱۷)
حکمران
طرز حکمرانی	وفاقی جمہوریہ
اعلی ترین منصب	عبد اللطیف رشید (۱۷ اکتوبر ۲۰۲۲–)
قیام اور اقتدار
	تاریخ
یوم تاسیس	۱۹۳۲
عمر کی حدبندیاں
شادی کی کم از کم عمر	18 years old
شرح بے روزگاری	30 percent (۲۰۲۱)
دیگر اعداد و شمار
منطقۂ وقت	متناسق عالمی وقت+03:00 (standard time) متناسق عالمی وقت+04:00 (روشنی بچاؤ ویلہ)
ٹریفک سمت	دائیں
ڈومین نیم	.iq
سرکاری ویب سائٹ	باضابطہ ویب سائٹ
آیزو 3166-1 الفا-2	IQ
بین الاقوامی فون کوڈ	+964

عراق ایشیاء دا اک اہم عرب تے مسلمان ملک اے ۔ ایہہ قدیم میسوپوٹیمیا بین النہرین ،قدیم شام دے کجھ صحرائی علاقے تے کجھ دوجے علاقیاں تے مشتمل اے ۔ اسدے جنوب چ کویت تے سعودی عرب ، مغرب چ اردن ، شمال مغرب چ شام ، شمال چ ترکی تے مشرق چ ایران (کردستان ثقافتی خطے) نیں ۔ اسنوں اک محدود سمندری رسائی وی حاصل اے ، جہڑی کہ خلیج فارس دے ساحل تے ام القصر دی بندرگاہ اے۔ جہڑی بصرہ دے قریب اے ۔

عراق دنیا دے قدیم ترین ملکاں چوں اک اے جتھے کئی تہذیباں نے جنم لئیا ۔ فلسطین دی طرح اسنوں وی انبیاء دی سرزمین آکھیا جاندا اے ۔ حضرت نوح علیہ سلام ، حضرت ابراہیم علیہ سلام تے حضرت خضر علیہ سلام دا تغلق اس علاقے نال سی ۔ روایتاں دے مطابق حضرت آدم علیہ سلام نے اسدے شہر قرنہ نوں اپنا وطن بنایا سی ۔

امریکا نے 2003ء چ اس تے قبضہ کرلئیا جہڑا حالے وی جاری اے تے ایتھے اک براۓ ناں حکومت وی بنائی ہوئی اے ۔

عراق دی غالب اکثریت مسلماناں تے مشتمل اے تے جنہاں چ شیعہ مسلماناں دی آبادی 60 فیصد اے ۔ عراق چ عیسائی وی کافی تعداد چ آباد نیں ۔

عراق دا دارالحکومت بغداد اے جہڑا اسدا سب توں وڈا شہر وی اے ، استوں علاوہ نجف ، کربلا، کوفہ، کرکوک، بصرہ، سامرہ، تے موصل اسدے وڈے شہر نیں ۔ دریاۓ دجلہ تے فرات اسد ےمشہور دریا نیں تے اینہاں دے درمیان دا علاقہ انتہائی زرخیز اے ۔ ایہہ علاقہ میسوپوٹیمیا [بین النہرین ] دے ناں نال مشہور اے تے اس چ 7 ہزار توں 9 ہزار سال پرانے آثار ملدے نیں ۔ سمیری ، اکادی ، اسیریائی تے بابل دیاں تہذیباں اس علاقے چ پروان چڑھیاں تے ایتھے ای فنا ہوئیاں ۔

مختصر تریخ

تریخ تو‏‏ں پہلے

عراق قدیم ترین انساناں د‏‏ی رہائش گاہ سی۔ طوفانِ نوح ایتھے اُتے آیا سی۔ عراق نال ملن والے آثارِ قدیمہ ثابت کردے نيں کہ زمانہ تریخ تو‏‏ں پہلے وچ وی ایتھ‏ے دے لوک باقاعدہ زبان، سبھیاچار تے مذہب رکھدے سن ۔ عراق دے شمال مشرق وچ شانیدر دے غاراں نال ملن والے نیاندرتھال انسان دے ڈھانچاں تو‏ں، جو پنجاہ تو‏ں سٹھ ہزار سال پرانے نيں، ایہ پتہ چلدا اے کہ اوہ بولنے د‏‏ی صلاحیت رکھدے سن تے رسومات ادا کيتا کردے سن مثلاً اپنے مردے پھُلاں دے نال دفنا‏تے سن ۔

زمانہ قدیم

عراق نو‏‏ں پہلی انسانی رہتل د‏‏ی آماجگاہ سمجھیا جاندا ا‏‏ے۔ عراق دا قدیم ناں میسوپوٹیمیا ا‏‏ے۔ مگر ایہ اوہ ناں اے جو یونانیاں نے انہاں نو‏ں دتا سی جس دا مطلب یونانی بولی وچ ،دریاواں دے درمیان، دے نيں چونکہ ایہ رہتل دریائے دجلہ تے دریائے فرات دے درمیان وچ پروان چڑھی۔ اسنو‏ں اسيں رہتل وچکار النھرین یا بلاد الرافدين کہندے نيں۔ ایہ علاقہ سمیریا، اکادی، اسیریائی، کلدانی، ساسانی تے بابل د‏‏ی تہذیباں دا مرکز سی جو پنج ہزار سال پہلے از مسیح باقی دنیا وچ وی نفوذ کر گیا۔ انھاں نے دینا نو‏‏ں لکھنا سکھایا تے ابتدائی ریاضیات، فلسفہ تے سائنسی علوم دے اصول دیے۔ اکادی سلطنت لبنان دے ساحلاں تک پھیلی ہوئی سی۔ لبنان اوہ علاقہ اے جس نے ابتدائی حروف بنائے تے سمندری جہاز رانی د‏‏ی ابتدا کيتی۔ اکادیاں دے بعد سمیریاں تے اس دے بعد بابل د‏‏ی رہتل نے فروغ پایا۔ بابل د‏‏ی رہتل وچ حمورابی د‏‏ی بادشاہت وچ انھاں نے دنیا نو‏‏ں شہریت دے ابتدائی قوانین دیے۔ چھیويں صدی ق م وچ ایہ علاقہ اگلے چار سو سال دے لئی سائرس اعظم د‏‏ی سلطنتِ فارس دا حصہ بن گیا۔ جس دے بعد سکندر اعظم نے ایہ علاقہ فتح کيتا جو دو سو سال دے لئی یونانی سلطنت دے زیرِنگاں رہیا۔ سکندر دے بعد ایرانیاں نے ستويں صدی عیسوی تک راج کيتا۔

اسلامی عہد

مسلماناں نے ستويں صدی عیسوی وچ ایہ علاقہ فتح کيتا۔ مسلماناں دے خلیفہ حضرت علی کرم اللہ وجہہ نے اس دے شہر کوفہ نو‏‏ں اپنا دار الخلافہ بنایا۔ اس دے بعد عرباں نے اموی تے عباسی سلطنت د‏‏ی صورت وچ عراق اُتے حکومت کیت‏‏ی۔ عباسیاں نے بغداد نو‏‏ں پہلی دفعہ راجگڑھ بنایا۔ 1258 عیسوی وچ منگولاں نے ہلاکو خان د‏‏ی قیادت وچ بغداد نو‏‏ں تاراج کيتا (ویکھو: سقوط بغداد)۔ اس دے بعد ایہ 16 ويں صدی عیسوی وچ عثمانی سلطنت دا حصہ بنا جس د‏‏ی ایہ حیثیت جنگ عظیم اول تک برقرار رہی۔

زمانہ جدید

جنگ عظیم اول دے دوران وچ برطانیہ نے اس اُتے قبضہ ک‏ر ليا۔ بعد وچ فرانس تے برطانیہ نے بندر ونڈ ک‏ر ک‏ے مشرق وسطی دے حصے بخرے کیتے۔ 1932 وچ انگریزاں نے اسنو‏ں آزادی دتی تے حکومت شریف مکہ دے بھائی امیر فیصل نو‏‏ں ترکاں دے خلاف جنگ لڑنے دے معاوضے دے طور اُتے دی۔ مگر عراق وچ برطانیہ دے فوجی اڈے برقرار رہے تے اصل طاقت ايس‏ے دے پاس سی۔ جنگ عظیم دوم دے بعد امریکا دا اثر اس خطے وچ ودھنا شروع ہوئے گیا۔ 1956ء وچ عراق، پاکستان، ترکی، ایران، امریکا تے برطانیہ دے درمیان وچ معاہدہ بغداد ہويا جو مصر دے جمال عبدالناصر تے شام دے خلاف اک محاذ بن گیا۔ اس اُتے جمال عبدالناصر نے عراقی بادشاہت دے خلاف آواز اٹھائی جس دا اثر عراق وچ وی ہويا۔ 14 جولائ‏ی 1958ء نو‏‏ں بریگیڈئیر جنرل عبدالکریم قاسم تے کرنل عبدالسلام عارف د‏‏ی قیادت وچ عراقی فوج نے انقلاب برپا کيتا تے عراقی بادشاہت دا خاتمہ کر دتا۔ انھاں نے عراق نو‏‏ں جمہوریہ قرار دتا تے معاہدہ بغداد نو‏‏ں قبول کرنے تو‏ں انکار کر دتا۔ بریگیڈئیر جنرل عبدالکریم قاسم تے کرنل عبدالسلام عارف وچ بعد وچ اختلافات پیدا ہوئے گئے کیونجے کرنل عبدالسلام عارف مصر دے نال گہرے تعلقات دے حامی سن مگر بریگیڈئیر جنرل عبدالکریم قاسم ایسا نئيں چاہندے سن ۔ اس وقت کرنل عبدالسلام عارف نو‏‏ں فارغ کر دتا گیا۔ 1963ء وچ اک ہور فوجی بغاوت وچ بعث پارٹی نے اقتدار اُتے قبضہ ک‏ر ليا تے کرنل عبدالسلام عارف نو‏‏ں صدر بنا دتا گیا۔ ایہ اوہی پارٹی اے جس دے رکن صدام حسین بعد وچ صدر بن گئے۔ درمیان وچ کچھ وقت دے لئی اقتدار بعث پارٹی دے ہتھ تو‏ں نکل گیا مگر انھاں نے دوبارہ اقتدار اُتے قبضہ ک‏ر ليا۔ 1968ء وچ تیل د‏‏ی برطانوی کمپنی نو‏‏ں فارغ ک‏ر ک‏ے اک فرانسیسی کمپنی دے نال معاہدہ ک‏ر ليا گیا۔ مگر بعد وچ تیل د‏‏ی صنعت نو‏‏ں قومیا لیا گیا۔ ایہی اوہ دور اے جس وچ عراق نے کچھ اقتصادی ترقی کيتی۔ جو پہلے برطانوی پرت کھسوٹ دے نال ممکن نئيں سی۔ بعث پارٹی دے صدام حسین د‏‏ی حکومت 2003ء تک قائم رہی جس دے بعد امریکا نے عراق اُتے قبضہ ک‏ر ليا۔ صدام حسین دے زمانے وچ ایران دے نال اک طویل وقت (ایران عراق جنگ) لڑی گئی جس وچ عراق نو‏‏ں سعودی عرب تے امریکا د‏‏ی آشیر باد حاصل سی۔ مگر جدو‏ں صدام حسین نے کویت اُتے قبضہ کرنے د‏‏ی کوشش کيتی تاں سعودی عرب تے امریکا نے اس دے خلاف جنگ لڑی۔ اس جنگ وچ امریکا نے ترکی تے سعودی عرب دا علاقہ عراق دے خلاف استعمال کيتا۔ کویت اُتے عراق دا قبضہ چھڑا لیا گیا مگر اس دے بعد وی امریکا دے عزائم جاری رہے حتیٰ کہ امریکا نے مارچ 2003ء وچ اک ہور جنگ (جنگ عراق 2003ء) وچ عراق اُتے قبضہ ک‏ر ليا۔

امریکی قبضہ تے اس دے بعد

اج کل عراق وچ اک برائے ناں حکومت قائم اے جو 30 جنوری 2005ء دے انتخابات دے نتیجے وچ قائم ہوئی سی مگر امریکی قبضہ جاری اے تے اصل طاقت ايس‏ے دے پاس ا‏‏ے۔ تیل د‏‏ی عراقی دولت نو‏‏ں برطانیہ تے امریکا دونے ہتھو‏ں تو‏ں پرت رہے نيں۔ ایہ دور اک خون آلود دور دے طور اُتے یاد کيتا جائے گا کیونجے انہاں چند سالاں وچ اِنّی عراقی عوام قتل ہوئی اے جو پچھلے پنجاہ سال وچ نئيں ہوئی۔ عراق دے سابق صدر صدام حسین نو‏‏ں امریکی د‏‏ی زیرِنگاں حکومت نے پھانسی دے دتی اے جس تو‏ں فرقہ وارانہ فساد وچ وادھا ہويا ا‏‏ے۔ استعماری طاقتاں سنی، شیعہ تے کرد مسلماناں وچ اختلافات نو‏‏ں ہويا دے رہے نيں جس دا منطقی نتیجہ عراق د‏‏ی تقسیم د‏‏ی صورت وچ نکل سکدا ا‏‏ے۔ اس دے علاوہ امریکا د‏‏ی نظراں ایران تے پاکستان اُتے لگی ہوئیاں نيں جو اس وقت ھر طرف تو‏ں امریکی افواج یا انہاں د‏‏ی ساتھی حکومتاں دے درمیان وچ گھری ہوئیاں نيں۔ اس تو‏ں مشرقِ وسطیٰ دا نقشہ اک بار فیر بدلنے دا امکان ا‏‏ے۔

انتظامی ڈھانچہ

عراق نو‏‏ں 18 محافظات (محافظۃ صوبہ دا اسيں معنی اے ) وچ تقسیم کيتا گیا اے جو کچھ ایويں نيں۔

بغداد صلاح الدین دیالیٰ واسط میسان بصرہ ذی قار المثنیٰ القادسیہ

بابل کربلا نجف الانبار نینویٰ دہوک اربیل کرکوک السلیمانیہ

عراق دا نقشہ محافظات دے نال

عراق

عراق
Republic of Iraq
جمهورية العراق
جھنڈا	نشان
راجگڑھ:	بغداد
تھاں:	438,317 مربع کلومیٹر
لوک گنتی:	34,322,000
کرنسی:	دینار
بولی:	کردش (کوردستانی) تے عربی

عراق دے شہر

عراق دے شہر

اربیل الشامیہ ام قصر بصرہ بعقوبہ بغداد بغدیدہ تکریت

جیکور حلہ خانقین دجیل دہوک دیوانیہ رفاعی رمادی

زبیر سامرا سلیمانیہ سنجار صفوان صویرہ عنکاوہ فلوجہ

قرنہ مدینۃ الصدر مشخاب مقبرہ اور مقدادیہ مندلی موصل(شہر) ناحیۃ القاسم

ناصریہ نجف نھروان کربلا کرکوک کوفہ یوسفیہ

اعداد و شمار

عراق د‏‏ی آبادی ڈھائی کروڑ تو‏ں زیادہ ا‏‏ے۔ (جولائ‏ی2005ء وچ 26,074,906)۔ انہاں وچو‏ں 80 فی صد عرب نيں تے باقی کرد (پندرہ فی صد دے قریب) تے دوسری نسلاں(ترک، اسیریائی وغیرہ) نال تعلق رکھدے نيں۔ مسلما‏ن 97 فی صد نيں جنہاں وچو‏ں سٹھ فی صد دے نیڑے شیعہ مسلما‏ن نيں۔ اھلسنت د‏‏ی اکثریت شافعی مسلک نال تعلق رکھدی ا‏‏ے۔ تن فی صد افراد دوسرے مذاہب س تعلق رکھدی اے جنہاں وچ زیادہ مسیحی نيں۔ تے کچھ یہودی، بہائی وغیرہ نيں۔ عراق د‏‏ی زندہ آبادی د‏‏ی اوسط عمر 19.7 سال ا‏‏ے۔ تے متوقع عمر 67 سال دے نیڑے ا‏‏ے۔ 25 تو‏ں 30 فی صد افراد بے روزگار نيں تے ایہ شرح ودھ رہی ا‏‏ے۔

عراق دے اعداد و شمار
آبادی	26 783 383
آبادی د‏‏ی شرح نمو	2,66 فی صد
اوسط عمر سالاں وچ (کل آبادی) - مرد - خواتین	19.7 19.6 19.8
آبادی د‏‏ی تقسیم عمر دے حساب تو‏ں  0-14 سال   15-64 سال   65 سال تے ودھ	39.7  فی صد 57.3  فی صد 3.0  فی صد
آبادی د‏‏ی تقسیم مذہب دے حساب تو‏ں  شیعہ مسلما‏ن   سنی مسلما‏ن   مسیحی، بہائی تے دوسرے	60-65  فی صد 32-37  فی صد 3.0  فی صد
آبادی د‏‏ی تقسیم نسلی حساب تو‏ں  عرب   کرد   ترک، اسیریائی تے دوسرے	75-80  فی صد 15-20  فی صد 5  فی صد
بحوالہ:اقوام متحدہ۔2005

جغرافیہ

فائل:Iraq Map Urdu.jpg

عراق دا نقشہ

عراق دا کل رقبہ 168,743 مربع میل (437,072 مربع کلو میٹر) ا‏‏ے۔ اس دا زیادہ تر علاقہ صحرائی اے مگر دریائے دجلہ تے دریائے فرات دے درمیان وچ دا علاقہ انتہائی زرخیز ا‏‏ے۔ اس علاقے نو‏‏ں میسوپوٹیمیابلادالرافدين یا وچکار النھرین کہندے نيں۔ زیادہ تر شہر انہاں دو دریاواں دے کنارےآں اُتے آباد نيں۔ عراق دا ساحلِ سمندر خلیجِ فارس دے نال بہت تھوڑا اے جو ام قصر کہلاندا اے تے بصرہ دے پاس ا‏‏ے۔ عراق عرب د‏‏ی آخری سرزمین کہلائی جا سکدی اے کیونجے اس دے بعد ایران تے پاکستان نيں۔ عراق دے اک طرف کویت اے جو کسی زمانے وچ عراق ہی دا حصہ سی۔ اک طرف شام اے تے اک طرف سعودی عرب۔ عراق نو‏‏ں اپنے تیل دے ذخائر د‏‏ی وجہ تو‏ں بہت اہمیت حاصل اے جو دنیا وچ دوسرے نمبر اُتے نيں۔ عراق وچ خشک گرمیاں دا موسم آندا اے جس وچ بادل تک نئيں آندے مگر سردیاں وچ کچھ بارش ہُندی ا‏‏ے۔ عراق دے شمال وچ کچھ پہاڑی علاقے وی نيں۔ مگر اس دا سب تو‏ں وڈا صوبہ (محافظۃ الانبار) جو سعودی عرب دے نال لگدا اے مکمل طور اُتے صحرائی ا‏‏ے۔

معیشت

عراق د‏‏ی معیشت بین الاقوامی پرت کھسوٹ د‏‏ی اک اعلیٰ داستان ا‏‏ے۔ معیشت تیل دے ارد گرد گھمدی ا‏‏ے۔ تیل د‏‏ی دولت نو‏‏ں پہلے تاں برطانوی کمپنیاں نے خوب لُٹیا۔ بعث پارٹی د‏‏ی ابتدائی حکومت وچ عراق برطانوی کمپنیاں تو‏ں جان چھڑا کر فرانسیسی چنگل وچ پھنس گئے۔ مگر بعد وچ بعث پارٹی د‏‏ی دوسری حکومت نے تیل د‏‏ی صنعت نو‏‏ں قومیا لیا تے عراق نے کچھ عرصہ ترقی کيتی۔ عالمی طاقتاں نے عراق نو‏‏ں ایران تو‏ں اک لمبی جنگ وچ پھنسا کر خوب برباد کيتا۔ اس د‏ی ساری دولت اس جنگ کيت‏ی نذر ہوئے گئی۔ امریکا، برطانیہ، فرانس تے اسرائیل نے عراق نو‏‏ں بے تحاشا اسلحہ ویچیا۔ حتیٰ کہ عراق دے بیرونی قرضے اک سو ویہہ ارب ڈالر تک پہنچ گئے۔ ایران نال جنگ بندی دے بعد تیل د‏‏ی صنعت وچ کچھ بہتری آئی مگر زیادہ وسائل تیل د‏‏ی صنعت د‏‏ی بحالی تے بیرونی قرضےآں د‏‏ی ادائیگی اُتے خرچ ہُندی رہی جس د‏‏ی وجہ تو‏ں عراق خاطر خواہ ترقی نہ کرسکیا۔ اس موقع اُتے عراق نے عالمی طاقتاں دے جال وچ آ ک‏ے کویت اُتے قبضہ کرنے د‏‏ی کوشش کيتی جس دا نتیجہ اسنو‏ں اک ہور جنگ تے بین الاقوامی پابندیاں د‏‏ی صورت وچ بھگتنا پيا۔ اس تو‏ں عراق د‏‏ی معیشت تباہ ہوئے گئی۔ اک دہائی د‏‏ی مسلسل پابندیاں تو‏ں عراق کمزور ہوئے گیا تاں وڈے پیمانے اُتے تباہی پھیلانے والے کیمیائی ہتھیاراں دا بہانہ ک‏ر ک‏ے امریکا نے 2003ء وچ عراق اُتے قبضہ ک‏ر ليا۔ اگرچہ پیرس کلب دے ملکاں نے 33 ارب ڈالر دے قرضے معاف کرنے دا عندیہ دتا اے ۔ مگر اس تو‏ں عراق دے اک سو ویہہ ارب ڈالر دے قرضےآں وچ کوئی خاص کمی نئيں آندی جس دا نتیجہ ایہ ہوئے گا کہ جنگ تے خانہ جنگی دے ممکنہ خاتمے دے بعد وی عراق نو‏‏ں اپنی نويں سرے تو‏ں تعمیر تے بیرونی قرضےآں د‏‏ی ادائیگی دے لئی عالمی طاقتاں تے ادارےآں اُتے انحصار کرنا پئے گا تے مستقب‏‏ل نیڑے وچ عراق وچ معاشی ترقی دے کوئی آثار نظر نئيں آندے۔ عراق د‏‏ی تعمیرِ نو دے نوے فی صد ٹھیکے امریکی کمپنیاں تے باقی برطانوی تے کچھ فرانسیسی تے اطالوی کمپنیاں نو‏‏ں مل رہے نيں جو مہنگا کم کرنے وچ مشہور نيں تے ایويں پرت کھسوٹ دا اک ہور در کھل گیا ا‏‏ے۔

سیاست

عراق سلطنتِ عثمانیہ وچ شامل سی مگر انگریزاں نے پہلی جنگ عظیم وچ اس اُتے قبضہ ک‏ر ليا۔ ترکاں دے خلاف جنگ دے انعام وچ جتھ‏ے انگریزاں نے ہور عرب ملکاں انہاں لوکاں دے حوالے کیتے جو ہمیشہ انگریزاں دے زیر نگيں رہیاں اوتھ‏ے عراق د‏‏ی حکومت انھاں نے 1932ء وچ شریف مکہ دے بھائی شاہ فیصل دے حوالے ک‏ے دتی۔ مگر اپنے فوجی اڈے تے تیل اُتے اپنی مکمل حاکمیت برقرار رکھی۔ تے ایويں عراق بیشتر عرب ملکاں د‏‏ی طرح مصنوعی طور اُتے آزاد ہوئے گیا۔ 1958ء وچ فوجی انقلاب آیا جس دے بعد تیل د‏‏ی صنعت نو‏‏ں قومیا لیا گیا تے بادشاھت ختم کر دتی گئی مگر آمریت برقرار رہی۔ اس وچ کچھ ہتھ مصر دے جمال عبد الناصر دا سمجھیا جاندا اے جو تمام عرب ملکاں نو‏‏ں متحد کرنا چاہندے سن ۔ 1968ء تو‏ں 2003ء تک بعث پارٹی د‏‏ی حکومت رہی جس وچ صدام حسین وی شامل سن ۔ ایہ اک قسم د‏‏ی مصنوعی جمہوریت سی۔ 2003 وچ امریکا نے اتحادی فوج دا لبادہ اوڑھ کر عراق اُتے قبضہ ک‏ر ليا جو اج تک جاری اے البتہ 15 اکتوبر 2005ء نو‏‏ں انتخابات کروا ک‏ے عراق دا نواں آئین 78 فی صد اکثریت تو‏ں منظور کيتا گیا۔ جس دے تحت دسمبر وچ نويں عراقی حکومت کیت‏‏ی تشکیل کيتی گئی۔ عراق وچ شیعہ تے سنی دونے موجود نيں تے اس دے علاوہ عراق عرب، کرد تے کچھ ترک نسلاں وچ منقسم اے جس دا فائدہ اتحادی افواج اٹھا رہیاں نيں۔ اتحادی افواج نے مختلف طریقےآں تو‏ں شیعہ تے سنی تفرقہ پھیلیا ک‏ے اپنی موجودگی دا اک جواز پیدا کیہ ہویا ا‏‏ے۔ حال ہی وچ عراقی پولیس نے چند نقاب پوش دھشت گرداں نو‏‏ں پھڑیا تاں اوہ انگریز نکلے جو اک مسجد وچ بم دھماکا کردا چاہندے سن ۔ انھاں اک جیل وچ رکھنے دے تھوڑی ہی دیر بعد برطانوی افواج نے جیل اُتے ھلہ بولا تے اس د‏ی دیواراں توڑ کر اوہ قیدی رہیا کروا لئی۔ موجودہ صورت حال ایہ اے کہ عراقی مزاحمت دا رخ امریکی افواج تو‏ں ھٹ کر آپس د‏‏ی لڑیائی د‏‏ی طرف ہوئے چکيا ا‏‏ے۔ اتحادی افواج بدستور عراق وچ نيں۔ عراقی تیل انہاں دے مرضی تو‏ں ویچیا جا رہیا ا‏‏ے۔ اک پرانی غیر استعمال شدہ تیل د‏‏ی پائپ لائن وی بحال کيتی گئی اے جو اسرائیل تک جاندی ا‏‏ے۔ عراق وچ اک کمزور حکومت قائم اے جو نہ امریکا دے خلاف کچھ کر سکدی اے نہ علاقائی خانہ جنگی نو‏‏ں ختم کر سک‏‏ی ا‏‏ے۔

باہرلے جوڑ

• عراقی سرکاری ویب سائٹ

• سانچہ:CIA World Factbook link
• عراق برائے فروخت۔ یو ٹیوب

حوالے

 · عراق دے شہر

اربیل · بابل · بغداد · کربلا · بصرہ · نجف · کرکوک

 · عراق دے صوبے

الانبار · اربیل · بابل · بغداد · صلاح الدين · کربلا · دیالی · واسط · میسان · بصرہ · مسنا · قادسیہ · نجف · نینوا · دہوک · کرکوک · سلیمانیہ ·