دینار
دینار لفظ یونانی لاطینی لفظ Denarius دی عربی شکل اے۔ عہد خلافت وچ سونے دے سکے دی اکائی سی۔ عمر دے زمانہ خلافت وچ دینار دی قیمت دس درہم سی جیہڑی بعد وچ باراں درہم تیکر ودھ گئی۔ وزن دے اعتبار توں ست دینار دا وزن دس درہم دے برابر ہُندا اے۔
دینار سونے دا ٹھیپا سی جدونکہ درہم چاندی دا سکّہ سی۔
دینار دا وزن 4.25 گرام ہُندا اے اتے ایہہ 22 قیراط یعنی % 91.7 سونے دا ہُندا اے۔
تریخ
سودھو
محمد صلی اللہ عليہ وآلہ وسلّم دے دور وچ ساسانی اَتے یونانی سکّے استعمال ہویا کر دے سن، جیہدا وزن 4.44 گرام توں لَے کے 4.5 گرام ہویا کردا سی۔ اہل عرب اس کاتبادلہ وزن دے حساب تاں کیا کردے سن لیکن محمد صلی اللہ عليہ وآلہ وسلّم نے اک دینار دا وزن اک مثقال قرار دتّا، جو 72 جَو (barley) دے داݨیاں دے وزن دے برابر ہوندا ہے۔ جدید معیار وزن دے مطابق ایہدا وزن تقریباً 4.25 گرام ہوندا ہے۔ حضرت عمر ۔ دے دور وچ انہاں سکّوں نوں کاٹھا گیا اتے اس دے وزن نوں اک مثقال تک لیایا گیا۔ محمد صلی اللہ عليہ وآلہ وسلّم نے اک معیار قائم کیتا کہ ست دینار دا وزن دس دراہم دے برابر ہو۔ لہذا اک درہم دا وزن تقریباً 2.975 گرام (تقریباً 3 گرام) ہوتاہے۔ عمر ۔ دے دور وچ اس اُتے بسم اللہ لکھیا گیا۔ علی ۔ تے عبد اللہ بن زبیر ۔ تے امیر معاویہ ۔ نے پہلی مرتبہ اپنے سکّے جاری کیتے۔ بعد وچ عبدالملک بن مروان نے مسلماناں وچ باقائدہ طورسے اپنے سکّے ڈھالنے شروع کیتے۔ جس کاوزن نہایت احتیاط دے نال 4.25 گرام رکھیا گیا۔[۱]
معیارِ وزن و خالصیت
سودھودینارکا وزن اک مثقال ہُندا اے۔ جس دا وزن 72 جو(barley) دے دانیاں دے وزن دے برابر ہوتاہے، جو 25۔4 گرام دے برابر ہوندا ہے۔ حضرت عمر دے قائم کردہ معیارکے مطابق ست دینار دا وزن دس دراہم دے برابر ہووے، تاں اک درہم دا وزن تقریباً 2.975 گرام (تقریباً 3 گرام) ہُندا اے۔ اس دی خالصیت کم ازکم 22 قیراط (یعنی 7۔91 فیصد) ہونی چاہیدی اے۔[۲]
استعمال
سودھودینارکے بوہت توں استعمالات نیں ۔ جس وچ چند اک تھلے نیں ۔[۱]
- بطورِ زر(زر)
- بطورِمعیار نصابِزکوٰۃ
- بطورِادائیگی زکوٰۃ
- مہر دا نصابِ معیار
- اسلامی قوانینِ سزاوجزا (حدود) وچ اس دا ورتوں
جدید دور وچ اجرا
سودھوتفصیل دے لئی دیکھو:
فائدے
سودھوسونے دے دینار دے بوہت توں فوائدہاں، جن وچ چند اک مندرجہ ذیل نیں ۔
- سونے دے دینار دے بوہت توں فوائد نیں ۔ کیونجے کرنسی دی قیمت اس دے اندر ہونی چاہیے۔ لہٰذا سونے سکوّں دی اپنی اک قدر و قیمت اے جو پوری دنیا وچ قابل قبول اے کیونجے ایہ اک حقیقی دولت اے کوئی ردّی کاغذ نئيں۔[۳]
- جدید معاشی نظام توں پہلے جدوں لوک آپس وچ تجارت کردے سن تاں اوہ جفرافیائی حدود توں ازاد سن۔ اوہ دنیا وچ جتھے وی جاندے سن سونے اَتے چاندی دے ٹھیپے اوتھے وزن دے حساب توں قبول کیتے جاندے سن۔ لوکاں نوں کوئی تکلیف نئيں ہویا کردتی سی۔ ایہہ ممکن نہ سی کہ امریکا وچ بیٹھا کوئی بینکر جاں شخص ہندوستان دی پوری قوم نوں غلام بناسکے۔ تے نالے ایہہ وی ممکن نہ سی کہ افغانستان وچ بیٹھا ہویا کوئی شخص جے تجارت کرے تاں یورپ وچ بیٹھا ہویا کوئی بینکر اس وچوں اپنا حصّہ کڈھ لے۔ یعنی تجارت حقیقی دولت وچ ہویا کردتی تھاں اسی لئی انسان آزاد سن۔[۴]
- اس دے نال نال لوک حکومت دے دھوکاں توں وی آزاد سن۔ اگر کوئی حکومت جاں بادشاہ منڈی وچ دولت لانا چاہدا سی تو اسنوں سونا جاں چاندی کہاں توں ڈھونڈ کر لانا پڑدا سی۔ ایسا نہ سی کہ بے دریغ دولت(کاغذی کرنسی)دے روپ وچ یکدم منڈی وچ ڈال دی جاندی، روپے،ڈالر وغیرہ دی قیمت وچ کمی ہوجاندی۔ جس دی سزا عام عوام نوں بگتنی پڑتی۔
یعنی اس دور مین جدوں کوئی حکومت جاں بادشاہ ملکی خزانہ لوٹ لیتے نیں تو فیر انہاں دے کول سرکاری ملازمین وغیرہ نوں تنخواہ دینے دے پیسے(کاغذی کرنسی)کم پڑجاندی اے تو اوہ زیادہ کاغذی کرنسی چھاپ دیندے نیں تاکہ ملازمین نوں تنخواہاں دی جاسکے تو کاغذی کرنسی دی قدر وچ کمی ہوجاندی اے، لہٰذا اگر کسے مزدور نے پچھلے دس سالاں وچ اک لکھ روپے جمع کیتے نیں ۔ تو حکومت دی کاغذی کرنسی دی زیادہ چھپوانی توں ہن اس دے اک لکھ روپے دی قدر پنجاہ، سٹھ ہزار روپے ہوگی۔ لہٰذا اس مزدور دی آدھی دولت حکومت نے ہڑپ کرلی تے اس بیچارے نوں پتہ ای نئيں کہ اصل وچ کیتا ہویا اس دے نال۔۔[۵] لہٰذا کاغذی کرنسی دے زیادہ چھپوائی دے ذریعے دنیا دی ہر حکومت اپنی عوام دی دولت نوں لوٹنے دے لئی استعمال کردتی نیں ۔ اسی لئی اگر کرنسی سونے دی ہو تو حکومت دے لئی ممکن نئيں کہ زیادہ کرنسی نوں چھپوا سکے کیونجے ہن کرنسی کاغذ دی نئيں بلکہ سونے دی اے۔ لہٰذا سونے تے چاندی توں بنے کرنسی توں عوام دی دولت، حکومت تے بین الاقوام ادارہ برائے زر(بین الاقوامی مالیاتی فنڈ)دے دھوکاں توں محفوظ رہدیاں نیں۔[۶]
- اس دے علاوہ سونے دے دینار دے اپنی قیمت ہر دور وچ برقرار رکھتی اے۔ اگر تساں دے کول سونے تے چاندی دے سکے ّ ہو تو تساں خواہ کسے وی ملک وچ چلے جائے تو اس دی قیمت برقرار رہتی نیں ۔ چاہے اوہ کوئی وی دور ہو جاں جداں وی حالات ہو، جنگ دا زمانہ ہو جاں امن دا دور، ملک دی معاشی حالت خراب ہو جاں چنگی ہو، ہر حالت وچ سونا اپنی قیمت نوں برقرار رکھتی اے۔ کیاں کہ سونے توں بنے کرنسی دی وجہ توں، کرنسی دی قیمت و قدر اس دے اندر ہُندی اے جدوں کہ کاغذ توں بنی کرنسی دی قدر اس دے اندر نئيں ہُندی بلکہ اوہ اک کاغذ دے سوا کچھ وی نئيں اے۔ اس لئی اگر اک انسان سونے تے چاندی دے سکوّں نوں زمین وچ دبادے تے چھار، پنج سو سال بعد کوئی شخص اس نوں نکالے، تد وی اس دی قیمت برقرار رہے گی تے اس دے لئی ایہ سکے ّ اک قیمتی خزانے دی شکل اختیار کرے گا۔ اس لئی اگر کسے نوں اج توں چھار پنج سو سال پہلے دے دور دے سکے ّ مل جائے تو اساں کہندے اے کہ اس نوں خزانہ مل گیا اے۔ ایہ خزانہ اصل وچ اس دور دی کرنسی(روپیہ،پیسہ)ای اے، جو خزانے دی شکل اختیار کیتے ہوئے اے۔ ہن تساں ذرا سوچئے کہ اگر اس دور وچ وی کرنسی کاغذ دی ہُندی تو فیر اس دی قدر ردّی کاغذ دے سوا کچھ وی نا ہُندی۔ اس لئی اگر انسان سونا لیکر زمین وچ دبا دے تے سو سال بعد اس نوں نکالا جائے تو اس دی قیمت برقرار رہتی اے۔ لہٰذا سونے چاندی دی وجہ توں اوہ پرانا معاشی نظام پائیدار سی۔[۷]
- اس دے علاوہ سونے چاندی دے سکوّں دا ایہ فائدہ وی پہلے حکومتاں تے عوام نوں ہویا کردا سی کہ اگر کوئی دشمن ملک آپکی کرنسی بنانا چاہدا سی، تو اسنوں وی سونے تے چاندی دے سکے ّ ای بنانے پڑدے سن۔ اس دے لئی ممکن نہ سی کہ اوہ کوئی وی ردّی کاغذ چھپوالیندا تے کرنسی کاپی کرلیندا۔
یعنی اس دور وچ کرنسی نوں دشمن ملک دی معیشت نوں تباہ کرنے دے لئی استعمال کیتا جاندا اے۔ دشمن ملک تساں دی کرنسی نوں چھاپ کر تساں دے ملک دے منڈی وچ لاتا اے، تو تساں دے ملک وچ کرنسی زیادہ ہوجاندی اے، جس دی وجہ توں اس دی قدر وچ کمی ہوجاندی اے تے ملک دا پیسہ تباء ہوجاندا اے، جس دی وجہ توں معیشت خراب ہوجاندی اے۔ لیکن اس نظام وچ ایہ ممکن نئيں جتھے کرنسی سونے تے چاندی توں بنی ہو۔ چنانچہ دنیا دا سب توں پائیدار معاشی نظام اک ایسا نظام ہو سکدا اے جس وچ کرنسی دی قدر وچ کمی نہ ہو، یعنی کرنسی دی اصل قدر اس دے اندر ہو۔[۷]
- اس دے علاوہ اگر دشمن ملک تساں دی کرنسی چھاپ لے تو اوہ صرف کاغذ دے چند نوٹاں دے بدلے تساں دے ملک دے مارکیٹ توں کوئی وی چیز خرید سکتے نیں ۔ مثلاً اوہ آپکے مارکیٹ توں سونا، چاندی،گندم، وغیرہ، غرض ہر چیز خرید سکتے نیں ۔ لیکن سونے دی صورت وچ ایہ ممکن نئيں۔[۳]
- کاغذی نوٹ جل کر راکھ ہو جاندے نیں ، پٹ جاندے نیں ، پانی لگنے توں خراب ہو جا تے نیں ، وقت دے نال نال خراب ہو جاندے نیں لیکن سونا تے چاندی نا جل کر راکھ ہو تی نیں تے نا ای پانی لگنے توں خراب ہُندی نیں تے 22 قیرات سونے دا سکّہ جس دی نال تھوڑا سا تانبا ملیا ہویا ہو، دی عمر سٹھ سال توں زیادہ ہُندی نیں ۔ یعنی سٹھ سال مسلسل استعمال دے بعد شاہد اس دے وزن وچ اک فیصد کمی آ جائے، جس نوں واپس ٹکسال لے جا کر اس وچ اک فیصد سونا ڈالنا ہو گا۔ جدوں کہ کاغذی کرنسی دی عمر دو توں تن سال ہُندی نیں ۔[۴]
ہور ویکھو
سودھو| وکیمیڈیا کامنز چ مورتاں: دینار |
حوالے
سودھو- ↑ ۱.۰ ۱.۱ Ibn Khaldun, The Muqaddimah، ch. 3 pt. 34۔
- ↑ Vadillo, Umar Ibrahim. The Return of the Islamic Gold Dinar: A Study of Money in Islamic Law & the Architecture of the Gold Economy. Madinah Press, 2004.
- ↑ ۳.۰ ۳.۱ Vadillo, Umar Ibrahim. "The Return of the Islamic Gold Dinar." Kuala Lumpur: The Murabitun Institute (2002)۔
- ↑ ۴.۰ ۴.۱ Meera, Ahamed Kameel Mydin. The Islamic Gold Dinar. Pelanduk Publications, 2002.
- ↑ Evans, Abdalhamid. "The Gold Dinar-A Platform For Unity." Proc. of the International Convention on Gold Dinar as An Alternative International Currency. 2003.
- ↑ "Introduction of Islamic dirham, dinar urged to get rid of usury"۔ Pakistan Today News, Date: Saturday, 14 جولائی، 2014,۔ 2018-12-25 میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 26 نومبر 2014
- ↑ ۷.۰ ۷.۱ Rab, Hifzur. "Problems created by fiat money gold Dinar and other alternatives." 2002)، International Conference on Stable and Just Global Monetary System.، IIUM, Kuala Lumpur. 2002.