شام
شام | |
---|---|
پرچم | نشان |
شعار |
|
ترانہ: حمات الدیار | |
زمین و آبادی | |
متناسقات | 35°13′00″N 38°35′00″E / 35.216667°N 38.583333°E [۱] |
بلند مقام | ماؤنٹ ہرمن (2813.95 میٹر ) |
پست مقام | جھیل طبریہ (-214 میٹر ) |
رقبہ | 185180 مربع کلومیٹر |
دارالحکومت | دمشق |
سرکاری زبان | عربی |
آبادی | 22933531 (۲۰۲۳)[۲] |
| 10073931 (۲۰۱۹)[۳] |
| 10024320 (۲۰۱۹)[۳] |
حکمران | |
طرز حکمرانی | پارلیمانی جمہوریہ |
اعلی ترین منصب | بشار الاسد (۱۷ جولائی ۲۰۰۰–) |
سربراہ حکومت | حسین عرنوس (۱۱ جون ۲۰۲۰–) |
مجلس عاملہ | حکومت سوریہ |
قیام اور اقتدار | |
تاریخ | |
یوم تاسیس | ۸ مارچ ۱۹۲۰ |
عمر کی حدبندیاں | |
شادی کی کم از کم عمر | 18 years old |
لازمی تعلیم (کم از کم عمر) | 6 years old |
لازمی تعلیم (زیادہ سے زیادہ عمر) | 15 years old |
دیگر اعداد و شمار | |
کرنسی | سوری لیرا |
مرکزی بینک | شامی مرکزی بینک |
منطقۂ وقت | متناسق عالمی وقت+03:00 (all year round )[۴][۵] |
ٹریفک سمت | دائیں [۶] |
ڈومین نیم | .sy |
آیزو 3166-1 الفا-2 | SY |
بین الاقوامی فون کوڈ | +963 |
ترمیم |
شام (عربی: سُورِيَا یا سورية) (جیہنوں بعض اوقات شام وی کہیا جاندا اے۔ شام دراصل مشرق وسطٰی دے اک وڈے علاقے لئی استعمال ہوݨ والی اک غیر واضح تاریخی اصطلاح اے۔) مشرق وسطیٰ دا اک وڈا تے تاریخی ملک اے۔ ایہدا مکمل ناں (عربی: الجمهورية العربية السورية) اے۔ اس دے مغرب وچ لبنان، جنوب مغرب وچ فلسطین تے اسرائيل، جنوب وچ اردن، مشرق وچ عراق تے شمال وچ ترکی اے۔ شام دنیا دے قدیم ترین ملکاں وچوں اک اے۔ موجودہ دور دا شام 1946ء وچ فرانس دے قبضے توں آزاد ہويا سی۔ اس دی آبادی دو کروڑ اے جنہاں وچ اکثریت عرباں دی اے۔ بہت تھوڑی تعداد وچ سیریائی، کرد، ترک تے دروز وی شام وچ رہندے نيں۔
شام دنیا دے پرانے دیساں وچوں اک اے۔ ایہ خلافت بنو امیہ دا گڑھ ریا۔ اج دا شام 20 صدی دے وڈھ وچ سلطنت عثمانیہ دا اک صوبہ سی۔ پہلی وڈی لڑائی وچ برطانوی فرانسیسی فوجاں نے ایس تے مل ماریا جنہاں کولوں ایہ 1946 وچ ازاد ہویا۔ ایہ کج چر لئی مصر نال وی جڑیا ریا۔ ایتھے ازادی مگروں فوجی بغاوتاں ہویاں۔ 1971 توں ایتھے حافظ اسد تے 2000 توں ایتھے اوہدا پتر بشار اسد راج کر ریا اے۔ پجھلے 19 مہینیاں توں شام دے لوک سرکار دی تبدیلی دی مانگ کر رۓ نیں جیہڑی اک ٹبر دے راج نال پچھلے 40 وریاں توں جل رئی اے تے 19 مہینیاں وچ ایس سرکار نے اپنے ای دیس دے 35000 دے نیڑے لوک قتل کر دتے نیں۔
جغرافیا
سودھوشام مغربی ایشیا وچ جزیرا نما عرب دے شمال وچ تے رومی سمندر دے چڑھدے کنڈوے ول اک دیس اے جیہدا چوکھا سارا تھاں سکا تے اچا نیواں اے۔ ایہ 185,180 مربع کلومیٹر تھاں تے اے۔ ایدے 1,295 مربع کلومیٹر تھاں تے اسرائیل نے مل ماریا ہویا اے۔ فرات شام دا وڈا دریا ایدے چڑھدے ولوں لنگدا اے۔ چرھدے ول شامی روہی اے تے دکھن ول جبل الدروز دا پربت دھارا اے۔ ماؤنٹ ہرمن، لبنان دے بارڈر تے (2,814 میٹر 9,232 فٹ) شام دا سب توں اچا پہاڑ اے۔ نطیریہ دا پربت دھارا اتر توں دکھن ول سمندری کنڈے ول پھیلیا ہویا اے جیدا سب توں اچا پہاڑ نبی یونس 1,562 میٹر (5,125 فٹ) اچا اے۔ 193 کلومیٹر لماں ایدا سمندری کنڈا اے۔ ایدی ولگن عراق نال 605 کلومیٹر اردن نال 375 کلومیٹر، ترکی نال 822 کلومیٹر، لبنان نال 375 کلومیٹر تے اسرائیل نال 76 کلومیٹر ملدی اے۔
تریخ
سودھوشام دنیا دیاں پرانیاں رہتلاں دا گڑھ رہیا اے ۔ دنیا دے قدیم ترین سامی قوماں تے زباناں دے آثار شام توں لبھے نیں ۔ مشرقی شہر عبیل توں 1975ء چ اک عظیم الشان سامی سلطنت دے آثار لبھے نیں ، جس چ قدیم ترین سامی زباناں تے تہذیباں دا بہترین نوادراتی اثاثہ شامل اے ، جنہاں چ 17 سو مٹی دیاں تختیاں نیں ، اینہاں تے اوس زمانے دی تجارت ثقافت تے زراعت وئیرہ دے بارے چ بیش قیمت معلومات درج نیں ۔ اینہاں دا زمانہ 25 سو قبل مسیح توں وی پہلے دا اے ۔ شام تے یکے بعد دیگرے کنعانیاں ، عبرانیاں ، ایرانیاں ، اسیریائی لوکاں تے بابل دے لوکاں نے قبضہ کیتا تے نویاں تہذیباں نوں جنم دتا ، جنہاں نوں اج دنیا دیاں قدیم تہذیباں دے ناں نال جاندے آں ۔ بعد چ رومیاں بازنطینیاں ، یونانیاں ، ایرانیاں تے عرباں نے شام تے حکومت کیتی ۔
قدیم زمانہ
سودھوشام دنیا دی قدیم ترین تہذیباں دا مرکز رہیا اے۔ دنیا دے قدیم ترین سامی اقوام تے زباناں دے آثار شام توں دست یاب ہوئے نيں۔ مشرقی شام دے شہر عبیل ( عربی: عبيل) توں 1975ء وچ اک عظیم سامی سلطنت دے آثار ملے نيں جس وچ قدیم ترین سامی زباناں تے رہتل دا بہترین نوادراندی اثاثہ سوریہل اے جس وچ 17000 مٹی دی تختیاں نيں۔ انہاں اُتے اس زمانے دی تجارت، سبھیاچار، زراعت وغیرہ دے بارے وچ بیش قیمت معلومات درج نيں۔ انہاں دا زمانہ 2500 ق م توں وی پہلے دا اے۔ شام اُتے اَگڑ پِچھڑ کنعانیاں، عبرانیاں، اسیریائی لوکاں تے بابل دے لوکاں نے قبضہ کيتا تے نت نويں تہذیباں نوں جنم دتا جنہاں نوں اج اسيں دنیا دی قدیم تہذیباں دے ناں توں جاندے نيں۔ بعد وچ رومیاں، بازنطینیاں، یونانیاں، ایرانیاں تے عرباں نے وی شام اُتے حکومت کیتی۔
اسلامی عہد
سودھودمشق جو دنیا دے قدیم ترین آباد شہراں وچوں اک اے، 636ء وچ مسلماناں نے فتح کيتا۔ بعد وچ 661ء توں 750ء تک اوتھے اموی سلطنت قائم رہی جس دی حدود ہسپانیہ توں وسط ایشیا تک سن۔ 750ء وچ عباسیاں نے امویاں نوں سلطنت و خلافت توں بے دخل کر دتا تے سلطنت دا مرکز بغداد بن گیا۔ 1260ء وچ مملوکاں نے اسنوں دوبارہ دار الخلافہ بنایا مگر امیر تیمور نے 1400ء وچ دمشق تے گردو نواح نوں تباہ کر دتا تے اس دے تمام نابغہ روزگار لوکاں تے ہنرمنداں نوں اپنے نال سمرقند لے گیا۔ اس دے بعد انیہويں صدی دے شروع تک ایہ زیادہ تر عرصہ سلطنت عثمانیہ دے تحت رہیا۔ 1918ء وچ اوتھے فرانسیسیاں تے برطانویاں دے ایما اُتے اک کٹھ پتلی حکومت قائم ہوئی جس دا نتیجہ ایہ سی کہ کچھ ہی عرصہ بعد شام دا زیادہ تر علاقہ فرانسیسیاں دے قبضہ وچ چلا گیا۔
فرانسیسی اختیار
سودھوشریف مکہ نے برطانوی سامراج دے ایما اُتے ترکی خلافت دے خلاف بغاوت کردے ہوئے 1918ء وچ دمشق وچ اک قومی حکومت قائم کرنے وچ مدد دتی جو فیصل بن حسین نے قائم کيتی جس دے تحت شام دے کچھ علاقے، لبنان، اردن تے فلسطین دے کچھ علاقے آندے سن ۔ 1919ء وچ انتخابات ہوئے تے اک مجلس قائم ہوئی مگر اصل طاقت برطانوی سامراج تے اس دے دوستاں دے پاس رہی۔ 1916ء وچ برطانیہ تے فرانس وچ اک خفیہ معاہدہ ہويا جسنوں سائیکس پیکوٹ معاہدہ کہندے نيں۔ جس دے بعد مجلس اقوام عالم، جو اقوام متحدہ دی ابتدائی شکل سی، دے ذریعے ایہ اقتدار فرانس نوں سونپ دتا گیا۔ 1920ء وچ فرانسیسی افواج نے شام اُتے مکمل قبضہ کر ليا تے شام نوں 1921ء وچ چھ ریاستاں وچ تقسیم کر دتا جنہاں وچ لبنان وی سوریہل سی۔ فلسطین دے بارے وچ انگریزاں نے 1917ء وچ ہی اک خفیہ معاہدہ (بالفور دا معاہدہ) کيتا سی جس وچ اوتھے اک یہودی ریاست دے قیام دی منظوری دتی گئی سی۔ ایہ اوہ عہد سی جس وچ فرانس، برطانیہ تے ہور سامراجی تے سرمایہ دار ملکاں نے مشرق وسطی نوں مختلف خفیہ معاہداں دی مدد توں آپس وچ ونڈ لیا سی۔ اس اثناء وچ شام وچ کئی مزاحمتی تحریکاں نے جنم لیا۔ فرانس نے شام نوں کئی دفعہ مصنوعی آزادی دا فریب دتا۔ 1932ء وچ شام وچ پہلی دفعہ آزادی دا اعلان ہويا مگر پارلیمنٹ فرانس دی مرضی کيتی سی تے تمام کابینہ ایداں دے لوکاں اُتے مشتمل سی جو فرانس دے حواری سن ۔ ايسے وجہ توں شام اس وقت اک آزاد ملک نہ بن سکیا۔ آزادی دی تحریکاں چلدی رہیاں حتیٰ کہ ایہ پارلیمنٹ فرانس نے 1939ء وچ دوسری جنگ عظیم دے بہانے ختم کر دتی۔ فرانس خود 1940ء وچ جرمنی دے قبضہ وچ آ گیا مگر شام فیر وی آزاد نہ ہوئے سکیا تے برطانوی تے فرانسیسی افواج نے 1941ء وچ شام نوں روند ڈالیا۔ اپنا قبضہ برقرار رکھنے دے لئی فرانس نے کئی پارلیمنٹاں بنوائی تے مصنوعی حکومتاں تشکیل دتیاں ایسی اک مجلس 1943ء وچ تشکیل دتی گئی جس دے نال 1944ء وچ فرانس نے اک معاہدہ آزادی کيتا۔ مگر 1945ء وچ فرانسیسی افواج نے دمشق دے ارد گرد گھیرا ڈال کر زبردست بمباری دی تے مجلس دی عمارت تباہ کر دتی۔ اس بمباری وچ شامی حکومت دے افراد دے علاوہ 2000 توں زیادہ عام لوک، عورتاں تے بچے ہلاک ہوئے۔ اس وقت شام دے صدر شکری القوتلی سن جنہاں توں برطانوی سفیر نے انہاں نال ملاقات کيتی تے فرانس دے نال صلح نامے اُتے دست خط یا کسی محفوظ مقام اُتے منتقلی دی تجویز دتی جو انہاں نے رد کردتی۔ انہاں دے اس عزم و حوصلے دے باعث ہی فرانس گھٹنے ٹیکنے اُتے مجبور ہويا تے اسنوں اگلے سال شام خالی کرنا پيا۔
آزادی
سودھودوسری جنگ عظیم دی وجہ توں فرانس تے برطانیہ دونے کمزور ہوئے گئے سن ۔ فرانس نے جدوں ایہ محسوس کيتا کہ اوہ ہور شام اُتے اپنا قبضہ نئيں رکھ سکدا تاں اس نے شام نوں آزادی دینے دا فیصلہ کيتا۔ 1946ء وچ فرانس نے 1944ء وچ کیتے جانے والے معاہدہ آزادی نوں دوبارہ تسلیم کر ليا تے 15 اپریل 1946ء نوں فرانسیسی تے برطانوی افواج شام توں نکل گئياں۔ 17 اپریل 1946ء نوں شام نے آزادی دا اعلان کر دتا تے ویہويں صدی دا اک آزاد ملک بن گیا۔ اس دا ناں الجمہوریہ السوریة رکھیا گیا۔ بعد وچ 30 مارچ 1949ء نوں برطانیہ، فرانس تے سی آئی اے (CIA) دی مدد توں اک فوجی بغاوت ہوئی جس نے حکومت اُتے قبضہ کر ليا تے کم و بیش اوہی کہانی شروع ہوئے گئی جو نو آزاد مسلمان ملکاں دی مشترکہ داستان اے۔
شام بطور آزاد ملک
سودھوسوری افواج نے 1948ء دی عرب اسرائیلی جنگ وچ حصہ لیا جس دے بعد برطانیا، فرانس تے امریکا دی جاسوسی تنظیم سی آئی اے نے اس دی حکومت دے خلاف سازشاں شروع کر دتیاں۔ اس سازش نے مارچ 1949ء دی فوجی بغاوت نوں جنم دتا۔ (1952ء وچ ایسی ہی فوجی بغاوت مصر وچ وی ہوئی)۔ جنرل حسنی الزعیم ( جنرل زعیم) نے اقتدار سنبھالیا۔ جنرل زعیم 25 جولائی 1949ء نوں اک استصواب رائے (ریفرینڈم) دے ذریعے 99 فی صد ووٹ لے کے صدر بن گیا۔ (بعینہ ایہی کہانی پاکستان تے دوسرے کئی ملکاں وچ وی دہرائی گئی اے )۔ اگست وچ اک ہور فوجی بغاوت ہوئی جس دے بعد جنرل زعیم نوں قتل کر دتا گیا۔ اک نويں حکومت بن گئی۔ اس حکومت نے عراق دے نال اتحاد دی کوشش کيتی جسنوں برطانیہ، فرانس تے امریکا دی جاسوسی تنظیم سی آئی اے نے سخت ناپسند کيتا حالاں کہ عراق وچ وی انھی دی کٹھ پتلی حکومت قائم سی۔ مگر اوہ اسلامی ملکاں دے اتحاد نوں برداشت نئيں کر سکدے سن چنانچہ ايسے سال دسمبر وچ اک ہور فوجی بغاوت وچ جنرل ششکالی دی حکومت قائم ہوئی۔ اس حکومت نے 1953ء وچ اک آئین وی منظور کيتا۔ عوامی دباو اُتے 1955ء وچ انتخابات ہوئے تے اک غیر فوجی حکومت قائم ہوئے گئی۔ جس نے مصر دی حکومت توں تعلقات قائم کیتے۔ روس دے نال قریبی تعلقات قائم ہوئے۔ 22 فروری 1958ء نوں مصر تے شام نے اتحاد کيتا تے اک متحدہ ملک قائم ہوئے گیا جس دا ناں متحدہ عرب جمہوریہ سی۔ یاد رہے کہ مصر وچ وی امریکی تے برطانوی حمایت یافتہ قوتاں ختم کر کے جمال عبد الناصر بر سر اقتدار آچکے سن جنہاں دی وجہ توں ایہ اتحاد ممکن ہويا۔ مگر 28 ستمبر 1961ء وچ سامراجی قوتاں دے ایما اُتے اک ہور فوجی بغاوت ہوئی جس نے ایہ اتحاد ختم کر کے شام نوں دوبارہ اک وکھ ملک دی حیثیت دے دی۔ ملک وچ روسی حمایت یافتہ لوکاں تے سامراجی حمایت رکھنے والےآں دے درمیان رسہ کشی جاری رہی تے 8 مارچ 1963ء نوں بعث جماعت دے لوکاں نے اقتدار اُتے قبضہ کيتا۔ بعث پارٹی نے تیل دی صنعت نوں قومیا لیا تے مسیحی مشنری سکولاں نوں بند کر دتا۔ 23 فروری 1966ء نوں ايسے جماعت دے حافظ الاسد نے حکومت اُتے قبضہ کر کے صدر امین حفیظ نوں برطرف کر دتا۔ انہاں حافظ الاسد دے بیٹے بشار الاسد اج کل شام دے حاکم نيں۔ 1973ء وچ شام نے مصر دے نال مل کے اسرائیل دے خلاف جنگ کيتی تے گولان دی پہاڑیاں دا کچھ حصہ آزاد کروایا۔ اس موقع اُتے روس تے امریکا دونے اک ہوئے گئے تے جنگ بندی وچ اہم کردار ادا کيتا۔ انہاں ملکاں نے مصر تے اسرائیل دی صلح کروائی تے مصر نے اسرائیل نوں تسلیم کر ليا اس مین بنیادی کردار امریکی وزیر خارجہ ہنری کسنجر نے ادا کيتا جو خود اک سابق جرمن یہودی سی۔ مگر شام اس حد تک جانے اُتے تیار نہ ہويا تے اسرائیل نوں تسلیم نئيں کيتا۔ 1976ء وچ شامی افواج لبنانی حکومت کیتی درخواست اُتے لبنان وچ داخل ہوئیاں تے لبنان وچ مسیحیاں تے مسلماناں دے درمیان خانہ جنگی نوں روکنے وچ اہم کردار ادا کيتا۔ 10 جون 2000ء نوں شام دے صدر حافظ الاسد طویل بیماری دے بعد 70 سال دی عمر وچ انتقال کر گئے۔ حافظ الاسد سنہ 1964ء وچ شام دی فضائیہ دے امیر دے عہدے اُتے فائز ہوئے تے اس دے تن سال بعد وزير دفاع بنے۔ سنہ 1970ء وچ انہاں نے حکومت دا تختہ الٹ کر شام دا اقتدار اپنے ہتھ وچ لیا تے فیر بعث جماعت دے قائد منتخب ہوئے۔ اک سال دے بعد اوہ استفتا دے ذریعے شام دے صدر بنے تے فیر کئی استفتااں دے ذریعے آخری دم تک عہدۂ صدارت اُتے باقی رہے۔ سنہ 1967ء وچ عرباں تے صیہونی حکومت دے درمیان ہونے والی جنگ دے دوران حافظ الاسد شام دے وزير دفاع سن ۔ اس جنگ وچ صیہونی حکومت نے جولان دی پہاڑیاں اُتے قبضہ کر ليا سی، لیکن سنہ 1973ء وچ حافظ الاسد اپنی فوج نوں مضبوط کرکے جولان پہاڑیاں دے اک حصے نوں واپس لینے وچ کامیاب ہوئے گئے۔ صیہونی حکومت کیتی سازشاں دا ڈٹ کر مقابلہ کرنا تے اسلامی جمہوریۂ ایران جداں، صیہونیت مخالف ملکاں دے نال تعلقات استوار کرنا، حافظ الاسد دے دور کی، شام دی خارجہ پالیسی دی خصوصیات وچ سوریہل نيں۔ حافظ الاسد دے بعد انہاں دے بیٹے بشار اسد نوں صدر منتخب کيتا گيا۔ انہاں نے وی اپنے والد دی پالیسیاں نوں اگے ودھایا خطے وچ جاری صیہونیت مخالف محاذ وچ شام دے بنیادی کردار نوں محفوظ رکھیا جو امریکا، اسرائیل تے خطے وچ انہاں دے حامی ملکاں نوں اک اکھ نہيں بھاندا چنانچہ اس وقت صدر بشار اسد نوں اک ایسی خانہ جنگی دا سامنا اے جس وچ ترکی، سعودی عرب تے قطر سمیت کئی ديگر ملکاں دا ہتھ نمایاں اے۔ اُتے صدر بشار اسد دی حکومت گرا کر انہاں دی جگہ کسی مغرب نواز نمائندے نوں اقتدار وچ لیانے دی انہاں دی کوئی وی کوشش تاحال کم یاب نہيں ہوسکی اے۔
بشار الاسد تے اوس وں پہلے اوہدے پیو دے 40 ورے توں پرانے راج دے خلاف شام دے لوک 15 مارچ 2011 نوں اٹھ کھڑے ہوۓ۔ ستمبر 2013 تک شامی دیسی لڑائی وچ اک لکھ توں ودھ لوک مارے جا چکے نیں۔ ازاد شامی فوج بشار دی فوج نال لڑ رئی اے تے ایہدا آگو ادریس سلیم اے۔
سیاسی ونڈ
سودھوکھبے طرف دتے گئے نقشے دے مطابق شام نوں چودہ مختلف صوبےآں وچ تقسیم کيتا گیا اے جنہاں نوں محافظات (محافظہ دی جمع) کہیا جاندا اے۔
شمار | محافظہ | |
---|---|---|
1 | محافظہ اللاذقیہ | اللاذقیہ |
2 | محافظہ ادلب | ادلب |
3 | محافظہ حلب | حلب |
4 | محافظہ الرقہ | الرقہ |
5 | محافظہ الحسکہ | الحسکہ |
6 | محافظہ طرطوس | طرطوس |
7 | محافظہ حماہ | حماہ |
8 | محافظہ دیر الزور | دیر الزور |
9 | محافظہ حمص | حمص |
10 | محافظہ دمشق | – |
11 | محافظہ ریف دمشق | – |
12 | محافظہ القنیطرہ | القنیطرہ |
13 | محافظہ درعا | درعا |
14 | محافظہ السویداء | السویداء |
بولی
سودھوعربی شام دی سرکاری بولی اے۔ ایدیاں اگے کئی پڑبولیاں نیں۔ کرد تھاں وچ کردی بولی جاندی اے۔ آرمینیائی تے ترک بولیاں وی آرمینی تے ترکمانی لوک بولدےنیں۔ عربی دے چلن توں پہلے ایتھے دی بولی آرامی سی جیہڑی ہجے وی اساری لوک بولدے نیں۔ کلاسیکی سیریائی وی چل رئی اے۔ لیندی نویں ارامی وی اک گراں وچ بولی جا رئی اے۔
مذہب
سودھومسلمان شام دی لوک گنتی دا 87٪ توں 90٪ بندے نیں۔ جنہاں وجوں 74٪ سنی مسلمان نے 13٪ شیعہ تے 10٪ سائی نیں۔ 3٪ دروز نیں۔
انٹرنیٹ
سودھوشام وچ ٹیلی مواصلات تے ٹیکنالوجی دی وزارت دی طرف توں نگرانی کر رہے نيں۔ اس دے علاوہ، حکومت نوں انٹرنیٹ تک رسائی دی تقسیم وچ اک لازمی کردار ادا کردا اے۔ انٹرنیٹ اُتے سنسر شپ دے قوانین دی وجہ توں، 13،000 انٹرنیٹ دے کارکناں نے مارچ 2011 ء تے اگست 2012ء دے درمیان گرفتار کيتا گیا اے۔[۷]<ref>http://www.ste.gov.sy>/ref
معیشت
سودھوشام اک ترقی پزیر ملک اے جس دی معیشت اشتراکیت نظریات اُتے مبنی اے۔ زیادہ تر صنعتاں قومی ملکیت وچ نيں۔ سٹھ فی صد لوک ویہہ سال توں کم عمر نيں یعنی کم نئيں کردے۔ اس دے علاوہ خواتین وچ وی کم کرنے دا رحجان کم ہی اے۔ اس دے باوجود بے روزگاری دی شرح ویہہ فی صد توں زیادہ رہندی اے۔ شام کچھ تیل برامد کردا اے۔ جس وچ صرف ايسے صورت وچ وادھا دی توقع اے جے بین الاقوامی تیل کمپنیاں سرمایہ کاری کرن جو اج کل امریکی دباو دی وجہ توں بند اے۔ اس طرح دی معیشت بار بار فوجی انقلاب تے بعد وچ انتہائی سخت پابندیاں دی وجہ توں پیدا ہوئی اے۔ شام دی صنعت کچھ ترقی یافتہ اے تے اوہ اپنی ضروریات پوری کرنے دے قابل وی اے۔ شام دی صرف اک تہائی زمین قابل کاشت اے جس دا زیادہ انحصار بارش اُتے اے۔ زراعت اک ایسا شعبہ اے جس وچ نجی ملکیت دی شرح زیادہ اے مگر زرعی اشیا دی درآمد و برآمد اُتے حکومت دا اختیار زیادہ اے۔ فی کس آمدنی پنج ہزار امریکی ڈالر توں زیادہ اے۔ مگر شہری لوکاں تے دیہاتیاں دی آمدنی وچ بہت فرق اے۔
اہم اعداد و شمار
سودھوشام دے 80 فی صد دے نیڑے لوک پڑھے لکھے نيں جنہاں دی فی کس آمدنی پنج ہزار امریکی ڈالر توں زیادہ اے۔ شام وچ 92 فی صد توں زیادہ مسلمان تے تقریباً اٹھ فی صد مسیحی، علوی تے دروز نيں۔ عربی النسل لوک 85 فی صد نيں تے کرد لوک 10 فی صد نيں۔ باقی لوکاں وچ آرمینیائی، اسیریائی تے ہور لوک سوریہل نيں۔ شام وچ عراقی تے فلسطینی مہاجرین دی تعداد وی تقریباً ویہہ لکھ دے نیڑے اے۔ عربی سب توں اہم بولی اے لیکن دیہات وچ کچھ علاقےآں وچ شام دی قدیم زباناں مثلاً آرامی وی سننے نوں مل سکدیاں نيں مگریہ قدیم زباناں دم توڑ رہیاں نيں۔
سیاست
سودھوشام وچ اک پارلیمانی جمہوری نظام قائم اے۔ بعث پارٹی نوں قانوناً سب توں زیادہ اختیار اے۔ اگرچہ چھ ہور پارٹیاں وی کم کردیاں نيں تے حکومتی نظام دا حصہ نيں مگر بعث پارٹی نوں اک قانون دے تحت برتری حاصل اے تے عملاً ايسے دے نظریات دے تحت حکومت چلدی اے۔ ایہ پارٹیاں مل کے اک کونسل بناندی نيں جس دا انتخاب ہر چار سال بعد ہوتاہے مگر اس کونسل نوں محدود اختیارات حاصل نيں۔ اصل اختیارات صدر نوں حاصل نيں جس دی صدارت دی توثیق دے لئی ہر ست سال بعد اک ریفرینڈم ہُندا اے۔ صدر کابینہ دا انتخاب کردا اے۔ صدر ہی فوج دا سربراہ ہُندا اے اگرچہ خود فوجی نئيں ہُندا۔ ایہ نظام بعث پارٹی دی حیثیت نوں مضبوط رکھدا اے۔
شام دے شہر
سودھو- دمشق (عربی وچ دمشق ۔)
- حلب (عربی وچ حلب ۔)
- درعا (عربی وچ درعا ۔)
- دير الزور (عربی وچ دير الزور ۔)
- حماہ (عربی وچ حماة ۔)
- حسکہ (عربی وچ الحسكة ۔)
- حمص (عربی وچ حمص ۔)
- ادلب (عربی وچ إدلب ۔)
- لاذقیہ (عربی وچ اللاذقية ۔)
- قنیطرہ (عربی وچ القنيطرة ۔)
- رقہ (عربی وچ الرقة ۔)
- سویدا (عربی وچ السويداء ۔)
- طرطوس (عربی وچ طرطوس ۔)
- تدمر (عربی وچ تدمر ۔)
- قامشلی (عربی وچ القامشلي ۔)
- ابلا ( عربی وچ ع إبلا ف،)
شام تصویراں وچ
سودھو-
تدمر، شام وچ آثار قدیمہ
-
دمشق وچ صلاح الدین ایوبی دا مزار
-
صحن جامع اموی۔ دمشق
-
شام وچ اک رومی سیئیٹر
-
مسجد جامع النوری دا مینار۔ حماہ، شام
-
تدمر، شام وچ اک قدیم تھئیٹر
تصویر نوں وڈا کرنے لئی اس اُتے کلک کرن۔
حوالے
سودھو- ↑ "صفحہ [[:سانچہ:نام صفحہ]] في خريطة الشارع المفتوحة"۔ OpenStreetMap۔ اخذ شدہ بتاریخ ۳ دسمبر ۲۰۲۴ وصلة إنترويكي مضمنة في URL العنوان (معاونت)
- ↑ https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/syria/
- ↑ ۳.۰ ۳.۱ ۳.۲ ۳.۳ ۳.۴ ۳.۵ ۳.۶ ۳.۷ ناشر: World Bank Open Data
- ↑ سوريا.. اعتماد التوقيت الصيفي على مدار السنة — ناشر: Enab Baladi — شائع شدہ از: ۴ اکتوبر ۲۰۲۲
- ↑ Permanent daylight saving time in Syria — ناشر: Time.is — شائع شدہ از: ۵ اکتوبر ۲۰۲۲
- ↑ http://chartsbin.com/view/edr
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
باہرلے جوڑ
سودھوشام دے بارے چ ہور جانن لئی وکیپیڈیاساتھی منصوبے: | |
ڈکشنری وکشنری توں | |
مشترکہ زریعے کومنز توں | |
آزاد تعلیمی موادتے مصروفیات ویکیورسٹی توں | |
آزاد متن خبراں ویکی اخبار توں | |
مختلف اقتباساں دا مجموعہ ویکی اقتباسات توں | |
آزاد کتاب گھر ویکی منبع توں | |
آزاد نصابی تے دستی کتاباں ویکی کتاباں توں |