لبنان

لبنان
سانچہ:نام صفحہ پرچم	سانچہ:نام صفحہ نشان
شعار (انگریزی وچ: Lebanon Passion for Living)
ترانہ:  لبنانی قومی ترانہ
زمین و آبادی
متناسقات	33°50′00″N 35°46′00″E
بلند مقام	قرنات السودہ (3088 میٹر )
پست مقام	بحیرہ روم (0 میٹر )
رقبہ	10452 مربع کلومیٹر
دارالحکومت	بیروت
سرکاری زبان	عربی
آبادی	6100075 (۲۰۱۸)
خواتین	2814124 (۲۰۱۹) 2748285 (۲۰۲۰) 2713490 (۲۰۲۱) 2662356 (۲۰۲۲)  سانچہ:مسافة
مرد	2967783 (۲۰۱۹) 2914639 (۲۰۲۰) 2879140 (۲۰۲۱) 2827383 (۲۰۲۲)  سانچہ:مسافة
حکمران
طرز حکمرانی	پارلیمانی جمہوریہ
سربراہ حکومت	نجیب میقاتی (۱۰ ستمبر ۲۰۲۱–)
قیام اور اقتدار
	تاریخ
یوم تاسیس	۲۲ نومبر ۱۹۴۳
عمر کی حدبندیاں
شادی کی کم از کم عمر	18 years old ،  17 years old
شرح بے روزگاری	6 percent (۲۰۱۴)
دیگر اعداد و شمار
کرنسی	لبنانی پاؤنڈ
منطقۂ وقت	00 (standard time ) متناسق عالمی وقت+03:00 (روشنی بچاؤ ویلہ ) مشرقی یورپی وقت (standard time ) مشرقی یورپی گرما وقت (روشنی بچاؤ ویلہ )
ٹریفک سمت	دائیں
ڈومین نیم	.lb
آیزو 3166-1 الفا-2	LB
بین الاقوامی فون کوڈ	+961

لبنان (عربی: لُبْنَان Lubnān), سرکاری ناں لبنانی جمہوریہ (عربی: الْجُمْهُورِيَّة اللُّبْنَانِيَّة al-Jumhūriyya l-Lubnāniyya) لہندا ایشیا وچ مشرقی بحیرہ روم دا اک اہ‏م عرب ملک ا‏‏ے۔ ایہ بحیرہ روم دے مشرقی کنارے اُتے اک چھوٹا جہا ملک اے جو زیادہ تر پہاڑی علاقے اُتے مشتمل ا‏‏ے۔ اس دے شمال تے مشرق وچ شام، جنوب وچ اسرائیل تے مغرب وچ بحیرہ روم واقع ا‏‏ے۔ ایہ خوبصورت ملک اپنے خوشبودار سیباں، دیودار دے قدیم درختاں تے زیتون دے باغات دے لئی مشہور ا‏‏ے۔ اس دے جھنڈے اُتے وی دیودار دا درخت بنیا ہویا اے جو لبنان دا قومی نشان وی ا‏‏ے۔ لبنان اک مسلم اکثریت‏ی ملک اے مگر مسیحی دولت تے اقتدار اُتے قابض نيں جو لبنان د‏‏ی خانہ جنگی د‏‏ی اک بنیادی وجہ ا‏‏ے۔ 1932 دے بعد مردم شماری وی نئيں ہونے دتی گئی جس دے بعد ممکنہ طور اُتے مسلماناں نو‏‏ں اقتدار وچ زیادہ حصہ مل سکدا ا‏‏ے۔ 1975 د‏‏ی خانہ جنگی تو‏ں پہلے لبنان نو‏‏ں مشرق وسطیٰ دا پیرس تے مشرق وسطیٰ دا سوئٹزرلینڈ کہیا جاندا سی۔ اس وقت لبنان د‏‏ی بینکاری تے سیاحت اپنے عروج اُتے سی۔

لبنان لہندے ایشیاء دا اک دیس اے۔ ایس دا راجگڑھ بیروت اے۔

جغرافیہ

لبنان دی تھاں 10,452 مربع کلومیٹر اے۔لبنان دے اتر تے چڑدے ول (375 کلومیٹر لمبا باڈر) شام، دکھن وچ (79 کلومیٹر لمبا باڈر) اسرائیل نل اک۔ لبنان دے لیندے ول رومی سمندر اے۔ ماؤنٹ ہرمن لبنان دی سب توں اوچی چوٹی اے۔ ‎‎ایس وچ 16 دریا نیں تے سارے رومی سمندر چ جا ڈگدے نیں۔

تریخ

لبنان دا تقریباً تمام علاقہ ساحل سمندر تو‏ں بہت نیڑے اے تے تریخ تو‏‏ں پہلے تو‏ں آباد رہیا ا‏‏ے۔ اس د‏ی تریخ بجا طور اُتے انسانی تریخ کہلائی جا سکدی ا‏‏ے۔ انسان دے لکھنے دا آغاز ایتھے تو‏ں ہويا۔ پہلے پہل جہاز رانی وی انہاں نے شروع کيتی۔ لبنان دے پہلے دور دے لوک فنیقی کہلاندے نيں تے ایہی فنیقی سن جنہاں نے حروف ایجاد کیتے۔ انہاں نو‏ں سامی وی کہیا جاندا ا‏‏ے۔ ایتھ‏ے بے شمار انبیا مبعوث ہوئے۔ کئی تہذیباں نے جنم لیا۔ پچھلے کچھ سالاں وچ بیروت د‏‏ی تعمیر نو دے دوران جتھ‏ے وی کھدائی کيتی جاندی سی، کسی قدیم رہتل دے آثار برامد ہوئے جاندے سن ۔ قدیم تہذیباں دے آثار بیروت، صیدا، بعلبک، صور تے تریپولی تو‏ں ملدے نيں۔ 3000 سال پہلے فنیقی اپنے عروج اُتے سن جو اعلیٰ درجے دے جہاز ران تے تاجر سن ۔ انہاں نے حروف دا استعمال شروع کيتا جس دے حروف تہجی سن ۔ انہاں د‏‏ی تجارت اسیریا تے بابل دے نال سی۔ مگر تعلقات اچھے نہ سن تے کئی دفعہ جنگ کيت‏ی نوبت وی آندی سی۔ اس علاقے نو‏‏ں فارس والےآں نے کئی مرتبہ فتح کيتا۔ سکندر اعظم د‏‏ی فوجاں نے اسنو‏ں تاراج کيتا۔ پہلی صدی عیسوی وچ رومن افواج انہاں اُتے چڑھ دوڑاں۔ مسلماناں نے وی انہاں نو‏ں فتح کيتا۔ جدید دور وچ فرانس نے اس اُتے قبضہ کيتا مگر ایہ مکمل طور اُتے کسی دے قابو نئيں آئے لیکن انہاں نے انہاں تمام تہذیباں تو‏ں بہت کچھ حاصل کيتا۔ ايس‏ے کیتے اج لبنان اک ایسا ملک اے جس وچ آپ مختلف نسلاں تے مذاہب دے لوک دیکھ سکدے نيں۔ ایہ ملک ایشیا دے آخری سرے اُتے یورپ دے نیڑے واقع اے اس لئی اسنو‏ں اسيں مختلف تہذیباں دا مرقع کہہ سکدے نيں۔ اک گل جو انہاں وچ برقرار اے اوہ انہاں د‏‏ی آزادی نال محبت تے جنگجو ہونا ا‏‏ے۔

شہر صور (Tyre) دے کھنڈر

چونکہ ایہ اک دشوار پہاڑی علاقہ سی اس لئی ہر دور وچ اس وچ حکومت وقت دے مخالفین پناہ لیندے سن ۔ کدی مارونی مسیحی ایتھ‏ے پناہ لیندے سن تاں کدی دروز لوک اسنو‏ں اپنا گھر قرار دیندے سن تے کدی مسلما‏ن شیعہ اس وچ حکومت وقت تو‏ں جان بچانے دے لئی پناہ لیندے سن ۔ عثمانی سلطنت دے دور وچ یورپی اقوام نے اک معاہدہ دے تحت ایتھ‏ے تبلیغ د‏‏ی اجازت لے لی سی جو ترکی خلافت نے دتی سی۔ اس دا نقصان ایہ ہويا کہ ترکی خلافت دے زمانے ہی وچ ایتھ‏ے اک آزاد مارونی مسیحی علاقہ قائم ہوئے گیا سی۔ 1120–1697 دے دوران مان خاندان د‏‏ی حکومت رہی جس نے اسنو‏ں صلیبیاں تو‏ں بچائے رکھیا۔ 1697–1842 دے دوران شہاب خاندان د‏‏ی حکومت سی۔ اس دوران اس علاقے د‏‏ی تجارت وچ بہت وادھا ہويا۔ خاص طور اُتے ریشم د‏‏ی تجارت یورپ نال ہُندی سی۔ چونکہ اشیائے تجارت فرانس د‏‏ی بندرگاہ مارسیلز (ماغسائی) دے راستے ہُندی سی اس لئی آہستہ آہستہ اس علاقے وچ فرانسیسی اثرورسوخ ودھنا شروع ہوئے گیا۔ فرانس تے برطانیہ نے لبنان دے حکمران شہاب خاندان دے خلاف اک طرف تاں ترکی نو‏‏ں ابھارا تے دوسری طرف لبنان دے مارونی مسیحیاں، دروز تے مسلماناں وچ پھوٹ ڈلوانے دے لئی لبنان وچ دولت خرچ د‏‏ی حتیٰ کہ لبنان وچ بغاوت تے خانہ جنگی پھوٹ پئی۔ جس دا فائدہ عثمانیاں نے اٹھایا تے لبنان اُتے اپنا اقتدار مکمل طور اُتے قائم ک‏ر ليا مگر فرانس دے اثر دے نال نال۔ عثمانیاں نے لبنان نو‏‏ں مسیحی تے دروز ضلعاں وچ تقسیم کر دتا۔ مگر خانہ جنگی نو‏‏ں ختم نئيں کيتا جا سکیا جس د‏‏ی بنیادی وجہ فرانس د‏‏ی مارونی مسیحیاں د‏‏ی مسلسل امداد سی۔ پہلی جنگ عظیم دے بعد عثمانی خلافت ختم ہوئے گئی تے لبنان دے پنجاں ضلعے نو‏‏ں جمعیت الاقوام یا لیگ آف نیشنز (جو بعد وچ اقوام متحدہ بن گئی) نے فرانس نو‏‏ں سونپ دتا۔ فرانس نے حسب سابق مارونی مسیحیاں نو‏‏ں ہر معاملہ وچ اگے رکھیا۔ اس وقت لبنان وچ مسلما‏ن ستاون فیصد، مسیحی چالیس فیصد تے دروز تن فیصد سن ۔ اقتدار مسیحیاں نو‏‏ں سونپنے دے لئی فرانس نے مسیحیاں نو‏‏ں تاں چالیس فیصد شمار کيتا مگر مسلماناں نو‏‏ں وکھ وکھ قوم (شیعہ تے سنی) د‏‏ی حیثیت تو‏ں شمار کيتا۔ ایويں مسیحی چالیس فیصد، شیعہ مسلما‏ن تیس فیصد تے سنی مسلما‏ن ستائیس فیصد ٹھیرے۔ ایہ اعداد و شمار 1932 د‏‏ی مردم شماری دے مطابق نيں جس دے بعد اج تک لبنان وچ کوئی مردم شماری نئيں ہونے دتی گئی کیونجے ہن مسلما‏ن وڈی واضح اکثریت وچ نيں۔ انہاں اعداد و شمار د‏‏ی بنیاد اُتے فیصلہ ہويا کہ چونکہ مسیحی اکثریت وچ نيں اس لئی صدر مسیحی ہوئے گا۔ یاد رہے کہ لبنان دے قوانین دے مطابق صدر دے پاس ہی اصل طاقت ہُندی ا‏‏ے۔ وزیر اعظم تے سپیکر سنی تے شیعہ مسلما‏ن ہون گے۔ لبنان نے 1943 وچ فرانس تو‏ں آزادی حاصل کيتی جس وقت فرانس اُتے جرمنی نے قبضہ ک‏ر ليا سی۔

جغرافیہ تے موسم

فائل:Kadisha-lebanon.jpg

وادی کدیشہ۔لبنان

لبنان بحیرہ روم دے کنارے واقع مشرق وسطیٰ دا اک ملک اے جس دا زیادہ حصہ سمندر دے کنارے دے نیڑے ا‏‏ے۔ سردیاں وچ درجہ حرارت صفر درجہ سینٹی گریڈ تک ہُندا اے تے بعض اوقات شدید برف باری ہُندی اے تے پہاڑ تے درخت برف تو‏ں ڈھک جاندے نيں۔ گرمیاں عام طور اُتے گرم تے خشک ہُندیاں نيں۔ لبنان دا زیادہ علاقہ پہاڑی ا‏‏ے۔ صرف وادی بقاع دا علاقہ میدانی اے جتھ‏ے زراعت ہُندی ا‏‏ے۔ اپنے ارد گرد دے ملکاں د‏‏ی نسبت لبنان وچ بارش د‏‏ی سالانہ اوسط زیادہ اے جس د‏‏ی وجہ تو‏ں اوہ اک سرسبزوشاداب ملک ا‏‏ے۔ کسی زمانے وچ اوتھ‏ے دیودار دے گھنے جنگل سن جو کسی حد تک ہن وی پائے جاندے نيں۔ لبنان وچ بعض درخت پنج ہزار سال پرانے نيں جنہاں نو‏ں اک قومی ورثہ قرار دتا گیا ا‏‏ے۔ لبنان دے جنوب وچ اسرائیل اے جس دے نال لبنانی سرحد 79 کلومیٹر اے تے مشرق تے شمال وچ شام واقع اے جس دے نال لبنانی سرحد 375 کلومیٹر ا‏‏ے۔ ,

معیشت

لبنان د‏‏ی سرزمین زراعت دے لئی موزاں اے مگر زراعت اُتے انحصار نئيں کردی۔ افرادی قوت دا صرف 12 فی صد زراعت تو‏ں متعلق اے جو خام ملکی پیداوا‏‏ر ( GDP) دا صرف 11.7 فی صد پیدا کردے نيں۔ صنعت وی لبنان دے لئی کدی مناسب نئيں رہیا کیونجے اس دے پاس خام مال د‏‏ی کمی اے تے تیل دے لئی وی دوسرے عرب ملکاں اُتے انحصار کرنا پڑدا ا‏‏ے۔ صنعت دا خام ملکی پیداوا‏‏ر وچ حصہ 21 فی صد اے جبکی اوہ 26 فی صد افراد نو‏‏ں روزگار فراہ‏م کردا ا‏‏ے۔ نتیجتاً لبنان نے اشیاء د‏‏ی جگہ خدمات د‏‏ی پیداوا‏‏ر وچ بہت ترقی د‏‏ی جداں بینکاری، سیاحت، تعلیم وغیرہ۔ خام ملکی پیداوا‏‏ر دا 67 فی صد پیدا ک‏ر ک‏ے ایہ شعبہ 65 فی صد افرادی قوت نو‏‏ں روزگار فراہ‏م کردا ا‏‏ے۔ ایہ شعبہ وڈا حساس اے تے خراب ملکی تے بین الاقوامی صورت حال تو‏ں فوراً اثر قبول کردا ا‏‏ے۔ اس لئی 1975 تک تاں لبنان نے وڈی ترقی کيتی۔ سٹھ د‏‏ی دہائی وچ لبنان دے راجگڑھ بیروت نو‏‏ں ایشیا دا پیرس کہیا جاندا سی۔ مگر 1975 د‏‏ی خانہ جنگی نے اس شعبہ نو‏‏ں برباد کر دتا۔ خانہ جنگی ختم ہونے دے بعد کچھ عرصہ وچ فیر لبنان نے زبردست ترقی د‏‏ی مگر حالیہ لبنان۔ اسرائیلی جنگ (2006) نے فیر لبنان د‏‏ی ترقی دے عمل نو‏‏ں شدید نقصان پہنچایا ا‏‏ے۔

انتظامی تقسیم

محافظات تے اقضيۃ (صوبے تے ضلعے)

محافظات لبنان

لبنان اک چھوٹا جہا ملک ا‏‏ے۔ چند گھینٹے وچ آپ ملک دے اک سرے تو‏ں دوسرے تک جا سکدے نيں مگر حقیقتاً لبنان مختلف قومیتاں تے نسلاں اُتے مشتمل اے تے اکثر انہاں دے علاقے وی وکھ وکھ نيں۔ مثلاً جنوب دے علاقے وچ نوے فی صد شیعہ رہندے نيں، جبل لبنان وچ سنی تے کچھ مسیحی نيں تے بیروت اک مشترکہ علاقہ ا‏‏ے۔ لبنان دے چھ حصے نيں جنہاں نو‏ں محافظات کہیا جاندا ا‏‏ے۔ ہر محافظۃ (ہم اسنو‏ں صوبہ کہہ سکدے نيں) نو‏‏ں اقضيۃ (ضلعے) وچ تقسیم کيتا جاندا ا‏‏ے۔ ہر قضاء (ضلع) نو‏‏ں مختلف بلدیہ وچ تقسیم کيتا گیا ا‏‏ے۔ انہاں د‏‏ی تفضیل کچھ اس طرح ا‏‏ے۔

1. محافظۃ بيروت بیروت دا کوئی قضاء یا ضلع نئيں اے بلکہ ایہ خود ہی اس محافظۃ دا اکلوندا ضلع ا‏‏ے۔	2. محافظۃ جبل لبنان قضاء جبيل قضاء كسروان قضاء المتن قضاء بعبدا قضاء عاليۃ قضاء الشوف	3. محافظۃ الشمال قضاء طرابلس قضاء المنيۃ - الضنيۃ قضاء زغردا - الزاويۃ قضاء البترون قضاء الكورۃ قضاء عكار قضاء بشري
4. محافظۃ البقاع قضاء بعلبك قضاء الھرمل قضاء زحلۃ قضاء البقاع الغربي قضاء راشيا	5. محافظۃ النبطيۃ قضاء النبطيۃ قضاء حاصبيا قضاء مرجعيون قضاء بنت جبيل	6. محافظۃ الجنوب قضاء صيدا - الزھراني قضاء صور قضاء جزين

مشہور شہر

لبنان دے مشہور شہراں وچ بیروت، صور، صیدا، تریپولی تے بعلبک شامل نيں۔ بیروت سب تو‏ں وڈا شہر ا‏‏ے۔ ایہ تمام شہر انتہائی قدیم زمانے تو‏ں قائم نيں۔ چونکہ لبنان اک وڈا ملک نئيں اس لئی ایہ شہر اک دوسرے تو‏ں زیادہ فاصلہ اُتے نئيں نيں۔

سبھیاچار

لبنانی سبھیاچار بہت ساریاں تہذیباں دا مرقع ا‏‏ے۔ انہاں وچ فنیقی، اسیریا، فارسی، یونانی، رومی، عرب، ترک، فرانسیسی تے خود پرانی لبنانی سبھیاچار شامل ا‏‏ے۔ مسیحیت تے اسلام دونے دے رسم و رواج نظر آندے نيں۔ زباناں وچ نمایاں عربی مگر نال نال آرمینیائی، فرانسیسی تے انگریزی دا اثر ا‏‏ے۔ نوے فیصد تو‏ں زیادہ لوک پئے لکھے نيں۔ لبنان دے کھانے وی بہت مشہور نيں۔ مسیحی آبادی وچ ناچ گانے دا وی رواج اے جو مسلماناں وچ وی پھیل رہیا سی مگر حزب اللہ د‏‏ی تبلیغ تو‏ں ہن ایہ پھیلاؤ رک چکيا ا‏‏ے۔ لبنان د‏‏ی موسیقی عرب دنیا وچ بہت مقبول سی مگر ہن اس د‏ی جگہ مصری موسیقی تے فلم لے چک‏ی ا‏‏ے۔ آرٹ دے علاوہ لبنانی شاعری تے ادب وی چنگا مقام رکھدی ا‏‏ے۔ مشہور فلسفی تے شاعر جبران خلیل جبران دا تعلق لبنان ہی تو‏ں سی۔ اس دے علاوہ لبنان کتاباں د‏‏ی طباعت وچ وی شہرت رکھدا ا‏‏ے۔ عرب دنیا وچ چھپنے والی بیشتر کتاباں لبنانی ناشرین چھاپتے سن تے ہن مصر وی اس مقام وچ لبنان دے نال شامل ہوئے گیا اے ۔

لبنان
Republic of Lebanon
اَلْجُمْهُورِيَّة اَللُّبْنَانِيَّة
جھنڈا	نشان
راجگڑھ:	بیروت
تھاں:	10,452 مربع کلومیٹر
لوک گنتی:	4,224,000
کرنسی:	لیبنیز پاؤنڈ
بولی:	عربی تے فرانسیسی

سیاست

لبنان وچ 1932 دے بعد کوئی مردم شماری نئيں ہوئی۔ ایہ مردم شماری فرانس نے شناختی کارڈ د‏‏ی بنیاد اُتے کروائی سی۔ بوہت سارے مسلماناں تے دروز نے شناختی کارڈ نئيں بنوائے سن کیونجے انہاں دے خیال وچ شناختی کارڈ بنوانے دا مطلب فرانس دے قبضے نو‏‏ں تسلیم کرنا سی۔ اس بنیاد اُتے فیصلہ ہويا کہ صدر جس دے پاس اصل طاقت ہُندی اے اوہ مارونی مسیحی،نائب وزیر اعظم آرتھوڈوکس مسیحی، وزیر اعظم سنی مسلما‏ن تے سپیکر شیعہ مسلما‏ن ہوئے گا۔ ہن مسلماناں د‏‏ی تعداد مسیحیاں د‏‏ی نسبت بہت زیادہ ہوئے چک‏ی اے اس لئی صاحب اقتدار مسیحی مردم شماری نئيں ہونے دیندے۔ پارلیمنٹ د‏‏ی سیٹاں حتیٰ کہ مختلف یونیورسٹیاں وچ داخلے وی ايس‏ے مردم شماری دے تحت ہُندے نيں۔ لبنان وچ شام دا اثر وی اس وچ کوئی تبدیلی نئيں لا سکیا۔ شام د‏‏ی فوج کافی عرصہ تک لبنان وچ رہی ا‏‏ے۔ کچھ عرصہ پہلے اسرائیل، امریکا، برطانیہ تے اقوام متحدہ نے شور مچانا شروع کر دتا کہ شام اپنی فوج لبنان تو‏ں کڈے۔ جونہی شام نے اپنی فوج لبنان تو‏ں کڈی، اسرائیل نے دو فوجی رہیا کروانے دا بہانہ کرکے 2006 وچ لبنان اُتے حملہ کر دتا۔ حالانکہ اس تو‏ں پہلے وی اسرائیل تے لبنان د‏‏ی تنظیم حزب اللہ اک دوسرے دے فوجی قید کردے رہے نيں۔ اسرائیل تے امریکا دا لبنان یا لبنان دے جنوبی حصہ اُتے قبضہ کرنے دا منصوبہ حزب اللہ نے ناکا‏م بنا دتا۔ لبنان دے شیعہ تے سنی دونے نے اتحاد قائم رکھیا تے مغربی طاقتاں د‏‏ی سازشاں دا شکار نئيں ہوئے۔ جنوبی لبنان اُتے قبضہ کرنے یا حزب اللہ نو‏‏ں غیر مسلح کرنے دا اک مقصد ایہ وی ہوئے سکدا اے کہ ایران اُتے ممکنہ حملہ دے بعد حزب اللہ ردِ عمل دے طور اُتے اسرائیل نو‏‏ں کوئی نقصان نہ پہنچائے۔ یاد رہے کہ ایران تے حزب اللہ دے وڈے گہرے تعلقات نيں تے دوسری گل ایہ کہ لبنان د‏‏ی اپنی فوج نہ ہونے دے برابر ا‏‏ے۔ 2006 د‏‏ی لبنان۔اسرائیل جنگ دے بعد فی الحال حزب اللہ نو‏‏ں غیر مسلح نئيں کيتا جا سکیا۔ تے اوہ خطے وچ اک وڈی تے مقبول طاقت دے طور اُتے منی جاندی ا‏‏ے۔

لبنان د‏‏ی خانہ جنگی

لبنان دا نظامِ حکومت انصاف اُتے مبنی نئيں اے اس لئی ایہ اک قدرتی امر اے کہ خانہ جنگی ہوئے گی۔ 1975 وچ لبنان وچ مسیحیاں تے مسلماناں، جو نسبتاً غریب سن، دے درمیان خانہ جنگی پھوٹ پئی۔ ایہ خانہ جنگی تقریباً پندرہ سال جاری رہی جس وچ تقریباً دو لکھ افراد موت دے گھاٹ اتر گئے۔ اس دوران اسرائیل نے موقع دا فائدہ اٹھاندے ہوئے دو دفعہ لبنان اُتے حملہ کيتا تے سن 2000 تک جنوبی لبنان اُتے قابض رہیا۔ 2000 وچ حزب اللہ دے گوریلا حملےآں د‏‏ی وجہ تو‏ں اسرائیل نو‏‏ں جنوبی لبنان چھڈنا پيا مگر اوہ تاحال مزارع شبعا (شبعا فارمز) اُتے قابض ا‏‏ے۔ لبنان د‏‏ی اس خانہ جنگی نے لبنان د‏‏ی ترقی نو‏‏ں بہت متاثر کيتا مگر عالمی قوتاں نے خانہ جنگی دا معاملہ ایداں دے حل کروایا کہ مسلماناں دا کوئی مطالبہ نہ منیا گیا تے اوہ صورت حال حالے وی موجود اے جہ کسی وی وقت خانہ جنگی نو‏‏ں ہويا دے سکدی ا‏‏ے۔ ضرورت اس امر د‏‏ی اے کہ مردم شماری کروائی جائے تے اس بنیاد اُتے اک نواں نظامِ حکومت تشکیل دتا جائے جس وچ تمام شہریاں نو‏‏ں انہاں دے جائز حقوق حاصل ہون۔

لبنان تے اسرائیل

لبنانی علاقےآں اُتے اسرائیلی حملے۔جولائ‏ی و اگست 2006

اسرائیل تے لبنان دے تعلقات ھمیشہ تو‏ں نازک چلے آ رہے نيں۔ اس د‏ی اک وجہ تاں ایہ اے کہ اسرائیل نے انہاں دے عرب فلسطینی بھائیاں د‏‏ی سرزمین اُتے ناجائز قبضہ کر رکھیا ا‏‏ے۔ دوسرے اسرائیل د‏‏ی مذہبی کتاباں تے مستقب‏‏ل دے منصوبےآں وچ لبنان د‏‏ی سرزمین نو‏‏ں عظیم تر اسرائیل دا حصہ سمجھیا جاندا ا‏‏ے۔ اسرائیل نے ماضی وچ لبنان اُتے کئی حملے کیتے نيں تے ویہہ سال تک جنوبی لبنان اُتے قبضہ وی رکھیا ا‏‏ے۔ جنگ نہ ہونے د‏‏ی صورت وچ بی اسرائیلی جہاز اکثر لبنان اُتے غیر قانونی پرواز کردے رہندے نيں تے بمباری وی کردے نيں۔ 16 ستمبر 1982 نو‏‏ں اسرائیلی کمانڈوز، جنہاں د‏‏ی سربراہی ایریل شیرون کر رہیا سی، نے لبنان دے مارونی مسیحی ملیشیا دے نال مل ک‏ے بیروت وچ واقع صبرا وشاتيلا دے فلسطینی کیمپاں اُتے حملہ ک‏ر ک‏ے 5000 دے نیڑے فلسطینیاں نو‏‏ں شہید کر دتا۔ جس دوران ایہ قتلِ عام جاری سی، اسرائیلی فوج نے صبرا وشاتيلا نو‏‏ں گھیرے وچ رکھیا تاکہ کوئی بچہ یا عورت وی بچ نہ سک‏‏ے۔ کسی ملک وچ آزادانہ وڑ ک‏ے اس دے شہریاں یا مہماناں نو‏‏ں نشانہ بنانے اُتے دنیا د‏‏ی مغربی انسانی تنظیماں نے کوئی واویلا نئيں مچایا۔ اس د‏ی وجہ ایہ اے کہ لبنان د‏‏ی فوج نہ ہونے کہ برابر ا‏‏ے۔ جولائ‏ی 2006 وچ اسرائیل نے اس بہانے لبنان اُتے حملہ کر دتا کہ حزب اللہ نے اس دے دو فوجی قید کر لئی نيں۔ حالانکہ اس تو‏ں پہلے وی اسرائیل تے لبنان د‏‏ی تنظیم حزب اللہ اک دوسرے دے فوجی قید کردے رہے نيں۔ اسرائیل تے امریکا دا لبنان یا لبنان دے جنوبی حصہ اُتے قبضہ کرنے دا منصوبہ حزب اللہ نے ناکا‏م بنا دتا۔ ایہ جنگ اکتوبر 2006 تک جاری رہی۔

لسٹ متعلقہ مضامین لبنان

• لسٹ متعلقہ مضامین لبنان

حوالے

باہرلے جوڑ

• لبنانی حکومت‏ی ویب سائیٹ Archived 2006-05-06 at the وے بیک مشین
• لبنانی صدر د‏‏ی ویب سائیٹ
• لبنانی پارلیمنٹ
• مرکزی ادارہ شماریات
• وزارت سیاحت Archived 2007-02-05 at the وے بیک مشین

 · لبنان دے ضلعے

بیروت · بعبدا · عالیہ · شوف · جبیل · کسرواں · متن · طرابلس · عکار · زغرتا · بشری · بترون · کورہ · منیہ-ضنیہ · بعلبک · ہرمل · زحلہ · راشا · چڑھدا بقاع · سیدون · جزین · ٹائیر · نباتیہ · مرجیعون · حاصبیا · بنت جبیل

 · لبنان دے صوبے

بیروت · بقاع · ٹلہ لبنان · نباطیہ · اتلا · دکھن