سیب

سیب
پچھان
دیس:	بوٹے
برادری:	پھلوالے بوٹے
پتی:	گلابورگے
ٹبر:	گلاب ٹبر
ٹوکرہ:	سیب
سائینسی ناں:	Malus domestica

سیب گلاب ٹبر دا اکّ پھَل اے۔ ایہہ سبھ توں چوکھے اگائے اَتے کھادے جاݨ والے پھَلاں وچّوں اکّ اے۔ سیب دے ٹوکرے دیاں ہور ونڈاں وی انسان دے ورتن وچ نیں۔ ایہہ نکے اتے پتچڑی بوٹے دے اُتّے لگدا اے۔ سیب دا اصل دیس وشکارلا ایشیاء اے جتھے ایہدا جنگلی پرکھ ایشیائی جنگلی سیب ہجے وی ہوندا اے۔ سیب ہزاراں ورھیاں توں یورپ اَتے ایشیاء وچ اگایا جا رہیا اے اَتے یورپی واسی ایس نوں امریکہ لَے آۓ۔ سیب پرانے قصے کہاݨیاں وچ ہے۔ سیب صحت، سہنپ اتے محبت دی نشانی سمجھیا جاندا اے۔

سیب طاقت دین والا، سوادلا اتے خشبو والا فروٹ اے۔ ایہہ وٹامن اے، بی اَتے سی نال بھریا ہویا اے۔ ایہدے وچ 11٪ شکر ہوندی اے اَتے نال ایہدے وچ لوڑیدیاں دھاتاں وی ہوہندیاں نیں۔ ایہنوں کچا، پکا کے، جام، جیلی، شربت، سرکہ بݨا کے اَتے ڈبیاں وچ بند کر کے ورتیا جاندا اے۔

سیب دِیاں 7،500 دے نیڑے ونڈاں نیں جیہڑِیاں انسان نے اپنی لوڑ لئی بنائیاں نیں۔ کھان، پکان اتے سیب رس لئی وکھریاں ونڈاں نیں۔ آپ لگاۓ سیب پیوندی ہوندے نیں اتے بی توں جنگلی سیب وی اگائے جاسکدے نیں۔ سیب نوں فنگس تے بیکٹیریا توں کئی روگ لگ سکدے نیں جنہاں توں دوائیاں یا ہور ولاں نال بچیا جاسکدا اے۔

2010 وچ 69 ملین ٹن سیب ہویا جیہدے وچوں ادھا چین وچ ہویا۔ امریکہ دوجے نمبر تے، ترکی تیجے تے، اَتے اٹلی، پولینڈ اَتے ہندستان اوہدے مگر سن۔ سیب صحت لئی ودھیا منیا گیا اے۔

وکھالہ

کھادا ہویا سیب

سیب دا رکھ نکا اَتے پتچڑی ہوندا اے جیہڑا اگان تے 1.8 توں 4.6 میٹر (6 توں 15 فٹ) اتے جنگل وچ 9.1 میٹر (30 فٹ) اُچّا ہوندا اے۔ ایہہ اپنی ونڈ اتے فیر چھنگائی نال اپنی لوڑ دے ناپ تے رکھیا جاسکدا اے۔ پھل اَتے پتے اکّو ویلے بسنت وچ نکلدے نیں۔ 3 توں 4 سینٹی میٹر (1.2 توں 1.6 انچ) دے چٹے رنگ دے پھل جنہاں تے گلابی پآں پیندی اے اے نکلدے نیں۔ پھل دیاں 5 پتیاں ہوندیاں نیں اتے 4-6 پھلاں دا گچھا ہوندا اے۔ وشکارلا پھل پہلے کھڑدا اے اتے فیر فروٹ وی بندا اے۔

فروٹ پت جھڑ وچ تیار ہوجاندا اے اتے فروٹ اگان والے بپاری 7.0 توں 8.3 سینٹی میٹر (2.75 توں 3.25 انچ) ناپ گھیر دے سیب تیار کردے نیں جے ایس ناپ دے سیب لوکاں نون پسند نیں۔ ایس توں نکے ناپ دے فروٹ رس کڈھن لئی ورتے جاندے نیں۔ سیب دی چھل لال، پیلی، ہری یا دورنگی یا تن رنگی ہوسکدی اے۔ ایہدا گودا چٹا پیلا ہوندا اے۔

سیب دا پرکھ ایشیائی جنگلی سیب اے جیہڑا وشکارلے ایشیاء دے پہاڑاں، دکھنی قازقستان، کرغیزستان، تاجکستان اتے سنکیانگ, چین وج ملدا اے۔ ایہدی اگائی تیان شان دے کنڈھیاں توں شروع ہوئی ہونی اے اتے لمے ویلے وچ ایہدے وچ ہور ونڈاں وی رلایاں گیآن ہونیاں نیں۔ یورپی جنگلی سیب نال ایہدا ملاپ کرایا گیا اے اتے اوہ وی ایہدا پرکھ منیا گیا اے پر ایشیائی چوکھا پرانا اے۔

تریخ

سیب سب توں پرانا آپ اگایا گیا رکھ اے۔ ہزاراں ورھیاں وچ ایہدے فروٹ وچ ہزاراں ورھیاں دی تبدیلیاں نال ودھیا بنایا گیا اے۔ سکندر یونانی ہتھوں قازقستان توں ایہدی نکی ونڈ لبھن دا دسیا جاندا اے۔ چڑھدا ترکی سیب دے ٹوکرے دا کھ منیا گیا اے۔ پالے دے سیب جنہاں نوں پت چھڑ وچ کٹھا کیتا گیا ہووے اتے جمن گرمی ناپ تو تھوڑا اُتّے سمبھالیا گیا ہووے ایسے سیب ہزاراں ورھیاں توں ایشیاء تے یورپ وچ اچیچا کھان پین سی۔ یورپ توں امریکی وسنیک 17ویں صدی وچ سیب دے بوٹے نوں امریکا لیائے۔ پہلا سیب دا باغ بوسٹن وچ 1625 وچ اک پادری ولیم بلیکسٹن نے اگایا۔ امریکا دے آپنے سیب کوئی ایڈے چنگے نئیں سن۔ یورپ توں لیائے گئے سیب بپاری راہواں نال امریکا دے اندر تک اپڑ گئے۔ 20ویں صدی وچ چڑھدے واشنگٹن ول وائی بیجی لئی پاݨی ملیا اَتے ہور فروٹاں نال سیب ارباں ڈالر دے بپار دا کم بݨ گیا۔ 20ویں صدی وچ ای آن جان دے نویں ولاں نال سجرے سیب ہر پاسے اپڑن لگ پۓ۔ 21ویں صدی وچ لمے چر لئی سامبھ دا کم فیر چلیا۔ سامبھ وج سیباں نوں ایہو جیہا محول دتا جاندا اے جیہدے وچ سیب سارا سال سجرے رہندے نیں۔ چوکھی گل، تھوڑی آکسیجن اَتے کاربن ڈائی آکسائیڈ دی پدھر سیباں نوں سجرا رکھدی اے۔

ہوند

2012 وچ 63 ملین ٹن دے نیڑے سیب دنیا وچ ہویا اتے چِین نے ایہدا ادھ ہویا۔ 6% دے نیڑے ہوند نال امریکا وچ دنیا دا 6% ہویا۔ دنیا وچ 2009 وچ باہر پیجنوالے وڈے دیس چین، امریکہ، ترکی، پولینڈ، اٹلی، ایران اَتے ہندستان نیں جد کہ ایسے ورھے دیس منگان والے وڈے دیس روس، جرمنی، برطانیہ اتے نیدرلینڈز نیں۔ امریکہ وچ ہونوالے سیباں دا 60٪ امریکی صوبے واشنگٹن وچ ہویا۔ ہور وڈے سیب اگانوالے دیس برازیل، جرمنی، ارجنٹائن اتے دکھنی افریقا نیں۔

سیب پاکستان وچ 60% بلوچستان اَتے 25% خیبرپختونخواہ وچ ہوندا اے۔ لہندا پنجاب اتے سندھ وچ ہوندا اے۔ سنہرے سیب نوں ایتھے مٹھا سونا آکھیا جاندا اے۔

ہوند ٹناں وچ 2010
چین	۳۳,۲۶۵,۱۸۶
امریکہ	۴,۲۱۲,۳۳۰
ترکی	۲,۶۰۰,۰۰۰
اٹلی	۲,۲۰۴,۹۷۰
ہندستان	۲,۱۶۳,۴۰۰
پولینڈ	۱,۸۵۸,۹۷۰
فرانس	۱,۷۱۱,۲۳۰
برازیل	۱,۲۷۵,۸۵۰
چلی	۱,۱۰۰,۰۰۰ .
دنیا	۶۹,۵۶۹,۶۱۲

اگائی

جنگل وچ سیب بی نال چھیتی ہوجاندے نیں۔ بی نال لگے سیب چنگے اتے مرضی دے نہیں ہوندے ایس لئی باغاں وچ ایہہ پیوند نال لگدے نیں۔ نکے ناپ والے سیباں نوں پسند کیتا جاندا اے جیہڑے 3.0 میٹر (10 فٹ) تک جاندے نیں۔ نکے سیباں دی ونڈ اناطولیہ اتے ایران توں 300 م پ وچ پھیلی۔ سکندر یونانی نے ایہنوں اپنے دیس یونان ول پیجیا۔

سییباں دیاں نویاں ونڈاں یا تے چانس نال بندیاں نیں یا فیر وکھریاں اتے اپنی مرضی دیاں ونڈاں رلا کے اپنی لوڑ والے سیب بناۓ جاندے نیں۔

ایکویڈار وچ سیباں نوں اجائی اتے اگایا گیا اے جتھے ایہہ سال وچ دو واری فصل دیندے نیں۔

سیب دے انگ

ایہہ انگریزی اکھان جے 'اک سیب روز کھاؤ تے ڈاکٹر نوں نساؤ' سیب دے صحت لئی چنگے ہون نوں دسدی اے۔ سیب بارے کھوج دسدی اے جے ایہہ کولن کیسنے، پروسٹریٹ کینسر تے پھپھرے دے کینسر لئی ٹھیک اے۔ سیب دے چھلڑ وج ارسولک تیزاب ہوندا اے جیہنوں چویآں نوں کھوا کے ویکھیا گیا اے تے اوہ ٹانچے دے ریشے تے پوری چربی ودھاندا اے، چٹی چربی، مٹاپا، گلوکوز نہ سہ سکنا تے چربیلی جگر روگ گھٹاندا اے۔ امریکی وائی بیجی دے محکمے نے دسیا اے جے اک عام 242 گرام دا سیب وچ 126 کلوریاں تے چوکھا سارا فائبر تے وٹامن سی ہوندا اے۔ سیب دے چھلڑ وچ ایسے کمیائی مادے اتے فیدے والیاں شیواں نیں جنہاں نوں ہجے سمجھیا نہیں جاسکیا۔ ودھویں مادیاں وج کورسیٹن، کیٹچن تے پروسیانیڈن نیں۔ سیب دا رس چویآں وچ ایسیٹائلکولائن دا بننا تیز کردا اے۔ فروٹ مکھیاں نوں جدوں سیب کھاویا گیا اتے اوہناں دی عمر 10٪ ودھ گیا اوہناں مکیاں دے آڈے نال جنہاں نوں اوہناں دی عام حوراک دتی گئی۔

100 گرام سیب دی طاقت

انرجی	218 کلو جاؤل
کاربوہائیڈریٹ	13.81 گ
مٹھاس	10.39 گ
فائبر	2.4 گ
چربی	0.17 گ
پروٹین	0.26 گ
پانی	85.56 گ

انسانی ورتن

سیباں نوں اکسر کچا ای کھادا جاندا اے۔ پورا سیب جیہدے وچ چھلڑ وی آندا اے کھان لئی ٹھیک اے سواۓ بیاں دے جیہڑے کجھ کھانوالیاں نوں مسئلہ کرسکدے نیں۔ وشکارلہ حصہ چھڈ دتا جاندا اے۔ سیب دیاں کج ونڈاں کچیاں کھان واسطے ای اگائیاں جاندیاں نیں۔ سیباں دا رس کڈیا جاندا اے۔ ایہدا جام تے مربہ بنایا جاندا اے۔ سیب دے رس نال الکوحلی شربت وی بناۓ جاندے نیں۔

سیب رہتل وچ

سیب دے پھل

سائیآں دی ریت وچ سیب نوں اوہ پھل سمجھیا جاندا اے جیہڑا عدن دی پھلواری وچ حوا تے آدم دے جنت وچ نکلن دی وجہ بنیا۔ بائبل وج ایہدا ناں تے نہیں لیا گیا پر سمجھیا سیب ای جاندا اے اے سآئی پینٹنگاں وچ ایہو ای دسد اے۔ ایس لئي سیب نوں جانکاری، لالچ تے گناہ دا نشان وی سمجھیا جاندا اے۔

اک پرانی یونانی کہانی وچ ہیراکلز، اک یونانی ہیرو نوں اپنے 12 کماں وچوں ایہ وی کم کرنا پیا سی جے ہیسپیریڈس دی پھلواری وچ جا کے اوتھوں سنہری سیب لے کے آنا سی جیہڑا کہ جیون رکھ دے اتے اوہدے وشکار لگیا سی۔

• سیب پرانے یونان وچ محبت دی نشانی وی سمجھیا جاندا سی۔
• اک سوئس لوک کہانی وچ اک سوئس جنے ولیم ٹل نوں اپنے پتر دے سر تے رکھے ہوۓ سیب نوں تیر مارا پیندا اے۔
• نیویارک شہر نوں وڈا سیب وی آکھیا جاندا اے۔ ایہ شبد اوہناں گانوالیاں تے گھڑ دوڑ کرنوالیاں بنائی جیہڑے 1920 دے دھاکے وج شہر شہر پھردے سن تے ہر شہر نوں سیب آکھدے سن۔ نیویارک ود ہون باہجوں وڈا سیب اکھوایا۔
• امریکی کمپیوٹر کمپنی ایپل دا نشان اک اک پاسیون کھادا سیب اے۔ ایہ ایہدے مڈی سٹیو جابز نے سوچیا تے ایہ آکھ کے چن لیا جے سیب بارے کسے دی سوج منفی نہیں ہوسکدی۔

سیب دیاں ونڈاں

سیب دیاں 7,500 توں ودھ پیوندی ونڈاں نیں۔ ایہ پیوندی ونڈاں سیب دی ہوند، رکھ ناپ، سیب ناپ، رنگ تے ورتن وچ وکھ ہوندیاں نیں۔ گرم گلے تے کجھ ٹراپیکی تھانواں لئی وی ونڈاں ہے نیں۔ لامت سیب سجّرے کھان لئی ای اگاۓ جاندے نیں پر کجھ سیب شراب لئی وی اگاۓ جاندے نیں۔ عام کھان لئی اگاۓ جان والے سیب مٹھے، نرم تے سوادلے ہوندے نیں۔ اجکل دے سیباں وچ چھل دا رنگ، سیبی زنگ، دور پیجن وچ اسانی، لمے چر لئی سامبھن دا گن، چوکھی ہوند، روگ بچاؤ، عام سیب وکھالہ تے چاہیدا سواد ویکھے جاندے نیں۔ پرانیاں ونڈاں دے آڈے وچ نویاں ونڈاں مٹھیاں نیں تے ایہناں نوں ہر پاسے پسند کیتا جاندا اے پر کجھ لوک ہجے وی پرانے کھٹے سواد دے شیدائی نیں۔

• 
• 
  '
• 
  '
• 
  '
• 
  '
• 
  '
• 
  '
• 
  '
• 
  '
• 
  '
• 
  '
• 
  '
• 
  '
• 
  '
• 
  '
• 
  '

ہور ویکھو

• فروٹاں دی لسٹ

بارلے جوڑ

• سیب بارے Archived 2013-11-12 at the وے بیک مشین
• پاکستان وچ سیب Archived 2015-05-03 at the وے بیک مشین

اتہ پتہ