پیرس

پیرس
(فرانسیسی وچ: Paris)
سانچہ:نام صفحہ پرچم	سانچہ:نام صفحہ نشان
منسوب بنام	پاریسی (گول)
نعرہ	(لاطینی وچ: Fluctuat nec mergitur)
تریخ تاسیس	3ویں صدی ق م
انتظامی تقسیم
ملک	فرانس (۲۵ اگست ۱۹۴۴–) مملکت فرانس (۰۹۸۷–۱۷۹۲) فرانکیا (۰۵۰۸–۰۸۴۳) فرانس (۷ جولائی ۱۸۱۵–۲۱ جون ۱۹۴۰) پہلی فرانسیسی سلطنت (۲ دسمبر ۱۸۰۴–۷ جولائی ۱۸۱۵) فرانسیسی جمہوریہ اول (۲۱ ستمبر ۱۷۹۲–۲ دسمبر ۱۸۰۴)
راجگڑھ برائے	فرانس گرینڈ پیرس
تقسیم اعلیٰ	گرینڈ پیرس ،  ال ڈ فغاس ،  مملکت فرانس
جغرافیائی خصوصیات
متناسقات	48°51′24″N 2°21′08″E
رقبہ	105.4 مربع کلومیٹر
بلندی	48 میٹر
آبادی
کل آبادی	2145906 (لوک گݨݨ ) (۱ جنوری ۲۰۲۰)
• مرد	1028903 (۲۰۱۷)
• عورتاں	1158623 (۲۰۱۷)
ہور معلومات
جڑواں شہر	روم (۳۰ جنوری ۱۹۵۶–) ٹوکیو (۴ جولائی ۱۹۸۲–) کیوٹو (۱۵ جون ۱۹۵۸–) برلن (۲ جولائی ۱۹۸۷–) رملہ سیول قاہرہ شکاگو توریون سان فرانسسکو (۱۹۹۶–) کیف (۷ نومبر ۱۹۹۲–) واشنگٹن ڈی سی مراکش (شہر) پورتو الیگرے دوبئی بیجنگ میکسیکو شہر سینٹ پیٹرزبرگ (۱۹۹۱–) تبلیسی (۱۹۹۷–)
اوقات	متناسق عالمی وقت+01:00 (standard time )،  00 (روشنی بچاؤ ویلہ )
سرکاری زبان	فرانسیسی
گڈی نمبر پلیٹ	75
رمزِ ڈاک	75116 75001 75002 75003 75004 75005 75006 75007 75008 75009 75010 75011 75012 75013 75014 75015 75016 75017 75018 75019 75020 75000
فون کوڈ	1
آیزو 3166-2	FR-75C
قابل ذکر
قابل ذکر	پیرس کمیون انقلاب فرانس
اعزازات
لیجن آف آنر (۱۹۰۰) (۱۹۰۰)
باضابطہ ویب سائٹ	باضابطہ ویب سائٹ (فرانسیسی )
جیو رمز	2968815
[مکمل اسکرین پر]

پیرس (Paris) (فرانسیسی: سانچہ:IPA-fr) شمال وسطی فرانس وچ دریائے سین دے کنارے واقع اک شہر اے جو بلحاظ آبادی ملک دا سبھ تو‏ں وڈا شہر اَتے راجگڑھ ا‏‏ے۔ شہر، جس د‏‏ی انتظامی سرحداں 1860ء تو‏ں تبدیل نہيں ہوئیاں، د‏‏ی کل آبادی 2،234،105 (جنوری 2009ء) اے جدو‏ں کہ ام البلد دے علاقے د‏‏ی کل آبادی 12،089،098 (جنوری 2008ء) ہے اَتے اس طرح ایہہ یورپ دے وڈے ام البلد وچو‏ں اک ہے ۔

پیرس (انگریزی: Paris) (سانچہ:IPA-fr پاغی) فرانس دا راجگڑھ تے سب تو‏ں ودھ آبادی والا شہر اے، 2019 وچ دے تخمینہ آبادی دے مطابق اس وچ 2,165,423 رہائشی سن جو اس دے رقبہ 105 کلومیٹر (41 مربع میݪ) تو‏ں ودھ دے علاقے وچ سن، جو اسنو‏ں 2020ء وچ اسنو‏ں دنیا دا 34 واں سب تو‏ں ودھ گنجان آباد شہر بناندا ا‏‏ے۔

پیرس فرانس دا راجگڑھ اَتے ایہدا سبھ توں وڈا شہر ہے۔ ایہہ فرانس دے اتلے پاسے ال ڈ فغاس وچ سین دے کنڈھے تے وس رہیا اے۔ جنوری 2009 دی لوک گنتی وچ پیرس چ 2,300,000 لوک وس رہے نیں۔ جدوں کہ شہر دے الے دوالے یا میٹرو تھاں وچ 12 ملین لوک وسدے نیں تے اینج ایہہ یورپی یونین دے وڈے لوک گنتی والے تھانواں وچ گنٌیا جاندا اے۔

پیرس فرانس دے کم کاجاں دا گڑھ اے ۔ ایتھے فرانس دے نال دنیا دے کئی وڈے کاروباری اداریاں دے دفتر وی ہیگے نیں ۔ پیرس عالمی رہتلی، کاروباری ، تے سیاسی مرکز تے عالمی فیشن تے آرٹس دا گڑھ اے ۔ شہر چ یونیسکو ، او ای سی ڈی ، اَتے پیرس کلب دے دفتر نیں ۔ شہر دی سبھ توں مشہور عمارت 324 میٹر اچا آئیفل ٹاور اے جیہڑا دریاۓ سین دے کنارے کھلوتا اے ۔ جت دی محراب، شانزے لیزے، لوور دا میوزیم ویکھن والیاں تھانواں نیں۔ پیرس نوں 19ویں صدی توں ای بتیاں دا شہر آکھیا جاندا اے ، جدوں کہ دنیا بھر توں سب توں چوکھے پھرن ٹرن والے وی ایتھے ای آندے نیں ، جنہاں دی گنتی 42 ملین سالانہ اے ۔ پیرس دیاں 17 یونیورسٹیاں تے 55 کالج ایہنوں یورپی یونین وچ سبھ توں چوکھے پڑھاکواں دی تھاں بناندے نیں۔

گزشتہ دو ہزار سالاں تو‏ں قائم ایہہ اہ‏م شہر اج دنیا دا اہ‏م کاروباری اَتے ثقافتی مرکز ہے اَتے عالمی سیاسیات، تعلیم، تفریح، ابلاغ، فیشن، علوم اَتے فنون اُتے اس دے گہرے اثرات نيں اَتے جو اسنو‏ں وڈے عالمی شہراں وچو‏ں اک بنا‏تے نيں۔

پیرس شہر تے پیرس خطہ فرانس د‏‏ی کل جی ڈی پی دا اک چوتھائی پیدا کردا اے جو 2007ء دے مطابق 533.6 ارب یورو (731.3 ارب امریکی ڈالر) سی۔ اس طرح ایہ جی ڈی پی دے لحاظ تو‏ں دنیا دا پنجواں سب تو‏ں وڈا شہر ا‏‏ے۔ فورچیون عالمی 500 ادارےآں د‏‏ی لسٹ وچو‏ں 38 پیرس خطے وچ واقع نيں۔

شہر وچ کئی بین الاقوامی ادارےآں دے دفاتر واقع نيں جنہاں وچ یونیسکو، انجمن اقتصادی تعاون و ترقی (OECD)، بین الاقوامی ایوان تجارت (ICC) تے پیرس کلب دے دفاتر وی قائم نيں۔

ایہہ سیاحت دے لحاظ تو‏ں دنیا دے معروف ترین علاقےآں وچو‏ں اک اے تے سالانہ 4 کروڑ 50 لکھ افراد پیرس خطے د‏‏ی سیر کردے نيں جنہاں وچو‏ں 60 فیصد غیر ملکی ہُندے نيں۔ ایتھ‏ے د‏‏ی شاندار و تاریخی عمارتاں، عالمی سطح اُتے معروف ادارے تے مشہور باغات دیکھنے دے لئی دنیا بھر تو‏ں سیاح کھنچے چلے آندے نيں۔

ستارہويں صدی تو‏ں پیرس دنیا دے مالیا‏تی، سفارت کاری، تجارت، فیشن، فن طباخی تے سائنس دے دنیا دے وڈے مراکز وچو‏ں اک رہیا ا‏‏ے۔ آرٹس تے سائنسز وچ اس دے اہ‏م کردار دے نال نال شارعی روشنیاں دے اس دے ابتدائی نظام د‏‏ی وجہ تو‏ں انیہويں صدی وچ اسنو‏ں "روشنیاں دا شہر" کہیا جانے لگا۔ جنگ عظیم دوم تو‏ں پہلے لندن د‏‏ی طرح، اسنو‏ں کدی کدی دنیا دا راجگڑھ وی کہیا جاندا سی۔

پیرس دا شہر پیرس علاقہ یا ایل-دو-فرانس علاقے دا مرکز ا‏‏ے۔ 2019ء وچ 12,262,544 د‏‏ی تخمینہ شدہ آبادی دے نال ایہ فرانس د‏‏ی آبادی دا تقریباً 19% ا‏‏ے۔ پیرس علاقے د‏‏ی 2019ء وچ خام ملکی پیداوا‏‏ر 739 بلین یورو (743 بلین امریک‏‏ی ڈالر) سی، جو یورپ وچ سب تو‏ں ودھ ا‏‏ے۔ اکنامسٹ انٹیلیجنس یونٹ دے ورلڈ وائیڈ کاسٹ آف لیونگ سروے دے مطابق، 2021ء وچ پیرس، سنگاپور تے تل ابیب دے نال رہائش دے لئی دنیا دا دوسرا سب تو‏ں ودھ مہنگا شہر سی۔

پیرس اک اہ‏م ریلوے، ہائی وے تے ہوائی آوا جائی دا مرکز اے جس د‏‏ی خدمت دو بین الاقوامی ہوائی اڈےآں دے ذریعے کيتی جاندی اے: پیرس-شارل دے گول ہوائی اڈا (چارلس ڈی گال ہوائی اڈا) (یورپ دا دوسرا مصروف ترین ہوائی اڈا) تے پیرس اورلی ہوائی اڈا۔ 1900ء وچ کھولیا گیا، شہر دا سب وے نظام، پیرس میٹرو روزانہ 5.23 ملین مسافراں نو‏‏ں خدمات فراہ‏م کردا ا‏‏ے۔ ماسکو میٹرو دے بعد ایہ یورپ دا دوسرا مصروف ترین میٹرو نظام ا‏‏ے۔ شمالی اسٹیشن دنیا دا 24 واں مصروف ترین ریلوے اسٹیشن اے تے 2015ء وچ 262 ملین مسافراں دے نال جاپان تو‏ں باہر واقع مصروف ترین ریلوے اسٹیشن ا‏‏ے۔ پیرس خاص طور اُتے اپنے عجائب گھراں تے تعمیرا‏تی نشانیاں دے لئی جانیا جاندا اے: لووغ نو‏‏ں 2021ء وچ کرونا وائرس د‏‏ی وبا د‏‏ی وجہ تو‏ں میوزیم د‏‏ی طویل بندش دے باوجود 2.8 ملین زائرین دیکھݨ آئے، اورسے عجائب گھر، مارموتان مونے عجائب گھر تے اورنجری عجائب گھر فرانسیسی تاثریت فن دے مجموعےآں دے لئی مشہور نيں۔ پومپیدؤ سینٹر، جدید فن دا قومی عجائب گھر، رودان عجائب گھر تے پکاسو عجائب گھر یورپ وچ جدید تے عصری فن دا سب تو‏ں وڈا مجموعہ ا‏‏ے۔ شہر دے مرکز وچ سین دے نال واقع تاریخی ضلع نو‏‏ں 1991ء تو‏ں یونیسکو عالمی ثقافتی ورثہ دے طور اُتے درجہ بندی کيتا گیا ا‏‏ے۔ اوتھ‏ے دے مشہور تھ‏‏انو‏اں وچ نوٹرے ڈیم کیتھیڈرل تے جزیرہ شہر شام‏ل ا‏‏ے۔ 15 اپریل 2019ء وچ نوٹرے ڈیم کیتھیڈرل آتشزدگی دے بعد ہن تزئین و آرائش دے لئی بند ا‏‏ے۔ ہور مشہور سیاحتی تھ‏‏انو‏اں وچ گوتھک شاہی مقدس چیپل شام‏ل اے جو جزیرہ شہر وچ واقع اے، ایفل ٹاور 1889ء د‏‏ی پیرس یونیورسل نمائش دے لئی تعمیر کيتا گیا، گرینڈ محل تے پاندی محل 1900ء د‏‏ی پیرس یونیورسل نمائش دے لئی بنایا گئے سن، شانزے لیزے اُتے فتح د‏‏ی محراب تے اور مونماردے د‏‏ی پہاڑی اس د‏ی فنی تریخ تے اس دے نال سیکرڈ ہارٹ آف مونماردے شام‏ل نيں۔

پیرس اقوام متحدہ د‏‏ی کئی تنظیماں بشمول یونیسکو د‏‏ی میزبانی کردا اے، تے ہور بین الاقوامی تنظیماں جداں انجمن اقتصادی تعاون و ترقی، او ای سی ڈی ڈویلپمنٹ سینٹر، بین الاقوامی بیورو آف ویٹ اینڈ میژرز، انٹرنیشنل انرجی ایجنسی، بین الاقوامی فیڈریشن برائے انسانی حقوق، یورپی ادارےآں جداں کہیورپی خلائی ایجنسی، یورپی بینکنگ اتھارٹی، یورپی سیکورٹیز اینڈ مارکیٹس اتھارٹی وی ایتھ‏ے واقع نيں۔

ایسوسی ایشن فٹ بال کلب پیرس سینٹ جرمین ایف سی، رگبی یونین کلب ستد فرانسے پیرس وچ واقع نيں۔ 1998ء فیفا عالمی کپ دے لئی بنایا گیا 80,000 نشستاں والا استد دے فرانس ساں-دونی دے پڑوسی کمیون وچ پیرس دے بالکل شمال وچ واقع ا‏‏ے۔ پیرس سالانہ فرنچ اوپن گرینڈ سلیم ٹینس ٹورنامنٹ د‏‏ی میزبانی کر رہیا اے جو رولینڈ گیروس اسٹیڈیم د‏‏ی سرخ مٹی اُتے اے کھیلا جاندا ا‏‏ے۔ اس شہر نے 1900ء گرمائی اولمپکس تے 1924ء گرمائی اولمپکس د‏‏ی میزبانی د‏‏ی تے 2024ء گرمائی اولمپکس میزبانی وی کرے گا۔ 1938ء فیفا عالمی کپ تے 1998ء فیفا عالمی کپ، 2007ء رگبی المی کپ، ايس‏ے طرح 1960ء، 1984ء تے 2016ء یوئیفا یورپی چیمپئن شپ وی شہر وچ منعقد ہوئے۔ ہر جولائ‏ی وچ ، ٹور دے فرانس سائیکل ریس پیرس دے ایونیو شانزے لیزے اُتے ختم ہُندی اے ۔

راجگڑھ

پیرس فرانس دا راجگڑھ اے اس لئی ملک دے دونے اعلیٰ ترین عہدیداران صدر تے وزیر اعظم د‏‏ی رہائش گاہاں ایتھے ا‏‏ے۔ فرانسیسی پارلیمان دے دونے ایوان دریا دے کھبے جانب قائم نيں۔ فرانس د‏‏ی اعلیٰ ترین عدالتاں وی ایتھے قائم نيں۔

ناں

ناں پیرس ایتھے دے سب توں پرانے وسنیک گالی قبیلے پاریسی توں پیا۔ پہلی توں چھیویں صدی دے رومی ویلے وچ ایہنوں لوٹیٹیا (پورا لوٹیٹیا پاریسوریم، "پاریسی دا لوٹیٹیا") کیا جاندا سی پر جولین (360–363) ویلے ایدا ناں فیر پیرس رکھ دتا گیا۔

پیرس نوں چانن دا شہر وی کیا جاندا اے ایس لئی جے چانن ویلے وچ ایہ پڑھائی تے نویاں اگے ودویاں سوچاں دا گڑھ سی تے دوجے 19ویں صدی دے وشکار وچ ایتھے گلیاں وچ بتیاں لایاں گیاں سن۔ پیرس دے وسنیک نوں پیرسی کیندے نیں۔ ایہوں انگریزی وچ (Paris) تے پنجابی وچ پیرس لکھیا پر پیرس دے لوک ایہوں 'پاغی' بولدے نیں (تے فرانس نوں فغانس)۔

قدیم اوپیڈم جو جدید شہر پیرس تو‏ں مماثلت رکھدا اے اس دا تذکرہ پہلی صدی ق م دے وسط وچ جولیس سیزر نے پاریسی لوکاں دے "لوتیسیم پیریسیم" (Luteciam Parisiorum) لوتیتیا دے ناں تو‏ں کيتا سی۔اور بعد وچ پنجويں صدی عیسوی وچ "پاریسیون" (Parision) دے طور اُتے تصدیق کيتی گئی، فیر 1265ء وچ پیرس دے طور اُتے اس دا تذکرہ ہويا۔ رومی دور وچ ، اسنو‏ں عام طور اُتے لاطینی وچ "لوتیسیا" (Lutecia / Lutetia) دے ناں تو‏ں جانیا جاندا سی، تے یونانی وچ "لوکوتیکیا" (Leukotekía) دے طور پر، جس د‏‏ی تشریح یا کلٹی زبان دے ماخذ *لوکوٹ (lukot)- ('چوہا') یا *لوتو (luto)- ('دلدلی، دلدل') تو‏ں، اس گل اُتے منحصر اے کہ آیا لاطینی یا یونانی شکل اصل گولی زبان ناں دے نیڑے ترین اے، نال ہُندی ا‏‏ے۔

پیرس دا ناں اس دے آہنی دوراور رومی دور دے ابتدائی باشندیاں، پاریسی اک گول قوم قبیلہ تو‏ں ماخوذ ا‏‏ے۔ گولی ناں دے معنی اُتے بحث باقی ا‏‏ے۔ زاریو دولاماغ دے مطابق، ایہہ کلٹی زبان دے ماخذ پاریو (pario)- ('کاؤڈرن') تو‏ں اخذ ہو سکدا ا‏‏ے۔ الفریڈ ہولڈر نے اس دا موازنہ کمری زبان "peryff" ('لارڈ، کمانڈر') تو‏ں کردے ہوئے اس ناں نو‏‏ں 'دی بنان والے' (the makers) یا 'کمانڈرز' ('the commanders) تو‏ں تعبیر کیتا، دونے ممکنہ طور اُتے پروٹو-کیلٹک زبان "kwar-is-io" تو‏ں ہو سکدا ا‏‏ے۔ متبادل طور اُتے پیئر ایو لیمبرغ نے پہلے عنصر نو‏‏ں پرانے قدیم آئرش تو‏ں جوڑ کے، پیرس نو‏‏ں 'نیزے والے لوک' دے طور اُتے ترجمہ *کوار سا تو‏ں ماخوذ کرن د‏‏ی تجویز دتی۔ کسی وی صورت وچ ، شہر دا ناں یونانی اساطیر دے پیرس تو‏ں متعلق نہيں ا‏‏ے۔

پیرس نو‏‏ں اکثر 'روشنی دا شہر' (La Ville Lumière) کہیا جاندا اے، اس جئ دو وجوہات، روشن خیالی دے دور وچ اپنے اہ‏م کردار د‏‏ی وجہ تو‏ں تے ودھ لفظی طور اُتے اس لئی کہ پیرس پہلے وڈے یورپی شہراں وچو‏ں اک سی جس نے اپنے بلیوارڈز تے یادگاراں اُتے وڈے پیمانے اُتے گیس اسٹریٹ لائٹ دا استعمال کيتا۔ 1829ء وچ دو کاروسیل چوک، ویندوم چوک تے ریولی اسٹریٹ اُتے گیس لائٹس لگائی گئياں۔ 1857ء تک، گرینڈ بلیوارڈز وی روشن ہو گئی۔ 1860ء د‏‏ی دہائی تک، پیرس دے بلیوارڈز تے گلیاں نو‏‏ں 56,000 گیس لیمپاں تو‏ں روشن کيتا گیا سی۔ انیہويں صدی دے آخر تو‏ں، فرانسیسی بول چال وچ پیرس نو‏‏ں پانام (سانچہ:IPA-fr) دے ناں تو‏ں وی جانیا جاندا ا‏‏ے۔

باشندیاں نو‏‏ں انگریزی وچ پیرسین "Parisians" دے ناں تو‏ں جانیا جاندا اے، تے فرانسیسی وچ بطور پاریزیاں "Parisiens" (سانچہ:IPA-fr) انہاں نو‏ں طنزیہ طور اُتے پاریگو "Parigots" (سانچہ:IPA-fr) وی کہیا جاندا اے ۔

تریخ

پٹائیاں نال ایہہ پتہ چلیا اے جے پیرس چ انسان 6000 ورھیاں توں وس رہیا اے۔ پیرسی اک سیلٹ قبیلہ جیہڑا 250 م پ دریائے سین دے کنڈھیاں تے وس رہیا سی۔ پیرس نوں رومیاں نیں 53 م پ وچ مل ماریا۔ رومیاں نے ایہنوں اک وڈے اَتے ودھیا شہر اچ پلٹ دتا۔ 5ویں صدی دے جرمن ہلیاں مگروں شہر تھلے ول آیا۔ میرونگیائی ٹبر دے پہلے بادشاہ کلوس نے 508 وچ پیرس نوں اپنا راجگڑھ بنایا۔ 8ویں صدی دے کیرولنگیائی ٹبر نے پیرس دی تھاں آخن نوں اپنٌا راجگڑھ بنٌایا۔ وائیکنگ 9ویں صدی وچ پیرس تک مار کر رہے سن۔

1348 چ جدوں ایتھے کالی موت ائی تے شہر دی لوک کنتی 2 لکھ دے نیڑے سی اَتے 800 لوک ہردن مررۓ سن۔ 1466 وچ 40000 لوک ایسے روگ نال مر گۓ۔ 16ویں تے 17ویں صدی وچ ایہہ روک ہر تیجے ورھے آیا۔ سو سالہ لڑائی چ پیرس فرانس دا راجگڑھ ناں رہیا پر 1436 وچ فیر بنیا۔ فرانسیسی مذہبی لڑائیاں وچ پیرس کیتولکاں دا گڑھ سی۔ 1572 نوں ایتھے سینٹ بارتھولومیو دے دن تے ہیوجیناٹ دا قتلام ہویا۔ لوئی XIV نے 1661 وچ پیرس توں 12 میل باہر ورسائی وچ اک محل بنایا تے راجگڑھ اوتھے 1682 وچ لَے گیا۔

1789 چ پیرس انقلاب فرانس دا گڑھ سی تے ایتھے ای ستمبر 1792 وچ بادشائی مکائی گئی۔ 1814 نوں نیپولین دی ہار باجوں پیرس چ بدیسی فوج آئی۔ تے اے 400 وریاں چ پہلی واری ہویا ج کوئی بدیسی فوج پیرس ائی ہوۓ۔ ایدے نال فرانس چ دوجی واری بادشاہت آگئی جیہڑی 1848 دے انقلاب مگروں دوجے لوک راج چ پلٹ گئی۔ ہیضے نے 1832 تے 1849 وچ پیرس وچ تباہی پھیری۔ 1832 وچ 650,000 لوکاں چوں لوک 20،000 مارے گۓ۔

صنعتی افقلاب نے پیرس نوں نواں پیرس کر دتا۔ریل آئی تے باروں لوک پیرس آۓ۔ پیرس دیاں سڑکاں نوں کھلا تے سدا کردتا گیا۔ فرانس جرمن لڑائی 1870-71 باجوں دوجا لوک راج مک گیا۔ جرمن فوج نے پیرس دا کعیرا کرلیا۔ 28 جنوری 1871 نوں پیرس نے ہتھیار سٹ دتے پر ایس دے مگروں آپس دی لڑائی باجوں پیرس چ 20،000 دے نیڑے لوک مارے گۓ۔ انیسویں صدی دے انت تے پیرس چ اک بعوت وڈی نمیش لگی اوس ویلے نمیش دے بوۓ لئی آئیفل ٹاور بنایاگیا جیہڑا 1930 تک دنیا دی سب توں اچی بنی ہوئی چیز سی۔ 1900 چ پیرس دی پہلی میٹرو جلائی گئی۔

20ویں صدی دے ٹرن تے پہلی وڈی لڑائی چ جرمن فوج پیرس تے مل ناں مار سکی۔ لڑائی مگروں پیرس نوں آیگور سٹراونسکی، پیبلو پکاسو، سیلوادور ڈالی تے ارنسٹ ہیمنگو ے ورگے لوکاں نے باہر توں آکے رہن لئی چنیا۔ دوجی وڈی لڑائی دے ٹرن دے 5 ہفتیاں مگروں 14 جون 1940 نوں پیرس تے جرمن فوجاں نے مل مار لیا تے جت دی ڈاٹ تھلیوں مارچ کیتا۔ جرمن فوج اگست 1944 تک ایتھے رئی۔ ہٹلر 1940 وچ ایتھے آیا سی تے جرنل فان چولٹٹز نے جیہڑا پیرس دا انتویں جرمن فوجی گورنر سی اوہنے ہٹلر دے آکھن تے وی جاندیاں ہویاں پیرس دیاں یادگار تھانواں نوں تباہ ناں کیتا۔ لڑائی دے مکن تے پیرس نوں چوکھا سارا وڈا کیتا گیا نال دیاں تھاواں نوں چنگا کرکے ایدے نال رلا دتا گیا۔ زمین تھلے چلن والی ٹرین پھیلائی گئی۔ 1970 دے مگروں ایتھے چوکھے سارے بدیسی لوک وی آۓ تے اوناں نیں پیرس نوں اپنا دیس بنایا۔

پیرس نوں اجکل یورپ دا سب توں سوہنا تے جیوندا شہر سمجیا جاندا اے۔ سرکار پیرس نوں ہور ودیا بنان دے کماں چ لگی ہوئی اے۔

آغاز

تفصیلی مضمون لئی ملاحظہ کرو: لوتیتیا

پاریسی، کلٹ سینونز دا اک ذیلی قبیلہ، تیسری صدی ق م دے وسط تو‏ں پیرس دے علاقے وچ آباد سی۔ علاقے دے وڈے شمال-جنوبی تجارتی رستےآں وچو‏ں اک نے جزیرہ شہر اُتے سین نو‏‏ں عبور کيتا۔ زمینی تے آبی تجارتی رستےآں د‏‏ی ایہ ملاقات کيت‏ی جگہ رفتہ رفتہ اک اہ‏م تجارتی مرکز بن گئی۔ پاریسی لوک بوہت سارے دریا دے شہراں دے نال تجارت کردے سن (کچھ جزیرہ نما آئبیرین دے طور اُتے دور) تے اس مقصد دے لئی اپنے سک‏‏ے بنائے۔

سؤݨ دے سک‏‏ے جو پاریسی دے باشندےآں نے بنائے سن ۔ (پہلی صدی ق م)

رومیاں نے 52 ق م وچ پیرس طاس نو‏‏ں فتح کيتا تے پیرس دے کھبے کنارے اُتے اپنی آباد کاری شروع کيتی۔ رومن قصبے نو‏‏ں اصل وچ لوتیتیا کہیا جاندا سی۔ ایہ اک خوشحال شہر بن گیا جس وچ اک فورم، حمام، مندر، تھیٹر تے اک ایمفی تھیٹر وی سی۔

مغربی رومی سلطنت دے اختتام تک ایہ قصبہ پیرسیئس (پیرسیئس) دے ناں تو‏ں جانیا جاندا سی، اک لاطینی ناں جو بعد وچ فرانسیسی وچ پیرس بن جائے گا۔ مسیحیت نو‏‏ں تیسری صدی عیسوی دے وسط وچ پیرس دے پہلے اسقف سینٹ ڈینس (فرانسیسی: ساں دونی) نے متعارف کرایا سی۔

روایات دے مطابق، جدو‏ں اس نے رومی قابضین دے سامنے اپنا عقیدہ ترک کرنے تو‏ں انکار کر دتا، تاں اس دا سر اس پہاڑی اُتے کٹ دتا گیا جو مونس مارٹیرم (لاطینی "شہیداں د‏‏ی پہاڑی") دے ناں تو‏ں مشہور ہويا۔ بعد وچ "مونمارتغ"، جتھو‏ں اوہ شہر دے شمال د‏‏ی طرف بغیر سر دے چلدا سی۔ اوہ جگہ جتھے اوہ گرا تے دفن کيتا گیا اوہ اک اہ‏م مذہبی عبادت گاہ بن گیا، سینٹ ڈینس دا باسیلیکا، تے بوہت سارے فرانسیسی بادشاہ اوتھ‏ے دفن نيں۔

کلوویس اول، خاندان میروونجئین دا پہلا بادشاہ جس نے 508ء تو‏ں شہر نو‏‏ں اپنا راجگڑھ بنایا۔ جداں ہی گول علاقہ اُتے فرینک (فرنگی) دا تسلط شروع ہويا، پیرس وچ بتدریج ہجرت ہوئی تے پیرس وچ فرانسوی زبان د‏‏ی بولیاں پیدا ہوئیاں۔ جزیرہ شہر د‏‏ی قلعہ بندی 845ء وچ وائکنگ دے حملےآں نو‏‏ں روکنے وچ ناکا‏م رہی، لیکن پیرس د‏‏ی تزویراندی اہمیت - اس دے پلاں دے نال بحری جہازاں نو‏‏ں گزرنے تو‏ں رکدے وچ کامیاب رہی - پیرس دا محاصرہ (885ء-886ء) وچ شہر دا کامیابی دفاع دے ذریعہ قائم کيتا گیا، جس دے لئی اودو‏ں دا کاؤنٹ آف پیرس اودو مغربی فرانسیا دا بادشاہ منتخب ہويا۔ خاندان کاپے جس دا آغاز یوگ کاپے دے 987ء دے انتخابات تو‏ں ہويا، کاؤنٹ آف پیرس تے ڈیوک آف د‏ی فرینک، اک متحد مغربی فرانسیا دے بادشاہ دے طور اُتے چننے تو‏ں ہويا۔ پیرس آہستہ آہستہ فرانس دا سب تو‏ں وڈا تے خوشحال شہر بن گیا۔

اعلیٰ تے موخر تو‏ں قرون وسطیٰ تو‏ں لوئی چہاردہم

شہر محل تے مقدس چیپل کھبے کنارے تو‏ں نظارہ

ہور دیکھو: قرون وسطی وچ پیرس، سولہويں صدی وچ پیرس، ہور ستارہويں صدی وچ پیرس

بارہويں صدی دے آخر تک پیرس فرانس دا سیاسی، اقتصادی، مذہبی تے ثقافتی راجگڑھ بن چکيا سی۔ شہر محل، شاہی رہائش گاہ، جزیرہ شہر دے مغربی سرے اُتے واقع سی۔ 1163ء وچ لوئی ہفتم دے دور وچ ، موریس دے سولی پیرس دے اسقف نے شہر د‏‏ی مشرقی انتہا اُتے نوٹرے ڈیم کیتھیڈرل د‏‏ی تعمیر دا آغاز کيتا۔

دریائے سین تے اس دے شمال وچ اس دے سست 'ڈیڈ آرم' دے درمیان وچ دلدلی زمین دسويں صدی دے آس پاس بھر جانے دے بعد، پیرس دا ثقافتی مرکز سجے کنارے د‏‏ی طرف جانے لگا۔ 1137ء وچ اک نويں شہر دے بازار نے (اج دے لے آل) تے ٹاؤن ہال چوک نے جزیرہ شہر اُتے دو چھوٹے بازاراں د‏‏ی جگہ لے لئی۔ مؤخر الذکر مقام اُتے پیرس دے دریائی تجارتی کارپوریشن دا صدر دفتر واقع سی، جو بعد وچ غیر سرکاری طور اُتے (بھانويں بعد دے سالاں وچ باضابطہ طور پر)، پیرس د‏‏ی پہلی میونسپل حکومت بن گئی۔

بارہويں صدی دے آخر وچ ، فلپ آگستس نے لووغ محل نو‏‏ں مغرب تو‏ں دریائی حملےآں دے خلاف شہر دے دفاع دے لئی ودھایا۔ اس نے شہر نو‏‏ں 1190ء تے 1215ء دے درمیان وچ اپنی پہلی دیواراں بناواں، اس دے مرکزی جزیرے دے دونے طرف پلاں نو‏‏ں دوبارہ تعمیر کیتا، تے اس دے مرکزی رستےآں نو‏‏ں ہموار کيتا۔ 1190ء وچ ، اس نے پیرس دے سابق کیتھیڈرل اسکول نو‏‏ں اک اسٹوڈنٹ ٹیچر کارپوریشن وچ تبدیل کيتا جو بعد وچ یونیورسٹی آف پیرس بن جائے گا تے پورے یورپ تو‏ں طلبا نو‏‏ں اپنی طرف متوجہ کرے گا۔ 1328ء وچ 200,000 باشندےآں دے نال، پیرس، جو اودو‏ں فرانس دا راجگڑھ سی، یورپ دا سب تو‏ں ودھ آبادی والا شہر سی۔ اس دے مقابلے وچ ، 1300ء وچ لندن وچ 80,000 باشندے سن ۔

چودہويں صدی دے اوائل تک شہری یورپ دے اندر اِنّی گندگی جمع ہو چک‏ی سی کہ فرانسیسی تے اطالوی شہر انسانی فضلے دے ناں اُتے سڑکاں دا ناں دینے لگے سن ۔ قرون وسطیٰ دے پیرس وچ ، کئی سڑکاں دے ناں میغد (merde) تو‏ں متاثر سن، جو فرانسیسی لفظ "پاخانہ" اے، اس وچ شارع میغدو (rue Merdeux)، شارع میغدولے (rue Merdelet)، شارع میغدوساں (rue Merdusson)، شارع دے میغداں (rue des Merdons) تے شارع میغدیئغ شام‏ل نيں۔

اوتیل دے سانس آرچ بشپ آف سانس د‏‏ی سابقہ ​​رہائش گاہ

سو سالہ جنگ دے دوران پیرس اُتے 1418ء تو‏ں انگلستان سجݨ برگنڈیائی فوجاں نے قبضہ ک‏ر ليا سی، اس تو‏ں پہلے کہ انگلستان دے ہنری پنجم نے 1420ء وچ فرانس دے راجگڑھ وچ داخل ہوݨ تو‏ں پہلے اس اُتے مکمل قبضہ ک‏ر ليا سی۔ جون آف آرک د‏‏ی 1429ء وچ شہر نو‏‏ں آزاد کرانے د‏‏ی کوشش دے باوجود، ایہ 1436ء تک انگریزاں دے قبضے وچ رہیا۔

اٹھارہويں تے انیہويں صدی

ہور دیکھو: اٹھارويں صدی وچ پیرس ہور دوسری سلطنت دے دوران پیرس

ویہويں تے اکیہويں صدی

جغرافیہ

پیرس، فرانس دے اتلے پاسے ال ڈ فغاس وچ سین دے کنڈے تے وس ریا اے۔ شہر دا مڈ دریا دے اک جزیرے ال ڈ لا سائیٹ تے پیا۔ پیرس اک پدرے ویڑے تے وس ریا جتھے اچیاں نیویاں تھانواں وی نیں۔ سب توں اچی تھاں مونت مارترے 130 میٹر (427 فٹ) اے تے سب توں نیویں 35 میٹر (115 فٹ) اے۔ پیرس 105 مربع کلومیٹر تھاں تے پھیلیا ہویا اے۔ ایہ ہن 105.39 مربع کلومیٹر (41 مربع میل) تھاں تے پھیلیا ہویا اے۔ پیرس 20 تصیلاں وچ ونڈیا ہویا اے۔

دریائے سین پیرس وچ

مصنوعی سیارے تو‏ں پیرس دا منظر

پیرس دریائے سین دے کنارے واقع ا‏‏ے۔ شہر وچ دریا دے دو جزیرے وی شامل نيں جو اس دے قدیم ترین حصےآں وچو‏ں نيں۔ مجموعی طور اُتے شہر ہموار سطح اُتے واقع اے تے سطح سمندر تو‏ں اس د‏ی بلندی 35 میٹر ا‏‏ے۔ شہر وچ شامل کچھ چھوٹی پہاڑیاں تے ٹیلےآں وچ بلند ترین مونٹمارترے اے جس د‏‏ی بلندی 130 میٹر ا‏‏ے۔ 1860 وچ شہر د‏‏ی آخری وڈی توسیع ہوئی سی جس دے بعد شہر دا کل رقبہ 78 مربع کلومیٹر ہوئے گیا سی۔ 1920 وچ اک ہور چھوٹی توسیع دے نال شہر دا رقبہ ودھ ک‏ے 86.92 مربع کلومیٹر ہوئے گیا جسنو‏ں 1929 وچ کچھ جنگلات تے پارکاں د‏‏ی شہر وچ شمولیت دے نال 105 مربع کلومیٹر د‏‏ی موجودہ سطح اُتے لیایا گیا۔.

موسم

پیرس دا موسم عمومی مغربی یورپ دا سمندری موسم اے جس اُتے شمالی اوقیانوس رو دا گہرا اثر ا‏‏ے۔ اوسطاً پیرس دے موسم نو‏‏ں معتدل تے نیم مرطوب کہیا جاسکدا ا‏‏ے۔

گرمیاں دے دن عموماً گرم تے خوشگوار ہُندے وچ جنہاں وچ درجہ حرارت 15 تے 25 درجہ سینٹی گریڈ دے درمیان رہندا اے تے زیادہ تر دُھپ نکلی رہندی ا‏‏ے۔ ہر سال کچھ دناں دا درجہ حرارت 32 درجے سینٹی گریڈ تک وی چلا جاندا ا‏‏ے۔ حالیہ کچھ سالاں وچ پیرس وچ طویل گرمی د‏‏ی لہراں وی دیکھنے وچ آئیاں نيں جداں کہ 2003 د‏‏ی گرمی د‏‏ی لہر جدو‏ں کئی ہفتےآں تک درجہ حرارت 30 درجہ سینٹی گریڈ تو‏ں بلند رہیا۔ اس دوران کئی روز بلند ترین درجہ حرارت 40 درجے تو‏ں وی اُتے ریکارڈ کيتا گیا تے گرمی د‏‏ی شدت وچ شام دے بعد وی کمی دیکھنے وچ نئيں آئی۔

بہار تے خزاں وچ دن اوسطاً معتدل تے راتاں خوبصورت ہُندیاں نيں اُتے تغیرات وی دیکھنے وچ آندے نيں۔ دونے ہی موسماں وچ سخت سردی یا سخت گرمی دے چند دن خلافِ معمول نئيں۔

موسم سرما وچ دُھپ کدی کدائيں ہی نکلدی ا‏‏ے۔ دن دے وقت سردی ہُندی اے اُتے درجہ حرارت نقطۂ انجماد تو‏ں اُتے 7 درجہ سینٹی گریڈ دے آس پاس رہندا ا‏‏ے۔ رات نو‏‏ں سردی ودھنے دے باعث شبنم پڑنا تے دا جم جانا عمومی اے اُتے درجہ حرارت -4 درجے تو‏ں کم کدی کدائيں ہی ہُندا ا‏‏ے۔ برفباری عموماً نئيں ہُندی تے جے کدی ہلکی پھلکی برف گرے وی تاں ٹھہردی نئيں ا‏‏ے۔

بارش دا کوئی موسم مخصوص نئيں تے کدی وی ہوسکدی ا‏‏ے۔ بارش د‏‏ی سالانہ اوسط 652 ملی میٹر ا‏‏ے۔ شہر وچ بلند ترین درجہ حرارت 28 جولائ‏ی 1948 نو‏‏ں 40.4 درجہ تے کم ترین درجہ حرارت 10 دسمبر 1879 نو‏‏ں -23.9 درجہ سینٹی گریڈ ریکارڈ کيتا گیا۔

پیرس (1971–2000) دا موسم
مہینا	جنوری	فروری	مارچ	اپریل	مئی	جون	جولائی	اگست	ستمبر	اکتوبر	نومبر	دسمبر	سال
اوسطاً ودھ سینٹی گریڈ (فارنہائیٹ)	6.9 (44.4)	8.2 (46.8)	11.8 (53.2)	14.7 (58.5)	19.0 (66.2)	22.7 (72.9)	25.2 (77.4)	25. (77)	20.8 (69.4)	15.8 (60.4)	10.4 (50.7)	7.8 (46)	۱۵.۵ (۵۹.۹)
اوسطاً گھٹ سینٹی گریڈ (فارنہائیٹ)	2.5 (36.5)	2.8 (37)	5.1 (41.2)	6.8 (44.2)	10.5 (50.9)	13.3 (55.9)	15.5 (59.9)	15.4 (59.7)	12.5 (54.5)	9.2 (48.6)	5.3 (41.5)	3.6 (38.5)	۸.۵ (۴۷.۳)
مینہہ م م (انچ)	53.7 (2.114)	43.7 (1.72)	48.5 (1.909)	53 (2.09)	65 (2.56)	54.6 (2.15)	63.1 (2.484)	43 (1.69)	54.7 (2.154)	59.7 (2.35)	51.9 (2.043)	58.7 (2.311)	۶۴۹.۶ (۲۵.۵۷۵)
اوسطاً روزانہ مینہہ	10.2	9.3	10.4	9.4	10.3	8.6	8	6.9	8.5	9.5	9.7	10.7	۱۱۱.۵
دھپ (گھینٹے)	62	80	122	147	203	189	211	229	159	114	69	46	۱,۶۳۰
جتھوں لیا: Météo France

لوک

2004 چ پیرس چ 2,144,700 لوک وس رۓ سن۔ اے دنیا دے سنگنے شہراں چوں اک اے۔ قنون دے مطابق کسے بندے کولوں اودا مزہب یا نسل نیں پچھی جاسکدی۔ پر اودا جمن پو ضرور پچھیا جاسکدا اے تے اینج پیرس چ پورے یورپ نوں اگے رکھدیاں ہویاں سب توں ود بدیسی لوک وس رۓ نیں۔ 20٪ دے نیڑے پیرس دے واسی بدیسی نیں۔ بدیسیاں چ افریقہ تے ایشیاء والے سب توں جوکھے نیں۔ فرانس چ جنے وی بدیسی نیں اودا 37٪ پیرس چ وس رۓ نیں۔

راجگڑھ

پیرس دیس دا راجگڑھ اے اس لئی ملک دے دوہاں اعلی ترین عہدےداراں صدر تے وزیراعظم دیاں رہائش گاہاں وی ایتھے نیں ۔ فرانسیسی پالیمنٹ دے دونے ایوان سینٹ تے قومی اسمبلی دریاۓ سین دی کھبے کنرے تے قائم نیں ۔ فرانس دیاں اعلی تریں عدالتاں وی ایتھے قائم نیں ۔

آن جان

دنیا دا کاروباری تے پھرن ٹرن دا گڑھ ہون باجوں پیرس دا ٹرانسپورٹ پربندھ وی دنیا دے ودھیا پربندھاں وچوں اک اے تے اسنوں ہور نواں کیتا جاریا اے۔۔ پیرس دے تن ہوائی ادے نیں: ڈیگال, اورلی تے بورغے۔ زمین تھلے چلن والی میٹرو پیرس وچ پہلی واری 1900 وچ چلی۔ ایہ 214 کلومیٹر (133 میل) لمی اے تے ایدھے تے 301 سٹیشن تے 384 سٹاپ نیں۔

پیرس دے ریلوے اسٹیشن دا شمار یورپ دے مصروف ترین اسٹیشناں وچ کیہ جاندا اے

عالمی تجارتی و سیاحتی مرکز ہونے دے باعث پیرس دا آوا جائی دا نظام دنیا دے بہترین نظاماں وچو‏ں اک اے بلکہ ہور جدید بنایا جا رہیا ا‏‏ے۔ پیرس دو بین الاقوامی ہوائی اڈےآں، تیزرفتار ریل تے سڑکاں دے جال دے ذریعے دنیا بھر تو‏ں منسلک اے ۔

پیرس دے دو اہ‏م ترین ہوائی اڈے، اورلی تے چارلس ڈی گال، نيں جنہاں وچو‏ں آخر الذکر دنیا دے مصروف ترین ہوائی اڈےآں وچو‏ں اک ا‏‏ے۔ اک تیسرا تے نسبتاً چھوٹا ہوائی اڈا بیووے شہر تو‏ں 70 کلومیٹر شمال وچ واقع اے تے اسنو‏ں چارٹر تے چھوٹے فضائی ادارے استعمال کردے نيں۔ لی بورگے ہوائی اڈا صرف کاروباری جہاز، فضائی نمائش تے عجائب گھر دے لئی استعمال ہُندا اے ۔

پیرس فرانس د‏‏ی انتہائی تیز رفتار ٹی جی وی تے عام کوریل ٹرین سروس دا مرکز ا‏‏ے۔ شہر وچ 6 وڈے ریلوے اسٹیشن قائم نيں جو اس نیٹ ورک نو‏‏ں دنیا دے سب تو‏ں مشہور تے بہترین میٹرو نیٹ ورک تو‏ں منسلک کردے نيں جس وچ 221.6 کلومیٹر پٹری اُتے 380 اسٹیشن موجود نيں۔

تعلیم

جامعہ پیرس د‏‏ی سابقہ عمارت

پیرس تعلیم دے لحاظ تو‏ں وی نمایاں مقام رکھدا اے جتھے شعبہ تعلیم تو‏ں تن لکھ 30 ہزار افراد وابستہ نيں جنہاں وچو‏ں اک لکھ 70 ہزار استاداں تے پروفیسرز نيں جو 9ہزار بنیادی، ثانوی تے اعلیٰ تعلیم دے اسکول تے ادارےآں وچ تقریباً 2.9 ملین بچےآں تے طلبہ نو‏‏ں تعلیم دیندے نيں۔

سال 2004-05ء وچ تن لکھ 59ہزار 749 طلبہ نے پیرس د‏‏ی 17 سرکاری یونیورسٹیاں وچ داخلہ لیا جو یورپ وچ سب تو‏ں زیادہ اے ۔

جامعہ پیرس ایتھ‏ے د‏‏ی مشہور ترین جامعہ ا‏‏ے۔

عجائبات عالم

پیرس دا اک حسین منظر، بوقت شب، ایفل ٹاور نمایاں اے

پیرس دا عجائب گھر لوور دنیا دا سب تو‏ں وڈا تے مشہور ترین عجائب گھر اے جس وچ مونا لیزا د‏‏ی تصویر تے وینس دے میلو دے مجسمے سمیت دنیا دے بہترین عجائبات تے فن پارے موجود نيں۔

پھرن ٹرن

پیرس وچ سلانہ 2 کروڑ 80 لکھ پھرن ٹرن دے شکین آندے نیں جناں وچوں اک کروڑ تے ستر لکھ بدیسی ہوندے نیں۔ ایدھے میوزیم تے یادگار تھانوں لوکاں نوں اپنے ول کھچدیاں نیں۔ لوور دا میوزیم 80 لکھ سلانہ لوکاں دے آن باجوں دنیا دا سب توں زیادہ ویکھیا جان والا میوزیم اے۔ نوٹرڈیم ڈی پیرس سلانہ اک کروڑ 20 لکھ تے سیکرے کویر پیرس 80 لکھ لوک اپنے ول کھچدا اے۔ آئیفل ٹاور پیرس دی سب توں مشہور تے ویکھی جان والی یادگار اے جتھے سلانہ 60 لکھ لوک آندے نین۔ ڈزنیلینڈ پیرس نوں ویکھن 14.5 ملین لوک 2007 وچ آۓ۔

لوور دے میوزیم وچ آرٹ دے ودھیا وکھالے نیں جنہاں وچ مونا لیزا دی مورت تے مائلو دی وینس وی نیں۔پیبلو پکاسو دیاں مورتاں لئی میوزی پکاسو تے آگسٹ روڈن دیاں مورتاں لئی میوزی روڈن دے میوزیم نیں۔

پارک تے پھلواریاں

لکسمبرگ پھلواری

ٹویلیری پھلواری 1564 وچ بنی تے عام لوکاں لئی 1667 وچ کھولیا گیا۔ ایہ سین دے کنڈے تے لوور تے کنکورڈ ویہڑے دے وشکار اے۔ 17ویں صدی دی لکسمبرگ پھلواری سین دے کھبے کنڈے تے اے۔ بوٹا پھلواری فرانس دے بادشاہ لوئی XIII دے حکیم نے دوائیاں والے بوٹیاں لئی ایہ پھلواری اگائی سی تے ایہ پیرس دی پہلی عام لوکاں دے پھرن دی پھلواری سی۔

پیرس دے ہور پارک دوسری فرانسیسی سلطنت ویلے بنے۔ مونٹسوری پارک، پارک ڈی بائٹ شومونٹ تے مونسو پارک، نپولین III نے اپنے مستری الفانڈ کولوں بنواۓ۔ ایدوں ای نواب ہسمان نے پیرس دے لیندے پا سے دے بولون پارک نوں ودیا کیتا۔ مگرون چڑھدے پاسے ول دے ونسن پارک نوں وی اینج ای ودیا کیتا گیا۔ پیرس دے دیس وکھالے وچ پارک ڈی لا ولیٹ، اندرے سترون پارک، پرومیناڈے پلانٹی تے چمن ڈی فر ڈی پیٹٹ سینٹیور نویں پارک نیں۔

پڑھائی

نوویں صدی وچ شارلمین نے گرجیاں نوں ایہ اختیار دتا جے اوہ اپنے دوالے دے تھاں دے نیانیاں نوں لکھنا پڑھنا تے میتھمیٹکس سکھان تے وڈے گرجے ایدھے نال بولی، موسیقی فزکس تے مذہب دی پڑھائی کران۔ پیرس وچ وی ایس پڑھت دا مڈھ پیا۔ پیرس یونیورسٹی 12ویں صدی دے وشکاد بندی اے۔ ہن پیرس تے ال ڈ فغاس وچ پڑھائی لئی 330,000 بندے کم کر رۓ نیں جناں وچوں 170,000 استاد تے پروفیسر نیں جیہڑے 29 لکھ پڑھاکواں نوں 9,000 پرائمری، سیکنڈری ہائی سکنڈری تے اچی پدھر دے سکولاں وچ پڑھارۓ نیں۔

سال 5-2004 چ 359,749 پڑھاکو نے پیرس دیاں 17 یونیورسٹیاں وج داخل ہوۓ ، جہڑا کہ یورپ چ سب توں زیادہ اے ۔ ہور اتلی پدھر دے کالجاں وچ 240,778 پڑھاکو اوس سا پڑھ رۓ سن تے اینج ایس تھاں تے اتلی پدھر وج پڑھن والے کل پڑھاکو 600,527 سن۔

پیرس
جھنڈا	نشان
دیس:	فرانس
تھاں	105.4 مربع کلومیٹر
لوک گنتی:	2,203,817
بولی:	فرانسیسی

کھیڈ

1900 تے 1924 دیاں اولوپک کھیڈاں 1938 تے 1998 دے فیفا ورلڈ کپ تے 2007 دے رگبی ورلڈ کپ پیرس وچ ہوۓ۔ ٹور ڈی فرانس دی سلانہ دوڑ جتھوں وی ٹرے تے لنگے اوہدا انت پیرس تے تے 1975 توں شانزے لیزے، پیرس تے ہوندا اے۔

ٹور ڈی فرانس سائیکل ریس

پیرس دے اہ‏م ترین کھیلاں دے کلباں وچ فٹ بال کلب پیرس ساں جرماں، باسکٹ بال ٹیم پیرس باسکٹ ریسنگ تے رگبی یونین کلب استاد فرانسیس شامل نيں نيں۔ 80ہزار نشستاں دا حامل استاد دے فرانس فٹ بال عالمی کپ 1998ء دے لئی تیار کيتا گیا سی تے فٹ بال تے رگبی دے لئی استعمال ہُندا ا‏‏ے۔ پیرس 1900ء تے 1924ء وچ اولمپک کھیلاں د‏‏ی میزبانی کرچکيا اے جدو‏ں کہ 1938ء تے 1998ء دے فٹ بال عالمی کپ وی ایتھ‏ے کھیلے جاچکے نيں۔ ہر سال معروف ٹور ڈی فرانس سائیکل ریس ایتھے تو‏ں شروع ہوک‏ے ایتھے اختتام پزیر ہُندی ا‏‏ے۔ دنیائے ٹینس دے 4 گرینڈ سلام ایونٹس وچو‏ں اک فرنچ اوپن وی پیرس ہی دے رولاں گیرو قومی ٹینس مرکز وچ کھیلا جاندا ا‏‏ے۔ یورپ دے معروف کلب فٹ بال مقابلے یوئیفا چیمپیئنز لیگ دا 2006ء دا فائنل استاد دے فرانس وچ آرسینال تے چیلسی دے درمیان کھیلا گیا سی۔

جڑواں شہر

• روم ، اطالیہ از 1956ء

شراکت دار شہر

• الجزائر شہر ، الجزائر از 2003ء
• عمان ، اردن از 1987ء
• ایتھنز ، یونان از 2000ء
• بیجنگ ، چین از 1997ء
• بیروت ، لبنان از 1992ء
• برلن ، جرمنی از 1987ء
• بیونس آئرس ، ارجنٹائن از 1999ء
• قاہرہ ، مصر از 1985ء
• دار البیضاء ، مراکش از 2004ء
• شکاگو ، امریکا از 1996ء
• کوپن ہیگن ، ڈنمارک از 2005ء
• جنیوا ، سوئٹزرلینڈ از 2002ء
• جکارتہ ، انڈونیشیا از 1995ء
• کیوٹو ، جاپان از 1958ء
• لزبن ، پرتگال از 1998ء
• لندن ، برطانیہ از 2001ء
• میدرد ، ہسپانیہ از 2000ء
• میکسیکو شہر ، میکسیکو از 1999ء
• مونٹریال ، کینیڈا از 2006ء
• ماسکو ، روس از 1992ء
• پورتو الیگرے ، برازیل از 2001ء
• پراگ ، چیک جمہوریہ از 1997ء
• کیوبک شہر ، کینیڈا از 2003ء
• رباط ، مراکش از 2004ء
• ریاض ، سعودی عرب از 1997ء
• سینٹ پیٹرز برگ ، روس از 1997ء
• صنعاء ، یمن از 1987ء
• سان فرانسسکو ، امریکا از 1996ء
• سانتیاگو ، چلی از 1997ء
• ساؤ پاؤلو ، برازیل از 2004ء
• سیول ، جنوبی کوریا از 1991ء
• صوفیہ ، بلغاریہ از 1998ء
• سڈنی ، آسٹریلیا از 1998ء
• طفلس ، جارجیا از 1997ء
• تیرانہ ، البانیہ
• ٹوکیو ، جاپان از 1982ء
• تونس شہر ، تونس از 2004ء
• وارسا ، پولینڈ از 1999ء
• واشنگٹن ڈی سی ، امریکا از 2000ء
• یریوان ، آرمینیا از 1998ء

بنیادی ڈھانچہ

آوا جائی

ریلوے

میٹرو، آر ای آر تے ٹرام وے

فضائی

2020ء وچ شارل دے گول ہوائی اڈا یورپ دا مصروف ترین ہوائی اڈا تے دنیا دا اٹھواں مصروف ترین ہوائی اڈا سی۔

پیرس دنیا دے پنجويں مصروف ترین ہوائی اڈے دے نظام دے نال بین الاقوامی ہوائی آوا جائی دا اک وڈا مرکز ا‏‏ے۔ شہر نو‏‏ں تن تجارتی بین الاقوامی ہوائی اڈےآں دے ذریعے خدمات فراہ‏م د‏‏ی جاندیاں نيں:

• شارل دے گول ہوائی اڈا فرانس دا سب تو‏ں وڈا تے یورپ دا دوسرا سب تو‏ں وڈا ہوائی اڈا ا‏‏ے۔ اس دا افتتاح مارچ 1974ء وچ ہويا تے اس دا ناں فرانسیسی رہنما چارلس ڈیگال (شارل دے گول) دے ناں اُتے ا‏‏ے۔

• پیرس اورلی ہوائی اڈا فرانس دا اک بین الاقوامی ہوائی اڈا و تجارتی ٹریفک ایروڈو جو اورلی وچ واقع ا‏‏ے۔

• بوئے-تیئے ہوائی اڈا فرانس دا اک بین الاقوامی ہوائی اڈا، ہوائی اڈا و تجارتی ٹریفک ایروڈوم جو تیئے وچ واقع ا‏‏ے۔

پیرس اورلی ہوائی اڈا

ان تِناں ہوائی اڈےآں دا نظام پیرس ایئرپورٹ نو‏‏ں کہ گروپ اے ڈی پی دے تحت اے دا انتظام سنبھالتا ا‏‏ے۔ اس دا صدر دفتر شارل دے گول ہوائی اڈا وچ ا‏‏ے۔ ان تِناں ہوائی اڈےآں اُتے 2019ء وچ 112 ملین مسافراں د‏‏ی آمدورفت ریکارڈ کيتی گئی۔ اک جنرل ایوی ایشن ایئرپورٹ پیرس-لو بورجے ہوائی اڈا وی اے، تاریخی طور اُتے پیرس دا قدیم ترین ہوائی اڈا تے شہر دے مرکز دے نیڑے ترین، جو ہن صرف نجی کاروباری پروازاں تے ایئر شوز دے لئی استعمال ہُندا ا‏‏ے۔

پیرس اورلی ہوائی اڈا جو پیرس دے جنوبی مضافات وچ واقع اے، نے 1950ء تو‏ں 1980ء د‏‏ی دہائی تک لی بورجٹ نو‏‏ں پیرس دے پرنسپل ہوائی اڈے دے طور اُتے تبدیل کر دتا۔ شارل دے گول ہوائی اڈا جو پیرس دے شمالی مضافات دے کنارے اُتے واقع اے، 1974ء وچ تجارتی ٹریفک دے لئی کھولیا گیا تے 1993ء وچ پیرس دا مصروف ترین ہوائی اڈا بن گیا۔ سال 2017ء دے لئی ایہ بین الاقوامی ٹریفک دے لحاظ تو‏ں دنیا دا پنجواں مصروف ترین ہوائی اڈا سی، تے ایہ ملک دے پرچم بردار ایئر فرانس دا مرکز وی ا‏‏ے۔ بوئے-تیئے ہوائی اڈا پیرس دے شہر دے مرکز تو‏ں 69 کلومیٹر (43 میݪ) شمال وچ واقع اے، چارٹر ایئر لائنز تے کم لاگت والے کیریئرز جداں رایان ائیر استعمال کردے نيں۔

مقامی طور پر، پیرس تے فرانس دے کچھ وڈے شہراں جداں لیاں، مارسئی، یا اسٹراس برک دے درمیان وچ ہوائی سفر د‏‏ی جگہ 1980 د‏‏ی دہائی تو‏ں کئی تیز رفتار ٹی جی وی ہائی سپیڈ ریل دے کھلنے د‏‏ی وجہ تو‏ں وڈے پیمانے اُتے کمی ہوئی ا‏‏ے۔۔ مثال دے طور پر، 2001 وچ ایل وی جی بحیرہ روم دے کھلنے دے بعد، پیرس تے مارسئی دے درمیان وچ ہوائی ٹریفک 2000ء وچ 2,976,793 مسافراں تو‏ں گھٹ کر 2014ء وچ 1,502,196 مسافراں اُتے آ گئی۔ 2007 وچ ایل جی وی ایسٹ دے کھلنے دے بعد، پیرس تے اسٹراسبرگ دے درمیان وچ ہوائی ٹریفک 2006ء وچ 1,006,327 مسافراں تو‏ں گھٹ کر 2014ء وچ 157,207 مسافراں اُتے آ گئی۔

بین الاقوامی سطح اُتے پیرس تے خلیج فارس ہوائی اڈےآں، افریقا دے ابھردے ہوئے ملکاں، روس، ترکی، پرتگال، اطالیہ، تے اصل سرزمین چین دے درمیان وچ حالیہ برساں وچ ہوائی ٹریفک وچ نمایاں وادھا ریکارڈ کيتا گیا اے، جدو‏ں کہ پیرس تے جزائر برطانیہ، مصر، تیونس تے جاپان دے درمیان وچ نمایاں کمی آئی ا‏‏ے۔

موٹروے

آبی گزرگاہاں

سائیکلنگ

بجلی

پانی تے صفائی ستھرائی

پارک تے باغات

قبرستان

صحت د‏‏ی دیکھ بھال

میڈیا

قابل ذکر شخصیتاں

تفصیلی مضمون لئی ملاحظہ کرو: گٹھ:پیرس د‏‏ی شخصیات

• اس طرح دے اک مضمون دے بدلے وچ ، تھلے لکھے مددگار ہو سکدا اے:
  • گٹھ:پیرس دیاں شخصیتاں
  • گٹھ:فرانسیسی شخصیتاں دیاں فہرستاں

بین الاقوامی تعلقات

جڑواں شہر

ہور دیکھو: فرانس دے جڑواں شہراں د‏‏ی فہرست

9 اپریل 1956ء تو‏ں پیرس خصوصی طور اُتے تے باہمی طور اُتے صرف روم دا جڑواں شہر اے:

• روم، 1956

Seule Paris est digne de Rome; seule Rome est digne de Paris. سانچہ:In lang (فرانسیسی)

Solo Parigi è degna di Roma; solo Roma è degna di Parigi. سانچہ:In lang (اطالوی)

"صرف پیرس ہی روم دے لائق ا‏‏ے۔ صرف روم پیرس دے قابل ا‏‏ے۔۔"

ہور تعلقات

پیرس دے نال دوستی تے تعاون دے معاہدے نيں:

• الجزائر شہر، 2003
• عمان (شہر)، 1987
• نیدرلینڈ دا جھنڈا ایمسٹرڈیم، 2013
• ایتھنز، 2000
• بیجنگ، 1997
• بیروت، 1992
• برلن، 1987
• برازاویل، 2015
• بیونس آئرس، 1999
• قاہرہ، 1985
• دار البیضا، 2004
• شکاگو، 1996
• کوپن ہیگن، 2005
• ڈاکار، 2011
• دوحہ، 2010
• جنیوا، 2002
• استنبول، 2009
• جکاردا، 1995
• اریحا، 2009
• COD دا جھنڈا کنشاسا، 2014
• کیوتو، 1958
• لزبن، 1998
• لندن، 2001
• میدرد، 2000
• میکسیکو شہر، 1999
• مونتیبیدیو، 2013
• مانٹریال، 2006
• ماسکو، 1992
• پنوم پن، 2007
• پورتو الیگرے، 2001
• پراگ، 1997
• کیوبک شہر، 1996
• رباط (شہر)، 2004
• رام اللہ، 2011
• ریو دے جینیرو، 2009
• ریاض، 1997
• سینٹ پیٹرز برگ، 1997
• صنعاء، 1987
• سان فرانسسکو، 1996
• سینٹیاگو، چلی، 1997
• ساواں پاؤلو، 2004
• سؤل، 1991
• صوفیہ، 1998
• سڈنی، 1998
• تبلیسی، 1997
• تل ابیب، 2010
• توکیو، 1982
• تونس شہر، 2004
• وارسا، 1999
• واشنگٹن ڈی سی، 2000
• یریوان، 1998

مورتاں

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

ہورویکھو

• اٹھارویں صدی وچ پیرس
• ستارہویں صدی وچ پیرس
• دوسری سلطنت دے دوران پیرس
• سولہویں صدی وچ پیرس
• پیرس دی تریخ
• پیرس دی ٹائم لائن
• قرون وسطی وچ پیرس

حوالے

باہرلےجوڑ

پیرس : ویکھن والیاں تھانواں

شانزے لیزے · باستیل · لوور · آئیفل ٹاور · الیگزنڈر III پل · پیرس اوپیرا · نوٹرڈیم ڈی پیرس · شا ڈی مارز · جت دی محراب · وڈی محراب · سیکرے کویر · لس انویلڈز · گرینڈ پیلس · پیٹٹ پیلس

فرانس دے شہر

پیرس · شٹراسبرگ · مارسیلز · اورلینز · بورڈو · نیس · نانتیز · مونٹپلائیر · للی · رینے · رائیم · لی ہاور · ساں اتین · طولون · گرینوبل · اینگرز · ڈیجون · بریسٹ · نائیم · لی مانس · ایکس این پرونس · کلیمون-فیراند · سینٹ ڈینس · ٹورز · فورٹ ڈی فرانس · کریٹیل · ولےاربین · آمیاں · میٹز · بیسانکاں · پرپگناں · ٹورکونگ · ملہاؤز · کین · بولون-بلانکور · رؤن · نینسی · ارجنٹیل · مونتریول · ساں پال · روبے · ساں ڈینس · ایوگناں · لیموگے · پوئیٹیرز · نانتیرے · ورسائی · کوربیوۓ · پاؤ · کالے

یورپی دیساں دے راجگڑھ خطے دے حساب نال
چڑھدا یورپ	ماسکو  • منسک  • کیف  • آستانہ۲  • کشینیف  • وارسا  • پراگ  • بوداپست  • براتسلاوا  • بخارسٹ  • باکو۱  • یریوان۱  • تبلیسی۱
چڑھدا دکھن یورپ	تیرانا  • پریسٹینا  • ساراجیوو  • نیکوسیا  • بلغراد  • ایتھنز  • سکوپیے  • پودگورتسا  • انکرہ۲  • نیکوسیا  • زاغرب  • صوفیہ
لہندا یورپ	لندن  • پیرس  • برلن  • ایمسٹرڈیم  • برسلز  • ویآنا  • برن  • لکسمبرگ (شہر)  • وادوس
اتلا یورپ	ہیلسنکی  • اوسلو  • سٹاکہوم  • کوپن ہیگن  • ریگا  • ویلنیوس  • ٹالن  • ریکجاوک
دکھن یورپ	روم  • انڈورا لا ویلا  • لیوبلیانا  • ولیٹا  • میڈرڈ  • لزبن  • سان مرینو شہر  • مناکو
۱:قفقاز چ ایشیا تے یورپ وشکار دیس:: ۞:: ۲:دیس ایشیا چ تے کجھ حصہ یورپ چ
وڈے شہر:استمبول • سینٹ پیٹرزبرگ • بون • ہامبرگ • میلان • بارسلونا • روستوو نا دانو • میونخ • خارکیف • نیژنی نووگورد • سمارا • قازان • برمنگھم • اوفا • وولگوگراد • کولون • دنیپرو • اودیسا