میکسیکو

میکسیکو براعظم اتلے امریکہ دا اک دیس اے۔ ایدے اتر وچ امریکہ تے دکھن تے لیندے ول ماٹھا وڈا سمندر،چڑھدے دکھن ول گوئیٹے مالا، بیلیز تے کریبین سمندر نیں۔ ایہ دیس 1,972,550 مربع کلومیٹر (761,606 مربع میل) تے پھیلیا ہویا اے۔ ایہ اتری دکھنی امریکہ وچ تھاں نال 5ویں نمبر تے تے دنیا وچ 13 تے آندا اے۔ 11 کروڑ 30 لکھ دی لوک گنتی نال ایہ دنیا دا 11واں ہسپانوی بولن والا سب توں وڈا تے لاطینی امریکہ دا دوجا وڈا دیس اے۔ میکسیکو سٹی ایدا راجگڑھ اے۔ ہسپانوی ایتھوں دی بولی اے۔

میکسیکو
United Mexican States
Estados Unidos Mexicanos
چنڈا	نشان
راجگڑھ:	میکسیکو شہر
تھاں:	1,972,550 مربع کلومیٹر
لوک گنتی:	112,322,757
کرنسی:	پیسو
بولی:	ہسپانوی

کولمبس دے ویلے توں پہلے کئی میزوامریکی بستیاں وڈیاں رہتلاں وچ پلٹیاں۔ اولمک، ٹولٹک، ٹیوٹیہواکان، زاپوٹک، مایا تے ازٹیک رہتلاں یورپی لوکاں دے آن توں پہلے ہے سن۔ 1521 وچ ہسپانوی سلطنت نے میکسیکو تے مل مار لیا۔ 1821 وچ میکسیکو سپین توں ازاد ہوگیا۔ میکسیکو ازاد تے ہوگیا پر اوہنوں کئی رپھڑ جنہاں وچ سیاسی تے بپاری افراتفری، امریکی - میکسیکی لڑائی، چوکھا سارا تھاں امریکہ نوں دینا، پیسٹری لڑائی، فرانکو میکسیکی لڑائی، گھر دی لڑائی، 2 شہنشاہیاں تے اک گولی راج۔ آخری گل نے 1910 وچ میکسیکی انقلاب دا مڈھ رکھیا تے جیدا انت فیر 1917 دے قنون تے ہویا تے دیس دا ہن دا سیاسی پربندھ بنیا۔

میکسیکو دنیا وڈے بپاری دیساں وچوں اے۔ ایہ تیل کڈن والا دسواں وڈا دیس، چاندی کڈنوالا پہلا وڈا دیس، اپنے علاقے دی طاقت تے وشکارلے ناپ دی طاقت گنیا جاندا اے۔

جغرافیہ

میکسیکو اتلے امریکہ دے دکھن چ اے۔ میکسیکو 1،972،550 مربع کلومیٹر تے پھیلے آ اے۔ اے جگ دا 14واں سب توں وڈا دیس اے۔ میکسییکو چ 6000 مربع کلومیٹر دے جزیرے وی نیں۔ ایہ اتوں تھلے تک 3،219 کلومیٹر لما اے۔ میکسیکو دے اتلے پاسے امریکہ اے، ایناں دیساں دا باڈر 3،141 کلومیٹر لما اے۔ میکسیکو دے دکھن چ 871 کلومیٹر لما باڈر گوئیٹیمالا تے 251 کلومیٹر لما باڈر بیلیز نال اے۔ میکسیکو دے دو پعاڑی سلسلے اینوں اتوں دکھن تک کٹدے نیں : سیئرا ماڈرے اوریئنٹل تے سیئرا ماڈرے اوکسیڈنٹل امریکی راکی پعاڈی سلسلے نال ملے ہوۓ نیں۔ میکسیکو دا اک اور پعاڑی سلسلہ سیئرا نیواڈا اینوں لیند توں چڑدے پاسے کٹڈا اے۔ میکسیکو چ اک اور پعاڑی سلسلہ سیئرا ماڈرے ڈل سر میکواکن توں اوکساکا تک جاندی اے۔

اینے بوتے پعاڑی سلسلیاں دی وجہ توں میکسیکو دے اتلے تے مڈلے تھاں کافی اچائی تے نیں۔ میکسیکو دیاں چار اچیاں وادیاں نیں تے ایناں چ 3 وڈے نگر نیں: ٹولوکا، وڈا میکسیکو سٹی تے پوبیلا۔

موسم

کینسر دا ٹروپک میکسیکو نوں موسم دے حصاب نال دو وکھرے حصیاں چ ونڈ دیندا اے: درمیانہ موسم تے ٹروپیکل موسم دے تھاں۔ 24ويں لونگیچیوڈ توں اتلے دے تھاواں چ سردیاں چ زیادہ ٹھنڈ پیندی اے تے 24ویں لونگیچیوڈ توں تھلے موسم سارا ورہ اکو جیا ریندا اے جیدے چ ہلکی پھلکی تبدیلی آ جاندی اے۔ 24ویں لونگیچیوڈ تون تھلے 1000 میٹر تک اچے تھاں سارا ورہ 24 توں 28 ڈگری سینٹی گریڈ دا موسم رکھدے نیں۔ میکسیکو دے دو ساحل نیں تے دواں دا تقریبا سارا حصہ گرمیاں تے خزاں چ سمندری طوفان دے خطرہ چ ریندے نیں۔

میکسیکو دے کافی نگر میکسیکو دی وادی چ وسدے نیں تے ایناں دی اچائی 2000 میٹر (6،562 فٹ) توں اچی اے۔ ایناں نگراں دا سارے ورے درجہ حرارت 16 توں 18 ڈگری سینٹی گریڈ دے وشکار ہوندا اے تے راتاں ٹھنڈیاں ہوندیاں نیں۔ میکسیکو دے اتلے حصہ بوت کٹ بارش ہوندی اے تے سکھیا ہویا اے۔ جدونکہ میکسیکو دے دکھنی پاسے 2000 ملیمیٹر سالانہ بارش ہوندی اے۔ گرمیاں چ میکسیکو دے اتلے نگراں چ درجہ حرارت 40 ڈگری یا اس توں وی زیادہ ہوجاندا اے۔ میکسیکو دے سونورن صحرا چ درجہ حرارت 50 ڈگری سینٹی گریڈ تک ناپیا گیا اے۔

بائیوڈائورسٹی

میکسیکو جگ دے 18 سب توں بوتے بائیوڈائورس دیساں چوں اک اے۔ ایتھے 200،000 سپیسیز پائیاں جاندیاں نیں، ایہ دگ دی 10-12 فیصد بائیوڈائورسٹی دا کعر اے۔ میکسیکو چ کرلے دیاں سب توں بوتیاں سپیسیز پائیاں جاندیاں نیں: 707۔ ددپلانے چ میکسیکو 438 سپیسیز نال دوجے نمبر تے اے، دو پاسی جندڑی چ چوتھے نمبر تے اے جیدیاں 290 سپیسیز پائیاں جاندیاں نیں۔ میکسیکو چ بوٹیاں دیاں 29،000 قسماں پائیاں جاندیاں نيں، جگ چ چوتھا نمبر۔ میسکیکو ایکوسسٹم دے لحاظ نال دوجا دیس اے تے ٹوٹل سپیسیز چ چوتھے نمبر تے اے۔ ایناں چوں میکسیکو دی حکومت 2500 سپیسیز نوں سانب رکھدی اے۔

2002 چ میکسیکو چ برازیل توں بعد جگ چ سب توں تیزی نال جنگل کٹے جارۓ سن۔ میسکیکو چ 170،000 مربع کلومیٹر جنگل نوں حکومت نے بچایا ہویا اے۔ ایدے چ 34 بائیوسفیئر، 67 نیشنل پارک، 4 نیشنل مونومنٹ، 26 جنگل بچاؤ تھاں، 4 معدنیات بچان لئی تھاں تے 17 جانوراں دے بچاؤ تھاں نیں۔

جدوں امریکہ کولمبس نیں لبیا باقی جگ چ کئی نویں کھانے دیاں شیواں آئیاں جیدے وچوں کئی میکسیکو دی نیں: چاکلیٹ، ایووکاڈو، ٹماٹر، چھلی، ونیلا، امرود، چایوٹے، اپازوٹ، مرچاں دیاں کئی قسماں تے کئی اور۔

بپار

میکسیکو جی ڈی پی دے لحاظ نال دنیا دی 15ويں تے پی پی پی دے لحاظ نال 11ویں سب توں وڈی بپار اے۔ میکسیکو دا جی ڈی پی 2015 چ 2۔26 ٹرلین ڈالر سی۔ میکسیکو دا جی ڈی پی پر فرد 19،714 ڈالر اے۔ میکسیکو لاتینی امریکہ دی برازیل توں بعد سب توں وڈی بپار اے۔ 2008 دی مندی توں بعد میکسیکو دے بپار دا ودن فیصد 3۔32 فیصد ریا۔ 1990 دی دہائی دے آخر توں بعد میکسیکو دی مڈل کلاس وددی رئی اے۔ مگر 2006-2010 تک میکسیکو چ غربت وی بوت وددی گئی: 36٪ توں 42٪ لوک شدید غربت چ۔ اس دے باوجود میکسیکو 2050 چ جگ دی 5ویں سب توں وڈی بپار ہوۓ گا۔ میکسیکو چ عام نگر چ اک ورہ دی تنخواہ 26،654 امریکی ڈالر اے تے کج میل دور اک پنڈ چ تنخواہ 8،403 ڈالر اے۔

میکسیکو دی الیکٹرانکلس انڈسٹری بوت تیزی نال ودی اے۔ میکسیکو چین، امریکہ، جپان، دکھنی کوریا تے تائیوان دے بعد جگ دا چھٹا سب توں وڈا الیکٹرانکس بنان آلا دیس اے۔ میکسیکو امریکہ نوں چین دے بعد سب توں بوتیاں الیکٹرانکس ویچدا اے: 2011 چ میکسیکو نیں 71۔4 ارب ڈالر دیاں الیکٹرانکس امریکہ نوں ویچیاں۔ 2011 چ میکسیکو دی الیکٹرانکس انڈسٹری 20٪ ودی۔ میکسیکو دے بپار دا 30٪ الیکٹرانکس نیں۔

میکسیکو اتلے امریکہ چ سب توں بوتیاں گڈیاں بنان آلا دیس اے۔ میکسیکو چ 3 وڈیاں امریکی گڈیاں بنان آلیا کمپنیاں: جنرل موٹرز، فورڈ تے کرسلر 1930 دی دہائی توں کم کر رئیاں نیں۔ فولکسویگن تے نسان نے اپنیاں فیکٹریاں 1960 دی دہائی چ لائیاں۔ میکسیکو دے نگر پوبیلا چ ای 70 فیکٹریاں فولکسویگن دی فیکٹری گرد گڈیاں دے پارٹ بنان لئی لگیاں ہوئياں نیں۔ 2010 دی دہائی چ میکسیکو دی گڈیاں انڈسٹری چ سرمایاکاری بوت ہورئی اے۔ 2014 چ 10 ارب ڈالر دی سرمایاکاری ہوئی۔ کیا موٹرز نیں 2014 اگست چ نیوو لیون چ 1 ارب ڈالر دی فیکٹری لان دا کم دسیا۔ مرسڈیز-بنز تے نسان پوبیلا چ 1۔4 ارب ڈالر دی فیکٹری بنا رئیاں نیں۔ بی ایم ڈبلیو سان لوئی پٹوسی چ 1 ارب ڈالر دا اسمبلی پلانٹ لا رئی اے۔ جرمن کمپنی آڈی وی 1۔3 ارب ڈالر دی فیکٹری پوبیلا چ لا رئی اے۔

میکسیکو دی اپنی گڈیاں بنان آلی کمپنی ڈینا ایس اے 1962 توں ٹرک تے بساں بنا رئی اے تے نوی ماسٹریٹا کمپنی سپورٹس کاراں بناندی اے۔ 2006 چ میکسیکو دی امریکہ تے کنیڈا نال تجارت 50٪ ایکسپورٹس تے 45٪ امپورٹس دا حصہ لیندی اے۔ مگر امریکہ تے میکسیکو دے بپار دا اینا آسرا میکسیکو چ اک مسئلہ سمجیا جاندا اے۔ میکسیکی لوک امریکہ توں اک ورہ چ تقریبا 25 ارب ڈالر پیجدے نیں۔

سیاست تے راج

میکسیکو چ جمہوریت اے جیدے چ صدر ملک دا سربراح ہوندا اے۔ حکومت دے تین لیوول ہوندے نیں: فیڈرل یونین، سٹیٹ حکومت تے میونسپل حکومت۔ میکسیکو چ 3 وڈیاں پارٹیاں نیں: نیشنل ایکشن پارٹی، انسٹیٹوشنل ریوولوشن پارٹی تے پارٹی آف ڈیموکریٹک ریوولوشن۔

میکسیکو چ سٹیٹ پولیس تے لوکل پولیس قنون دی رکھوالی کردیاں نیں تے فیڈرل پولیس خاص کم کردی اے۔ تنوں پولیس ادارے شہریاں دے محافظ سیکٹری نوں رپورٹ کردے نیں۔ میکسیکو چ کرپشن تے جرائم دے خلاف زور دے باوجود عام لوک پولیس دے اتے ایناں اعتبار نئیں کردے۔ میکسیکو نوں بوت کرپٹ دیس کیا جاندا اے تے ایہ سارے جگ چ کرپشن چ روس تے کینیا نال 31ویں نمبر تے اے۔

میکسیکو چ جرائم بوت زيادہ نیں۔ 2012 چ اک رپورٹ دے مطابق 15٪ میکسیکن لوک خلاف کوئی جرم ہویا۔ 2010 چ میکسیکو چ ہر 100،000 لوکاں چ 18 دا قتل ہویا تے جگ دے باقی دیساں چ ایہ حصاب 6۔9 لوک اے۔ میکسیکو چ نشہ دے خلاف اک جنگ ہو رئی اے جیدے چ 60،000 جاناں جا چکیاں نیں تے 20،000 لوک گم نیں۔ میکسیکو دے نشئی گینگاں دے تقریبا 100،000 سنگی نيں۔ میکسیکو اے جنگ امریکہ دی مدد نال لڑ ریا اے۔

بولیاں

میکسیکو وچ دنیا وچ سب توں چوکھے ہسپانوی بولن والے لوک نیں۔ میکسیکو وچ کئی دیسی بولیاں وی بولیاں جاندیاں نیں جیہڑیاں ایتھے دے لوکاں دا 5.4% بندیاں نیں۔ ناهواتل ایتھے دی اک پرانی دیسی بولی اے جیدے بولن والے 14 لکھ دے نیڑے نیں۔ یوکاٹک مایا وی اک پرانی دیسی بولی اے جیدے بولن والیاں دی گنتی 750,000 اے۔ میکسیکو وچ کل رلا کے 364 پرانیاں بولیاں نیں۔ میکسیکو وچ 80،000 دے نیڑے جرمن بولنوالے وی وسدے نیں۔

 · میکسیکو دے صوبے

اکواسکالینٹس · باجا کیلیفورنیا · باجا کیلیفورنیا سر · کیمپیچے · چیاپاز · چیہواہوا · کواہویلا · کوٹیما · دورانگو · گوناجواٹو · گرریرو · ہدالگو · جالسکو · میکسیکو · میچواکان · مورلاس · نیارت · نیووو لیون · اوکساکو · پیبلا · کویراٹارو · کونٹانا رو · سان لوئیس پوٹوسی · سینالوا · سونورا · ٹابسکو · ٹامولیپاس · ٹلاکسالا · ویراکروز · یوکاٹن · زکاٹیکاس

اتلے امریکی دیس

 · کینیڈا · امریکہ · میکسیکو · کیوبا · گویٹے مالا · ہیٹی · پانامہ · ہونڈراس · باہاما · گریناڈا · ال سالواڈور · ڈومینیکن · کوسٹا ریکا · باربادوس · سینٹ لوشیا ·