سکوپئے
سکوپیا Skopje Скопје | |
---|---|
شہر | |
City of Skopje Град Скопје | |
پتھر پل مقدونيائی نیشنل تھیٹر • پرانا بازار سکوپیا • پورٹ مقدونیہ • سکندر اعظم اسکوپیہ قلعہ | |
ملک | مقدونیہ |
بلدیہ | اسکوپیہ شہر |
علاقا | مقدونیہ علاقہ |
رقبہ | |
• کل | [[1 E+8_m²|571.46 مربع کلومیٹر]] (220 مربع میل) |
بلندی | ۲۴۰ میٹر (۷۹۰ فٹ) |
آبادی (2002)[۱] | |
• کل | ۵۰۶,۹۲۶ |
• کثافت | ۸۹۰/مربع کلومیٹر (۲,۳۰۰/مربع میل) |
منطقۂ وقت | CET (UTC+1) |
• گرما (گرمائی وقت) | CEST (UTC+2) |
ڈاک رمز | 1000 |
ٹیلی فون کوڈ | +389 02 |
گڈی پلیٹ | SK |
سرپرست سنت | کنواری مریم |
ویب سائٹ | skopje.gov.mk |
سکوپیا (سکوپئے) شمالی مقدونیا دا راجگڑھ تے سبھ توں وڈا شہر اے۔ سکوپیے یورپ دے علاقے بلقان چ یوگوسلاویا دے ٹٹن مگروں بنن آلے دیس شمالی مقدونیا دا راجگڑھ تے وڈا شہر اے۔ ایہ ملک دا سیاسی، ثقافتی، اقتصادی تے علمی مرکز اے۔
سکوپئے دا علاقا گھٹ توں گھٹ 4000 ق م توں آباد اے۔ پرانے کالے قلعے دے اندر توں نیو پاولتھک بستیاں دی باقیات ملی نيں جو جدید شہر دے مرکز نوں دیکھدی اے۔ اصل وچ اک پائؤنیائی شہر، سکوپی دوسری صدی ق م وچ داردانیا دا راجگڑھ بنیا۔ پہلی صدی عیسوی دے موقع پر، اس بستی اُتے رومیاں نے قبضہ کر ليا تے اک فوجی کیمپ بن گیا۔ [5] [6] جدوں 395 عیسوی وچ رومی سلطنت نوں مشرقی تے مغربی حصےآں وچ تقسیم کيتا گیا تاں اسکوپی قسطنطنیا توں بازنطینی حکمرانی دے تحت آ گیا ۔ ابتدائی قرون وسطی دے زیادہ تر دے دوراناس قصبے دا مقابلہ بازنطینیاں تے بلغاریہ دی سلطنت دے درمیان ہويا سی، جس دا راجگڑھ ایہ 972 تے 992 دے درمیان سی۔
1282 توں، ایہ قصبہ سربیا دی سلطنت دا حصہ سی ، تے اس نے 1346 توں 1371 تک اس دے راجگڑھ دے طور اُتے کم کيتا۔ 1392 وچ ، اسکوپے نوں عثمانی ترکاں نے فتح کيتا ، جنہاں نے اسنوں Üsküb ( اسکوب ) کہیا؛ ایہ ناں اک زمانے تک انگریزی وچ وی مستعمل سی۔ ایہ قصبہ 500 سال توں ودھ عرصے تک عثمانیاں دے زیر تسلط رہیا، اس نے اسکوپ دے پاشاسانجک تے بعد وچ کوسوو دے ولایت دے راجگڑھ دے طور اُتے کم کيتا ۔ 1912 وچ بلقان دیاں جنگاں دے دوران اسنوں سربیا دی بادشاہی نے اپنے نال ملیا لیا سی ۔ [7] پہلی جنگ عظیم دے دوران اس شہر اُتے بلغاریہ دی بادشاہت نے قبضہ کر ليا سی۔، اور، جنگ دے بعد، ایہ وردارسکا بنووینا دے راجگڑھ دے طور اُتے یوگوسلاویہ دی نويں تشکیل شدہ مملکت دا حصہ بن گیا ۔ دوسری جنگ عظیم وچ شہر اُتے دوبارہ بلغاریہ نے قبضہ کر ليا تے 1945 وچ یوگوسلاویہ دے اندر اک وفاقی ریاست ایس آر میسیڈونیا دا راجگڑھ بنا ۔ [8] شہر نے تیزی توں ترقی کی، لیکن 1963 وچ اس وچ خلل پيا جدوں اسنوں اک تباہ کن زلزلہ آیا ۔
سکوپجے دریائے وردار دے اوپری راستے اُتے اے ، تے بلغراد تے ایتھنز دے درمیان اک وڈے شمال-جنوبی بلقان راستے اُتے اے۔. ایہ دھاتی پروسیسنگ، کیمیائی، لکڑی، ٹیکسٹائل، چمڑے تے پرنٹنگ دی صنعتاں دا مرکز اے۔ شہر دی صنعتی ترقی دے نال تجارت، لاجسٹکس تے بینکنگ دے شعبےآں دی ترقی دے نال نال آوا جائی، سبھیاچار تے کھیل دے شعبےآں اُتے زور دتا گیا اے۔ 2002 دی آخری سرکاری گنتی دے مطابق، سکوپئے دی آبادی اس دے شہری علاقے وچ 428,988 باشندےآں تے دس میونسپلٹیاں وچ 506,926 سی جو شہر دی تشکیل کردی اے تے سکوپئے دے علاوہ بہت ساریاں دوسری کم شہری تے پینڈو بستیاں وی شامل نيں جنہاں وچوں کچھ 20 کلومیٹر (12 کلومیٹر) نيں۔ میل) خود شہر توں دور یا ایتھے تک کہ ہمسایہ ملک کوسوو دی سرحد ۔ [2]
ناں
سودھو
اس شہر دا ناں اسکوپی توں آیا اے جو کہ نیڑے ہی ابتدائی پیونین[۲] بستی (بعد وچ داردانیہ دا راجگڑھ تے بعد وچ رومن کالونی ) دا ناں سی۔ اس ناں دا مطلب معلوم نئيں اے، [10] [11] لیکن اک مفروضہ اے، ایہ یونانی لفظ ἐπίσκοπος توں ماخوذ اے ، (لفظی طور اُتے "نگران، مبصر")، اک اُچی جگہ اُتے اس دی پوزیشن دا حوالہ دیندا اے، جتھوں پوری جگہ دا مشاہدہ کيتا جا سکدا اے [۳]
قدیم دے بعد ، اسکوپی اُتے مختلف لوکاں دا قبضہ سی تے اس دے نتیجے وچ اس دے ناں دا متعدد زباناں وچ متعدد بار ترجمہ کيتا گیا۔ اسنوں پروٹو-البانی صوتی اصولاں دے بعد سلاوی شکل وچ اپنایا گیا سی ۔ [13] اس طرح اسکوپی ترکاں دے لئی "سکوپئے"، [14] تے بعد وچ "Üsküb" ( عثمانی ترکی : اسكوب ) بن گیا ۔ اس ناں نوں مغربی زباناں وچ "Uskub" یا "Uskup" وچ ڈھالیا گیا تے ایہ دونے اصطلاحاں مغربی دنیا وچ 1912 تک استعمال ہُندیاں رہیاں۔ بعض مغربی ذرائع نے "Scopia" تے "Skopia" دا حوالہ وی دتا اے۔ [15] اسکوپیا درحقیقت ارومینی بولی وچ اس شہر دا ناں اے ۔ [16] اج کل، مقامی البانوی آبادی اس شہر نوں "شکوپ" تے "شکوپی" کہندے نيں، جو کہ بعد دی قطعی شکل اے۔ [17]
جب 1912 وچ سربیا دی بادشاہی نے وردار مقدونیہ دا الحاق کيتا تاں ایہ شہر باضابطہ طور اُتے "Skoplje" ( سربیائی سیریلک : Скопље ) بن گیا تے ایہ ناں بہت ساریاں زباناں نے اپنایا۔ مقامی تلفظ دی عکاسی کرنے دے لئی، شہر دا ناں آخرکار "سکوپئے" ( مقدونیائی : Скопје ) دوسری جنگ عظیم دے بعد لکھیا گیا ، جدوں معیاری مقدونیائی نويں سوشلسٹ جمہوریہ مقدونیہ دی سرکاری بولی بن گئی ۔
جغرافیہ
سودھوٹپوگرافی
سودھوسکوپئے ملک دے شمال وچ ، جزیرہ نما بلقان دے مرکز وچ ، تے بلغراد تے ایتھنز دے درمیان ادھے راستے اُتے واقع اے۔ ایہ شہر سکوپئے وادی وچ بنایا گیا سی، جو کہ یونان وچ بحیرہ ایجیئن وچ وگدا اے، وردار دریا دے نال نال، مغرب-مشرقی محور اُتے مبنی سی ۔ ایہ وادی تقریباً 20 کلومیٹر (12 میل) چوڑی اے [18] تے ایہ شمال تے جنوب وچ کئی پہاڑی سلسلےآں تک محدود اے۔ ایہ حدود سکوپئے دی شہری توسیع نوں محدود کردیاں نيں، جو وردار تے سیراوا دے نال نال پھیلدی اے، ایہ اک چھوٹا دریا اے جو شمال توں آندا اے۔ اس دی انتظامی حدود وچ ، اسکوپے دا شہر 33 کلومیٹر (21 میل) توں زیادہ تک پھیلا ہويا اے، [19]لیکن ایہ صرف 10 کلومیٹر (6.2 میل) چوڑا اے۔ [۴] but it is only ۱۰ کلومیٹر (۳۳٬۰۰۰ فٹ) wide.[۵]
سکوپئے سطح سمندر توں تقریباً 245 میٹر بلند اے تے 571.46 کلومیٹر 2 اُتے محیط اے۔ [21] شہری علاقہ صرف 337 کلومیٹر 2 اُتے محیط اے ، جس دی کثافت 65 مکین فی ہیکٹر اے۔ [22] سکوپئے ، اپنی انتظامی حدود وچ ، بوہت سارے دیہاتاں تے ہور بستیاں نوں گھیرے ہوئے نيں، جنہاں وچ Dračevo ، Gorno Nerezi تے Bardovci شامل نيں۔ 2002 دی مردم شماری دے مطابق، سکوپئے دا شہر خود 428,988 باشندےآں تے انتظامی حدود وچ 506,926 اُتے مشتمل سی۔ [2]
اسکوپے دا شہر شمال مشرق وچ کوسوو دی سرحد تک پہنچدا اے۔ گھڑی دی سمت، ایہ چوچار-سندیو، لپکوو، آراچینوو، ایلنڈن، اسٹوڈینیچانی، سوپیشتے، زیلینو اور جیگونوس دی میونسپلٹیاں توں وی متصل اے۔
ہائیڈروگرافی
سودھووردار ندی، جو سکوپئے توں بہندی اے، گوسٹیوار دے نیڑے اپنے منبع توں تقریباً 60 کلومیٹر (37 میل) دے فاصلے اُتے اے ۔ سکوپئے وچ ، اس دا اوسط خارج ہونے والا مادہ 51 m 3 /s اے، موسماں اُتے منحصر وسیع طول و عرض دے نال، مئی وچ 99.6 میٹر 3 /s تے جولائی وچ 18.7 میٹر 3 /s دے درمیان۔ پانی دا درجہ حرارت جنوری وچ 4.6 ° C تے جولائی وچ 18.1 ° C دے درمیان ہُندا اے۔ [۶]
شہر دی حدود وچ کئی دریا وردار توں ملدے نيں۔ سب توں وڈا ٹریسکا اے، جو 130 کلومیٹر (81 میل) لمبا اے۔ ایہ مٹکا وادی نوں پار کردا اے اس توں پہلے کہ سکوپئے شہر دے مغربی کنارے اُتے وردار تک پہنچ جائے۔ لیپینک ، کوسوو توں آنے والا ، شہری علاقے دے شمال مغربی سرے اُتے وردار وچ وگدا اے ۔ سیراوا، جو شمال توں وی آندا اے، 1960 دی دہائی تک پرانے بازار توں وگدا سی ، جدوں اسنوں مغرب دی طرف موڑ دتا گیا سی کیونجے اس دا پانی بہت آلودہ سی۔ اصل وچ ، ایہ میسیڈونیا اکیڈمی آف سائنسز اینڈ آرٹس دی نشست دے نیڑے وردار توں ملیا ۔ اج کل، ایہ اسکوپی دے کھنڈرات دے نیڑے وردار وچ وگدا اے ۔[24] آخر کار، مارکووا ریکا، جس دا منبع ماؤنٹ ووڈنو اُتے اے، شہر دے مشرقی سرے اُتے وردار نال ملدا اے۔ ایہ تِناں دریا 70 کلومیٹر (43 میل) توں وی کم لمبے نيں۔[۵]
اسکوپے شہر نے ٹریسکا اُتے دو مصنوعی جھیلاں شامل کیتیاں۔ مٹکا جھیل 1930 دی دہائی وچ مٹکا وادی وچ اک ڈیم دی تعمیر دا نتیجہ اے تے ٹریسکا جھیل نوں تفریحی مقصد دے لئی 1978 وچ کھودا گیا سی ۔ شہری علاقہ.
دریائے وردار تاریخی طور اُتے بوہت سارے سیلاباں دا باعث بنا، جداں کہ 1962 وچ ، جدوں اس دا اخراج 1110 m 3 /s −1 تک پہنچ گیا ۔ خطرات نوں محدود کرنے دے لئی بازنطینی دور توں لے کے کئی کم کيتے گئے نيں، تے 1994 وچ ٹریسکا اُتے کوزجک ڈیم دی تعمیر دے بعد توں، سیلاب دا خطرہ صفر دے نیڑے اے۔ [25]
زیر زمین پانی دی اک وڈی میز اُتے مشتمل اے جو دریائے وردار دے ذریعہ غذائیت توں بھریا ہويا اے تے زیر زمین ندی دے طور اُتے کم کردا اے۔ میز دے تھلے مارل وچ موجود اک پانی موجود اے ۔ پانی دی میز زمین دے تھلے 4 توں 12 میٹر تے گہرائی 4 توں 144 میٹر اے۔ کئی کنويں اس دا پانی جم پر ع کردے نيں لیکن سکوپئے وچ استعمال ہونے والا زیادہ تر پینے دا پانی شہر دے مغرب وچ ریشچے وچ اک کارسٹک چشمے توں آندا اے۔ [۷]
-
ٹریسکا وادی توں نکل رہی اے.
-
ٹریسکا جھیل۔.
-
شہر دے شمال وچ سیراوا.
ارضیات
سودھو
وادی سکوپئے دی سرحد مغرب وچ شار پہاڑاں توں، جنوب وچ جاکوپیکا سلسلہ توں، مشرق وچ اوسوگووو دی پہاڑیاں توں تے شمال وچ اسکوپسکا کرنا گورا توں ملدی اے۔ ماؤنٹ ووڈنو ، شہر دی حدود دے اندر سب توں اُچا مقام، 1066 میٹر بلند اے تے جاکوپیکا رینج دا حصہ اے۔ [۵]
بھانويں سکوپئے ماؤنٹ ووڈنو دے دامن اُتے بنایا گیا اے، شہری علاقہ زیادہ تر فلیٹ اے۔ ایہ کئی چھوٹی پہاڑیاں اُتے مشتمل اے، جو عام طور اُتے جنگلاں تے پارکاں توں ڈھکی ہوئیاں نيں، جداں کہ غازی بابا پہاڑی (325 میٹر)، زاجیف رِڈ (327 میٹر)، ماؤنٹ ووڈنو دے دامن (سب توں چھوٹی 350 توں 400 میٹر اونچائی دے درمیان نيں) تے پروموٹری جو سکوپئے قلعہ بنایا گیا اے .[۸]
سکوپئے وادی افریقی تے یوریشین ٹیکٹونک پلیٹاں دے درمیان زلزلہ دی خرابی دے نیڑے اے تے باقاعدگی توں زلزلے دی سرگرمی دا تجربہ کردی اے۔ [27] زیر زمین دی غیر محفوظ ساخت دی وجہ توں اس سرگرمی وچ وادھا ہُندا اے۔ [28] سکوپئے وچ 518، 1505 تے 1963 وچ وڈے زلزلے آئے [۹] ۔
وادی اسکوپے دا تعلق وردار جیوٹیکٹونک خطے توں اے، جس دی ذیلی مٹی نیوجین تے کواٹرنری ذخائر توں بندی اے۔ سبسٹریٹم پلائیوسین دے ذخائر توں بنا اے جس وچ ریت دے پتھر ، مارل تے مختلف گروہ شامل نيں۔ ایہ کواٹرنری ریت تے گاد دی پہلی تہہ توں ڈھکی ہوئی اے، جو 70 توں 90 میٹر گہرائی وچ اے۔ اس پرت دے اُتے مٹی، ریت، گاد تے بجری دی اک بہت چھوٹی تہہ اے، جسنوں وردار ندی دے ذریعے لے جایا جاندا اے۔ ایہ 1.5 توں 5.2 میٹر گہرائی وچ اے۔ [۱۰]
کچھ علاقےآں وچ ، زیر زمین کارسٹک اے ۔ اس دی وجہ توں وادیاں دی تشکیل ہوئی، جداں مٹکا وادی ، جو دس غاراں توں گھری ہوئی اے۔ اوہ 20 توں 176 میٹر گہرائی وچ نيں۔[۱۱]
آب و ہوا
سودھوسکوپئے دی سرحدی خطہ مرطوب ذیلی اشنکٹبندیی آب و ہوا ( Cfa کوپن آب و ہوا دی درجہ بندی وچ ) تے سرد نیم خشک آب و ہوا ( BSk ) اے۔ 13.5 °C (56 °F) دے اوسط سالانہ درجہ حرارت دے نال [31] [32] ۔ [33] Prokletije دے واضح بارش دے سائے دی وجہ توں بارش نسبتاً کم اے شمال مغرب دی طرف پہاڑ، ايسے عرض البلد اُتے ایڈریاٹک سمندر دے ساحل اُتے موصول ہونے والی مقدار توں نمایاں طور اُتے کم نيں۔ گرمیاں لمبی، گرم تے کم نمی دے نال نسبتاً خشک ہُندیاں نيں۔ سکوپئے دی جولائی دی اوسط بلندی 31 °C (88 °F) اے۔ اوسطا سکوپئے ہر سال 30 ° C (86 ° F) توں اُتے 88 دن تے ہر سال 35.0 ° C (95 ° F) توں اُتے 10.2 دن دیکھدا اے۔ سردیاں مختصر، نسبتاً سرد تے گیلی ہُندیاں نيں۔ سردیاں دے موسم وچ برف باری عام اے، لیکن بھاری برف جمع ہونا کدی کدائيں ہی اے تے جے بھاری ہوئے تاں برف باری صرف چند گھینٹے یا چند دن تک رہندی اے۔ گرمیاں وچ ، درجہ حرارت عام طور اُتے 31 °C (88 °F) توں اُتے تے بعض اوقات 40 °C (104 °F) توں زیادہ ہُندا اے۔ بہار تے خزاں وچ ، درجہ حرارت 15 توں 24 °C (59 توں 75 °F) تک ہُندا اے۔ سردیاں وچ ، دن دا درجہ حرارت تقریباً 5–10 °C (41–50 °F) دے درمیان ہُندا اے، لیکن راتاں وچ اوہ اکثر 0 °C (32 °F) توں تھلے تے کدی کدی −10 °C (14 °F) توں تھلے گردے نيں۔ عام طور پر، اک سال دے دوران درجہ حرارت −13 °C توں 39 °C تک ہُندا اے۔ بارش دے واقعات پورے سال وچ یکساں طور اُتے تقسیم ہُندے نيں، اکتوبر توں دسمبر تک، تے اپریل توں جون تک سب توں زیادہ ہُندے نيں
اسکوپیہ دا موسم | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
مہینا | جنوری | فروری | مارچ | اپریل | مئی | جون | جولائی | اگست | ستمبر | اکتوبر | نومبر | دسمبر | سال |
اوسطاً ودھ سینٹی گریڈ (فارنہائیٹ) | 4.5 (40.1) |
8.3 (46.9) |
14.0 (57.2) |
19.1 (66.4) |
28.8 (83.8) |
31.4 (88.5) |
31.5 (88.7) |
26.5 (79.7) |
19.8 (67.6) |
11.5 (52.7) |
5.5 (41.9) |
۱۸.۸ (۶۵.۸) | |
اوسطاً گھٹ سینٹی گریڈ (فارنہائیٹ) | −3.8 (25.2) |
−2.3 (27.9) |
1.6 (34.9) |
5.4 (41.7) |
13.7 (56.7) |
15.8 (60.4) |
15.7 (60.3) |
11.6 (52.9) |
7.2 (45) |
1.8 (35.2) |
−1.8 (28.8) |
۶.۲ (۴۳.۲) | |
مینہہ م م (انچ) | 30 (1.18) |
29 (1.14) |
38 (1.5) |
40 (1.57) |
54 (2.13) |
38 (1.5) |
36 (1.42) |
34 (1.34) |
49 (1.93) |
45 (1.77) |
48 (1.89) |
||
جتھوں لیا: [۱۲] |
ماحولیات
سودھو۔
سکوپئے دا شہر مختلف قدرتی ماحول اُتے محیط اے تے اس دے حیوانات تے نباتات امیر نيں۔ پر، اسنوں زراعت دی شدت تے شہری توسیع توں خطرہ لاحق اے۔ شہر دی حدود وچ سب توں وڈا محفوظ علاقہ ماؤنٹ ووڈنو اے جو کہ اک مشہور تفریحی مقام اے۔ اک کیبل کار اپنی چوٹی نوں شہر دے مرکز توں جوڑدی اے، تے بوہت سارے پیدل چلنے والے راستے اس دے جنگل وچوں گزردے نيں۔ ہور وڈے قدرتی تھانواں وچ مٹکا وادی شامل نيں ۔ [۷]
یہ شہر خود 4,361 ہیکٹر دے متعدد پارکس تے باغات اُتے مشتمل اے۔ انہاں وچ سٹی پارک (گریڈسکی پارک) وی شامل اے، جسنوں 20ويں صدی دے آغاز وچ عثمانی ترکاں نے بنایا سی۔ ژانا بوریک پارک، پارلیمنٹ دے سامنے؛ یونیورسٹی arboretum؛ تے غازی بابا جنگل۔ بہت ساریاں گلیاں تے بلیوارڈز اُتے درخت لگائے گئے نيں۔ .[۱۳]
سکوپئے نوں بوہت سارے ماحولیاتی مسائل دا سامنا اے جو اکثر ملک دی معاشی غربت دے زیر سایہ ہُندے نيں۔ پر، یورپی قانون اُتے شمالی مقدونیہ دے قانون دی صف بندی نے کچھ شعبےآں وچ ترقی دی اے، جداں پانی تے فضلہ دی صفائی، تے صنعتی اخراج۔ [38] سکوپئے دنیا دے آلودہ ترین شہراں وچوں اک اے، دسمبر 2017 وچ اس لسٹ وچ سرلسٹ اے۔ [39]
اسٹیل پروسیسنگ، جو کہ مقامی معیشت دے لئی اک اہم سرگرمی اے، مٹی دی آلودگی دے لئی بھاری دھاتاں جداں کہ سیسہ، زنک تے کیڈمیم ، تے نائٹروجن آکسائیڈ تے کاربن مونو آکسائیڈ دے نال فضائی آلودگی دا ذمہ دار اے ۔ [22] گڈیاں دی آمدورفت تے ڈسٹرکٹ ہیٹنگ پلانٹس وی فضائی آلودگی دے ذمہ دار نيں۔ سب توں زیادہ آلودگی دی سطح عام طور اُتے خزاں تے سردیاں وچ ہُندی اے۔ [38]
واٹر ٹریٹمنٹ پلانٹس تاں بنائے جا رہے نيں لیکن بہت زیادہ آلودہ پانی ہن وی بغیر ٹریٹ کيتے وردار وچ چھڈیا جا رہیا اے۔ [22] کچرے نوں شہر دے شمال وچ 15 کلومیٹر (9.3 میل) دے فاصلے اُتے کھلی ہويا وچ میونسپل لینڈ فل سائٹ وچ ٹھکانے لگایا جاندا اے۔ ہر روز، اسنوں 1,500 m 3 گھریلو فضلہ تے 400 m 3 صنعتی فضلہ حاصل ہُندا اے۔ سکوپجے وچ صحت دی سطحاں شمالی مقدونیہ دے باقی حصےآں دی نسبت بہتر نيں، تے کم ماحولیاتی معیار تے رہائشیاں دی صحت دے درمیان کوئی تعلق نئيں پایا گیا اے۔ [۱۴]
شہریت
سودھوشہری شکلیات
سودھو
26 جولائی 1963 دے زلزلے توں ، جس نے شہر دا 80 فیصد حصہ تباہ کر دتا سی، تے اس دے بعد ہونے والی تعمیر نو توں سکوپئے دی شہری شکل اُتے گہرا اثر پيا سی ۔ [27] مثال دے طور پر، محلےآں نوں اس طرح توں دوبارہ بنایا گیا کہ آبادی دی کثافت کم رہے تاکہ مستقبل دے ممکنہ زلزلےآں دے اثرات نوں محدود کيتا جا سکے۔ [41]
1963 دے زلزلے دے بعد تعمیر نو دا کم بنیادی طور اُتے پولینڈ دے ماہر تعمیرات ایڈولف سیبوروسکی نے کيتا سی، جنہاں نے دوسری جنگ عظیم دے بعد وارسا دی تعمیر نو دا منصوبہ بنایا سی ۔ چیبورووسکی نے شہر نوں مخصوص سرگرمیاں دے لئی وقف کردہ بلاکس وچ تقسیم کيتا۔ وردار ندی دے کنارے قدرتی علاقے تے پارکس بن گئے، مرکزی بلیوارڈز دے درمیان دے علاقے اُچے مکانات تے شاپنگ سینٹرز دے نال تعمیر کيتے گئے، تے مضافاتی علاقےآں نوں انفرادی رہائش تے صنعت دے لئی چھڈ دتا گیا۔ [42] خانداناں دی نقل مکانی تے مقامی معیشت نوں دوبارہ شروع کرنے دے لئی تعمیر نو نوں تیز کرنا پيا۔ اقتصادی ترقی نوں تیز کرنے دے لئی، رستےآں دی تعداد وچ وادھا کيتا گیا تے مستقبل وچ شہری توسیع دی توقع کيتی گئی۔ [43]
سکوپئے جداں کہ SPOT سیٹلائٹ نے دیکھیا اے ۔ تصویر دے تھلے کھبے طرف ماؤنٹ ووڈنو دکھائی دے رہیا اے۔ دریائے وردار دا جنوبی کنارہ عام طور اُتے اُچے اُچے ٹاور بلاکس اُتے مشتمل ہُندا اے، بشمول وسیع کارپوس محلہ جو مرکز دے مغرب وچ 1970 دی دہائی وچ بنایا گیا سی۔ مشرق دی طرف، ایروڈروم دی نويں میونسپلٹی دا منصوبہ 1980 دی دہائی وچ پرانے ہوائی اڈے دی جگہ اُتے 80,000 باشندےآں نوں رکھنے دے لئی بنایا گیا سی۔ کارپوس تے ایروڈروم دے درمیان شہر دا مرکز واقع اے، جسنوں جاپانی معمار کینزو ٹینگے دے منصوبےآں دے مطابق دوبارہ بنایا گیا اے۔ مرکز لمبی عمارتاں دی اک قطار توں گھرا ہويا اے جو اک دیوار ("گراڈسکی زیڈ") تجویز کردی اے۔ [41]
شمالی کنارے پر، جتھے شہر دے قدیم ترین حصے واقع نيں، پرانا بازار بحال کر دتا گیا تے اس دے اردگرد نوں کم اُچی عمارتاں دے نال دوبارہ تعمیر کيتا گیا، تاکہ اسکوپے قلعے دے نظارے خراب نہ ہاں ۔ متعدد ادارےآں بشمول یونیورسٹی تے مقدونیائی اکیڈمی نوں وی شمالی کنارے اُتے منتقل کيتا گیا تاکہ نسلی برادریاں دے درمیان سرحداں کم دی جاسکن۔ درحقیقت، شمالی کنارے وچ زیادہ تر مسلمان البانی، ترک تے روما آباد نيں، جداں کہ عیسائی نسلی مقدونیائی زیادہ تر جنوبی کنارے اُتے رہندے نيں۔ [42]
زلزلے نے شہر نوں کچھ تاریخی یادگاراں دے نال چھڈ دتا، عثمانی اولڈ بازار دے علاوہ ، تے 1960 تے 1980 دی دہائی دے درمیان کيتی گئی تعمیر نو نے سکوپئے نوں اک جدید لیکن سرمئی شہر وچ تبدیل کر دتا۔ 2000 دی دہائی دے آخر وچ ، شہر دے مرکز نے گہری تبدیلیاں دا تجربہ کيتا۔ اک انتہائی متنازعہ [44] شہری منصوبہ، " سکوپئے 2014"، نوں میونسپل حکام نے شہر نوں ہور یادگار تے تاریخی پہلو دینے تے اس طرح اسنوں اک مناسب قومی راجگڑھ وچ تبدیل کرنے دے لئی اپنایا۔ 1963 دے زلزلے وچ تباہ ہونے والی متعدد نو کلاسیکل عمارتاں نوں دوبارہ تعمیر کيتا گیا، جنہاں وچ قومی تھیٹر، تے سڑکاں تے چوک شامل نيں۔ بوہت سارے دوسرے عناصر وی تعمیر کيتے گئے جنہاں وچ فوارے، مجسمے، ہوٹل، سرکاری عمارتاں تے پل شامل نيں۔اس منصوبے نوں اس دی لاگت تے اس دی تاریخی جمالیات دی وجہ توں تنقید دا نشانہ بنایا گیا اے ۔ نويں یادگاراں، [46] تے سائیڈ پروجیکٹس دا آغاز کیتا، جس وچ بلیوارڈ دے اُتے اک نواں مربع وی شامل اے جو شہر دے مرکز نوں پرانے بازار توں وکھ کردا اے [47] ۔
سکوپئے دے کچھ علاقے اک خاص انارکی دا شکار نيں کیونجے بوہت سارے مکانات تے عمارتاں مقامی حکام دی رضامندی دے بغیر تعمیر کيتی گئی سی۔ [48]
-
شہر دے مرکز وچ واپساروو سٹریٹ.
-
پرانے بازار دی اک گلی.
-
کارپوس وچ بلند و بالا مکانات.
-
ایروڈروم وچ نوو لیسی دا نواں ترقی یافتہ پڑوس.
-
آثار قدیمہ میوزیم، "سکوپئے 2014" دے عناصر وچوں اک".
شہری سماجیات
سودھوسکوپئے نسلی اعتبار توں متنوع شہر اے، تے اس دی شہری سماجیات بنیادی طور اُتے نسلی تے مذہبی تعلق اُتے منحصر اے۔ مقدونیائی باشندے شہر دی آبادی دا 66% نيں، جدوں کہ البانوی تے روما بالترتیب 20% تے 6% نيں۔ [2] ہر نسلی گروہ عام طور اُتے خود نوں شہر دے بعض علاقےآں تک محدود رکھدا اے۔ 1963 دے بعد وڈے پیمانے اُتے دوبارہ تعمیر کيتے گئے علاقےآں وچ ، وردار دے جنوب وچ مقدونیائی رہندے نيں ، تے مسلمان شہر دے قدیم ترین محلےآں وچ ، شمالی جانب رہندے نيں۔ انہاں محلےآں نوں زیادہ روايتی سمجھیا جاندا اے، جداں کہ جنوب دی طرف مقدونیائی جدیدیت تے پینڈو زندگی توں ٹُٹ پھوٹ دا باعث بندا اے۔ [49]
شمالی علاقہ جات سب توں غریب نيں۔ ایہ خاص طور اُتے توپانا دے لئی ، چائر میونسپلٹی وچ ، تے شوتو اوریزاری میونسپلٹی دے لئی اے ، جو کہ روما دے دو اہم محلے نيں۔ ایہ بہت ساریاں غیر قانونی تعمیرات توں بنی نيں جو بجلی تے پانی دی فراہمی توں منسلک نئيں نيں، جو اک نسل توں دوسری نسل نوں منتقل ہُندیاں نيں۔ ٹوپانہ، پرانے بازار دے نیڑے ، اک بہت پرانا علاقہ اے: اس دا ذکر پہلی بار 14ويں صدی دے آغاز وچ روما محلے دے طور اُتے ہويا سی۔ اس دی آبادی 3000 توں 5000 دے درمیان اے۔شوتو اوریزاری شہر دے شمالی کنارے پر، اس دی اپنی اک میونسپلٹی اے، رومانی اس دی مقامی سرکاری بولی اے۔ اسنوں 1963 دے زلزلے دے بعد تیار کيتا گیا سی۔روما نوں ایڈجسٹ کرنے دے لئی جو اپنا گھر کھو چکے سن ۔ [50]
آبادی دی کثافت اک علاقے توں دوسرے وچ بہت مختلف ہُندی اے۔ ايسے طرح فی شخص رہنے والے علاقے دا سائز بھی۔ 2002 تک شہر دا اوسط 19.41 مربع میٹر (208.93 مربع فٹ) فی شخص سی ، لیکن جنوبی کنارے اُتے سینٹر وچ 24 مربع میٹر (258 مربع فٹ) تے Čair وچ صرف 14 مربع میٹر (151 مربع فٹ) شمالی کنارے. شوتو اوریزاری وچ ، اوسط 13 مربع میٹر (140 مربع فٹ) سی۔ [۱۵]
محلے تے دیہات
سودھوشہری علاقے توں باہر، اسکوپے شہر بہت ساریاں چھوٹی بستیاں نوں گھیرے ہوئے اے۔ انہاں وچوں کچھ بیرونی مضافاتی علاقے بن رہے نيں، جداں کہ بلغراد دی سڑک پر، جس وچ 23,000 توں زیادہ باشندے نيں، تے دراچوو، جس وچ تقریباً 20,000 باشندے نيں۔ [51] ہور وڈی بستیاں شہر دے شمال وچ نيں، جداں کہ رادیھانی، جس وچ 9,000 باشندے نيں، [51] جدوں کہ چھوٹے دیہات ماؤنٹ ووڈنو اُتے یا سراج میونسپلٹی وچ پائے جا سکدے نيں ، جو کہ شہر نوں تشکیل دینے والی دس میونسپلٹیاں وچ سب توں زیادہ پینڈو اے۔ سکوپئے کے. [۱۶]
شہر دی حدود توں باہر کچھ علاقے وی بیرونی مضافاتی علاقے بن رہے نيں، خاص طور اُتے ایلنڈن تے پیٹرویک میونسپلٹی وچ ۔ اوہ پیٹرویک وچ وڈی سڑکاں، ریلوے تے ہوائی اڈے دی موجودگی توں فائدہ اٹھاندے نيں ۔ [۱۶]
آلودگی
سودھوسکوپئے وچ فضائی آلودگی خاص طور اُتے سردیاں وچ اک سنگین مسئلہ اے۔ بعض قسم دے ذرات (PM2 تے PM10) دی ارتکاز باقاعدگی توں WHO دی تجویز کردہ زیادہ توں زیادہ سطحاں توں بارہ گنیازیادہ اے۔ سردیاں وچ ، دھواں باقاعدگی توں بینائی نوں دھندلا دیندا اے تے ڈرائیوراں دے لئی پریشانی دا باعث بن سکدا اے۔ ہندوستان تے بوسنیا تے ہرزیگووینا دے نال ، شمالی مقدونیہ دنیا دے آلودہ ترین تھانواں وچوں اک اے۔ [53]
سکوپئے دی آلودگی دی اعلیٰ سطح گھراں توں دھوئيں، صنعت توں نکلنے والے اخراج، بساں تے پبلک ٹرانسپورٹ دی ہور قسماں دے نال نال کاراں تے ماحول دی دیکھ بھال وچ عدم دلچسپی دی وجہ نال ہُندی اے۔ سنٹرل ہیٹنگ اکثر سستی نئيں ہُندی، تے اس لئی گھر والے اکثر لکڑیاں جلاندے نيں، ہور استعمال شدہ گڈیاں دے ٹائر، مختلف پلاسٹک دا کوڑا، پیٹرولیم تے ہور ممکنہ آتش گیر فضلہ، جو آبادی دے لئی نقصان دہ زہریلے کیمیکل خارج کردے نيں، خاص طور اُتے بچےآں تے بوڑھاں دے لئی۔ [54]
شہر دی سموگ نے ہويا دے معیار نوں کم کر دتا اے تے اس دے بوہت سارے شہریاں دی صحت متاثر ہوئی اے، جنہاں وچوں بوہت سارے لوک آلودگی توں متعلق بیماریاں توں ہلاک ہو چکے نيں۔
مقامی ماحولیاتی کارکن گورجن جووانووسکی دی طرف توں AirCare ('MojVozduh') دے ناں توں اک ایپلی کیشن شروع کيتی گئی اے تاکہ شہریاں نوں آلودگی دی سطح دا پتہ لگانے وچ مدد ملے۔ ایہ ٹریفک لائٹ سسٹم دا استعمال کردا اے، جس وچ بھاری آلودہ ہويا دے لئی جامنی رنگ، ہائی لیول دا پتہ لگانے دے لئی سرخ، اعتدال پسند سطحاں دے لئی امبر، تے جدوں ہويا سانس لینے دے لئی محفوظ ہوئے تاں سبز۔ [55] ایپلی کیشن حکومت تے رضاکار سینسر دونے اُتے انحصار کردی اے ۔فی گھنٹہ فضائی آلودگی نوں ٹریک کرنے دے لئی۔ بدقسمتی توں، سرکاری سینسرز اکثر ناکارہ تے خراب ہُندے نيں، جس دی وجہ توں شہریاں دے لئی زیادہ کم لاگت، لیکن کم درست، رضاکارانہ سینسر لگانے دی ضرورت ہُندی اے۔ AQILHC (ایئر کوالٹی انڈیکس لیولز آف ہیلتھ کنسرن) دے مطابق، حکومتی سینسراں وچ خرابیاں خاص طور اُتے اس وقت ہُندیاں نيں جدوں آلودگی دی پیمائش بہت زیادہ ہُندی اے۔ [56]
29 نومبر 2019 نوں، سکوپئے Smog Alarm ایکٹیوسٹ کمیونٹی دے زیر اہتمام اک مارچ ، [57] [58] نے ہزاراں لوکاں نوں اپنی طرف متوجہ کيتا جنہاں نے شہر دی آلودگی توں نمٹنے وچ حکومت کیتی جانب توں کارروائی نہ کرنے دی مخالفت کيتی، جو کہ 2017 توں بدتر ہو چکی اے، سالانہ 1300 اموات۔ [۱۷]تریخ
سودھواصل مضمون: سکوپئے دی تریخ
کنگڈم آف پیونیا 350-230 قبل مسیح
دردانی بادشاہت 230-28 قبل مسیح
رومن سلطنت 28-518 AD
بازنطینی سلطنت 518–830
پہلی بلغاریائی سلطنت 830–1004
بازنطینی سلطنت 1004–1093
سربیا کی عظیم الشان سلطنت 1093–1097
بازنطینی سلطنت 1098–1203
دوسری بلغاریہ سلطنت 1203–1246
امپائر آف نائکیا 1246–1255
دوسری بلغاریہ سلطنت 1255–1256
امپائر آف نائکیا 1256–1261
بازنطینی سلطنت 1261–1282
کنگڈم آف سربیا 1282–1346
سربیائی سلطنت 1346–1392
سلطنت عثمانیہ 1392–1912
کنگڈم آف سربیا 1912–1915
بلغاریہ دے زیر قبضہ 1915–1918
یوگوسلاویہ دی بادشاہی[Note ۱] 1918–1941
بلغاریہ دا الحاق 1941–1944
ایس ایف آر یوگوسلاویہ دے نال ملحق[Note ۲] 1944–1992
مقدونیہ[Note ۳] 1992–
- پائؤنیا دی بادشاہی 350–230 ق م
- داردانی بادشاہی 230–28 ق م
- رومی سلطنت 28–518 ء
- بازنطینی سلطنت 518–830
- پہلی بلغاروی سلطنت 830–1004
- بازنطینی سلطنت 1004–1093 بذریعہ
- گرینڈ پرنسپل E190mp30mp3193 1203–1246 ایمپائر آف نائکیا 1246–1255 دوسری بلغاریائی سلطنت 1255–1256 ایمپائر آف نیکیا 1256–1261 بازنطینی ایمپائر 1261–1282 سربیا دی بادشاہی 1282–1346– E2313 ایم پی 1282–1346 ۔
- کنگڈم آف سربیا 1912–1915
- بلغاریہ دے زیر قبضہ 1915–1918
- یوگوسلاویہ دی بادشاہی [ نوٹ 1 ] 1918–1941
- بلغاریہ 1941–1944
- ایس ایف آر یوگوسلاویہ دے نال ملحق
ابتدا
سودھوچٹانی نشان جس اُتے قلعہ کھڑا اے اوہ سکوپئے وچ آباد ہونے والی پہلی جگہ سی۔ انسانی قبضے دے ابتدائی آثار اس سائٹ اُتے چلکولیتھک ( چوتھی ہزار سال ق م ) توں ملدے نيں۔ [61]
بھانويں چالولیتھک بستی دی کچھ اہمیت ضرور رہی ہوئے گی، لیکن کانسی دے دور وچ اس وچ کمی آئی ۔ آثار قدیمہ دی تحقیق توں پتہ چلدا اے کہ بستی ہمیشہ اک ہی سبھیاچار نال تعلق رکھدی سی، جو بلقان تے ڈینیوب ثقافتاں تے بعد وچ ایجیئن دے نال رابطےآں دی بدولت آہستہ آہستہ تیار ہوئی ۔ ایہ علاقہ بالآخر لوہے دے دور وچ غائب ہو گیا [62] جدوں اسکوپی ابھریا۔ ایہ Zajčev Rid پہاڑی اُتے سی، جو قلعہ دے پروموٹری توں کچھ 5 کلومیٹر (3.1 میل) مغرب وچ سی۔ جزیرہ نما بلقان دے مرکز وچ تے ڈینیوب تے بحیرہ ایجین دے درمیان سڑک اُتے ، [63]یہ اک خوشحال علاقہ سی، حالانکہ اس دی تریخ اچھی طرح توں معلوم نئيں اے۔ [63]
وادی سکوپئے دے ابتدائی لوک غالباً ٹریبالی سن ۔ بعد وچ ایہ علاقہ پایونیاں توں آباد ہو گیا ۔ Scupi اصل وچ اک Paionian بستی سی، لیکن ایہ بعد وچ Dardanian شہر بن گیا۔ [14] [64] Dardanians ، جو موجودہ کوسوو وچ رہندے سن ، نے تیسری صدی ق م دے دوران سکوپئے دے آس پاس دے علاقے اُتے حملہ کيتا۔ Scupi ، سکوپئے دا قدیم نام، Dardania دا راجگڑھ بن گیا، جو دوسری صدی ق م وچ Naissus توں Bylazora تک پھیلا ہويا سی۔ [65] رومیاں دی مقدون اُتے فتح دے بعد داردانی آزاد رہے ۔، تے ایسا لگدا اے کہ دردنیا نے 28 ق م وچ آزادی کھو دتی سی۔ [66]
رومن اسکوپی
سودھورومی پھیلاؤ مشرق نے اسکوپی نوں رومن حکمرانی دے تحت legionnaires دی کالونی دے طور اُتے لایا، بنیادی طور اُتے Domitian (81-96 ء) دے زمانے وچ Legio VII Claudia دے سابق فوجی سن ۔ پر، کراسس دی فوج دے رومن صوبے مقدونیہ توں کئی لشکر پہلے توں ہی 29-28 ق م دے قریب، سرکاری شاہی کمان دے قیام توں پہلے ہی اوتھے تعینات ہو چکے سن ۔ [67] [68] اس شہر دا پہلا تذکرہ اس دور وچ لیوی نے کيتا سی ، جو 17 عیسوی وچ فوت ہويا۔ [14] اسکوپی نے سب توں پہلے خطے وچ امن برقرار رکھنے دے لئی اک فوجی اڈے دے طور اُتے کم کيتا [63] تے اسنوں سرکاری طور اُتے "Colonia Flavia Scupinorum" دا ناں دتا گیا، Flavia دا نامشہنشاہ دا خاندان [69] تھوڑے ہی عرصے دے بعد ایہ آگسٹس دے دور حکومت وچ صوبہ مویشیا دا حصہ بن گیا ۔ [70] 86 ء وچ ڈومیٹیان دے ذریعہ صوبے دی تقسیم دے بعد ، اسکوپی نوں نوآبادیاتی حیثیت توں سرفراز کر دتا گیا، تے نويں صوبے Moesia Superior دے اندر حکومت کیتی اک نشست بن گئی ۔ ڈاردانیہ (موسیا سپیریئر دے اندر) نامی ضلع نوں ڈیوکلیٹین نے اک خصوصی صوبے وچ تشکیل دتا سی، جس دا راجگڑھ نیسس سی۔ رومن دور وچ ڈاردانیہ دا مشرقی حصہ، اسکوپی توں لے کے نیسس تک، زیادہ تر اک مقامی آبادی دے ذریعہ آباد رہیا، خاص طور اُتے تھریسیئن نژاد۔ [71]
شہر دی آبادی بہت متنوع سی۔ مقبراں دے پتھراں اُتے کندہ کاری توں پتہ چلدا اے کہ آبادی دی صرف اک اقلیت اٹلی توں آئی سی، جداں کہ بوہت سارے سابق فوجیاں دا تعلق ڈالمتیا ، جنوبی گال تے شام توں سی ۔ آبادی دے نسلی تنوع دی وجہ توں، لاطینی نے یونانی دی قیمت اُتے شہر وچ خود نوں مرکزی بولی دے طور اُتے برقرار رکھیا ، جو کہ زیادہ تر موزیائی تے مقدونیائی شہراں وچ بولی جاندی سی۔ [72] اگلی صدیاں دے دوران، اسکوپی نے خوشحالی دا تجربہ کيتا۔ تیسری صدی دے آخر توں چوتھی صدی دے آخر تک دا عرصہ خاصا پھل پھُل رہیا سی۔ [69] پہلا چرچ قسطنطنیہ عظیم دے دور وچ قائم ہويا۔اور Scupi اک diocese دی نشست بن گیا. 395 وچ ، رومن سلطنت دی دو حصےآں وچ تقسیم دے بعد، اسکوپی مشرقی رومن سلطنت دا حصہ بن گیا ۔ [14]
الیرین قبیلے البانوئی دا اک قدیم جنازہ نوشتہ اسکوپی وچ پایا گیا سی ۔ [73]
اپنے عروج دے دناں وچ ، اسکوپی نے 40 ہیکٹر دا احاطہ کيتا تے اسنوں 3.5 میٹر (11 فٹ) چوڑی دیوار توں بند کر دتا گیا۔ [74] اس وچ بہت ساریاں یادگاراں سی، جنہاں وچ چار نیکروپول، اک تھیٹر، تھرمی، [69] تے اک وڈا کرسچن بیسیلیکا شامل سی۔ [۱۸]
قرون وسطی
سودھو
518 وچ ، اسکوپی نوں اک پرتشدد زلزلے توں تباہ کر دتا گیا سی، [27] ممکنہ طور اُتے اس شہر دا سب توں زیادہ تباہ کن تجربہ ہويا۔ [76] اس وقت، اس علاقے نوں وحشیانہ حملےآں توں خطرہ سی ، تے شہر دے باشندے تباہی توں پہلے ہی جنگلاں تے پہاڑاں وچ بھج چکے سن ۔ [77] شہر نوں بالآخر جسٹنین I نے دوبارہ تعمیر کيتا ۔ اس دے دور حکومت وچ ، بوہت سارے بازنطینی قصبےآں نوں پہاڑیاں تے ہور آسانی توں قابل دفاع تھانواں اُتے منتقل کر دتا گیا تاکہ حملےآں دا سامنا کيتا جا سکے۔ اس طرح اسنوں دوسری سائٹ اُتے منتقل کر دتا گیا: پروموٹری جس اُتے قلعہ کھڑا اے ۔ [78] پر، اسکوپی نوں سلاواں نے برخاست کر دتا سی ۔چھیويں صدی دے آخر وچ تے ایسا لگدا اے کہ ایہ شہر 595 وچ سلاوی حکومت دے تحت آ گیا سی ۔ [80] اُتے سلاو اس علاقے وچ مستقل طور اُتے آباد نئيں ہوئے جو پہلے ہی لُٹیا تے آباد ہو چکيا سی، لیکن بحیرہ روم دے ساحل تک جنوب دی طرف جاری رہیا۔ [81] سلاویاں دے حملے دے بعد ایہ کچھ عرصے دے لئی ویران رہیا تے اگلی صدیاں دے دوران اس دا ذکر نئيں ملدا۔ [14]شاید 7ويں صدی دے اواخر یا 8ويں صدی دے اوائل وچ بازنطینی دوبارہ اس اسٹریٹجک مقام اُتے آباد ہو گئے نيں۔ اپر وردار وادی دے باقی حصےآں دے نال ایہ 830 دی دہائی وچ پھیلدی ہوئی پہلی بلغاریائی سلطنت دا حصہ بن گیا ۔ [82] [83]
10 ويں صدی دے آخر توں شروع ہونے والے سکوپئے نے جنگاں تے سیاسی پریشانیاں دا دور دیکھیا۔ اس نے 972 توں 992 تک بلغاریہ دے راجگڑھ دے طور اُتے کم کیتا، تے سیموئیل نے 976 [84] توں 1004 تک اس اُتے حکومت کیتی جدوں اس دے گورنر رومن نے اسنوں 1004 وچ بازنطینی شہنشاہ باسل دتی بلگار سلیئر دے حوالے کے دتا جس دے بدلے پیٹرشین تے حکمت عملی دے عنوانات سن ۔ [85] ایہ اک نويں بازنطینی صوبے دا مرکز بن گیا جسنوں بلغاریہ کہیا جاندا اے ۔ [86] بعد وچ سکوپئے نوں سلاو باغیاں نے دو بار مختصر طور اُتے قبضہ کر ليا جو بلغاریائی ریاست نوں بحال کرنا چاہندے سن ۔ سب توں پہلے 1040 وچ پیٹر ڈیلین دے حکم دے تحت، [87] تے 1072 وچ جارجی وویت ۔ [88] 1081 وچ ، سکوپئے اُتے نارمن دی فوجاں نے قبضہ کر ليا جس دی قیادت رابرٹ گوسکارڈ کر رہے سن تے ایہ شہر 1088 تک انہاں دے ہتھ وچ رہیا۔ اس دے بعد اسکوپے نوں 1093 وچ سربیا دے گرینڈ پرنس ووکان نے فتح کيتا ، تے چار سال بعد دوبارہ نارمناں نے فتح کيتا۔ پر، وبائی امراض تے خوراک دی کمی دی وجہ توں، نارمناں نے جلدی توں بازنطینیاں دے سامنے ہتھیار ڈال دیے۔ [89]
12ويں تے 13ويں صدیاں دے دوران، بلغاریہ تے سرباں نے بازنطینی زوال دا فائدہ اٹھاندے ہوئے ڈینیوب توں بحیرہ ایجین تک پھیلی ہوئی وڈی سلطنتاں بناواں ۔ کالویان نے 1203 [90] [91] وچ اسکوپے نوں دوبارہ قائم بلغاریہ وچ واپس لیایا ایتھے تک کہ اس دے بھتیجے اسٹریز نے صرف پنج سال بعد سربیا دی مدد توں اپر وردار دے نال خود مختاری دا اعلان کيتا۔ [92] 1209 وچ اسٹریز نے وفاداریاں تبدیل کيتياں تے بلغاریہ دے بوریل نوں تسلیم کيتا جس دے نال اس نے سربیا دے پہلے بین الاقوامی طور اُتے تسلیم شدہ بادشاہ اسٹیفن نیمانجیچ دے خلاف اک کامیاب مشترکہ مہم دی قیادت دی ۔ [91]1214 توں 1230 تک سکوپئے بازنطینی جانشین ریاست Epirus دا حصہ سی اس توں پہلے Ivan Asen II نے دوبارہ قبضہ کر ليا تے 1246 تک بلغاریہ دے قبضے وچ سی جدوں اپر Vardar وادی نوں اک بار فیر بازنطینی ریاست - Nicaea دی سلطنت وچ شامل کيتا گیا ۔ [93] بازنطینی فتح نوں 1255 وچ بلغاریہ دے نوجوان مائیکل آسن اول دے ریجنٹس نے مختصر طور اُتے الٹ دتا ۔ [94] دراں اثنا، ترنووو وچ ولی عہد دے لئی متوازی خانہ جنگی وچ اسٹیفن نیمانجا دے پوتے تے اسٹیفن نیمانجا کانسٹنٹائن ٹِک نے بالادستی حاصل کيتی تے اس وقت تک حکومت کیتی جدوں تک کہ یورپ دی واحد کامیاب کسان بغاوت Ivaylo دی بغاوت نہ ہو گئی۔ اسنوں معزول کر دتا.
1282 وچ اسکوپے اُتے سربیا دے بادشاہ اسٹیفن ملوٹین نے قبضہ کر ليا ۔ [95] نامانیک حکمرانی دے سیاسی استحکام دے تحت ، بستی قلعے دی دیواراں دے باہر، غازی بابا پہاڑی دی طرف پھیل گئی اے۔ [84] گرجا گھر، خانقاہاں تے بازار بنائے گئے تے وینس تے ڈوبروونک دے تاجراں نے دکاناں کھولاں۔ اس قصبے نے یورپی، مشرق وسطیٰ تے افریقی مارکیٹ دے نیڑے اپنے مقام توں بہت فائدہ اٹھایا۔ 14ويں صدی وچ ، سکوپئے اِنّا اہم شہر بن گیا کہ بادشاہ اسٹیفن دوسن نے اسنوں سربیا دی سلطنت دا راجگڑھ بنایا ۔ 1346 وچ ، اسنوں سکوپئے وچ "سرباں تے یونانیاں دے شہنشاہ" دا تاج پہنایا گیا۔ [14]اس دی موت دے بعد سربیا دی سلطنت کئی ریاستاں وچ ٹُٹ گئی جو ترکاں دے خلاف اپنا دفاع کرنے توں قاصر سی۔ سکوپئے نوں سب توں پہلے پریلپ دی لارڈ شپ توں وراثت وچ ملیا سی تے آخر کار 1392 وچ سلطنت عثمانیہ دا حصہ بننے توں پہلے ماریتسا دی جنگ (1371) [96] دے نتیجے وچ ووک برانکوویچ نے اسنوں لے لیا سی۔ [۱۹] [۲۰]
1330 وچ ، سربیا دے بادشاہ اسٹیفن ڈیکانسکی نے البانیاں دا ذکر کيتا کہ اوہ سکوپئے ضلع وچ نيں تے باقاعدگی توں سینٹ جارج دے میلے وچ جاندے نيں جو شہر دے نیڑے منعقد ہُندا سی۔ [۲۱]
عثمانی دور
سودھواسکوپے دی معاشی زندگی نے عثمانیاں دے یورپی صوبے رومیلیا دے وسط وچ اپنی پوزیشن توں بہت فائدہ اٹھایا۔ پتھر دا پل، "یوگوسلاویہ وچ پائے جانے والے سب توں زیادہ متاثر کن پتھر دے پلاں وچوں اک"، 1451 تے 1469 دے درمیان فاتح سلطان محمد دوم دی سرپرستی وچ دوبارہ تعمیر کيتا گیا سی ۔ بلاشبہ بلقان دی سب توں شاندار مقدس اسلامی عمارتاں وچوں اک۔ [99] اُتے سب کچھ گلابی نئيں سی، کیونجے "1535 وچ (عثمانی) گورنر دے حکم توں تمام گرجا گھراں نوں منہدم کر دتا گیا سی۔" [100] 17ويں صدی تک، سکوپئے نے اک طویل سنہری دور دا تجربہ کيتا۔ 1650 دے آس پاس، سکوپئے وچ باشندےآں دی تعداد 30,000 تے 60,000 دے درمیان سی، تے شہر وچ 10,000 توں زیادہ مکانات سن ۔ اس وقت ایہ بلغراد تے سرائیوو دے نال مستقبل دے یوگوسلاویہ دی سرزمین اُتے واحد وڈے شہراں وچوں اک سی ۔ اس وقت، Dubrovnik ، جو اک مصروف بندرگاہ سی، ایتھے تک کہ 7,000 باشندے نئيں سن ۔ [101] عثمانی فتح دے بعد شہر دی آبادی بدل گئی۔ عیسائیاں نوں زبردستی اسلام قبول کيتا گیا یا انہاں دی جگہ ترکاں تے یہودیاں نے لے لی ۔ [102] اس وقت سکوپئے دے عیسائی زیادہ تر غیر تبدیل شدہ سن ۔سلاو تے البانیائی ، بلکہ راگوسن تے آرمینیائی تاجر بھی۔ [103] عثمانیاں نے شہر دی شکل نوں یکسر بدل دتا۔ انہاں نے بازار نوں اس دے قافلاں ، مسیتاں تے حماموں دے نال منظم کيتا ۔ [104] 1451–52 دے cءastral رجسٹر وچ ، سکوپئے دے پڑوس Gjin-ko – (Gjinaj) دا ذکر اے، جس دا ناں قرون وسطیٰ دے البانوی گجنی خاندان دے ناں اُتے رکھیا گیا اے۔ Gjinko تے Todori نوں پڑوس دے بانی تصور کيتا جاندا اے، جتھے اک مخلوط عیسائی سلاوی-البانی انتھروپونومی موجود سی، جس وچ سلاوائزیشن دے معاملات سن (مثال دے طور اُتے Paliq'؛ Pal + Slavic لاحقہ iq)۔ [105]
یہ شہر 17ويں صدی دے آخر وچ ترکی دی عظیم جنگ توں بری طرح متاثر ہويا تے اس دے نتیجے وچ 19ويں صدی تک کساد بازاری دا سامنا رہیا۔ 1689 وچ ، ہیپسبرگ نے اسکوپے اُتے قبضہ کر ليا جو کہ ہیضے دی وبا توں پہلے ہی کمزور ہو چکيا سی ۔ [106] ايسے دن جنرل سلویو پیکولومینی نے اس وبا نوں ختم کرنے دے لئی شہر نوں اگ لگیا دتی ۔ [14] اُتے ایہ ممکن اے کہ اوہ اس نقصان دا بدلہ لینا چاہندا ہو جو عثمانیاں نے 1683 وچ ویانا وچ پہنچایا سی ۔ [107] سکوپئے دو دن دے دوران جل گیا لیکن جنرل خود طاعون توں ہلاک ہو گیا تے اس دی بے قائد فوج نوں شکست دتی گئی۔ [108] [109]مقدونیہ وچ آسٹریا دی موجودگی نے غلاماں دی بغاوت نوں تحریک دی۔ بہر حال، آسٹریا دے باشندےآں نے اک سال دے اندر ملک چھڈ دتا تے ہجدوک ، بغاوتاں دے رہنماواں نوں، بلقان دے شمال وچ اپنی پسپائی وچ انہاں دا پِچھا کرنا پيا۔ [14] کچھ نوں عثمانیاں نے گرفتار کيتا سی، جداں پیٹر کارپوش ، جنہاں نوں سکوپئے پتھر دے پل اُتے چڑھایا گیا سی ۔ [110]
جنگ دے بعد، اسکوپے کھنڈرات وچ سی۔ زیادہ تر سرکاری عمارتاں نوں بحال یا دوبارہ تعمیر کيتا گیا سی، لیکن شہر نے نويں طاعون تے ہیضے دی وبا دا تجربہ کيتا تے بوہت سارے باشندے ہجرت کر گئے۔ [103] عثمانی ترک سلطنت مجموعی طور اُتے کساد بازاری تے سیاسی زوال وچ داخل ہوئی۔ 18 ويں صدی دے دوران مقدونیہ وچ بوہت سارے بغاوتاں تے لُٹ مار ہوئی، جنہاں دی قیادت یا تاں ترک غداراں، جنیسریاں یا حجدوکس نے دی ۔ 1836 دے آس پاس فرانسیسی افسراں دے ذریعہ کيتے گئے اک تخمینے توں پتہ چلدا اے کہ اس وقت سکوپئے وچ صرف 10,000 دے نیڑے باشندے سن ۔ اسنوں موجودہ شمالی مقدونیہ دے دو ہور قصبےآں نے پِچھے چھڈ دتا: بٹولا (40,000) تے Štip(15-20,000)۔ [112]
سکوپئے نے 1850 دے بعد کئی دہائیاں دے زوال توں صحت یاب ہونا شروع کيتا۔ اس وقت، شہر نے اک سست لیکن مستحکم آبادیاتی ترقی دا تجربہ کیتا، جس دی بنیادی وجہ سلاو مقدونیائی باشندےآں دی پینڈو اخراج سی۔ اسنوں سربیا تے بلغاریہ توں مسلماناں دے اخراج توں وی تقویت ملی، جو اس وقت سلطنت توں خود مختاری تے آزادی حاصل کر رہے سن ۔ [14] [103] تنزیمت دی اصلاحات دے دوران ، سلطنت وچ قوم پرستی پیدا ہوئی تے 1870 وچ اک نواں بلغاریائی چرچ قائم کيتا گیا تے اس دا وکھ ڈائوسیس بنایا گیا، مذہبی اصولاں دی بجائے نسلی شناخت اُتے مبنی۔ [113]سکوپئے دے بشپ دی سلاو آبادی نے 1874 وچ زبردست ووٹ دتا، 91% توں Exarchate وچ شامل ہونے دے حق وچ تے بلغاریائی ملیٹ دا حصہ بن گئے ۔ [114] 1873 وچ سکوپئے - سالونیکا ریلوے دی تعمیر توں اقتصادی ترقی دی اجازت دتی گئی۔ پہلے شہری کيتا گیا تھا. [42] پینڈو اخراج دی وجہ توں، شہر دی آبادی وچ عیسائیاں دا حصہ پیدا ہويا۔ کچھ نويں آنے والے مقامی اشرافیہ دا حصہ بن گئے تے انہاں نے قوم پرستانہ خیالات نوں پھیلانے وچ مدد کيتی [103]سکوپئے داخلی مقدونیائی انقلابی تنظیم دے پنج اہم مراکز وچوں اک سی جدوں اس نے 1903 دی ایلنڈن بغاوت نوں منظم کيتا ۔ سکوپئے دے علاقے وچ اس دا انقلابی نیٹ ورک اچھی طرح توں تیار نئيں سی تے ہتھیاراں دی کمی اک سنگین مسئلہ سی۔ بغاوت شروع ہونے اُتے باغی افواج نے اک فوجی ٹرین پٹری توں اتار دی۔ [115] بالترتیب 3 تے 5 اگست نوں، انہاں نے دریائے وردار اُتے پل دی حفاظت کرنے والے عثمانی یونٹ اُتے حملہ کيتا تے "سینٹ جووان" خانقاہ وچ جنگ کيتی۔ اگلے چند دناں وچ بینڈ دا تعاقب متعدد باشیبوزکس نے کيتا تے بلغاریہ چلے گئے۔
1877 وچ ، اسکوپے نوں نويں کوسوو ولایت دے راجگڑھ دے طور اُتے منتخب کيتا گیا ، جس وچ موجودہ کوسوو ، شمال مغربی مقدونیہ تے نووی پزار دے سنجاک شامل نيں ۔ 1905 وچ ، شہر وچ 32,000 باشندے سن، جو اسنوں ولایت دا سب توں وڈا بناندا اے، حالانکہ اس دے بعد پریزرین اس دے 30،000 باشندےآں دے نال اے۔ [15] جرمن ماہر لسانیات گستاو ویگنڈ نے بیان کيتا کہ عثمانی دور دے اواخر وچ "ترک" یا عثمانیاں (عثمانلی) دی سکوپجے مسلم آبادی بنیادی طور اُتے البانیائی سی جو عوام وچ ترکی تے گھر وچ البانی بولی بولدے سن ۔ [116] 20ويں صدی دے آغاز وچ ، مقامی معیشت دی توجہ رنگنے ، بُنائی اُتے مرکوز سی۔، ٹیننگ ، آئرن ورکس تے شراب تے آٹے دی پروسیسنگ۔ [15]
1908 وچ نوجوان ترک انقلاب دے بعد ، سلطنت عثمانیہ نے جمہوریت دا تجربہ کيتا تے کئی سیاسی جماعتاں بنائی گئياں۔ [14] پر، نوجوان ترکاں دی جانب توں نافذ کردہ کچھ پالیسیاں ، جداں ٹیکس وچ وادھا تے نسلی بنیاداں اُتے سیاسی جماعتاں دی پابندی، اقلیتاں نوں غیر مطمئن۔ البانویاں نے تحریک دے قوم پرست کردار دی مخالفت کيتی تے 1910 تے 1912 وچ مقامی بغاوتاں دی قیادت کيتی۔ بعد دے دوران اوہ کوسوو دے بیشتر حصے اُتے قبضہ کرنے وچ کامیاب ہو گئے تے 11 اگست نوں اسکوپے اُتے قبضہ کر ليا۔ [ حوالہ درکار ] 18 اگست نوں، باغیاں نے Üsküb معاہدے اُتے دستخط کيتے جس وچ اک خودمختار البانیائی صوبے دے قیام دا بندوبست کيتا گیا سی [ حوالہ درکار ]اور انہاں نوں اگلے دن معافی مل گئی۔ [۲۲]
-
15ويں صدی دی مسجد مصطفیٰ پاشا.
-
اگست 1912 وچ البانوی انقلابیاں دے ہتھوں شہر اُتے قبضہ کرنے والی عثمانی افواج نوں شکست دینے دے بعد سکوپئے
-
نوجوان ترک انقلاب دی حمایت وچ بلغاریائی مظہر
-
تھیوٹوکوس دی پیدائش دا چرچ ، بلغاریائی آرتھوڈوکس ڈائوسیس آف سکوپجے دی نشست، جو 19ويں صدی وچ تعمیر کيتی گئی سی
-
1900 دے آس پاس پرانے بازار وچ کٹلرز.
بلقان دیاں جنگاں اج تک
سودھو
1915 وچ ، پہلی جنگ عظیم دے دوران ، سربیا دے مقدونیہ اُتے بلغاریہ نے حملہ کیتا، جس نے 22 اکتوبر 1915 نوں اسکوپے اُتے قبضہ کر ليا۔ سربیا، جو ٹرپل اینٹنٹ دا اتحادی اے ، دی مدد فرانس، برطانیہ ، یونان تے اٹلی نے کی، جس نے مقدونیہ دا محاذ تشکیل دتا ۔ 1918 وچ اتحادی افواج دے اک عظیم حملے دے بعد، Armée française d'Orient 29 ستمبر نوں سکوپئے پہنچیا تے شہر نوں حیران کر دتا۔ [119] عالمی جنگ دے خاتمے دے بعد، وردار مقدونیہ سرباں، کروٹس تے سلووینز دی نويں مملکت دا حصہ بن گیا ، جو 1929 وچ "یوگوسلاویہ دی بادشاہی" بن گیا۔ [14] زیادہ تر غیر ملکی نسلی سربحکمران طبقے نے وڈے پیمانے اُتے جبر مسلط کرکے کنٹرول حاصل کرلیا۔ [120] ڈی بلگارائزیشن تے انضمام دی پالیسیاں اُتے عمل کيتا گیا۔ [121] اس وقت نوجوان مقامی لوکاں دے اک حصے نے، سرباں دے ہتھوں دبائے ہوئے، نسلی مقدونیائی ترقی دا اک وکھ راستہ تلاش کرنے دی کوشش کيتی۔ [122] 1931 وچ ، ملک نوں باضابطہ طور اُتے وکندریقرت کرنے دے اقدام وچ ، سکوپئے نوں یوگوسلاویہ دی بادشاہی دے وردار بنووینا دا راجگڑھ قرار دتا گیا ۔ دوسری جنگ عظیم تک ، سکوپئے نے مضبوط اقتصادی ترقی دا تجربہ کیتا، تے اس دی آبادی وچ وادھا ہويا۔ اس شہر وچ 1921 وچ 41,066، 1931 وچ 64,807 تے 1941 وچ 80,000 باشندے سن [103]۔بھانويں اک پسماندہ علاقے وچ ، اس نے دولت مند سرباں نوں اپنی طرف متوجہ کيتا جنہاں نے کاروبار کھولے تے شہر نوں جدید بنانے وچ اپنا حصہ ڈالیا۔ [123] 1941 وچ ، سکوپئے دی 45 فیکٹریاں سی، جو پورے سوشلسٹ میسیڈونیا وچ صنعت دا نصف سی۔ [۲۴][۲۵]
1941 وچ دوسری جنگ عظیم دے دوران یوگوسلاویہ اُتے نازی جرمنی نے حملہ کر دتا ۔ جرمناں نے 8 اپریل نوں اسکوپے اُتے قبضہ کر ليا [ 14] تے اسنوں 22 اپریل 1941 نوں اپنے بلغاریائی اتحادیاں دے حوالے کے دتا۔ . [126] سکوپئے دے 4000 یہودیاں نوں 1943 وچ ٹریبلنکا جلاوطن کر دتا گیا جتھے تقریباً سبھی دی موت ہو گئی۔ [127] 2 اگست 1944 نوں ASNOM دے ذریعہ "مقبوضہ جمہوریہ مقدونیہ" دے اعلان دے بعد مقامی متعصب دستےآں نے وسیع پیمانے اُتے گوریلا شروع کيتا ۔
اسکوپے نوں 13 نومبر 1944 نوں بلغاریہ دی پیپلز آرمی (بلغاریہ نے ستمبر وچ جنگ وچ فریق تبدیل کر ليا سی) دے ذریعے آزاد کرایا گیا سی جس دی مدد توں مقدونیائی نیشنل لبریشن آرمی دے یوگوسلاو پارٹیز نے مدد کيتی سی ۔ [128] [129] [130] [131]
دوسری جنگ عظیم دے بعد ، سکوپئے نے سوشلسٹ یوگوسلاو دی پالیسیاں توں بہت فائدہ اٹھایا جس نے صنعت تے مقدونیائی ثقافتی ادارےآں دی ترقی دی حوصلہ افزائی کيتی۔ نتیجتاً، سکوپئے اک قومی لائبریری، اک قومی فلہارمونک آرکسٹرا، اک یونیورسٹی تے مقدونیائی اکیڈمی دا گھر بن گیا۔ پر، جنگ دے بعد دی ترقی نوں 1963 دے زلزلے توں بدل دتا گیا جو 26 جولائی نوں آیا سی۔ بھانويں شدت وچ نسبتاً کمزور سی، لیکن اس نے شہر وچ بہت زیادہ نقصان پہنچایا تے اس دا موازنہ 1960 دے اگادیر زلزلے توں کيتا جا سکدا اے ۔ [132] اس آفت وچ 1,070 افراد ہلاک تے 3,300 زخمی ہوئے۔ 16,000 لوک کھنڈرات وچ زندہ دفن ہو گئے تے 70% آبادی اپنا گھر کھو بیٹھی۔ [41]بہت ساریاں تعلیمی سہولیات، کارخانے تے تاریخی عمارتاں تباہ ہو گئياں۔ [۲۶] [۲۷]
زلزلے دے بعد تعمیر نو دا کم تیزی توں ہويا۔ اس دا آبادی اُتے گہرا نفسیاتی اثر پيا کیونجے محلے تقسیم ہو گئے سن تے لوکاں نوں نويں مکانات تے عمارتاں وچ منتقل کر دتا گیا سی جنہاں توں اوہ واقف نئيں سن ۔ [41] بوہت سارے البانویاں نے، کچھ کوسوو توں تعمیر نو دی کوششاں وچ حصہ لیا۔ [133] تعمیر نو دا کم 1980 تک مکمل ہو چکيا سی، ایتھے تک کہ جے بوہت سارے عناصر کدی نئيں بنائے گئے سن کیونجے فنڈز ختم ہو چکے سن ۔ [42] سکوپئے شہر دا منظر یکسر بدل گیا تے ایہ شہر جدید طرز تعمیر دی اک حقیقی مثال بن گیا ۔ 1963 دے بعد آبادیاتی ترقی بہت اہم سی، تے سکوپئے وچ 1981 وچ 408,100 باشندے سن ۔ [134]1963 دے بعد، پینڈو نوجواناں نے سکوپئے دی طرف ہجرت دی تے تعمیر نو دے عمل وچ شامل ہوئے جس دے نتیجے وچ مقدونیہ دی شہری آبادی وچ بہت زیادہ وادھا ہويا۔ [135] [136] [137] سکوپئے دی البانوی آبادی وچ وی وادھا ہويا کیونجے شمالی دیہات دے لوک شہر دی طرف ہجرت کر گئے تے ہور کوسوو توں یا تاں تعمیر نو دے لئی افرادی قوت فراہم کرنے دے لئی آئے یا بگڑدی ہوئی سیاسی صورتحال توں فرار ہو گئے، خاص طور اُتے 1990 دی دہائی دے دوران۔ [133] پر، 1980 تے 1990 دی دہائیاں دے دوران، ملک نے افراط زر تے کساد بازاری دا تجربہ کيتا تے مقامی معیشت نوں بھاری نقصان اٹھانا پيا۔ نويں سرمایہ کاری دی بدولت 2000 دی دہائی وچ صورتحال بہتر ہوئی۔ بوہت سارے نشانات نوں بحال کيتا گیا تے " سکوپئے 2014 " پروجیکٹ نے شہر دے مرکز دی ظاہری شکل نوں تازہ کر دتا۔
نشانات
سودھواہم مضامین: سکوپئے دا جھنڈا تے اسکوپے دا کوٹ آف آرمز
سکوپئے دا پرچم [ 138] تناسب 1:2 وچ اک سرخ بینر اے جس دے اوپری کھبے کونے وچ شہر دے بازوواں دے سونے دے رنگ دا کوٹ اے ۔ ایہ یا تاں عمودی اے یا افقی، لیکن عمودی ورژن سب توں پہلے استعمال کيتا گیا سی۔[۲۸]
شہر دا کوٹ آف آرمز 1950 دی دہائی وچ اپنایا گیا سی۔ اس وچ وردار ندی دے نال پتھر دے پل ، کالے قلعے تے شار پہاڑاں دی برف پوش چوٹیاں نوں دکھایا گیا اے ۔[۲۹]
انتظامیہ
سودھوحیثیت
سودھو
شمالی مقدونیہ دا راجگڑھ تے سب توں وڈا شہر ہونے دے ناطے، سکوپئے نوں قانون دی طرف توں دتی گئی اک خاص حیثیت حاصل اے۔ اس دی حیثیت اُتے آخری نظرثانی 2004 وچ کيتی گئی سی۔ تب توں، سکوپئے شہر نوں 10 میونسپلٹیاں وچ تقسیم کيتا گیا اے جنہاں وچوں سبھی وچ کونسل تے اک میئر اے، جداں کہ ملک دی تمام میونسپلٹیاں دی طرح۔ میونسپلٹیز صرف اپنے علاقے دے مخصوص معاملات توں نمٹتی نيں، تے سٹی آف اسکوپے ایداں دے معاملات توں نمٹتا اے جو انہاں سب توں متعلق نيں، یا جنہاں نوں دو یا دو توں زیادہ میونسپلٹیاں دے درمیان تقسیم نئيں کيتا جا سکدا۔ [۳۰]
سکوپئے شہر سکوپئے Statistical Region دا حصہ اے ، جس دی کوئی سیاسی یا انتظامی طاقت نئيں اے۔ [۳۰]
سٹی کونسل
سودھوسٹی کونسل 45 ارکان اُتے مشتمل اے جو چار سال دی مدت پوری کردے نيں۔ ایہ بنیادی طور اُتے بجٹ، عالمی رجحانات تے شہر تے حکومت دے درمیان تعلقات توں متعلق اے۔ ہور مخصوص موضوعات جداں کہ شہریت، مالیات، مقامی ترقی دے ماحول دے علاج دے لئی کئی کمیشن موجود نيں۔ [142] کونسل دے صدر دا انتخاب کونسل دے اراکین کردے نيں۔ 2017 توں صدر Ljubica Jancheva نيں، جو SDSM دی رکن نيں ۔ [142]
2017 دے بلدیاتی انتخابات دے بعد سٹی کونسل دی تشکیل حسب ذیل اے: [142]
پارٹی/ لسٹ | سیٹاں | |
---|---|---|
ایس ڈی ایس ایم | 21 | |
وی ایم آر او | 17 | |
ڈی یو آئی | 3 | |
بیسا موومنٹ | 2 | |
البانوی اتحاد | 1 | |
کبھا پکھ | 1 | |
کل | 45 |
میئر
سودھوسکوپئے دے میئر دا انتخاب ہر چار سال بعد ہُندا اے۔ میئر سکوپئے شہر دی نمائندگی کردا اے تے کونسل وچ خیالات پیش کرسکدا اے، انتظامی ادارےآں تے انہاں دے عہدیداراں دا انتظام کردا اے۔ [۳۱]
بلدیات
سودھوسکوپئے نوں سب توں پہلے 1945 وچ انتظامی اکائیاں وچ تقسیم کيتا گیا سی ، لیکن پہلی میونسپلٹی 1976 وچ بنائی گئی سی ۔ جمہوریہ مقدونیہ دی آزادی دے بعد ، طاقت نوں مرکزی بنایا گیا سی تے میونسپلٹیاں نے اپنی زیادہ صلاحیتاں نوں کھو دتا سی۔ 1996 دے اک قانون نے انہاں نوں بحال کيتا تے دو نويں میونسپلٹیز بناواں: Ǵorče Petrov تے Šuto Orizari ۔ 2001 وچ البانی باغیاں تے مقدونیائی افواج دے درمیان شورش دے بعد ، 2004 وچ سراج میونسپلٹی نوں شامل کرنے دے لئی اک نواں قانون نافذ کيتا گیا۔سکوپئے دے شہر وچ . سراج دی آبادی زیادہ تر البانویاں دی اے تے اس دے بعد توں، البانی باشندے شہر دی 20% توں زیادہ آبادی دی نمائندگی کردے نيں۔ اس طرح البانی شہری انتظامیہ دی دوسری سرکاری بولی بن گئی، جو کہ البانی باغیاں دے دعوےآں وچوں اک سی۔ ايسے سال، ایروڈروم میونسپلٹی نے خود نوں کسیلا ووڈا توں تے بوٹیل میونسپلٹی نے Čair توں وکھ کر ليا ۔ [141]
بلدیات دا انتظام ہر چار سال بعد 23 اراکین دی کونسل دے ذریعے کيتا جاندا اے۔ انہاں دے پاس اک میئر تے کئی محکمے وی نيں (تعلیم، سبھیاچار، مالیات...)۔ میئر بنیادی طور اُتے انہاں محکمےآں توں نمٹتا اے۔ [144] [۳۲]
|
معیشت
سودھواقتصادی وزن
سودھو
سکوپئے یورپی سطح اُتے اک درمیانے درجے دا شہر اے۔ شمالی مقدونیہ دا راجگڑھ تے سب توں وڈا شہر ہونے دے ناطے، اسکوپے قومی معیشت دا اک وڈا حصہ مرکوز کردا اے۔ سکوپئے شماریاتی علاقہ ، جو سکوپئے شہر تے کچھ ہمسایہ میونسپلٹیاں نوں گھیرے ہوئے اے، مقدونیائی جی ڈی پی دا 45.5% پیدا کردا اے۔ [146] 2009 وچ ، علاقائی جی ڈی پی فی کس US$6,565، یا مقدونیائی جی ڈی پی دا 155% فی کس سی۔ [147] پر، ایہ اعداد و شمار ہمسایہ ملک صوفیہ (US$10,106)، [148] ساراجیوو (US$10,048) [149] یا بلغراد (US$7,983) [150] توں چھوٹا اے لیکن تیرانا ( US$$) توں زیادہ اے۔ US$4,126)۔[۳۵] [۳۶]
کیونجے ملک وچ کوئی تے وڈے شہر نئيں نيں، تے سیاسی تے اقتصادی مرکزیت دی وجہ توں، سکوپجے توں باہر مقدونیہ دے باشندےآں دی اک وڈی تعداد راجگڑھ وچ کم کردی اے۔ شہر دی حرکیات نہ صرف شمالی مقدونیہ بلکہ کوسوو ، البانیہ تے جنوبی سربیا توں وی پینڈو اخراج دی حوصلہ افزائی کردی اے۔ [۳۷]
فرم تے سرگرمیاں
سودھو2009 وچ ، سکوپئے دے پاس 26,056 فرماں سی لیکن انہاں وچوں صرف 145 دا سائز وڈا سی۔ انہاں وچوں وڈی اکثریت یا تاں چھوٹی (12,017) یا بہت چھوٹی (13,625) اے۔ فرماں دا اک وڈا حصہ سامان دی تجارت توں متعلق اے ( 9,758 )، 3,839 کاروبار تے رئیل اسٹیٹ وچ مہارت رکھدے نيں، تے 2,849 مینوفیکچررز نيں۔ [154] بھانويں تعداد وچ بوہت گھٹ نيں، وڈی فرماں مالیات توں باہر مقامی پیداوار دا 51% حصہ دیندی نيں۔ [52]
[۱۶][۳۸][۳۹]
شہر دی صنعت اُتے فوڈ پروسیسنگ، ٹیکسٹائل، پرنٹنگ تے میٹل پروسیسنگ دا غلبہ اے۔ 2012 وچ ، اس دا شہر دے جی ڈی پی دا 30% حصہ سی۔ [52] زیادہ تر صنعتی علاقے غازی بابا میونسپلٹی وچ نيں، بلغراد تے تھیسالونیکی جانے والے وڈے رستےآں تے ریل لائناں اُتے ۔ [155] قابل ذکر گل ایہ اے کہ اوتھے آرسیلر متل تے میکسٹل اسٹیل پلانٹ نيں تے سکوپئے بریوری بھی۔ دوسرے زون ایروڈروم تے کسیلا ووڈا دے درمیان نيں، یونان جانے والی ریلوے دے نال ۔ ایہ زونز الکلائیڈ سکوپئے (دواسازی)، راڈ کونسر (برقی سامان)، امپیریل ٹوبیکو ، تے اوہیس (کھاد) اُتے مشتمل نيں۔ دو خصوصی اقتصادی زونزہوائی اڈے تے اکدا ریفائنری دے ارد گرد وی موجود نيں۔ انہاں نے متعدد غیر ملکی کمپنیاں نوں اپنی طرف متوجہ کيتا اے، جداں جانسن کنٹرولز ، جانسن میتھی تے وان ہول ۔ [156]
ملک دے مالیاتی راجگڑھ دے طور پر، سکوپئے مقدونیائی اسٹاک ایکسچینج ، نیشنل بینک تے ملک دی زیادہ تر بینکنگ، انشورنس تے ٹیلی کمیونیکیشن کمپنیاں، جداں میکڈونسکی ٹیلی کم ، Komercijalna banka سکوپئے تے Stopanska Banka دی نشست اے۔ خدمات دا شعبہ شہر دی جی ڈی پی دا 60 فیصد پیدا کردا اے۔ [52]
بہت ساریاں چھوٹی روايتی دکاناں دے علاوہ، سکوپئے دے پاس دو وڈے بازار نيں، "زیلین پزار" (سبز بازار) تے "بٹ پزار" (پسو بازار)۔ انہاں دوناں نوں مقامی ادارے سمجھیا جاندا اے۔ [49] پر، 1970 دی دہائی توں، خوردہ فروشی نوں وڈے پیمانے اُتے جدید بنایا گیا اے تے سکوپئے وچ ہن بہت ساریاں سپر مارکیٹاں تے شاپنگ سینٹرز نيں۔ سب توں وڈا، اسکوپے سٹی مال، 2012 وچ کھولیا گیا۔ اس وچ کیریفور ہائپر مارکیٹ، 130 دکاناں تے اک سینما شامل اے، تے اس وچ 2,000 افراد ملازم نيں۔ [157]
ملازمت
سودھوسکوپئے دی فعال آبادی دا 51% چھوٹی فرماں وچ ملازم اے۔ 52% آبادی خدمات دے شعبے وچ کم کردی اے، 34% صنعت وچ ، تے بقیہ بنیادی طور اُتے انتظامیہ وچ کم کردی اے۔ [52]
2009 وچ سکوپئے شماریاتی علاقے دے لئی بے روزگاری دی شرح 27% سی، جو کہ قومی شرح (30%) توں تن پوائنٹس اے۔ پڑوسی پولوک ریجنہاں وچ وی ايسے طرح دی شرح سی، لیکن کم متاثرہ خطہ جنوب مغربی سی ، جس دی شرح 22 فیصد سی۔ [158] سکوپئے وچ بے روزگاری بنیادی طور اُتے مرداں نوں متاثر کردی اے، جو 56% ملازمت دے متلاشی افراد، 25 توں 44 سال دی عمر دے افراد (45% ملازمت دے متلاشی)، تے غیر اہل افراد (43%) دی نمائندگی کردے نيں۔ [52] بے روزگاری توں روما دے لوکاں نوں وی تشویش لاحق اے ، جو شہر دی 4.63% آبادی دی نمائندگی کردے نيں لیکن کمیونٹی دی 70% فعال آبادی نوں متاثر کردے نيں۔ [50]
اکتوبر 2010 وچ سکوپئے وچ اوسط خالص ماہانہ اجرت €400 سی، جو کہ قومی اعداد و شمار دے 120% دی نمائندگی کردی اے۔ [159] اس وقت سکوپئے وچ اوسط اجرت سراجیوو (€522)، [160] صوفیہ (€436)، [161] تے بلغراد (€440) توں کم سی۔ [162]
آبادیات
سودھو
2002 دی مردم شماری دے نتائج دے مطابق، خود سکوپئے شہر دے شہری علاقے وچ 428,988 تے انتظامی حدود دے اندر 506,926 باشندے سن جو بوہت سارے دیہات تے ہور بستیاں نوں گھیرے ہوئے نيں ، بشمول دراچیوو , باردووچی , کوندووو , ایؤریشانی . سکوپئے دے روزگار دا علاقہ ملک دے اک وڈے حصے اُتے محیط اے، بشمول ویلاس ، کومانوو تے تیتووو ، تے کل 10 لکھ توں زیادہ باشندے نيں۔ [165]
سکوپئے شمالی مقدونیہ دی آبادی دا تقریباً اک چوتھائی اُتے مشتمل اے۔ دوسری سب توں زیادہ آبادی والی میونسپلٹی، کمانووو ، وچ 2011 وچ 107,632 باشندے سن، [166] تے 2002 وچ 76,272 باشندےآں دی شہری اکائی سی۔
آسٹرو ترک جنگ تے 1698 دی عظیم اگ توں پہلے ، اسکوپے بلقان دے سب توں وڈے شہراں وچوں اک سی ، جس دی آبادی دا تخمینہ 30,000 تے 60,000 دے درمیان سی۔ [14] اگ دے بعد، اس نے اک طویل عرصے تک زوال دا تجربہ کيتا تے 1836 وچ صرف 10,000 باشندے سن ۔ [112] پر، آبادی 1850 دے بعد دوبارہ ودھنا شروع ہوئی تے 1905 وچ 32,000 باشندےآں تک پہنچ گئی۔ [15] 20 ويں صدی وچ ، سکوپئے یوگوسلاویہ وچ سب توں تیزی توں ترقی کرنے والے شہراں وچوں اک سی ، تے اس وچ 1971 وچ 448,200 باشندے سن ۔ تب توں، آبادیاتی ترقی اک مستحکم رفتار توں جاری اے۔ [163]
تاریخی آبادی | ||
---|---|---|
سال | آبادی | ±% |
1455 | ۴,۰۹۱ | — |
1468 | ۴,۹۰۱ | +19.8% |
1544 | ۶,۰۶۱ | +23.7% |
1569 | ۱۰,۵۲۵ | +73.7% |
1831 | ۲۲,۹۶۰ | +118.1% |
1841 | ۲۵,۰۹۵ | +9.3% |
1877 | ۳۱,۵۱۵ | +25.6% |
1882 | ۳۴,۱۵۲ | +8.4% |
1921 | ۴۱,۰۶۶ | +20.2% |
1931 | ۶۴,۸۰۷ | +57.8% |
1948 | ۱۰۲,۶۰۰ | +58.3% |
1953 | ۱۳۹,۲۰۰ | +35.7% |
1961 | ۱۹۷,۳۰۰ | +41.7% |
1971 | ۳۱۲,۳۰۰ | +58.3% |
1981 | ۴۰۸,۱۰۰ | +30.7% |
1994 | ۴۴۸,۲۰۰ | +9.8% |
2002 | ۵۰۶,۹۲۶ | +13.1% |
2006 | ۶۶۸,۵۱۸ | +31.9% |
[۴۰] |
نسلی گروہ
سودھوگروہ | سکوپئے | مقدونیا |
---|---|---|
مقدونی | 66.7 | 64.1 |
البانوی | 20.4 | 25.1 |
[رومانی | 4.6 | 2.6 |
سرب | 2.8 | 1.7 |
ترک | 1.7 | 3.8 |
بوسنیاک | 1.5 | 0.8 |
آرومانی | 0.5 | 0.4 |
ہور | 1.6 | 1 |
کل | 100 | 100 |
سکوپئے بِلکل شمالی مقدونیا دی طرحاں اک وڈے نسلی تنوع دی خصوصیت رکھدا اے۔ ایہ شہر اک ایداں دے علاقے وچ اے جتھے مقدونیائی تے البانیائی ملدے نيں، تے اس نے اپنی پوری تریخ وچ رومی، ترک، یہودی تے سرب دا خیر مقدم کيتا۔ 19ويں صدی تک سکوپئے بنیادی طور اُتے اک مسلم شہر سی، جدوں وڈی تعداد وچ عیسائی اوتھے آباد ہونا شروع ہوئے۔ 2002 دی مردم شماری دے مطابق، مقدونیائی سکوپئے وچ سب توں وڈا نسلی گروہ سی، جس وچ 338,358 باشندے سن، یا آبادی دا 66.75%۔ اس دے بعد 103,891 باشندےآں (20.49%) دے نال البانیائی، 23,475 (4.63%) روما دے لوک، سرب (14,298 باشندے)، ترک (8,595)، بوسنیاکس (7,585) تے ارومینی ( " ولاچ " دے ناں توں وی جانیا جاندا اے )۔ 8,167 افراد دا انہاں وچوں کسی گروپ نال تعلق نئيں سی۔ [2]
ایروڈروم , سینٹر , گورچے پتروف , کاوپوش تے کسیلا وودا دی میونسپلٹیاں وچ مقدونیائی آبادی دی اک بھاری اکثریت اُتے مشتمل اے جو کہ تمام وردار دے جنوب وچ نيں ۔ [167] اوہ بٹل [168] تے غازی بابا وچ وی اکثریت بناتے نيں جو دریا دے شمال وچ نيں۔ البانیاں دی اکثریت Čair وچ اے جو کہ پرانے بازار تے سراج وچ تقریباً مساوی اے۔ [169] اوہ بٹل [168] تے غازی بابا وچ اک وڈی اقلیت بناتے نيں۔ سوتو اوریزاری، شہر دے شمالی کنارے پر، بنیادی طور اُتے روما اے۔ [2] جدوں اک نسلی اقلیت کسی میونسپلٹی وچ آبادی دا گھٹ توں گھٹ 20% بندی اے، تاں اس دی بولی مقامی سطح اُتے سرکاری بن سکدی اے۔ اس طرح، چائر تے سراج وچ اسکول تے انتظامیہ البانیائی، تے رومی شوتو اوریزاری وچ استعمال کردے نيں۔ [170] مؤخر الذکر دنیا دی واحد میونسپلٹی اے جتھے رومانی سرکاری بولی اے۔ [50]
دو سب توں وڈے گروہون، مقدونیائی تے البانیائیاں دے درمیان تعلقات بعض اوقات مشکل ہو جاندے نيں، جداں کہ باقی ملک وچ ہُندا اے۔ ہر گروہ دوسرے نوں برداشت کردا اے لیکن اوہ اک دوسرے توں بچدے نيں تے اس وچ رہندے نيں جو دو متوازی دنیا دے طور اُتے ظاہر ہو سکدا اے۔ [171] مقدونیائی تے البانیائی دونے ہی اپنے آپ نوں سکوپئے دی اصل آبادی تے دوسرے نوں نويں آنے والےآں دے طور اُتے دیکھدے نيں۔ [172] [133] [135] روما اقلیت اس دی طرف بہت محروم اے۔ اس دا صحیح سائز معلوم نئيں اے کیونجے بوہت سارے مقدونیائی روما اپنے آپ نوں دوسرے نسلی گروہاں نال تعلق رکھنے دا اعلان کردے نيں یا محض مردم شماری توں گریز کردے نيں۔ پر، ایتھے تک کہ جے سرکاری اعداد و شمار نوں کم سمجھیا جائے تو، سکوپئے دنیا دا اوہ شہر اے جتھے روما دی سب توں زیادہ آبادی اے۔ [۴۱][۴۲][۴۳] [۴۴]
مذہب
سودھو
مذہبی وابستگی متنوع اے: مقدونیائی، سرب، تے ارومینی بنیادی طور اُتے آرتھوڈوکس نيں، جنہاں دی اکثریت مقدونیائی آرتھوڈوکس چرچ توں وابستہ اے ۔ ترک تقریباً مکمل طور اُتے مسلمان نيں۔ البانوی نسل دے لوک زیادہ تر مسلمان نيں، حالانکہ سکوپئے وچ رومن کیتھولک البانیائی اقلیت وی اے، جس وچ مدر ٹریسا پیدا ہوئی سی۔ روما (خانہ بدوش) مسلم تے آرتھوڈوکس مذہبی ورثے دے مرکب (تقریباً برابر تعداد وچ ) دی نمائندگی کردے نيں۔ [173]
2002 دی مردم شماری دے مطابق، سکوپئے دی 68.5% آبادی دا تعلق مشرقی آرتھوڈوکس چرچ توں سی ، جداں کہ اس وچوں 28.6% دا تعلق اسلام توں سی ۔ اس شہر وچ کیتھولک (0.5%) تے پروٹسٹنٹ (0.04%) اقلیتاں وی سی۔ [174] کیتھولک دی خدمت سکوپئے دے لاطینی بشپ دے ذریعہ کيتی جاندی اے، جس وچ میسیڈونیا دے بازنطینی کیتھولک اپوسٹولک Exarchate نوں وی شامل کيتا جاندا اے ۔
دوسری جنگ عظیم تک ، سکوپئے وچ اک اہم یہودی اقلیت سی جو بنیادی طور اُتے ہسپانوی سیفارڈیس نال تعلق رکھدی سی جو انکوائزیشن توں بچ گئے سن ۔ 1939 وچ اس کمیونٹی وچ 2,424 ارکان شامل سن (جو شہر دی آبادی دا تقریباً 3% حصہ سن )، لیکن انہاں وچوں زیادہ تر نوں نازیاں نے جلاوطن کر کے ہلاک کر دتا سی ۔ جنگ دے بعد زیادہ تر بچ جانے والے اسرائیل وچ آباد ہو گئے۔ [108] [175] اج شہر وچ تقریباً 200 یہودی آباد نيں (آبادی دا تقریباً 0.04%)۔
اس دے 520 سالہ عثمانی ماضی دی وجہ توں، تے حقیقت ایہ اے کہ اج اس دے بوہت سارے باشندے مسلمان نيں، سکوپئے وچ گرجا گھراں توں زیادہ مسیتاں نيں۔ مذہبی کمیونٹیز اکثر بنیادی ڈھانچے دی کمی دی شکایت کردیاں نيں تے اکثر نويں عبادت گاہاں تعمیر کيتیاں جاندیاں نيں۔ [176] سکوپئے مقدونیہ دی بہت ساریاں مذہبی تنظیماں دی نشست اے، جداں کہ مقدونیائی آرتھوڈوکس چرچ تے اسلامی مذہبی یونین آف میسیڈونیا۔ اس وچ اک آرتھوڈوکس کیتھیڈرل تے مدرسہ، کئی مدارس ، اک رومن کیتھولک کیتھیڈرل تے اک عبادت گاہ اے۔ [۴۵] [۴۶]
صحت
سودھوسکوپئے وچ کئی سرکاری تے نجی ہسپتال تے خصوصی طبی ادارے نيں، جداں فلپ II ہسپتال ، اک نفسیاتی ہسپتال، دو زچگی ہسپتال، اک جیرونٹولوجی ہسپتال تے سانس تے اکھاں دی بیماریاں دے ادارے۔ [178] 2012 وچ ، سکوپئے وچ فی 251.6 باشندےآں وچ اک معالج دا تناسب سی، جو کہ قومی تناسب (اک فی 370.9) توں زیادہ اے۔ طبی ماہرین دا تناسب وی ملک دے ہور حصےآں توں زیادہ سی۔ پر، سکوپئے وچ ہسپتال دے بستراں، فارماسسٹاں تے دندان سازاں دا تناسب کم سی۔ [179]سکوپجے دی آبادی ہور مقدونیائی باشندےآں دے مقابلے صحت دے بہتر معیارات توں لطف اندوز ہُندی اے۔ 2010 وچ ، سکوپئے وچ شرح اموات 8.6‰ تے قومی سطح اُتے 9.3‰ سی۔ بچےآں دی اموات دی شرح سکوپجے وچ 6.8‰ تے شمالی مقدونیہ وچ 7.6‰ سی۔ [۴۷]
تعلیم
سودھوسکوپئے دی شہریت عام طور اُتے ملک دے باقی حصےآں توں زیادہ تعلیم یافتہ اے۔ اک دے لئی، 16% سکوپیائی باشندےآں نے یونیورسٹی توں گریجویشن کيتا اے جدوں کہ باقی ملک دے لئی 10% اے۔ تعلیم دی مکمل کمی یا جزوی تعلیم حاصل کرنے والے لوکاں دی تعداد صوبائی اوسط 17% دے مقابلے سکوپئے وچ 9% کم اے۔ پی ایچ ڈی کرنے والے مقدونیہ دے 80% شہری سکوپئے وچ رہائش اختیار کردے نيں۔ [۴۸]
سکوپئے دے 21 سیکنڈری اسکول نيں۔ جنہاں وچوں 5 عام ہائی اسکول جمنازیم تے 16 ووکیشنل اسکول دے طور اُتے کم کردے نيں۔ [181] ایہ شہر کئی اعلیٰ تعلیمی ادارےآں دا وی میزبان اے، جنہاں وچ سب توں قابل ذکر Ss اے۔ سیرل اینڈ میتھوڈیس یونیورسٹی ، 1949 وچ قائم ہوئی۔ یونیورسٹی دے 23 شعبے، 10 تحقیقی ادارے نيں تے اس وچ اوسطاً 50,000 طلباء شرکت کردے نيں۔ [182] 1991 وچ ملک دی آزادی دے اعلان دے بعد، کئی نجی یونیورسٹیاں وجود وچ لیائی گئياں۔ سکوپئے دی سب توں وڈی نجی یونیورسٹیاں وچ بالترتیب 7 شعبہ جات دے نال یورپی یونیورسٹی [183] اور FON یونیورسٹی 9 شعبہ جات دے نال نيں۔ [۴۹]
میڈیا
سودھوسکوپئے شمالی مقدونیہ دا سب توں وڈا میڈیا سنٹر اے۔ وزارت اطلاعات دے ذریعہ 2000 وچ سروے کيتے گئے 818 اخبارات وچوں، 600 توں زیادہ دے ہیڈ کوارٹر سکوپئے وچ سن ۔ روزانہ 60 000 رنز دے نال 1996 وچ قائم ہونے والا روزنامہ دنیونیک ملک وچ سب توں زیادہ چھپدا اے۔ اس دے علاوہ سکوپئے وچ واقع، ویچر نے 50,000 کاپیاں کڈی نيں تے ریاست اپنے راجگڑھ دا اک تہائی مالک اے، نال ہی نووا میکیدونیا نے 20,000 کاپیاں دوبارہ شائع کيتی نيں۔ سکوپئے دے ہور وڈے اخبارات، جو مکمل طور اُتے نجی نيں، یوٹرنسکی ویسنک (30,000 کاپیاں)، بنیان (25,000 کاپیاں) تے وریمیا (15,000 کاپیاں) نيں۔ میگزین فوکس (12,000 کاپیاں)، اسٹارٹ (10,000 کاپیاں) تے ڈینس (7,500 کاپیاں) دا ہیڈکوارٹر وی سکوپئے وچ اے۔ ایہ شہر مقدونیائی ریڈیو ٹیلی ویژن (MRT) دے اسٹوڈیوز دا گھر اے، جو ملک دا عوامی ریڈیو تے ٹیلی ویژن اے۔ 1966 وچ قائم کيتا گیا، ایہ تن قومی نشریاتی چینلز دے نال دن وچ چوویہہ گھینٹے کم کردا اے۔ سب توں زیادہ مشہور نجی ٹیلی ویژن اسٹیشن نيں سیتال، کنال 5 ، تیلما ، الفا ٹیوی تے السات ایم اک ہور وڈی نجی ٹیلی ویژن کمپنیاں نيں۔ [187] MRT قومی کوریج دے نال ریڈیو اسٹیشن وی چلاندا اے، نجی اسٹیشن اسکوپے دا کنال 77 واحد اسٹیشن اے جس دا اس طرح دا دورانیہ اے۔ ریڈیو اینٹینا 5 تے میٹروپولیس دو دوسرے وڈے نجی اسٹیشن نيں جنہاں دا ہیڈ کوارٹر سکوپئے وچ اے۔ [۵۰]
ہور، ایہ شہر ملک دی وڈی خبر رساں ایجنسیاں اُتے فخر کردا اے، دونے عوامی، میڈیا انفارمیشن ایجنسی دے طور پر، تے نجی، جداں کہ مکفیکس ۔[۵۱]
کھیل
سودھوشمالی مقدونیا دے راجگڑھ تے سب توں وڈے شہر دے طور پر، سکوپئے وچ کھیلاں دی بہت ساریاں وڈی سہولیات موجود نيں۔ شہر وچ تن وڈے سوئمنگ پول نيں، جنہاں وچوں دو وچ اولمپک پول نيں۔ ایہ پول خاص طور اُتے واٹر پولو ٹیماں دی کوچنگ توں متعلق نيں۔ سکوپئے نے بوہت سارے فٹ بال اسٹیڈیم وی بنائے نيں، جداں Čair تے Železarnica وچ Ilinden، جو 4,000 تے 4,500 دے درمیان تماشائیاں نوں ایڈجسٹ کر سکدے نيں۔ باسکٹ بال کورٹ کالے وچ 5,000 لوکاں دے بیٹھنے دی گنجائش اے تے جین سنڈانسکی دے کورٹ وچ 4,000 نشستاں دی گنجائش اے۔ [189]
سب توں وڈا اسٹیڈیم توشے پروسکی میدان اے۔ اسٹیڈیم، جو 1947 وچ بنایا گیا سی تے 2008 تک اس دا ناں رکھیا گیا سی، سٹی اسٹیڈیم سکوپئے [190] نے مکمل تزئین و آرائش دا تجربہ کیتا، جو 2009 وچ فیفا دے معیارات اُتے پورا اترنے دے لئی شروع ہويا۔ مکمل طور اُتے تزئین و آرائش شدہ اسٹیڈیم وچ 32,580 نشستاں، [191] تے اک ہیلتھ سپا تے فٹنس ایریا اے۔ Boris Trajkovski Sports Center ملک دا سب توں وڈا اسپورٹس کمپلیکس اے۔ اسنوں 2008 وچ کھولیا گیا سی تے اس دا ناں سابق صدر بورس ٹراجکووسکی دے ناں اُتے رکھیا گیا سی ، جو 2004 وچ انتقال کر گئے سن ۔ اس وچ ہینڈ بال، باسکٹ بال تے والی بال دے لئی وقف کمرے، اک باؤلنگ ایلی، فٹنس ایریا تے آئس ہاکی کورٹ شامل نيں۔ اس دا مرکزی ہال، جو باقاعدگی توں کنسرٹس دی میزبانی کردا اے، تقریباً 10,000 افراد نوں رکھدا اے۔ [192]
FK Vardar تے FK Rabotnički دو مقبول ترین فٹ بال ٹیماں نيں، جو پہلی قومی لیگ وچ کھیل رہیاں نيں۔ انہاں دے کھیل قومی ٹیم دی طرح Toše Proeski ایرینا وچ منعقد ہُندے نيں۔ ایہ شہر بوہت سارے چھوٹے فٹ بال کلباں دا گھر وی اے، جداں: FK Makedonija Ǵorče Petrov , FK Gorno Lisiče , FK Lokomotiva سکوپئے , FK Metalurg سکوپئے , FK Mءžari Solidarnost تے FK سکوپئے ، جو پہلے، دوسرے یا تیسرے قومی لیگ وچ کھیلدے نيں۔ شمالی مقدونیہ وچ اک ہور مقبول کھیل باسکٹ بال اے، جس دی نمائندگی خاص طور اُتے ٹیماں MZT سکوپئے تے Rabotnički کردیاں نيں۔ ہینڈ بال دی مثال آر دے وردار نے دتی اے۔PRO تے RK Metalurg سکوپئے ، سوانیاں دی ٹیم ŽRK Metalurg تے ŽRK Vardar بھی۔ اس شہر نے Ohrid دے نال مل کے 2008 دی یورپی سوانیاں دی ہینڈ بال چیمپئن شپ دی مشترکہ میزبانی دی ، [193] تے 2017 UEFA سپر کپ دی میزبانی دی ، ایہ میچ یورپی فٹ بال دے دو وڈے وڈے ریئل میڈرڈ تے مانچسٹر یونائیٹڈ دے درمیان سی۔
آوا جائی
سودھواہم رابطے
سکوپئے تن ہور دارالحکومتاں دے نیڑے اے، پریشٹینا (87 کلومیٹر (54 میل) دور)، تیرانا (291 کلومیٹر) تے صوفیہ (245 کلومیٹر)۔ تھیسالونیکی 233 کلومیٹر (145 میل) جنوب وچ تے بلغراد 433 کلومیٹر (269 میل) شمال وچ اے۔ [194] سکوپئے دو پین-یورپی راہداریاں دے سنگم اُتے وی اے : کوریڈور X ، جو آسٹریا تے یونان دے درمیان چلدی اے ، تے کوریڈور VIII ، جو البانیہ وچ ایڈریاٹک توں بحیرہ اسود تک جاندی اے۔بلغاریہ وچ کوریڈور X اسکوپے نوں تھیسالونیکی، بلغراد تے مغربی یورپ توں جوڑدا اے، جدوں کہ کوریڈور VIII اسنوں تیرانہ تے صوفیہ توں جوڑدا اے۔
کوریڈور X مقامی طور اُتے M-1 موٹر وے ( E75 ) توں مطابقت رکھدا اے، جو کہ شمالی مقدونیہ دی سب توں لمبی شاہراہ اے۔ ایہ Tabanovce – Gevgelija ریلوے توں وی مطابقت رکھدا اے۔ کوریڈور VIII، کم ترقی یافتہ، M-4 موٹر وے تے Kičevo -Beljakovce ریلوے توں مساوی اے۔ سکوپئے کوریڈور X اُتے بالکل نئيں اے تے M-1 شہر دے علاقے توں نئيں گزردا اے۔ اس طرح M-1 تے M-4 دے درمیان جنکشن تقریباً 20 کلومیٹر (12 میل) مشرق وچ ، ہوائی اڈے دے نیڑے اے۔ بھانويں سکوپئے جغرافیائی طور اُتے دوسرے وڈے شہراں دے نیڑے اے، لوکاں تے سامان دی نقل و حرکت نوں بہتر نئيں بنایا گیا اے، خاص طور اُتے البانیہ دے نال ۔ اس دی بنیادی وجہ ناقص انفراسٹرکچر اے۔ نتیجے دے طور پر، 61.8% اسکوپجن کدی نئيں گئے نيں۔ترانہ ، جدوں کہ صرف 6.7% کدی تھیسالونیکی تے 0% صوفیہ نئيں گئے ۔ ہور برآں، 26% تھیسالونیائی، 33% صوفیا تے 37% ترانان کدی وی سکوپئے نئيں گئے۔ [194]
پہلی شاہراہاں یوگوسلاو دور وچ بنائی گئی سی، جدوں سکوپئے نوں برادرہڈ اینڈ یونٹی ہائی وے دے ذریعے جوڑا گیا سی ، اس وقت یوگوسلاو دے راجگڑھ بلغراد توں شمال تے یونان دی سرحد جنوب وچ سی۔
ریل تے کوچ اسٹیشن
سودھوسکوپئے دے مرکزی ریلوے اسٹیشن دی خدمت بلغراد - تھیسالونیکی تے سکوپئے-پریشٹینا بین الاقوامی لائناں دے ذریعے کيتی جاندی اے۔ [195] کوریڈور VIII ریلوے پروجیکٹ دی تکمیل دے بعد ، جو فی الحال 2030 وچ طے شدہ اے، شہر نوں ٹیرانا تے صوفیہ توں وی جوڑ دتا جائے گا ۔ [196] [197] [198] روزانہ ٹریناں سکوپئے نوں شمالی مقدونیہ دے دوسرے قصبےآں توں وی جوڑدی نيں، جداں کمانووو ، کیسیوو ، اسٹپ ، بٹولا یا ویلس ۔ [195]
سکوپئے وچ کئی چھوٹے ریلوے اسٹیشن نيں لیکن شہر دا اپنا ریلوے نیٹ ورک نئيں اے تے اوہ صرف انٹرسٹی یا بین الاقوامی لائناں دے ذریعے خدمات انجام دیندے نيں۔ مرکزی اسٹیشن نوں بلغراد تے تھیسالونیکی توں جوڑنے والی ریلوے اُتے Dračevo تے Dolno Lisiče اسٹیشن نيں، تے Kičevo جانے والی ریلوے اُتے سکوپئے-North، Ǵorče Petrov تے Saraj اسٹیشن نيں۔ کئی دوسرے اسٹیشن صرف مال بردار نيں۔ [199]
سکوپئے کوچ اسٹیشن 2005 وچ کھولیا گیا تے مرکزی ریلوے اسٹیشن دے بالکل تھلے بنایا گیا اے۔ ایہ اک دن وچ 450 کوچز دی میزبانی کر سکدا اے۔ [200] کوچ دے رابطے ٹرین دے رابطےآں توں زیادہ منزلاں تک پہنچدے نيں، سکوپئے نوں استنبول ، صوفیہ ، پراگ، ہیمبرگ تے اسٹاک ہوم سمیت کئی ملکی تے غیر ملکی تھانواں توں جوڑدے نيں۔ [۵۲][۵۳][۵۴] [۵۵]
پبلک ٹرانسپورٹ
سودھوسکوپئے دا اک بس نیٹ ورک اے جو شہر دے زیر انتظام اے تے اسنوں تن کمپنیاں چلاندی نيں۔ سب توں پرانی تے سب توں وڈی JSP سکوپئے اے، جو 1948 وچ قائم کيتی گئی اک عوامی کمپنی اے۔ JSP نے 1990 وچ پبلک ٹرانسپورٹ اُتے اپنی اجارہ داری کھو دتی تے دو نويں کمپنیاں سلوبوڈا پریووز تے میک ایکسپریس نے کئی لائناں حاصل کیتیاں۔ پر، زیادہ تر نیٹ ورک ہن وی جے ایس پی دے ہتھ وچ اے جو 80 وچوں 67 لائناں چلاندا اے۔ صرف 24 لائناں شہری نيں، باقی شہر دے آس پاس دے علاقےآں دی خدمت کردیاں نيں۔ [202] جے ایس پی دی بہت ساریاں گاڑیاں سرخ یوٹونگ سٹی ماسٹر ڈبل ڈیکر بساں نيں جو چینی بس مینوفیکچرر یوٹونگ نے بنائی نيں تے انہاں نوں کلاسک برطانوی AEC روٹ ماسٹر توں مشابہت دے لئی ڈیزائن کيتا گیا اے ۔ [۵۶] [۵۷]
سکوپئے وچ اک ٹرام نیٹ ورک دی منصوبہ بندی طویل عرصے نال کيتی گئی سی تے ایہ خیال پہلی بار 1980 دی دہائی وچ پیش کيتا گیا سی۔ ایہ منصوبہ 2006 وچ اس وقت حقیقت بن گیا جدوں میئر ٹریفن کوسٹوسکی نے فزیبلٹی اسٹڈیز دے لئی کہیا۔ انہاں دے جانشین Koce Trajanovski نے 2010 وچ ٹینڈرز دے لئی کال شروع دی تے پہلی لائن 2019 دے لئی طے کيتی گئی اے .[۵۸]
چھوٹی بساں دے لئی اک نواں نیٹ ورک جون 2014 وچ کم کرنا شروع کر دتا گیا، جو بدلنے دے لئی نئيں بلکہ شہر دے مرکز وچ وڈی بساں دی تعداد نوں کم کرنے دے لئی سی۔
ہوائی اڈہ
سودھوہوائی اڈہ 1928 وچ بنایا گیا سی۔ سکوپئے وچ پہلی تجارتی پروازاں 1929 وچ اس وقت شروع کيتیاں گئیاں جدوں یوگوسلاو کیریئر ایروپٹ نے شہر نوں راجگڑھ بلغراد توں ملانے والا راستہ متعارف کرایا ۔ [ 205] اک سال بعد اس راستے نوں یونان وچ تھیسالونیکی تک ودھیا دتا گیا ، تے 1933 وچ یونانی راجگڑھ ایتھنز تک ودھایا گیا ۔ Zagreb ، Belgrءe تے سکوپئے. [205]دوسری جنگ عظیم دے بعد، ایروپٹ دی جگہ جے اے ٹی یوگوسلاو ایئر لائنز نے لے لی ، جس نے 1990 دی دہائی دے اوائل وچ یوگوسلاویہ دے تحلیل ہونے تک سکوپئے نوں متعدد ملکی تے بین الاقوامی تھانواں توں منسلک کيتا۔
اج کل، بین الاقوامی ہوائی اڈہ سکوپئے شہر توں تقریباً 20 کلومیٹر (12 میل) مشرق وچ ، Petrovec وچ اے ۔ 2008 توں، اس دا انتظام ترکی دے TAV ایئرپورٹس ہولڈنگ دے ذریعے کيتا جا رہیا اے تے ایہ ہر سال چالیس لکھ تک مسافراں نوں ایڈجسٹ کر سکدا اے۔ [206] 2008 دے بعد توں سالانہ ٹریفک وچ مسلسل وادھا ہويا اے، جو 2014 وچ دس لکھ مسافراں تک پہنچ گیا اے [۵۹]
اسکوپے دے ہوائی اڈے دے کئی یورپی شہراں توں رابطے نيں، جنہاں وچ ایتھنز ، ویانا، بریٹیسلاوا ، زیورخ ، برسلز، استنبول ، لندن تے روم شامل نيں۔ ایہ دبئی تے دوحہ، قطر دے نال وی براہ راست رابطہ برقرار رکھدا اے ۔
سبھیاچار
سودھوثقافتی ادارے
سودھوسکوپئے ملک دے سب توں وڈے ثقافتی ادارےآں دا گھر اے، جداں کہ نیشنل تے یونیورسٹی لائبریری "سینٹ کلیمنٹ آف اوہرڈ" ، مقدونیائی اکیڈمی آف سائنسز اینڈ آرٹس ، نیشنل تھیٹر، نیشنل فلہارمونک آرکسٹرا تے مقدونیائی اوپیرا تے بیلے۔ مقامی ادارےآں وچ برادرز میلادینوف لائبریری اے جس وچ دس لکھ توں زیادہ دستاویزات نيں، ثقافتی معلوماتی مرکز جو تہواراں، نمائشاں تے کنسرٹس دا انتظام کردا اے، تے ہاؤس آف کلچر کوکو ریسین جو عصری فن تے نوجوان صلاحیتاں دے لئی وقف اے۔ [۶۰]
سکوپئے دے کئی غیر ملکی ثقافتی مراکز وی نيں، جداں کہ گوئٹے-انسٹی ٹیوٹ ، [209] اک برٹش کونسل ، [210] اک الائنس فرانسیز ، [211] اک امریکن کارنر ۔ [212]
شہر وچ کئی تھیٹر تے کنسرٹ ہال نيں۔ یونیورزلنا سالا، جس وچ 1,570 افراد بیٹھدے نيں، 1966 وچ بنایا گیا سی تے اسنوں کنسرٹس، فیشن شوز تے کانگریس دے لئی استعمال کيتا جاندا اے۔ میٹروپولیس ایرینا، وڈے کنسرٹس دے لئی ڈیزائن کيتا گیا اے، اس وچ 3,546 نشستاں نيں۔ دوسرے وڈے ہالاں وچ مقدونیائی اوپیرا تے بیلے (800 نشستاں)، نیشنل تھیٹر (724) تے ڈرامہ تھیٹر (333) شامل نيں۔ [213] ہور چھوٹے تھانواں موجود نيں، جداں البانوی تھیٹر تے یوتھ تھیٹر۔ اک ترک تھیٹر تے اک فلہارمونک ہال زیر تعمیر اے۔ [214] [215]
عجائب گھر
سودھو
سکوپئے دا سب توں وڈا میوزیم جمہوریہ شمالی مقدونیہ دا میوزیم اے جس وچ ملک دی تریخ دی تفصیل اے۔ اس دے شبایتھے تے لیپیڈیری کلیکشن خاص طور اُتے بھرپور نيں۔ [216] مقدونیائی آثار قدیمہ دا عجائب گھر، جو 2014 وچ کھولیا گیا سی، شمالی مقدونیہ وچ قدیم تریخ توں لے کے عثمانی دور تک دے بہترین آثار قدیمہ دے آثار رکھدا اے ۔ مقدونیہ دی نیشنل گیلری، اولڈ بازار دے دو سابق ترک حماموں وچ 14ويں توں 20ويں صدی تک دی پینٹنگز دی نمائش کردی اے۔ ہم عصر آرٹ میوزیمبین الاقوامی امداد دی بدولت 1963 دے زلزلے دے بعد تعمیر کيتا گیا سی۔ اس دے مجموعےآں وچ فرنینڈ لیجر ، آندرے میسن ، پابلو پکاسو ، ہنس ہارٹنگ ، وکٹر واساریلی ، الیگزینڈر کالڈر ، پیئر سولیجز ، البرٹو بری تے کرسٹو دے کماں دے نال مقدونیائی تے غیر ملکی آرٹ شامل نيں ۔ [۶۱]
اسکوپے سٹی میوزیم پرانے ریلوے اسٹیشن دی باقیات دے اندر اے جو 1963 دے زلزلے توں تباہ ہو گیا سی۔ ایہ مقامی تریخ دے لئی وقف اے تے اس دے چار شعبے نيں: آثار قدیمہ، نسلیات، تریخ تے آرٹ دی تریخ۔ [218] مدر ٹریسا دا میموریل ہاؤس 2009 وچ چرچ دی اصل جگہ اُتے بنایا گیا سی جس وچ سنت نے بپتسمہ لیا سی۔ [219] مقدونیائی جدوجہد دا میوزیم جدید قومی تریخ تے مقدونیاں دی اپنی آزادی دے لئی جدوجہد دے لئی وقف اے۔ نیڑے ہی مقدونیہ دے یہودیاں دے لئی ہولوکاسٹ میموریل سینٹر اے ۔ مقدونیائی میوزیم آف نیچرل ہسٹری وچ تقریباً 4,000 اشیاء دی نمائش کيتی گئی اے [220] جدوں کہ 12-ہیکٹرسکوپئے Zoo وچ 300 جانوراں دا گھر اے۔ [221]
فن تعمیر
سودھوبھانويں اسکوپے اپنی تریخ وچ کئی بار تباہ ہو چکيا اے، لیکن اس وچ ہن وی بوہت سارے تاریخی نشانات موجود نيں جو شہر دے پے در پے قبضاں دی عکاسی کردے نيں۔ سکوپئے دے پاس یورپ دا سب توں وڈا عثمانی شہری کمپلیکس اے، جتھے بہت ساریاں عثمانی یادگاراں ہن وی اپنے اصل مقصد نوں پورا کر رہیاں نيں۔ ایہ 1963 دے زلزلے دے بعد 20 ويں صدی وچ جدیدیت دے تجربات دا اک میدان وی سی ۔ 21 ويں صدی دے آغاز وچ ، ایہ اک بار فیر وڈے پیمانے اُتے تعمیراتی مہماں دا موضوع اے، " سکوپئے 2014 " منصوبے دی بدولت۔ اس طرح سکوپئے اک ایسا ماحول اے جتھے پرانا، نیا، ترقی پسند، رجعت پسند، مشرقی تے مغربی تناظر اک نال رہندے نيں۔ [123]
سکوپئے وچ قبل تریخ فن تعمیر دی کچھ باقیات نيں جو Tumba Mءžari Neolithic سائٹ اُتے دیکھی جا سکدیاں نيں۔ [222] شہر دے دوسری طرف قدیم اسکوپی دی باقیات پئی نيں ، جس وچ تھیٹر، تھرمی تے اک باسیلیکا دے کھنڈرات نيں۔ Scopje Aqueduct ، Scupi تے شہر دے مرکز دے درمیان، بلکہ پراسرار اے کیونجے اس دی تعمیر دی تریخ نامعلوم اے ۔ ایسا لگدا اے کہ اسنوں بازنطینیاں یا ترکاں نے بنایا سی، لیکن ایہ 16ويں صدی وچ پہلے ہی استعمال توں باہر ہو چکيا سی۔ [223] ایہ 50 محراباں اُتے مشتمل اے، جو cloisonné چنائی وچ کم کردی اے۔ [224]
1963 دے زلزلے توں تباہ ہونے توں پہلے اسکوپے قلعے نوں کئی بار دوبارہ تعمیر کيتا گیا سی۔ اس دے بعد توں، ایہ اس دی قرون وسطی دے ظہور وچ بحال کر دتا گیا اے . ایہ سکوپئے وچ قرون وسطیٰ دی واحد یادگار اے، لیکن شہر دے آس پاس دے کئی گرجا گھراں وچ وردار آرکیٹیکچرل اسکول دی مثال ملدی اے جو 1300 دے نیڑے پروان چڑھا ۔ گورنو نیریزی وچ سینٹ پینٹیلیمون دا چرچ 12ويں صدی دا اے۔ اس دے تاثراندی فریسکوز اطالوی قدیماں دی توقع کردے نيں ۔ [225]
پرانے بازار وچ عثمانی ترک فن تعمیر دیاں مثالاں موجود نيں ۔ سکوپئے وچ مسیتاں عام طور اُتے ڈیزائن دے لحاظ توں سادہ ہُندیاں نيں، جس وچ مربع بنیاد تے اک گنبد تے مینار ہُندے نيں۔ اوتھے دے داخلی دروازے اُتے عموماً اک پورٹیکو دے ذریعے زور دتا جاندا اے، جداں کہ مصطفیٰ پاشا مسجد اُتے اے، جو 15ويں صدی دی اے۔ کچھ مسیتاں اپنی ظاہری شکل وچ کچھ اصلیت دکھاندی نيں: سلطان مراد تے یحییٰ پاشا دیاں مسیتاں نے اپنا گنبد کھو دتا اے تے انہاں دی چھت اہرام دی اے، جداں کہ عیسیٰ بے مسجد دی اک مستطیل بنیاد، دو گنبد تے دو طرف دے اُتے نيں۔ Alءža مسجد اصل وچ نیلے رنگ دے فینس توں ڈھکی ہوئی سی، لیکن ایہ 1689 دی عظیم اگ وچ غائب ہو گئی۔ پر، ملحقہ ٹربی اُتے کچھ ٹائلاں ہن وی نظر آندیاں نيں۔. ترکی دی ہور عوامی یادگاراں وچ 16ويں صدی دا کلاک ٹاور، اک بیڈسٹین ، تن کاروانسیریز ، دو ترکی حمام تے پتھر دا پل شامل نيں، جنہاں دا ذکر پہلی بار 1469 وچ ہويا سی۔ [104] [226]
شہر دے وسط وچ قدیم ترین گرجا گھر، Ascension تے St Dimitri چرچ، 18ويں صدی وچ 1689 دی عظیم اگ دے بعد تعمیر کيتے گئے سن ۔ انہاں دونے دی 19ويں صدی وچ تزئین و آرائش کيتی گئی۔ چرچ آف دتی ایسنشن خاص طور اُتے چھوٹا اے ایہ ادھا دفن اے تاکہ پڑوسی مسیتاں نوں نظر انداز نہ کيتا جائے۔ [227] 19 ويں صدی وچ ، کئی نويں گرجا گھر تعمیر کيتے گئے، جنہاں وچ چرچ آف دتی نیٹیویٹی آف ورجن میری وی شامل اے، جو کہ آندرے ڈیمیانوف دی طرف توں ڈیزائن کيتی گئی اک وڈی تن نیوی عمارت اے۔ [228]
1912 دے بعد، جدوں سکوپئے نوں سربیا نے اپنے نال ملیا لیا، تاں شہر بہت زیادہ مغربی ہو گیا۔ دولت مند سرباں نے حویلیاں تے قصبے دے گھر بنائے جداں کہ 1926 دا رسٹی محل ۔ اس وقت دا فن تعمیر وسطی یورپ توں بہت ملدا جلدا اے، لیکن کچھ عمارتاں زیادہ تخلیقی نيں، جداں کہ نو موریش عرب ہاؤس تے نو بازنطینی ٹرین اسٹیشن، دونے 1938 وچ تعمیر کيتے گئے سن ۔ 1933 سابق ایتھنوگرافک میوزیم (اج سٹی گیلری) دے نال، جو میلان زلوکوویچ نے ڈیزائن کيتا سی ۔ [123] پر، جدید طرز تعمیر صرف 1963 دے زلزلے دے بعد سکوپئے وچ مکمل طور اُتے تیار ہويا۔ شہر دے مرکز دی تعمیر نو دا جزوی طور اُتے جاپانیاں نے منصوبہ بنایا سی۔ Kenzo Tange جس نے نواں ٹرین اسٹیشن ڈیزائن کيتا۔ مقدونیہ دے معماراں نے وی تعمیر نو وچ حصہ لیا: Georgi Konstantinovski نے 1968 وچ سٹی آرکائیوز دی عمارت تے 1975 وچ ہال آف ریزیڈنس Goce Delčev نوں ڈیزائن کیتا، جداں کہ Janko Konstantinov نے ٹیلی کمیونیکیشن سینٹر تے مرکزی پوسٹ آفس (1974–1989) نوں ڈیزائن کيتا۔ سلاوکو بریزووسکی نے چرچ آف سینٹ کلیمنٹ آف اوہرڈ نوں ڈیزائن کيتا ۔ [229] ایہ دونے عمارتاں اپنی اصلیت دے لئی مشہور نيں حالانکہ ایہ براہ راست بربریت توں متاثر نيں ۔ [123]
تعمیر نو نے سکوپئے نوں اک مناسب ماڈرنسٹ شہر وچ تبدیل کر دتا، جس وچ فلیٹاں دے وڈے بلاکس، ٹھوس کنکریٹ دی عمارتاں تے بکھری سبز جگہاں سی۔ 2010 وچ جدوں مقامی حکام نے "سکوپئے 2014" منصوبے دی نقاب کشائی دی تاں شہر دے مرکز نوں اک سرمئی تے ناخوشگوار جگہ سمجھیا جاندا سی ۔ تقریباً 500 ملین یورو۔ [232]
اس منصوبے نے تنازعہ پیدا کيتا اے: ناقدین نے نويں تاریخی عمارتاں نوں رجعت پسند تاریخی جمالیات دی علامت قرار دتا اے۔ [233] اس دے علاوہ، حکومت نوں اس دی قیمت تے مجسماں تے یادگاراں دے سیٹ دی کوریج وچ قومی اقلیتاں دی نمائندگی دی اصل کمی دی وجہ توں تنقید دا نشانہ بنایا گیا اے۔ [233] پر، اس دے بعد توں اقلیتاں دی نمائندگی نوں یادگاراں وچ شامل کيتا گیا اے۔ اس اسکیم اُتے الزام اے کہ سکوپئے نوں اک سی پارک وچ تبدیل کيتا گیا اے ، [234] جسنوں قوم پرست کٹش دے طور اُتے دیکھیا جاندا اے، [235] تے اس نے سکوپئے نوں ایہ دیکھنے دے لئی اک مثال بنایا اے کہ کس طرح قومی شناخت دی تعمیر کيتی جاندی اے تے ایہ تعمیر شہری جگہ وچ کِداں عکاسی کيتی جاندی اے۔ [236]
-
سینٹ پینٹیلیمون دے چرچ وچ فریسکو ۔]].
-
داوت پاشا ترک حمام۔
-
کلاک ٹاور.
-
عرب ہاؤس.
-
پورٹا میسیڈونیا.
تہوار
سودھواسکوپے جاز فیسٹیول 1981 توں ہر سال اکتوبر وچ منعقد ہُندا اے۔ ایہ یورپی جاز نیٹ ورک تے یورپی فورم آف ورلڈ وائڈ فیسٹیول دا حصہ اے۔ فنکاراں دے پروفائلز وچ فیوژن، ایسڈ جاز ، لاطینی جاز ، ہموار جاز ، تے avant-garde jazz شامل نيں۔ فیسٹیول وچ رے چارلس ، ٹیٹو پیونٹے ، گوٹن پروجیکٹ ، ال دتی میولا ، یوسو این ڈور سمیت ہور نے اپنے فن دا مظاہرہ کيتا۔ سکوپئے وچ اک ہور میوزک فیسٹیول بلیوز اینڈ سول فیسٹیول اے۔ ایہ مقدونیہ دے ثقافتی منظر نامے وچ نسبتاً نواں واقعہ اے جو ہر موسم گرما وچ جولائی دے شروع وچ ہُندا اے۔ [237]ماضی دے مہماناں وچ Larry Coryell , Mick Taylor & the All-Stars Blues Band , Candy Dulfer & Funky Stuff , João Bosco , The Temptations , Tolo Marton Trio , Blues Wire , تے Phil Guy شامل نيں۔
سکوپئے ثقافتی سمر فیسٹیول اک مشہور ثقافتی تقریب اے جو ہر سال موسم گرما دے دوران سکوپئے وچ ہُندا اے۔ ایہ میلہ انٹرنیشنل فیسٹیولز اینڈ ایونٹس ایسوسی ایشن (IFEA) دا رکن اے تے اس وچ میوزیکل کنسرٹ، اوپیرا، بیلے، ڈرامے، آرٹ تے تصویری نمائشاں، فلماں تے ملٹی میڈیا پروجیکٹس شامل نيں جو ہر سال دنیا بھر توں 2,000 شرکاء نوں اکٹھا کردے نيں۔ پیٹرزبرگ تھیٹر، بولشوئی تھیٹر دا چیمبر آرکسٹرا ، ارینا آرکھیپووا ، وکٹر ٹریتیاکوف ، دتی تھیٹر آف شیڈو، مشیل ڈالبرٹو ، تے ڈیوڈ برجیس ۔
مئی اوپیرا ایونگز اک تہوار اے جو 1972 توں ہر سال سکوپئے وچ ہُندا اے تے عام لوکاں وچ اوپیرا نوں فروغ دینے دے لئی وقف اے۔ سالاں دے دوران، ایہ اک ایداں دے اسٹیج وچ تبدیل ہويا اے جس اُتے تقریباً 50 ملکاں دے فنکاراں نے پرفارم کيتا اے۔ اک ہور وڈا بین الاقوامی تھیٹر فیسٹیول اے جو ہر سال ستمبر دے آخر وچ ہُندا اے، ینگ اوپن تھیٹر فیسٹیول (MOT)، جس دا انعقاد پہلی بار مئی 1976 وچ یوتھ کلچرل سنٹر - سکوپئے نے کيتا سی۔ [238] اس میلے وچ ہن تک 700 توں زیادہ تھیٹر پرفارمنس پیش کيتی جا چکیاں نيں، جنہاں وچوں زیادہ تر متبادل، تجرباتی تھیٹر گروپس نيں جو نوجوان مصنفاں تے اداکاراں نوں شامل کر رہے نيں۔ ایم او ٹی انٹرنیشنل تھیٹر فیسٹیول انٹرنیشنل نیٹ ورک فار کنٹیمپریری پرفارمنگ آرٹس یا آئی ای ٹی ایم دا رکن وی اے۔[239] MOT فیسٹیول دے فریم ورک دے اندر، انٹرنیشنل تھیٹر انسٹی ٹیوٹ (ITI) دا مقدونیائی نیشنل سینٹر قائم کيتا گیا، تے 1993 وچ میونخ وچ 25ويں ITI ورلڈ کانگریس وچ ، ایہ اس تھیٹر ایسوسی ایشن دا باقاعدہ رکن بن گیا۔ اس میلے دا اک بین الاقوامی کردار اے، جو ہمیشہ دنیا بھر دے تھیٹراں دی نمائندگی کردا اے جو اک طرف اپنے شرکاء تے دوسری طرف سامعین دے درمیان نوجوان-تازہ-تجرباتی-اونٹ-گارڈ تھیٹر دی توانائی تے تجربے دے تبادلے تے گردش نوں پیش کردا اے۔
سکوپئے فلم فیسٹیول اک سالانہ تقریب اے جو شہر وچ ہر مارچ وچ منعقد ہُندی اے۔ اس پنج روزہ فیسٹیول وچ 50 توں زیادہ فلماں دکھائی گئیاں نيں، جنہاں وچ زیادہ تر شمالی مقدونیہ تے یورپ توں نيں، بلکہ پوری دنیا توں کچھ غیر تجارتی فلم پروڈکشنز وی شامل نيں۔
رات دی زندگی
سودھوسکوپئے اک متنوع رات دی زندگی اے . جوئے بازی دے اڈےآں اُتے بہت زیادہ زور دتا جاندا اے، جنہاں وچوں بوہت سارے ہوٹلاں توں وابستہ نيں، جداں کہ ہالیڈے ان۔ ہور کیسینو وچ ہیلیوس میٹروپول، اولمپک، بون وینن تے شیری شامل نيں۔ نوجواناں وچ سب توں زیادہ مقبول تھانواں بارز، ڈسکوز تے نائٹ کلب نيں جو مرکز تے سٹی پارک وچ مل سکدے نيں ۔ مقبول ترین نائٹ کلباں وچ The Loft، Club Epicentar، Stanica 26، Midnight، Maracana، Havana سمر کلب، XL سمر کلب (سابقہ Colosseum Summer Club) نيں جتھے عالمی شہرت یافتہ ڈسک جاکیز تے غیر معمولی مقامی پرفارمنس اکثر ہُندے نيں۔ [241] 2010 وچ ، کولوزیم کلب نوں جنوب مشرقی یورپ دے بہترین کلباں دی لسٹ وچ پنجويں نمبر اُتے رکھیا گیا۔ ارمین وین بورین ، اُتے تے اس توں اگے ،شیپ شفٹرز انہاں بوہت سارے موسیقاراں وچوں کچھ نيں جنہاں نے کلب دا دورہ کيتا اے۔ [242] مقامی، علاقائی تے عالمی موسیقی وچ رات دے وقت کنسرٹ اکثر توسی پرویسکی ایرینا تے بورس ٹراجکووسکی اسپورٹس سینٹر وچ منعقد ہُندے نيں ۔ درمیانی عمر دے لوکاں دے لئی، تفریح دے لئی جگہاں کافیان وی نيں جتھے روايتی مقدونیائی کھانا پیش کيتا جاندا اے تے روايتی مقدونیائی موسیقی ( Starogrءska muzika ) چلائی جاندی اے، لیکن تمام بلقان دی موسیقی ، خاص طور اُتے سربیائی لوک موسیقی ۔بھی مقبول اے . روايتی مقدونیائی ریستوراں دے علاوہ، بین الاقوامی کھانےآں اُتے مشتمل ریستوراں موجود نيں۔ [240] سکوپئے دے کچھ مشہور کیفے نيں Café Trend, Izlet, Ljubov, Vinyl, Public Room, Kino Karposh, Krug, Sindkat۔ [243] پرانا بازار ماضی وچ رات دی زندگی دا اک مشہور مقام سی۔ قومی حکومت نے پرانے بازار وچ رات دی زندگی نوں بحال کرنے دا منصوبہ بنایا اے ۔ دکاناں، کیفے تے ریستوراناں وچ بند ہونے دا وقت ریکارڈ کيتی گئی حاضری زیادہ ہونے دی وجہ توں ودھیا دتا گیا۔ بازار دے ریستوراناں وچ ، روايتی مقدونیائی شراب تے کھانے دے نال، عثمانی کھانےآں دے پکوان وی پیش کيتے جاندے نيں۔ [244]
سکوپجے دے لوک
سودھواصل مضمون: سکوپئے دے لوکاں دی لسٹ
بین الاقوامی تعلقات
سودھوسوراویا سینٹر سکوپئے یہ وی دیکھو: شمالی مقدونیہ وچ جڑواں شہراں تے بہن شہراں دی لسٹ
جڑواں شہر - بہن شہر
سودھوسکوپئے دے نال جڑواں اے:[۶۲]
- بریڈ فورڈ, برطانیہ (۱۹۶۱ توں)
- ڈیجون ، فرانس (۱۹۶۱ توں)
- ڈریسڈن ، جرمنی (۱۹۶۷ توں)
- ٹمپ, ریاستہائے متحدہ (۱۹۷۱ توں)
- روبیکس ، فرانس (۱۹۷۳ توں)
- واریمے ، بیلجیم (۱۹۷۴ توں)
- نیورمبرگ ، جرمنی (۱۹۸۲ توں)
- شیلف، الجزائر (۱۹۸۳ توں)
- ننچانگ، چین (۱۹۸۵ توں)
- منیسا، ترکی (۱۹۸۵ توں)
- سویز , مصر (۱۹۸۵ توں)
- پٹسبرگ , ریاستہائے متحدہ (۲۰۰۲ توں)
- استنبول، ترکی (۲۰۰۳ توں)
- لیوبلیانا, سلووینیا (۲۰۰۷ توں)
- پودگورسیا، مونٹی نیگرو(۲۰۰۷ توں)
- زاراگوسا، سپین (۲۰۰۸ توں)
- زاغرب, کروئشیا(۲۰۱۱ توں)
- تیرانا، البانیہ (۲۰۱۶ توں)
- ساراجیوو, بوسنیا تے ہرزیگوینا (۲۰۱۷ توں)
ایہ وی دیکھو
سودھونقشہ یورپ پورٹل پرچم شمالی مقدونیہ پورٹل سکوپئے دی تریخ سکوپجے دے اعزازی شہریاں دی لسٹ سکوپئے دے لوکاں دی لسٹ پرانا بازار، سکوپجے سکوپئے وچ کھیل
مورتاں
سودھوحوالے
سودھو- ↑ سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا
<ref>
ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتےmacedonian2002
لئی۔ - ↑ (2017) Ancient Macedonia. Routledge, 20.
- ↑ (2005) Encyclopedia of Ancient Greece. Routledge, 663. ISBN 978-0415973342.
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ ۵.۰ ۵.۱ ۵.۲ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ ۷.۰ ۷.۱ سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا
<ref>
ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتےnature
لئی۔ - ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا
<ref>
ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتےdamages
لئی۔ - ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ ۱۵.۰ ۱۵.۱ ۱۵.۲ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ ۱۶.۰ ۱۶.۱ ۱۶.۲ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).سانچہ:Dead linkسانچہ:Cbignore
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Sima M. Ćirković (2004). The Serbs. Wiley-Blackwell, 79. ISBN 978-0631204718.
- ↑ سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا
<ref>
ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتےhistory
لئی۔ - ↑ (25 January 2008) La question nationale en Europe du Sud-Est : genèse, émergence et développement de l'indentité nationale albanaise au Kosovo et en Macédoine. Bern: P. Lang, 77. ISBN 3039113208.
- ↑ Hugh Poulton (2000). Who are the Macedonians?. C. Hurst & Co. Publishers Ltd, 109. ISBN 978-1850655343.
- ↑ سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا
<ref>
ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتےdemographic
لئی۔ - ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Ivan Tomovski (1978). Skopje between the past and the future. Macedonian Review Editions, 17.
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).سانچہ:Dead linkسانچہ:Cbignore
- ↑ سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا
<ref>
ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتےreconstruction
لئی۔ - ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ ۳۰.۰ ۳۰.۱ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).سانچہ:Dead link
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Siemen Van Berkum et Natalija Bogdanov (2012). Serbia on the Road to Eu Accession: Consequences for Agricultural Policy and the Agri-Food Chain. CABI, 40. ISBN 9781780641454.
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا
<ref>
ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتےautogenerated78
لئی۔ - ↑ Stefoska, Irena; Stojanov, Darko (2017). "A tale in stone and bronze: old/new strategies for political mobilization in the Republic of Macedonia". Nationalities Papers 45 (3): 363. doi:. https://www.cambridge.org/core/services/aop-cambridge-core/content/view/29F560037E1931D083C10F7B56D96893/S0090599200032141a.pdf/tale_in_stone_and_bronze_oldnew_strategies_for_political_mobilization_in_the_republic_of_macedonia.pdf.
- ↑ Ragaru 2008, p. 535.
- ↑ Neofotistos, Vasiliki P. (2010). "Postsocialism, Social Value, and Identity Politics among Albanians in Macedonia". Slavic Review 69 (4): 893. doi: .
- ↑ سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا
<ref>
ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتےroma
لئی۔ - ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا
<ref>
ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتےhealth
لئی۔ - ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ "Macedonia country profile". BBC News. http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/europe/country_profiles/1067125.stm.
- ↑ سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا
<ref>
ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتےmedia
لئی۔ - ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا
<ref>
ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتےmz
لئی۔ - ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
عام ماخذ
سودھو- Ramet, Sabrina P. (2006). The Three Yugoslavias: State-Building and Legitimation, 1918–2005. Indiana University Press. ISBN 978-0-253-34656-8.
- Papazoglu, Fanula (1978). The Central Balkan Tribes in pre-Roman Times: Triballi, Autariatae, Dardanians, Scordisci and Moesians. Amsterdam: Hakkert. ISBN 9789025607937.
- (2010) Reading the city: Urban Space and Memory in Skopje. Universitätsverlag der Technischen Universität Berlin. ISBN 978-3-7983-2129-8.
ہور پڑھو
سودھو- Ilká Thiessen (2007). Waiting for Macedonia: Identity in a Changing World. University of Toronto Press. ISBN 978-1-55111-719-5.
- Ivan Tomovski (1978). Skopje between the past and the future. Macedonian Review Editions.
- Jovan Šćekić (1963). This Was Skopje. Yugoslav Federal Secretariat for Information.
- M. Tokarev (2006). 100 години модерна архитектура. Pridonesot na Makedonija i Jugoslavija.
- Danilo Kocevski (2008). Чај од јужните мориња. Маgor. ISBN 9789989183447.
- D. Gjorgiev (1997). Скопје од турското освојување до крајот на XVIII vek. Institut za nacionalna istorija.
- L. Kumbaracı-Bogoyeviç (2008). Üsküp'te osmanlı mimarî eserleri. ENKA.
باہرلے جوڑ
سودھووکیمیڈیا کامنز چ مورتاں: Skopje |
Skopje سفری راہنما منجانب ویکی سفر
- Discover Skopje
- City of Skopje Official Portal
- Skopje at night, picture gallery.
- Skopje | Between Byzantine and Ottomans Archived 2019-07-08 at the وے بیک مشین
- Skopje Virtual Tour
وکیمیڈیا کامنز چ مورتاں: سکوپئے |
یورپی دیساں دے راجگڑھ خطے دے حساب نال | |
---|---|
چڑھدا یورپ | |
چڑھدا دکھن یورپ | |
لہندا یورپ | |
اتلا یورپ | |
دکھن یورپ |
روم • انڈورا لا ویلا • لیوبلیانا • ولیٹا • میڈرڈ • لزبن • سان مرینو شہر • مناکو |
سائیٹ غلطی: <ref>
ٹیگ اک ٹولی جیدا ناں "Note" اے ہیگے نیں، پر کوئی <references group="Note"/>
ٹیگ نا لبھیا۔