شکری القوتلی
شکری القوتلی | |
---|---|
(عربی وچ: شُكري القُوَّتلي) | |
جم | 21 اکتوبر 1891 [۱] |
وفات | 30 جون 1967 (76 سال)[۲][۳][۴][۵] |
مدفن | قبرستان باب الصغیر |
شہریت | سلطنت عثمانیہ (۱۸۹۱–۱۹۱۸) |
عملی زندگی | |
پیشہ | سیاست دان |
پیشہ ورانہ زبان | عربی ، فرانسیسی ، عثمانی ترکی ، کردی |
ترمیم |
شکری القوتلی شام دے اٹھويں صدر سن ۔ آپ شام دی جدوجہدِ آزادی وچ شامل اہم شخصیتاں وچوں اک سن ۔
مڈھلا جیون
سودھووہ ۱۸۹۱ء وچ دمشق وچ پیدا ہوئے۔ اعلیٰ تعلیم جامعہ استنبول وچ حاصل کيتی۔ ۱۹۱۳ء وچ تعلیم مکمل کرکے وطن واپس آ گئے۔ انہاں نے زمانۂ طالب علمی ہی وچ سیاست وچ حصہ لینا شروع کر دتا سی۔ ۱۹۰۸ء وچ استنبول وچ قائم ہوݨ والی عرب نوجواناں دی خفیہ تنظیم "جمعیۃ القتاہ" دے قیام وچ انہاں دا اہم حصہ سی۔
عملی سیاست
سودھودمشق واپس آکے انہاں نے عملی سیاست وچ حصہ لیا ۱۹۱۶ء وچ پہلی جنگ عظیم دے دوران عرباں دی بغاوت دے بعد جنہاں شامی رہنماواں نوں جمال پاشا نے سازش دے الزام وچ گرفتار کيتا سی انہاں وچ شکری القوتلی وی شامل سن ۔ اعتراف جرم کرنے دے لئی انہاں نوں مسلسل کوڑے مارے گئے۔ شکری القوتلی نوں اودوں رہیا کيتا گیا جدوں فیصل بن حسین نے جمال پاشا نوں دھمکی دتی کہ جے شامی حریت پسنداں نوں رہیا نہ کيتا گیا تاں مکہ تے طائف وچ گرفتار کيتے جانے والے ترک افسر قتل کر دتے جاواں گے۔ ۱۹۲۰ء وچ جدوں فرانس نے شاہ فیصل نوں دمشق توں بے دخل کيتا تاں شام دے حریت پسند رہنماواں نوں وی گرفتار کر ليا انہاں وچ شکری القوتلی وی شامل سن جنہاں نوں سزائے موت سنائی گئی۔ لیکن شکری کسی طرح جیل توں بھج نکلے تے یورپ ہُندے ہوئے مصر پہنچ گئے۔ سیاسی قیدیاں دی عام معافی دے اعلان دے بعد اوہ فیر شام واپس آ گئے تے آزادی دی تحریک وچ فیر سرگرمی توں حصہ لینا شروع کر دتا۔ شکری القوتلی شام دی ممتاز سیاسی جماعت حزب استقلال دے بانی نيں۔ ۱۹۲۳ء وچ انہاں نوں دوبارہ سزائے موت سنائی گئی لیکن اوہ روپوش ہو گئے تے مصر، فلسطین تے حجاز وچ رہ کے شام دی آزادی دے لئی کم کيتا۔ عام معافی دے بعد اوہ فیر شام واپس آ گئے۔
دورِ صدارت
سودھودوسری جنگ عظیم دے دوران جدوں شامی رہنماواں نے شام دی آزادی دا اعلان کيتا تاں شکری نوں انہاں دی خدمات دی وجہ توں ۱۱ مارچ ۱۹۴۳ء نوں جمہوریہ شام دا پہلا صدر منتخب کيتا گیا۔ اوہ اس عہدے اُتے مارچ ۱۹۴۹ء دے فوجی انقلاب تک فائز رہے۔ ۱۹۴۵ء وچ فرانس نے شام دی نو آزاد جمہوریہ نوں ختم کرنے دے لئی دمشق اُتے شدید گولہ باری دی تے شہر اُتے قبضہ کر ليا اودوں شکری القوتلی سخت بیمار سن ۔ اُس وقت برطانوی سفیر نے انہاں نال ملاقات کيتی تے فرانس دے نال صلح نامے اُتے دستخط یا کسی محفوظ مقام اُتے منتقلی دی تجویز دتی جو انہاں نے رد کردتی۔ انہاں دے اس عزم و حوصلے دے باعث ہی فرانس گھٹنے ٹیکنے اُتے مجبور ہويا تے اسنوں اگلے سال شام خالی کرنا پيا۔
اسرائیل تے عرباں دی پہلی جنگ (۱۹۴۷ء) شکری القوتلی دے دور صدارت وچ ہوئی۔ شام دی سرحد چونکہ فلسطین توں ملدی سی اس لئی شام دا اسرائیل توں براہ راست تصادم ہويا۔ لیکن جنگ وچ شام دیاں فوجاں کوئی کامیابی حاصل نہ کر سکن۔ شام دی اس ناکامی نے عوام وچ بے چینی پیدا کر دتی جس توں شام دے فوجی افسراں نے فائدہ اٹھایا تے مارچ ۱۹۴۹ء وچ شکری القوتلی دی جمہوری حکومت دا خاتمہ کرکے فوجی آمریت قائم کر دتی۔
فوجی آمریت دے خاتمے دے بعد اگست ۱۹۵۵ء وچ ہوݨ والے پہلے عام انتخابات وچ شکری القوتلی اک مرتبہ فیر صدر منتخب ہوئے۔ انہاں نے انتہائی اُتے آشوب دور وچ اقتدار سنبھالیا۔ فوج بھانويں سیاست توں بظاہر بے دخل ہو گئی سی لیکن اس دی مداخلت تے اندرونی سازشاں جاری سی۔ ایہی وجہ اے کہ ۳۰ اکتوبر ۱۹۵۶ء نوں جدوں اسرائیل نے مصر اُتے حملہ کيتا تاں شام کوئی موثر قدم نہ اٹھا سکا۔ شام وچ قوم پرست بعث پارٹی تے اشتراکی عناصر نے زور پھڑ لیا سی تے انہاں نے فوج دے انہاں عناصر نوں وی غلط راستے اُتے ڈال دتا سی جو نصیری تے دروزی فرقےآں نال تعلق رکھدے سن ۔ ایہ فوجی عناصر شام نوں خالص کمیونسٹ ریاست وچ تبدیل کرنا چاہندے سن ۔ انہاں حالات وچ اشتراکیت مخالف شامی حلفےآں نے، جنہاں وچ اخوان وی شامل سن، مناسب سمجھیا کہ شام دا مصر توں الحاق کر دتا جائے۔
متحدہ عرب جمہوریہ
سودھومکھ لیکھ لئی ویکھو: متحدہ عرب جمہوریہ |
مصر تے شام دے الحاق دی تحریک وچ شکری القوتلی دا نمایاں ہتھ سی۔ ستمبر ۱۹۵۷ء وچ انہاں دی کوششاں توں شام تے مصر دے درمیان اک فوجی معاہدہ ہويا تے یکم فروری ۱۹۵۸ء نوں شام تے مصر نے متحدہ عرب جمہوریہ تشکیل دتی۔ شامی حکومت ختم کر دتی گئی تے صدر قوتلی اپنے عہدے توں مستعفی ہو گئے۔ ایہ شامی و مصری اتحاد ستمبر ۱۹۶۱ء تک قائم رہیا۔ اس دی وڈی وجہ مصر دا شام نوں نو آبادی بنا لینا تے شام وچ پولیس راج دا قیام سی۔ بعثی و اشتراکی عناصر دی دھاندلیاں تے قاہرہ دی بے تدبیریاں دی وجہ توں متحدہ عرب جمہوریہ اپنے قیام دے صرف تن سال ۷ ماہ بعد ختم ہو گئی۔
انتقال
سودھواس دوران ۱۹۵۹ء وچ صدر ناصر توں تنازع دے باعث انہاں نوں اک مرتبہ فیر انہاں نوں جلا وطن کر دتا گیا تے اس طرح انہاں دا سیاسی دور اختتام نوں پہنچیا۔ ۱۹۶۷ء وچ انہاں دا بیروت، لبنان وچ انتقال ہو گیا۔
حوالے
سودھو- ↑ https://www.tellerreport.com/news/2019-12-06---shukri-al-quwatli--a-syrian-president-who-survived-the-gallows-three-times-and-stepped-down-.HJu5JlpvaH.html
- ↑ اجازت نامہ: Creative Commons CC0 License
- ↑ subject named as: Schukri el Kuwatli — PM20 folder ID: https://pm20.zbw.eu/folder/pe/010757 — اخذ شدہ بتاریخ: ۹ اکتوبر ۲۰۱۷
- ↑ فیسٹ آئی ڈی: https://id.worldcat.org/fast/1801439 — subject named as: Shukrī Qūwatlī — اخذ شدہ بتاریخ: ۹ اکتوبر ۲۰۱۷
- ↑ subject named as: Shukri Kuwatli — U.S. National Archives Identifier: https://catalog.archives.gov/id/10611105 — اخذ شدہ بتاریخ: ۹ اکتوبر ۲۰۱۷ — شائع شدہ از: National Archives Catalog