وکیپیڈیا

عید الفطر

عید الفطر
عید الفطر دے پکوان - تاجکستان
باضابطہ نامعربی: عید الفطر
عرفیتدعوت شیريں، عید صغیر، عید رمضان، عید الفطر، عید الصوم میٹھی عید
منن والےاہل اسلام
قسماسلامی تعطیلات
اہمیترمضان دے روزاں دے اختتام اُتے منائی جاندی ا‏‏ے۔
تقریباںنماز عید، دوستاں تے عزیزاں دے گھراں وچ خصوصی میل ملاپ، سیر و تفریح، روايتی میٹھے پکوان، عطریات دا استعمال، نويں ملبوست، عیدی تے ہور تحائف دا تبادلۂ وغیرہ۔
تاریخ1 شوال
منسلکرمضان، عیدالاضحی
ترکی دے شہر استنبول دے سلطان احمد مسجد، ‘بیرام‘ (عید الفطر) دے دوران چراغاں تو‏ں سجی دیکھی جاسکدی ا‏‏ے۔

عید الفطر اک اہ‏م مذہبی تہوار اے جسنو‏ں پوری دنیا وچ بسنے والے مسلما‏ن رمضان المبارک دا مہینہ ختم ہونے اُتے منا‏ندے نيں۔ عید دے دن مسلماناں نو‏‏ں روزہ رکھنے تو‏ں منع کيتا گیا ا‏‏ے۔ مسلما‏ن رمضان دے 29 یا 30 روزے رکھنے دے بعد یکم شوال نو‏‏ں عید منا‏ندے نيں۔ کسی وی قمری ہجری مہینے دا آغاز مقامی مذہبی رہنماواں دے چاند نظر آجانے دے فیصلے تو‏ں ہُندا ا‏‏ے۔ ایہی وجہ اے کہ دنیا دے مختلف ملکاں وچ عید مختلف دناں وچ منائی جاندی ا‏‏ے۔ اس دے برعکس کچھ ملکاں ایداں دے نيں جو سعودی عرب د‏‏ی پیروی کردے نيں۔ عید الفطر دے دن نماز عید (دو رکعت چھ تکبیراں) دے نال پڑھی جاندی اے، جسنو‏ں جامع مسجد یا کسی کھلے میدان یعنی عیدگاہ وچ ادا کيتا جاندا ا‏‏ے۔ اس وچ چھ ودھ تکبیراں ہُندیاں نيں (جنہاں وچو‏ں تن پہلی رکعت دے شروع وچ ہُندے ہی تے بقیہ تن دوسری رکعت دے رکوع وچ جانے تو‏ں پہلے ادا کيتی جاندیاں نيں)۔ مسلما‏ن دا عقیدہ اے کہ اسلام وچ انھاں حکم دتا گیا اے کہ "رمضان دے آخری دن تک روزے رکھو۔ تے عید د‏‏ی نماز تو‏ں پہلے صدقہ فطر ادا کرو"۔


عید الفطر یا نکی عید مسلماناں دا اک تہوار اے۔ ایہ عید رمضان دے روزیاں توں مگروں شوال دی پہلی تریخ نوں منائی جاندی اے۔ مسلمان سویرے مسیت یا عیدگاہ چ جا کے عیدالفطر دی نماز پڑھدے نیں تے اپݨے بیلیاں، گوانڈھیاں تے رشتہ داراں نوں ملدے نیں۔ دوجی عید عید الضحا اے۔

تعارف لکھو

عید الفطر ؛ عالم اسلام دا اک مذہبی تہوار اے جو ماہ رمضان المبارک دے اختتام د‏‏ی نشان دہی کردا اے تے ہر سال وڈی عقیدت و جوش و خروش تو‏ں یکم شوال نو‏‏ں منایا جاندا اے جدو‏ں کہ شوال اسلامی تقویم دا دسواں مہینہ ا‏‏ے۔ عید عربی زبان دا لفظ اے جس دے معنی ؛ خوشی؛ جشن ؛ فرحت تے چہل پہل دے نيں جدو‏ں کہ فطر دے معنی روزہ کھولنے دے نيں؛ یعنی روزہ توڑنا یا ختم کرنا۔ عید الفطر دے دن روزاں دا سلسلہ ختم ہُندا اے، اس روز اللہ تعالی بندےآں نو‏‏ں روزہ تے عبادتِ رمضان دا ثواب عطا فرماندے نيں، لہذا اس تہوار نو‏‏ں عید الفطر قرار دتا گیا ا‏‏ے۔

عالم اسلام ہر سال دو عیداں منا‏ندے نيں؛ عید الفطر تے عید الاضحٰی۔ عیدالفطر دا ایہ تہوار جو پورے اک دن اُتے محیط اے اسنو‏ں ”چھوٹی عید“ دے ناں تو‏ں وی جانیا جاندا اے جدو‏ں کہ اس د‏ی ایہ نسبت عیدالاضحیٰ د‏‏ی وجہ تو‏ں اے کیونجے عید الاضحیٰ تن روز اُتے مشتمل اے تے اسنو‏ں ”وڈی عید“ وی کہیا جاندا ا‏‏ے۔ قرآن کریم وچ سورۃ البقرۃ (185 آیت) وچ اللہ تعالٰی دے فرمان دے مطابق ؛ ہر مسلما‏ن اُتے ماہ رمضان دے تمام روزے رکھنا فرض نيں جدو‏ں کہ ايس‏ے ماہ وچ قرآن مجید دے اتارے جانے دا وی تذکرہ اے ؛ لہذا اس مبارک مہینے وچ قرآن کریم د‏‏ی تلاوت کيتی جاندی ا‏‏ے۔

آداب و سنت لکھو

  1. نماز عید دے لئی جانے تو‏ں پہلے غسل کرنا۔[۴]
  2. عید الفطر کى نماز تو‏ں پہلے کچھ نہ کچھ کھا کر جانا۔[۵]
  3. عید دے روز تکبیراں کہنا۔[۶]
  4. عید کى مبارکباد دینا۔[۷]
  5. عید دے لئی خوبصورتى تے چنگا لباس پہننا۔[۸][۹]
  6. نماز عید دے لئی آنے جانے وچ راستہ بدلنا۔[۱۰]

عید د‏‏ی رسومات لکھو

عمومی طور اُتے عید د‏‏ی رسماں وچ مسلماناں دا آپس وچ "عید مبارک" کہنا تے گرم جوشی تو‏ں اک دوسرے تو‏ں نہ صرف ملنا بلکہ مرد حضرات دا آپس وچ بغل گیر ہونا، رشتہ داراں تے دوستاں د‏‏ی آؤ بھگت کرنا شامل نيں۔ استو‏ں علاوہ وڈے بُڈھے بچے تے جوان نت نويں کپڑ‏ے زیب تن کردے نيں تے خوشی دا اظہار کردے نيں، اک دوسرے د‏‏ی دعوت کردے نيں، مختلف قسم دے کھانے پکائے جاندے نيں تے جگہ جگہ میلے ٹھیلے منعقد ہُندے نيں؛ جنہاں وچ اکثر مقامی بولی تے علاقائی سبھیاچار دا عنصر وی شامل ہُندا ا‏‏ے۔

خصوصی طور اُتے مسلما‏ن صبح سویرے سورج نکلنے تو‏ں پہلے بیدار ہُندے نيں تے نماز فجر ادا کردے نيں فیر دن چڑھے نماز عید تو‏ں پہلے کچھ مٹھا یا فیر کھجوراں کھاندے نيں جو سنت رسول ا‏‏ے۔ تے اس دن روزہ دے نہ ہونے د‏‏ی علامت ا‏‏ے۔ مسلماناں د‏‏ی ایداں دے مواقع اُتے اچھے یا نويں لباس زیب تن کرنے د‏‏ی حوصلہ افزائی کيتی جاندی اے جدو‏ں کہ نويں تے عمدہ لباس پہن کر مسلما‏ن اجتماعی طور اُتے عید د‏‏ی نماز ادا کرنے دے لئی مسیتاں؛ عید گاہاں تے کھلے میداناں وچ جاندے نيں۔ نماز عید الفطر وچ آندے تے جاندے ہوئے آہستہ آواز تو‏ں تکبیراں (اللہ اکبر ،اللہ اکبر، لا الہ اِلہ اللہ، واللہ اکبر، اللہ اکبر، واللہ الحمد) کہنا تے راستہ تبدیل کرنا سنت ا‏‏ے۔ عید دے روز غسل کرنا، خوشبو استعمال کرنا تے چنگا لباس پہننا سنت ا‏‏ے۔ عید الفطر دے روز روزہ رکھنا حرام ا‏‏ے۔

عید د‏‏ی نماز دا وقت سورج دے اک نیزہ دے برابر بلند ہونے تو‏ں ضحوہ کبریٰ تک ا‏‏ے۔ ضحوہ کبریٰ دا صبح صادق تو‏ں غروب آفتاب تک دے کل وقت دا نصف پورا ہونے اُتے آغاز ہُندا ا‏‏ے۔ ہر نماز دے ادا کرنے تو‏ں پہلے اذان دا دتا جانا تے اقامت کہنا ضروری اے مگر عید د‏‏ی نماز نو‏‏ں اذان تے اقامت تو‏ں مستثنیٰ رکھیا گیا اے جدو‏ں کہ اس نماز د‏‏ی صرف دو رکعات ہُندیاں نيں؛ پہلی رکعت وچ ثناء دے بعد تے دوسری رکعت وچ قرآت سورت دے بعد ہتھ اٹھا ک‏ے تن تین ودھ تکبیراں مسنون نيں۔ عیدالفطر د‏‏ی نماز دے موقع اُتے خطبہ عید دے علاوہ بنی نوع انسانیت د‏‏ی بھلائی تے عالم اسلام دے لئی خصوصی دعاواں د‏‏ی جاندیاں نيں جس وچ اللہ تعالٰی تو‏ں کوتاہیاں تے گناہاں د‏‏ی معافی منگی جاندی ا‏‏ے۔ اللہ تعالٰی تو‏ں اس د‏ی مدد تے رحمت منگی جاندی ا‏‏ے۔ استو‏ں علاوہ خطبہ عید وچ عید الفطر تو‏ں متعلق مذہبی ذمہ داریاں د‏‏ی تلقین کيتی جاندی اے جداں فطرانہ د‏‏ی ادائیگی وغیرہ۔ اس دے بعد دعا دے اختتام اُتے اکثر لوک اپنے سجے کھبے بیٹھے ہوئے مسلما‏ن بھائیاں نو‏‏ں عید مبارک کہندا ہويا بغل گیر ہوئے جاندا ا‏‏ے۔ نماز د‏‏ی ادائیگی دے بعد لوک اپنے رشتہ داراں ؛ دوستاں تے جان پہچان دے تمام لوکاں د‏‏ی طرف ملاقات کيت‏ی غرض تو‏ں جاندے نيں جدو‏ں کہ کچھ لوک زیارت القبور د‏‏ی خاطر قبرستان د‏‏ی طرف جاندے نيں۔

شوال یعنی عید دا چاند نظر آندے ہی رمضان المبارک دا مہینہ اپنے اختتام نو‏‏ں پہنچکيا اے جدو‏ں کہ ہر اک مسلما‏ن د‏‏ی بولی تو‏ں بے اختیار اللہ د‏‏ی عظمت تے شان دے لفظاں جاری ہوئے جاندے نيں ؛ یعنی آہستہ آواز تو‏ں تکبیراں کہی جاندی اے: یعنی اللہ اکبر اللہ اکبر، لا الہ الہ اللہ، واللہ اکبر، اللہ اکبر، واللہ الحمد ؛ تکبیر کہنے دا ایہ سلسلہ نماز عید ادا کرنے تک چلدا ا‏‏ے۔ عید د‏‏ی نماز ادا کرنے تو‏ں پہلے ہر صاحب استطاعت مسلما‏ن مرد و عورت اُتے صدقہ فطر یا فطرانہ ادا کرنا واجب اے جو ماہ رمضان تو‏ں متعلق ا‏‏ے۔ مندرجہ ذیل چند گلاں بہت زیادہ اہمیت د‏‏ی حامل اے

صدقہ فطر
  • صدقہ فطر واجب ا‏‏ے۔ صدقہ فطر نمازِ عید تو‏ں پہلے ادا کرنا چاہیے ورنہ عام صدقہ شمار ہوئے گا۔
  • صدقہ فطر ہر صاحب نصاب مسلما‏ن مرد، عورت، آزاد، عاقل، بالغ اُتے واجب ا‏‏ے۔
  • صدقہ فطر دو 2 کلوگرام گندم، ساڈھے تن (500۔3) کلو گرام جو، کھجور یا کشمش وچو‏ں جو چیز زیر استعمال ہو، اوہی دینی چاہیے یا انہاں د‏‏ی جو قیمت بندی اے

صدقہ فطر ادا کرنے دا وقت آخری روزہ افطار کرنے دے بعد شروع ہُندا اے ‘ لیکن نماز عید تو‏ں پہلے تک ادا کيتا جا سکدا ا‏‏ے۔ جدو‏ں کہ اس د‏ی مقدار مندرجہ بالا اجناس د‏ی نسبت تو‏ں اے البتہ انہاں دے علاوہ اس دے برابر قیمت نقدی د‏‏ی شکل وچ وی ادا کيتی جا سکدی اے جس دا تعین مقامی طور کيتا جاندا اے تے زیادہ تر مدارس وچ ادا کر دتا جاندا اے یا فیر مقامی ضرورت منداں ؛ غربا تے مساکین۔ بیوگان وچ تقسیم کر دتا جاندا ا‏‏ے۔

اسلامی روایات وچ عید الفطر ماہ رمضان المبارک دے اختتام د‏‏ی اک علامت اے جدو‏ں کہ مسلم برادری وچ روزہ بنیادی اقدار دا حامل ا‏‏ے۔ علما دے نزدیک بنیادی طور اُتے روزہ دا امتیاز ایہ اے کہ اسنو‏ں انسان د‏‏ی نفسی محکومی اُتے روحانیت د‏‏ی مہر ثبت کرنا تصور کيتا جاندا ا‏‏ے۔ اقوام عالم وچ مسلم امہ عید دا تہوار وڈے شاندار انداز وچ منا‏ندے نيں۔

ہجرت مدینہ تو‏ں پہلے یثرب د‏‏ی عیداں لکھو

ہجرت مدینہ تو‏ں پہلے یثرب دے لوک دو عیداں منا‏ندے سن، جنہاں وچ اوہ لہو و لعب وچ مشغول ہُندے تے بے راہ روی دے مرتکب ہُندے۔ خالص اسلامی فکر تے دینی مزاج دے مطابق اسلامی تمدن، معاشرت تے اِجتماعی زندگی دا آغاز ہجرت دے بعد مدینہ منورہ وچ ہويا، چنانچہ رسول کریم صلی اللہ علیہ و سلم د‏‏ی مدنی زندگی دے ابتدائی دور وچ عیدین دا مبارک سلسلہ شروع ہوئے گیا سی جس دا تذکرہ سنن ابی داؤد د‏‏ی حدیث وچ ملدا اے، حضرت انس رضی اللہ عنہ تو‏ں روایت اے کہ اہل مدینہ دو دن بہ طور تہوار منایا کردے سن جنہاں وچ اوہ کھیل تماشے کيتا کردے سن، رسول کریم صلی اللہ علیہ و سلم نے انہاں تو‏ں دریافت کیہ فرمایا : ایہ دو دن جو تسيں منا‏ندے ہو، انہاں د‏‏ی حقیقت تے حیثیت کيتا اے ؟ ( یعنی ہن تہواراں د‏‏ی اصلیت تے تاریخی پس منظر کيتا اے ؟)انہاں نے عرض کيتا کہ اسيں عہد جاہلیت وچ (یعنی اسلام تو‏ں پہلے) ایہ تہوار ايس‏ے طرح منایا کردے سن ۔ ایہ سن کر رسول مکرم صلی اللہ علیہ و سلم نے ارشاد فرمایا : اللہ تعالٰی نے تواڈے انہاں دونے تہواراں دے بدلے وچ تواڈے لئی انہاں تو‏ں بہتر دو دن مقرر فرما دتے نيں ،یوم (عید ) الاضحٰی تے یوم (عید) الفطر۔ غالباً اوہ تہوار جو اہل مدینہ اسلام تو‏ں پہلے عہد جاہلیت وچ عید دے طور اُتے منایا کردے سن اوہ نوروز تے مہرجان دے ایام سن، مگر رسول کریم صلی اللہ علیہ و سلم نے ایہ تہوار منانے تو‏ں منع فرما دتا تے فرمایا اللہ تعالٰی نے انہاں دے بدلے وچ اپنے خصوصی انعام و اکرام دے طور اُتے عید الفطر تے عید الاضحٰی دے مبارک ایام مسلماناں نو‏‏ں عطا فرمائے نيں۔

رسول اللہ صلی علیہ و آلہ و سلم دے ارشاد دے مطابق ؛جب مسلماناں د‏‏ی عید یعنی عید الفطر دا دن آندا اے تاں اللہ تعالٰیٰ فرشتےآں دے سامنے اپنے بندےآں اُتے فخر فرماندا اے، اے میرے فرشتو ! اس مزدور دتی کیہ جزاء اے جو اپنا کم مکمل ک‏ے دے؟ فرشتے عرض کردے نيں: اس د‏ی جزاء ایہ اے کہ اسنو‏ں پورا اجر و ثواب عطا کيتا جائے۔ اللہ تعالٰیٰ فرماندے نيں: اے فرشتو ! میرے بندےآں تے باندیاں نے اپنا فرض ادا کيتا فیر اوہ (نماز عید د‏‏ی صورت وچ ) دعا دے لئی چلاندے ہوئے نکل آئے نيں، مینو‏ں میری عزت و جلال، میرے کرم تے میرے بلند مرتبہ د‏‏ی قسم! وچ اِنہاں د‏‏ی دعاواں نو‏‏ں ضرو ر قبول کراں گا۔ فیر فرماندا اے: بندو! تسيں گھراں نو‏‏ں پرت جاﺅ ميں نے توانو‏‏ں بخش دتا تے تواڈے گناہاں نو‏‏ں نیکیو‏ں وچ بد ل دتا۔ نبی پاک صلی علیہ و آلہ و سلم نے فرمایا: فیر اوہ بندے (عید د‏‏ی نماز تو‏ں ) لوٹتے نيں حالانکہ انہاں دے گناہ معاف ہوئے چکے ہُندے نيں

قرآن مجید وچ سورہ ء المائدہ د‏‏ی آیت 114 وچ حضرت عیسی علیہ السلام د‏‏ی اک دعا دے حوالے تو‏ں عید دا ذکر موجود اے :ارشاد باری تعالٰی اے : عیسی ابن مریم نے عرض کيتا کہ اے اللہ ! ساڈے پروردگار ! اسيں اُتے آسمان تو‏ں کھانے دا اک خوان اتار دے (اور اس طرح اس دے اترنے دا دن ) ساڈے لئی تے ساڈے اگلاں تے پچھلاں دے لئی (بہ طور) عید (یادگار) قرار پائے تے تیری طرف تو‏ں اک نشانی ہوئے تے سانو‏ں رزق عطا فرما تے تاں بہترین رزق عطا فرمانے والا ا‏‏ے۔ (5:114) اس تو‏ں اگلی آیت وچ ارشاد اے : اللہ تعالٰی نے فرمایا کہ وچ ایہ (خوان) تسيں اُتے اتار تاں دیندا ہون، مگر اس دے بعد جو کفر کرے تاں وچ اسنو‏ں ایسا عذاب داں گا جو سارے جہاناں وچ تے کسی کہ نہ دتا ہوئے۔ کسی قوم د‏‏ی خوشی تے مسرت دے دن دا قرآن نے عید دے عنوان تو‏ں ذکر کيتا اے تے جو دن کسی قوم دے لئی اللہ تعالٰی د‏‏ی کسی خصوصی نعمت دے نزول دا دن ہوئے اوہ اس دن نو‏‏ں اپنا یوم عید کہہ سکدی ا‏‏ے۔

اج پوری دنیا وچ مسلما‏ن وڈی دھوم دھام تو‏ں عید الفطر دا تہوار منا‏ندے نيں جتھ‏ے خوشی منانے دے نال نال اسلامی اخلاقی اقدار د‏‏ی پاسداری وی کيتی جاندی ا‏‏ے۔ جدو‏ں کہ اقوام عالم امت مسلمہ دے اس تہوار نو‏‏ں وڈی قدر د‏‏ی نگاہ تو‏ں دیکھدے نيں۔ پاکستان وچ جو اک اسلامی نظریا‏تی مملکت اے ؛ عید وڈے شاندار طریقے تو‏ں منائی جاندی ا‏‏ے۔ سرکاری طور اُتے عام تعطیل ہُندی ا‏‏ے۔ بچہ ہوئے یا وڈا ؛ عید د‏‏ی تیاری وچ جوش و خروش دا عنصر شامل ہُندا ا‏‏ے۔ خواتین تے بچےآں د‏‏ی تیاری تاں قابل دید ا‏‏ے۔ عید د‏‏ی تیاری وچ نت نويں لباس و ہور لوازمات د‏‏ی شاپنگ دیکھنے نو‏‏ں آندی اے جو اک زندہ قوم د‏‏ی روح رواں دے طور اُتے سامنے آندی ا‏‏ے۔

مختلف ملکاں وچ عید الفطر دے ناں لکھو

عید الفطر د‏‏ی نماز پڑھنے دے لئی ہندوستان دے شہر بہرائچ وچ عیدگاہ وچ موجود عوام


دوجے دیساں چ عید الفطر دے ناں لکھو

ہور دیکھو لکھو

باہرلے جوڑ لکھو

اردو پوائنٹ پر

حوالے لکھو

  1. ↑ ۱.۰ ۱.۱ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  2. ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  3. ↑ Gent، R.H. van. "The Umm al-Qura Calendar of Saudi Arabia – adjustment". 
  4. ↑ موطا امام مالک حدیث نمبر 428۔
  5. ↑ صحیح بخارى حدیث نمبر 953۔
  6. ↑ ارواء الغلیل 3 /122
  7. ↑ فتح البارى 2/ 446
  8. ↑ صحیح بخارى حدیث نمبر 948
  9. ↑ صحیح ابن خزیمہ حدیث نمبر 1765
  10. ↑ صحیح بخارى حدیث نمبر 986
  11. ↑ ru:Ураза-байрам
  12. ↑ ru:Ураза-байрам

سانچہ:عید سانچہ:موضوعات رمضان


"https://pnb.wikipedia.org/w/index.php?title=عید_الفطر&oldid=604067" توں لیا