دانی ایل
دانی ایل | |
---|---|
دانی ایل شیراں دے ہمراہ | |
پیغمبرِ مسیحیت، اسلام تے یہودیت | |
پیدائش | ستويں صدی ق م فلسطین |
وفات | چھیويں صدی ق م سلطنت بابل (موجودہ بغداد تے شوش) |
محترم در | |
مزار | مزار دانی ایل،شوش، ایران |
تہوار | 21 جولائی: رومن کیتھولک 17 دسمبر: یونانی راسخُ الاعتقاد |
منسوب خصوصیات | شیراں دے ہمراہ۔ |
دانی ایل یا دانیال (انگریزی: Daniel، عبرانی: דָּנִיֵּאל, جدید Daniyyel طبری Dāniyyêl ; یونانی: Δανιήλ) مسیحیت، اسلام تے یہودیت وچ نبی سمجھے جاندے یاں۔ تے کتاب دانی ایل دے مرکزی کردار نيں۔ دانی ایل عنفوان شباب وچ جنگی قیدی دی حیثیت توں بابل گئے سن ۔ جتھے دانی ایل نوں شاہی خدمات اُتے مامور کیتا گیا۔ فقید المثال ذہانت و قابلیت دی بنا اُتے رفتہ رفتہ بلند ترین مناصب اُتے پہنچے۔ بادشاہ بخت نصر دے دور وچ دیوار اُتے جو پیشن گوئی نوشتۂ دیوار لکھی گئی سی، اس دا ترجمہ دانی ایل نے کیتا تے دسیا کہ اس دی حکومت تباہ و برباد ہوئے جائے گی۔ دانی ایل دی کامیابی توں بعض درباری حسد کرنے لگے تے انھاں نے بادشاہ وقت نوں دانی ایل توں بدظن کرکے دانی ایل نوں تبدیلی مذہب دا حکم دلوایا۔ مگر دانی ایل نے انکار کر دتا سی ۔
یہودیت وچ
سودھویہودی مذہب دانی ایل نوں نبی نئيں مندے کیونجے انہاں دا ایہ عقیدہ اے کہ نبوت حجی، زکریا تے ملاکی دے نال ختم ہوئے گئی سی۔[۱] انہاں دی کتاب نوں عبرانی بائبل وچ انبیا وچ شامل نئيں کیتا جاندا۔(عبرانی بائبل دے تن حصہ ہُندے نيں: تورات، انبیا تے تحریراں)، شاید اس دی وجہ اس دا مواد اے جو نبوندی کتاباں توں مطابقت نئيں رکھدا؛ لیکن اس دے باوجود قدیم زمانے دے بحر میت دے مخطوطات تے یونانی متن دی اضافی کہانیاں وچ پائے جانے والی کتابِ دانی ایل دی اٹھ نقل شدہ تحریراں دانی ایل دے نبوت و مقبولیت دا ثبوت نيں۔[۲]
مسیحیت وچ
سودھودانی ایل تے دوسرے تن آدمیاں نوں تقریباً 604 [[ق م]] وچ یہوداہ توں بابل دے بادشاہ نبو کدنضر نے اپنے دربار وچ بطور غلام رکھیا سی ۔[۳]کتاب یرمیاہ دے مطابق ایہ لوک تے پورا یہوداہ ستر برس تک بادشاہ دے غلام رہے جس دی یرمیاہ نے پیشن گوئی ورگی۔[۴] اس وقت دے دوران، بیلشضر، نبو کدنضر، دارا اول تے کورش دے دورِ بادشاہت وچ دانی ایل اہم عہدےآں اُتے فائز رہے۔ دارا دی بادشاہت دے پہلے برس وچ ، دانی ایل کچھ کتاباں پڑھ رہے سن ۔ انہاں کتاباں وچ انہاں نے دیکھیا کہ خداوند توں یرمیاہ نے پُچھیا کہ یروشلم فیر توں بسنے توں پہلے کِنے برس گزريں گے؟۔ خداوند نے کہیا ستر برس گزرجان گے۔[۵]
خداوند دے دیانتدار
سودھوکتاب دانی ایل دے مطابق جدوں تمام دانشمنداں نے بادشاہ دے خواب دی تعبیر دسنے توں انکار کر دتا تاں بادشاہ غصہ وچ آگیا اس نے تمام دانشمنداں نوں قتل کرنے دا حکم دتا جنہاں وچ دانی ایل تے سدرک، میسک تے عبدنجو وی شامل سن ۔ جدوں بادشاہ دے لوک اسنوں قتل کرنے آ رہے سن تاں دانی ایل نے خواب دی تعبیر دسنے دی مہلت منگی۔ دانی ایل نے اپنے تن دوستاں توں کہیا کہ خدا توں دعا کرن کہ اوہ انہاں اُتے مہربان ہاں تے اس خواب دے راز نوں سمجھنے وچ انہاں دی مدد کرے۔ تاکہ بابل دے دوسرے دانشمند لوکاں دے نال اوہ تے اس دے دوست موت دے گھاٹ نہ اتارے جان۔[۶] فیر خدا وند نے جواب دتا جس اُتے دانی ایل خدا دی تعریف کرنا نئيں بھولا تے اُس نے خداوند دا شکر ادا کیتا۔ [۷] دانی ایل اس دے علاوہ وی خداوند توں دعا کردا سی: ”دانی ایل ہمیشہ تن بار خدا دے حضور دعا کیتا کر تا سی ۔ ہر روز تن بار گھٹنے ٹیک کر دعا کر تا تے اس دی شکر گزاری کر تا سی ۔ دانیال نے جدوں اس نويں فرمان دے بارے وچ سنیا تاں اوہ اپنا گھر چلا گیا۔ دانیال اپنے مکان دی چھت دے اُتے اپنے کمرے وچ چلا گیا۔ دانیال انہاں کھڑکیوں دے پاس گیا جو یروشلم دی جانب کھُلدیاں سن۔ فیر اوہ اپنے گھٹناں دے بَل جھکا تے جداں ہمیشہ کیتا کر تا سی اس نے ویسی ہی دعا کيتی۔“[۸] ايسے طرح جدوں دانی ایل نوں شیراں دے اگے ڈالیا گیا تاں ایہ افوانيں سامنے آ رہیاں سن کہ دانی ایل شیراں نوں لقمہ بن جائے گا مگر دانی ایل کیو دیانتداری وایمان تے توکل دی وجہ توں خدا وند نے اک فرشتہ نوں بھیج کر شیراں دے منہ بند کر دتے[۹] تے دانی ایل معجزانہ طور اُتے بچ گیا سی ۔ ايسے طرح حزقی ایل دے ذریعے خداوند نے کتاب حزقی ایل وچ کہیا اے کہ :”ماں اس ملک نوں سزا داں گا چاہے اوتھے نوح، دانیال تے ایوب کیوں نہ رہندے ہون۔ اوہ لوک اپنی زندگی اپنی نیکیوں توں بچا سکدے نيں، لیکن اوہ پورے ملک نوں نئيں بچا سکدے۔ خدا وند میرے مالک نے ایہ سب کہیا۔“[۱۰]
علم، مہارت تے تفہیم
سودھو- خدانے دانی ایل، حننیاہ، میساایل تے عزریاہ نوں زیادہ توں زیادہ بولی تے دانشمندی سیکھنے دی قوت عطا کيتی۔ دانی ایل رویاواں تے خواباں دی تعبیر وچ ماہر فن وی سی ۔[۱۱]
- بادشا ہ ہر بار انہاں توں کِسے اہم گل دے بارے وچ پوچھدا سی تاں اوہ اپنی حکمت تے سمجھ بجھ دا اظہار کردے ہوئے جواب دیندے سن ۔ بادشاہ نے دیکھیا کہ دانی ایل، حننیاہ، میساایل تے عزریاہ(سدرک، میسک تے عبد نجو) دی حکمت سب ہی جادو گراں تے دانشمنداں توں دس گنیا زیادہ بہتر نيں۔[۱۲]
- بادشاہ دے خواب دی تعبیر نوں نہ بتا سکیا تاں رات دے وقت خدا نے رویا وچ دانی ایل نوں اوہ راز سمجھیا دتا۔[۱۳] فیر دانی ایل نے بادشاہ نوں خواب دی تعبیر بتادی بادشاہ نے دانی ایل نوں اپنی حکومت وچ اک بہت ہی اہم عہدہ عطا کیتا تے بادشاہ نے بوہت سارے انمول تحفے وی اسنوں دیے۔ نبوکد نضر نے دانی ایل نوں بابل دے پورے صوبہ دا حکمراں مقرر کر دتا۔ تے دانی ایل نوں بابل دے تما دانشمنداں وچ سب توں زیادہ دانشمند ہونے دا اعزاز حاصل ہويا سی ۔[۱۴]
اس وقت، دانی ایل دی طرف خداوند نے جبرائیل دے ذریعے اک پیغام بھیجیا سی جس دا ذکر کتاب دانی ایل وچ کیہ گیا اے:
“ | وچ ، دانی ایل نے رویا دیکھی سی، تے کوشش کيتی کہ اس دا مطلب سمجھ لاں۔ حالے وچ اس رویا دے بارے وچ سوچ ہی رہیا سی کہ کوئی انسان دی مانند نظر آنے وا لا اچانک آکے میرے سامنے کھڑا ہوئے گیا۔ تب ميں نے کِسے شخص دی آواز سنی۔ ایہ آواز دریائے اولائی دے اُتے توں آرہی تھی۔اس آواز نے کہیا، ”اے جبرائیل اس شخص نوں اس دی رویا دا مطلب سمجھیا دے۔“ اس طرح فرشتہ جبرائیل جو کِسے انسان دی مانند دکھادی دے رہیا سی، جتھے وچ کھڑا سی، اوتھے آگیا۔ اوہ جدوں میرے پاس آیا تاں وچ بہت ڈر گیا۔ وچ زمین اُتے گرپيا لیکن جبرائیل نے میرے توں کہیا، ”اے انسان! سمجھ لے کہ ایہ رویا آخری وقت دے لئی اے ۔“[۱۵] | ” |
دانی ایل دی غیب دانی
سودھودانی ایل نوں خداوند آنے والے وقت تے ہونے والے واقعات دا پہلے ہی توں بذریعہ خواب یا رویا وچ بتا دیندے سن جداں کہ کتاب دانی ایل وچ ذکر کیتا گیا اے: ”اے دانی ایل! ہن وچ تیرے پاس تینوں دسنے نوں آیا ہاں جو اگے چل کے تیرے لوکاں دے نال ہوئے نے والا اے۔ اوہ رویا اک آنے والے وقت دے بارے وچ اے ۔“[۱۶]
اسلام وچ
سودھو تفصیلی مضمون لئی ملاحظہ کرو: دانیال علیہ السلام
مذہبِ اسلام وچ دانی ایل نوں (عربی: دانیال) کہیا جاندا اے۔ مسلماناں دا خیال اے کہ دانیال علیہ السلام اک برگزیدہ نبی گزرے نيں جنہاں دا شمار 124،000 پیغمبراں وچ ہُندا اے۔ لیکن انہاں دا ذکر نہ ہی قرآن وچ اے تے نہ ہی حدیث وچ بلکہ انہاں دا ذکر صرف اسرائیلیات وچ ملدا اے۔ چونکہ انہاں دا ذکر نہ ہی قرآن وچ اے تے نہ ہی حدیثاں وچ ايسے لئی کچھ مکاتب فکر دے نزديک دانی ایل نبی نئيں سن ۔ بلکہ اللہ دے نیک ولی سن ۔
مسلماناں دی ادبیات وچ
سودھوابن ابی الدنیا نے اپنی سند دے نال عبد اللہ بن الہزیل توں بیان کیتا اے کہ دانی ایل دی کامیابی توں بعض درباری حسد کرنے لگے سن کیونجے دانی ایل اپنی ذہانت و قابلیت دی بنا اُتے رفتہ رفتہ بلند ترین مناصب اُتے پہنچ گئے سن ۔ درباریاں نے بادشاہِ وقت نوں دانی ایل توں بدظن کر کے دانی ایل نوں تبدیلی مذہب دا حکم دلوایا سی ۔ مگر دانی ایل نے انکار کر دتا سی ۔بخت نصر نے دو شیر پالے ہوئے سن ۔ تے بادشاہ نے اُنہاں شیراں نوں کنواں وچ بھُکھا کر کے ڈالیا سی ۔ فیر بخت نصر دانی ایل نوں قید کرکے لیایا تے اِنہاں نوں اس کنواں وچ ڈال دتا۔ لیکن شیراں نے دانی ایل نوں کچھ نقصان نئيں پہنچایا سی ۔ فیر دانی ایل نوں اللہ ﷻ
نے جِنّا عرصہ چاہیا اِنّا عرصہ اوتھے رکھیا مگر دانیال یا دانی ایل آخر اک انسان ہی سن ۔ انہاں توں بھکھ تے پیاس برداشت نہ ہوئی۔ اللہ ﷻ نے دانی ایل دی مدد کرنے دے لئی شام دے علاقے وچ ارمیاہ علیہ السلام اُتے وحی نازل فرمائی کہ ”اے ارمیاہ علیہ السلام! میرے بندے دانیال علیہ السلام دے لئی کھانے تے پینے دا انتظام کر“۔ارمیاہ علیہ السلام نے عرض کيتی ”اے اللہ وچ تاں ارض مقدسہ بیت المقدس وچ ہاں تے دانیال عراق دے شہر بابل وچ اے تے وچ اس دے کھانے پینے دا انتظام کِداں کراں گا؟“ فیر اللہ تعالیٰ نے وحی فرمائی کہ ”ارمیاہ علیہ السلام تسيں کھانے دی تیاری کرو اوتھے توانوں تے تواڈا تیار کردہ کھانا پہچانیا میرا کم اے “۔ ارمیاہ نے کھانا تیار کیتا اللہ تعالیٰ نے اپنے فرشتے نوں بھیجیا جس نے ارمیاہ تے انہاں دی تیار کردہ چیزاں نوں اوتھے بابل وچ کنواں دے پاس پہنچیا دتا۔ جدوں ارمیاہ کنواں دے اندر داخل ہوئے تاں دانیال نے سوال کیتا کہ ”تم کون ہو؟ تے ایتھے کِداں آئے ہو“
ارمیاہ علیہ السلام نے جواب دتا ”آپ دے رب نے مینوں آپ دی طرف بھیجیا اے “
دانیال نے کہیا ”کیا میرے رب نے مینوں یاد کیتا اے ؟“
ارمیاہ علیہ السلام نے جواب دتا ”ہاں“۔
دانیال علیہ السلام نے کہیا ”سب تعریفاں اللہ تعالیٰ دے لئی نيں جو اپنے یاد کرنے والےآں نوں بھولدا نہيں۔ تمام تعریفاں اللہ تعالیٰ دے لئی نيں جو اس توں امید وابستہ کردا اے۔ تمام تعریفاں اللہ تعالیٰ دے لئی نيں جو اسنوں کِسے دے سپرد نئيں کردا جو اس اُتے اعتماد کرے۔ تمام تعریفاں اللہ تعالیٰ دے لئی جو احسان دا بدلہ احسان توں دیندا اے۔ تمام تعریفاں اللہ تعالیٰ دے لئی نيں جو ساڈی پریشانی دے بعد ساڈی تکلیف نوں دور کردا اے۔ تمام تعریفاں اللہ تعالیٰ دے لئی نيں جو ساڈی اس وقت حفاظت کردا اے جدوں کہ ساڈی بد اعمالیاں دی وجہ توں اس توں گمان بُرا ہوجاندا اے۔ تمام تعریفاں اللہ تعالیٰ دے لئی نيں جس اُتے اسيں اس وقت وی امید قائم رکھدے نيں جدوں اسباب و ذرائع اسيں توں منقطع ہوجاندے نيں“۔[۱۷]
بہائیت وچ
سودھوبہائیت وچ دانی ایل نوں پیغمبر منیا جاندا اے۔[۱۸]
موت تے مزارِ دانی ایل
سودھودانی ایل دا آخری ذکر کتاب دانی ایل وچ کورش دے تیسرے سال وچ کیہ گیا اے۔ربی ذرائع نے ایہ تجویز دتی اے کہ اخسویرس شاہ فارس (المعروف ہتاک بابلی بمطابق کتاب آستر باب 4، 5) دے دور تک دانی ایل حیات سن، فیر اخسویرس دے شریر وزیر اعظم ہامان نے دانی ایل دا قتل کر دتا سی ۔[۱۹]
پہلی صدی دے یہودی مصنف، فلا ویس یو سیفس دے مطابق دانی ایل، ماد تے فارس دے بادشاہاں دی لاشاں پارتھیا، اكباتان دے ٹتے وچ موجود سن۔ بعد دے یہودی حکام نے کہیا اے کہ انہاں نوں شوش وچ دفن کیتا گیا سی ۔ مسلم ذرائع دے مطابق انہاں نے دانی ایل دا تابوت تستر دی فتح دے بعد دریافت کیتا سی انہاں نوں تابوت دے نال مصحف تے اک مٹکا وی ملیا سی ۔ جس وچ جربی، دراہم تے اک انگوٹھی سی۔ انگوٹھی اُتے اک نقش بنیا ہویا سی جس وچ دو شیر اک شخص نوں چاٹ رہے سن ۔ مسلماناں دے مطابق انہاں نے خلیفہ وقت عمر بن خطاب دے حکم اُتے دانی ایل دی دوبارہ تدفین ورگی۔ جنہاں نے دانی ایل نوں دفن کیہ اوہ ابو موسیٰ اشعری سن ۔ تے انہاں دے سوائے کِسے نوں وی معلوم نئيں ہوئے سکیا کہ دانی ایل کتھے دفنائے گئے۔ ابن کثیر اپنی تحریر قصص الانبياء وچ لکھدے نيں کہ:
“ | ابو موسیٰ اشعری رضی اللہ عنہ توں مروی اے کہ ميں نے چار قیدیاں نوں حکم دتا کہ اک نہر کھوداں انہاں نے اک نہر کھودی فیر اس دے درمیان وچ اک قبر کھودی فیر چاراں قیدیاں دی گردناں اڑاداں فیر اس طرح حضرت ابو موسیٰ دے سوا حضرت دانیال دی قبر توں کوئی واقف نہ رہیا۔[۱۷] | ” |
جو مزار شوش وچ دانی ایل توں منسوب اے سب توں مستند ايسے مزار نوں منیا جاندا اے۔ جس نوں ”شوشِ دانیال“ کہیا جاندا اے۔ کیونجے ابو موسیٰ اشعری دے مطابق انہاں نے دانی ایل نوں نہر دے درمیان وچ دفن کیتا سی ۔ جو مزار سوسن(شوش) وچ موجود اے اس دے آس پاس وی اک نہر موجود اے۔ اس دے علاوہ انہاں دے ناں توں کئی مزارات منسوب نيں جنہاں وچ بابل، کرکوک، مقدادیہ، مالمیر، ایران تے سمر قند، ازبکستان شامل نيں۔
حوالے
سودھو- ↑ (2002) "Daniel+is+not+mentioned+by+name+in+the+Quran"#v=onepage&q="Daniel%20is%20not%20mentioned%20by%20name%20in%20the%20Quran"&f=false Historical Dictionary of Prophets in Islam and Judaism. en:Scarecrow Press. ISBN 978-0-8108-6610-2.
- ↑ Stone, Michael E. (2011). "Daniel+does+not""prophetic+books"#v=onepage&q="Daniel%20does%20not""prophetic%20books"&f=false Ancient Judaism: New Visions and Views. Eerdmans. ISBN 978-0-8028-6636-3.
- ↑ دانی ایل 4-1:1: نبو کدنضر شاہ بابل سی ۔ نبو کد نضر نے یروشلم اُتے حملہ کیتا تے اپنی فوج دے نال اس نے یروشلم نوں چارو ں طرف توں گھیر لیا۔ ایہ انہاں دناں دی گل اے جدوں شاہ یہودا ہ یہویقیم دی حکومت دا تیسرا سال چل رہیا سی ۔ خداوند نے نبو کدنضر کو،شاہِ یہودا ہ یہو یقیم نوں شکست دینے دتا۔ نبو کدنضر نے خدا دی ہیکل دے کچھ سازومان نوں وی ہتھیا لیا۔ نبو کدنضر انہاں چیزاں نوں سنعار لے گیا۔ نبو کدنضر نے انہاں چیزاں نوں اس ہیکل وچ رکھوا دتا جس وچ اس دے دیوتاواں دی مورتیا ں سن۔ اس دے بعد بادشا ہ نبو کدنضر نے اسپنز نوں حکم دتا۔ اسپنز بادشا ہ دے خواجہ سراواں دا سردار سی ۔ بادشا ہ نے اسپنز توں کچھ اسرائیلی لڑکےآں نوں اپنے محل وچ لیانے دے لئی کہیا۔ نبو کدنضر چاہندا سی کہ بادشا ہ دے خاندان تے دوسرے اہم خانداناں توں کچھ اسرائیلی لڑکےآں نوں لا یا جا ئے۔ نبو کدنضر نوں صرف مضبوط تے ہٹے کٹے لڑکے ہی چاہیے سن ۔ بادشا ہ نوں بس ایداں دے ہی جوان چا ہئے سن جنہاں دے جسم وچ نوں ئی خراش تک نہ لگی ہوئے تے انہاں دا جسم ہر طرح دے عیب توں پاک ہوئے۔ بادشا ہ نوں خوبصورت،چست تے دانشمند نوجوان لڑکے چا ہئے سن ۔ بادشا ہ نوں ایداں دے لوکاں دی ضرورت سی جو باتو ں نوں جلدی تے آسانی توں سیکھنے وچ ما ہر ہون۔ بادشاہ نوں ایداں دے لوکاں دی ضرورت سی جو اس دے محل وچ خدمت دا کم کر سکن۔ بادشاہ نے اسپنز نوں حکم دتا کہ دیکھو انہاں لڑکےآں نوں کسدیاں دی بولی تے لکھیا وٹ ضرور سکھانا۔
- ↑ بائبل:عہدِ عتیق(عہد نامہ قدیم)،یرمیاہ 25:11
- ↑ بائبل:عہدِ عتیق(عہد نامہ قدیم)،دانی ایل 2-9:1
- ↑ بائبل:عہدِ عتیق(عہد نامہ قدیم)،دانی ایل 2:18
- ↑ بائبل:عہدِ عتیق(عہد نامہ قدیم)،دانی ایل 23-2:20
- ↑ بائبل:عہدِ عتیق(عہد نامہ قدیم)، دانی ایل 6:10
- ↑ بائبل:عہدِ عتیق(عہد نامہ قدیم)، دانی ایل 6:22
- ↑ بائبل:عہدِ عتیق(عہد نامہ قدیم)، حزقی ایل 14:14
- ↑ بائبل:عہدِ عتیق(عہد نامہ قدیم)،دانی ایل 1:17
- ↑ بائبل:عہدِ عتیق(عہد نامہ قدیم)،دانی ایل 1:20
- ↑ بائبل:عہدِ عتیق(عہد نامہ قدیم)،دانی ایل 2:19
- ↑ بائبل:عہدِ عتیق(عہد نامہ قدیم)، دانی ایل 2:48
- ↑ بائبل:عہدِ عتیق(عہد نامہ قدیم)،دانی ایل 17-8:15
- ↑ بائبل:عہدِ عتیق(عہد نامہ قدیم)، دانی ایل 10:14
- ↑ ۱۷.۰ ۱۷.۱ مصنف: امام حافظ عماد الدین ابو ابوالفداء ابن کثیر، مترجم: مولانا عبد الرشید، ماہتمام: معاذ حسن، اشاعت: اکتوبر 2011ء، کتاب: قصص الانبياء، تابع: گنج شکر پرنٹرز لاہور
- ↑ May, Dann J (دسمبر 1993)۔ The Bahá'í Principle of Religious Unity and the Challenge of Radical Pluralism. University of North Texas, Denton, Texas. p. 102.
- ↑ عہدِ عتیق (عہد نامہ قدیم)، تارجم شینی(Targum Sheini)، آستر، باب 4 تے 11
باہرلے جوڑ
سودھووکیمیڈیا کامنز چ مورتاں: دانی ایل |