آق قویونلو
آق قویونلو ترکمان نسل دا اک قبیلہ سی جس نے 1378ء توں 1508ء تک موجودہ مشرقی اناطولیہ، آرمینیا، آذربائیجان، شمالی عراق تے مغربی ایران اُتے حکومت کیتی۔
بازنطینی صحائف دے مطابق آق قویونلو ترکمان 1340ء توں اناطولیہ وچ موجود سن تے قرہ قویونلو حکومت دے بانی قرہ عثمان نے اک بازنطینی شہزادی نال شادی وی کررکھی سی۔
آق قویونلو نے پہلی مرتبہ 1402ء وچ حکومت حاصل کيتی جدوں امیر تیمور نے انہاں نوں شمالی عراق وچ دیار باکر توں نوازیا۔ طویل عرصے تک آق قویونلو اپنی سلطنت وچ توسیع نہ کرسکے کیونجے انہاں دا حریف ترکمان قبیلہ قرہ قویونلو عروج اُتے سی۔ اُتے 1467ء وچ اوزون حسن دے ہتھوں قرہ قویونلو دے جہان شاہ دی شکست دے بعد انہاں دی فتوحات دا آغاز ہويا۔
تیموری سلطان ابو سعید دی شکست دے بعد اوزون حسن بغداد تے خلیج فارس دے نال علاقے حاصل کرنے دے قابل ہويا۔ اوہ مشرقی ایران وچ خراسان تک پہنچ گیا۔ ايسے وقت عثمانی سلطنت مشرق دی جانب اپنی سرحداں وسیع کر رہی سی تے اس خطرے نوں محسوس کردے ہوئے آق قویونلو نے وسطی اناطولیہ قرہ مانیاں دے نال اتحاد کر ليا۔
1464ء وچ اوزون حسن نے عثمانیاں دے سخت ترین دشمن وینس توں عسکری امداد دی درخواست کيتی تے وعدےآں دے باوجود وینس نے اسنوں امداد نئيں بھیجی تے اوہ 1473ء وچ عثمانیاں دے ہتھوں شکست کھاگیا اُتے اس شکست توں آق قویونلو دی سلطنت ختم نہ ہوئی۔
1478ء توں 1490ء تک یعقوب دی حکومخ نے سلطنت نوں بچالیا لیکن اس دی وفات دے نال ہی سلطنت آخری ہچکیاں لینے لگی۔
1501ء وچ صفوی سلطنت دے نال ٹکراؤ آق قویونلو نوں مہنگا پيا تے اسنوں نخچیوان دے مقام اُتے جنگ وچ شاہ اسماعیل صفوی دے ہتھوں شکست ہوئی۔
1508ء وچ شاہ اسماعیل صفوی نے آق قویونلو حکومت دا مکمل خاتمہ کر دتا۔
آق قویونلو اک ترکمان قبیلہ سی ، جس نے 1378ء توں 1508ء تک موجودہ مشرقی اناطولیہ ، آرمینیا ، آذربائیجان ، شمالی عراق تے مغربی ایران تے حکومت کیتی ۔
تریخ
سودھوبازنطینی سلطنت دیاں دستاویزات دے مطابق آق قویونلو 1340ء چ اناطولیہ چ موجود سن ۔ آق قویونلو نے پہلی واری 1402ء چ حکومت حکصل کیتی جد امیر تیمور نے اینہاں نوں شمالی عراق تے دیار بکر دا علاقہ دتا ، طویل عرصے تک ایہہ اپنی سلطنت چ توسیع نا کرسکے کیونجے اینہاں دا حریف ترکمان قبیلہ قرہ قویونلو عروج تے سی ۔ تاہم 1467ء اوزون حسن دے ہتھوں قرہ قویونلو دے فرمانروا جہان شاہ دی شکست دے بعد اینہاں دی فتوحات دا آغاز ہوگئیا۔