اپیندر ناتھ اشک
اپیندر ناتھ اشک | |
---|---|
(ہندی وچ: उपेन्द्रनाथ अश्क) | |
جم | 14 دسمبر 1910 [۱][۲] |
وفات | 19 جنوری 1996 (86 سال)[۱][۲] |
شہریت | برطانوی ہندستان (–۱۴ اگست ۱۹۴۷) |
عملی زندگی | |
پیشہ | لکھاری ، ڈراما نگار |
پیشہ ورانہ زبان | ہندی [۴]، پنجابی ، اردو |
اعزازات | |
ترمیم |
اوپندرناتھ اشک उपेन्द्रनाथ अश्क | |
---|---|
جم | اوپندرناتھ دسمبر 14, 1910 جالندھر، ہندوستان |
موت | جنوری 19, 1996 الہ آباد، اترپردیش، بھارت |
قلمی ناں | اشک |
کم کِتہ | شاعر ، ناول نگار |
قومیت | ہندوستانی |
نسل | پنجابی |
صنف | ناول نگاری، ڈراما نگاری، افسانہ نگاری |
وڈے کم | گرتی دیواریں پلنگ قفس پرواہے |
وڈے اعزاز | سنگیت ناٹک اکیڈمی ایوارڈ |
اُپیندر ناتھ اشک (1910–1996) )[۵][۶][۷]پنجاب دے ہندی لکھاریاں چوں سبھ توں ودھ ساہت-روپاں وچّ لکھن والا اے۔
اشک نے اپنی شروعات اک پنجابی شاعر دے طور اتے کیتی فیر اردو چ لکھن لگا ، پر بعد چ منشی پریم چند دے آکھن اتے ہندی چ لکھن لگ پیا ۔
جم تے تعلیم
سودھواشک دا جم 24 دسمبر 1910 نوں جالندھر وکھے پنڈت مادھورام اتے ماں ممتا دے گھر ہویا۔ 1930 تک لاہور، پاکستان چ رہیا، بعد چ ہندستان جا وسیا[۸]۔
اشک نے ڈی.اے.وی. کالج `چوں بی.اے. پاس کیتی اتے لاہور توں وکالت دی ڈگری حاصل کیتی پر ساہت پرتے ودھیرے رجھان صدقہ پریکٹس نہیں کیتی۔
مڈھلا جیون
سودھواشک دا جنم بھارتی پنجاب دے نگر جالندھر وچّ ہویا۔ جالندھر وچّ مڈھلی سکھیا لیندے سمیں 11 سال دی عمر توں ہی اوہ پنجابی وچّ تکبندی کرن لگا سی۔ گریجئیشن دے بعد اس نے نے پڑھاؤن دا کم شروع کیتا اتے قانون دا امتحان پاس کیتا۔
اشک نے اپنا ساہتی جیون اردو لکھاری وجوں شروع کیتا سی پر بعد وچّ اوہ ہندی دے لکھاری دے روپ وچّ ہی مشہور ہوئیا۔ 1932 وچّ منشی پریمچندر دی صلاحَ اتے اوس نے ہندی وچّ لکھنا شروع کیتا۔ 1933 وچّ اوس دا دوجا کہانی مجموعہعورت دی فطرت شائع ہویا جسدا دیباچہ منشی پریمچند نے لکھیا۔ اوس دا پہلا شعری مجموعہ پربھات پردیپ 1938 وچّ شائع ہویا۔ بمبئی وسوں دوران اشک نے فلماں دی کہانیاں، پٹکتھاواں، سنواد اتے گیت لکھے اتے تنّ فلماں وچّ کم وی کیتا پر چمک-دمک والی زندگی اوس نوں راس نہی آئی۔ 19 جنوری 1996 نوں اشک دی موت ہوگئی۔ اوس نوں 1972 دے سوویت لینڈ نہرو انعام نال وی نوازیا گیا۔
اپیندرناتھ اشک نے ساہت دی عامَ طور تے ساریاں ودھاواں(صنفاں) وچّ لکھیا اے، پر اوس دی مکھ پہچان اک کہانی کار وجوں ہی اے۔ شاعری، ڈرامہ، یاد، ناول، کہانی، تنقید وغیرہ دے مدان وچّ اوہ خوب سرگرم رہیا۔ عامَ طور تے ہر صنف وچّ اوس دیاں اک-دو اہم اتے الیکھنی رچناواں ہون اتے وی اوہ مکھ طور تے کہانی کار ہن۔ اوس نے پنجابی وچّ وی لکھیا اے، ہندی-اردو وچّ پریمچند توں مگرلے کتھا-ساہت وچّ اوس دا خاص حصہ اے۔ جویں ساہت دی کسے اک صنف نال اوہ بجھکے نہیں رہے اسے طرحاں کسے ودھا(صنف) وچّ اک ہی رنگ دیاں رچناواں وی اوہناں نے نہیں کیتیاں۔ [۹] سماج وادی روایت دا جو روپ اشک دے ناولاں وچّ ملدا اے اوہ اوس پاتراں(کرداراں) راہیں پیدا ہندا اے جنہاں نوں اوس نے اپنی تجربہ کار سوچ اتے وچتر بیانی سٹائل راہیں پیش کیتا اے۔ اشک دے انسانی چنتن دے پکھ نوں ویکھ کے ایہی سر نکلدا اے کہ اوس نے اپنے پاتراں(کرداراں) نوں شلپی دی بریک نظر نال تراشیا اے، جسدی اک - اک ریکھا توں اسدی محنت دا پرمان پرتکھ ہندا اے۔[۱۰]
ساہتی جیون
سودھواشک نے ساہتی جیون دی شروعات پنجابی شاعری توں کیتی۔ بعد چ اردو چ لکھن لگا پر بعد چ منشی پریم چند دے آکھن اتے ہندی چ لکھن لگ پیا ۔ اس دی پہلی نظم 1926 چ شائع ہوئی۔ اس دا پہلا ہندی کہانیوں دا مجموعہ "جدائی کی شام کے گیت" لاہور توں چھپیا۔ ہندستان چ وکھ وکھ اخباراں تے رسالےآں چ لکھدے رہے۔ 1941 توں 1945 تک آل انڈیا ریڈیو چ رہے ۔ بمبئی چ رہن مگروں فلم ول آئے تے کئی فلماں دی کہانیاں تے اسکرین پلے لکھے۔ اس دے علاوہ دوستوفسکی تے او نیل دیاں لکھتاں دے ترجمے وی کیتے۔ کجھ چر مگروں الہ آباد آ وسے۔ اوتھے "نیلاب پرکاش" دے ناں توں اشاعتی ادارہ قائم کیتا[۸]۔ اوپندر ناتھ اشک اپنی لکھتاں چ پنجاب دی روز دے پینڈو جیون دی عکاسی بڑے خوبصورت انداز چ کردے نیں۔ اشک افسانےآں چ پاپی، کونپل، پلنگ تے ڈرامےآں چ چھٹا بیٹا، انجو دیدی تے قید بوہت مشہور ہوئے ۔
اشک دے ساہتی روپ
سودھو86 سال دی لمی عمر چ اپیندر ناتھ اشک نے اک سو توں ودھ کتاباں ہندی پاٹھکاں نوں پردان کیتیاں۔
ناول نگار
سودھومڈھلے طور تے اشک اک شاعر سی پر اس دی پہلی چھپی کتاب ایک رات کا نرک اک ناول سی۔ ستاروں کے کھیل، گرتی دیواریں، گرم راخ، بڑی بڑی آنکھیں، پتھر ال پتھر دے نال ہی اشک نے شہر میں گھومتا آئینہ، چیتن، ایک ننھی قندیل، باندھو نہ نانوَ، نمشا، چندرا دے ناں وی جدید ہندی ناول دے اتہاس وچّ درج ہن۔ چھوٹے بڑے لوگ، دھولا گھاٹ کی چھایا میں اتے نیلا مجھے معاف کر دو ناول وی پاٹھکاں ولوں صلاحے گئے ہن۔ گونجدا پنجاب، پنجابی سبھیاچار، میلے-تیوہار، رہُ-ریتاں اپیندر ناتھ اشک دے ناولاں دی خاصیت اے۔ ہڈّ بیتی نوں دلچسپ قصہ بنا کے کلا نال ناول چ ڈھالنا اشک دی خوبی رہی اے۔ پنجاب دے لوک-گیت، سٹھنیاں، بجھارتاں اشک دے ناولاں وچّ گندیاں ہوئیاں ہن۔
کہانی کار
سودھوناول وانگ کہانی دے کھیتر `چ وی اشک نے اہم یوگدان پایا اے۔ پنجرہ، جدائی کی شام کا گیت، کالے صاحبَ، بینگن کا پودا، پلنگ، کہانی لیکھکا اور جیہلم کے سات پل تکّ کتھا سنسار وچّ اشک نے اک موڑ قایم کیتا۔بشنیاں، دو دھارا، آکاش چاری، روبداب، واسنا کے سور جہے کہانی محموعےآں توں بعد اشک دے ابال اور انی کہانیاں، پلنگ، چاچا رام دتا، دوردرشی لوگ جہے مجموعے چھپے ہن۔ میری سریشٹھ کہانیاں، لوک پرء کہانیاں، میری چرچت کہانیاں اشک دے کجھ ہور سنکلن ہن جنہاں دا ملانکن پاٹھکرماں چ کیتا جاندا اے۔ اشک نے لمیاں تے چھوٹیاں، چرچت تے اثردار، وواد پیدا کردیاں بہت کہانیاں لکھیاں۔ سماجی دمبھ اتے دوگلی پرورتی نوں اس نے اپنے پاتراں راہیں بخوبی ننگا کیتا اے۔
ڈرامہ نگار
سودھوناٹک کار اشک دا دبدبا پنجاب چ اتے پورے دیس چ وی منیا جاندا رہا کیونکہ اس نے ریڈیو لئی، کورس لئی، پاٹھک لئی اتے تھیٹر لئی کئی درجن ناٹکاں، اکانگیاں(اک ایکٹ پلے) دی رچنا کیتی۔ 1937 چ جےَ پراجی توں بعد سورگ دی جھلک، چھٹھا بیٹا، پینترے، قید اور اوڈان، بھنور، انجو دیدی ناٹک چرچت رہے۔ الگّ الگّ راستے (بدلیا روپ)، لوٹا ہوا دن، بڑے کھلاڑھی، سات پل جہے ناٹکاں توں اڈّ اکانگی سنسار `چ چرواہے، دیوتاؤ کی چھایا میں، پردہ اٹھاؤ پردہ گراؤ، اندھی گلی، صاحبَ کو زکام ہے، پکا گانا، سوکھی ڈالی جہے اکانگی سنکلناں توں لے کے نئے رنگ ایکانکی، لکشمی کا سواگت، سریشٹ ایکانکی، طوفان سے پہلے، اندھی گلی، مکھڑا بدل گیا نامی رچناواں وچّ پروارک، سماجک، راجنیتک تے آرتھک وینگ سرجے گئے ہن۔
اپیندر ناتھ اشک بھاوک پر کھلھی، کھرھوی گلّ کرن والے ساہتکاراں چوں سی۔ سنکیت دا اوہ پردھان سمپادک سی۔ کملیشور اتے مارکنڈے اس نال سمپادک وجوں کم کردے سن۔
شاعر
سودھوکویتا دے کھیتر وچّ اشک دیاں اک درجن توں ودھ کتاباں ہن۔ 1937 چ پرات پردیپ توں شروع کر کے ارمیاں، برگد کی بیٹی، دیپ جلیگا، چاندنی اور اجگر، سڑکوں پے ڈھلے سائے، خوجا ہوا پربھا منڈل، ادرش ندی، پیلی چونچ والی چڑیاں کے نام، سورگ لوک تل پر ہے، ایک دن آکاش نے کہا اتے جدید شاعرشامل ہن۔ اشک نے کجھ لکھتاں، کتاباں دا ترجمہ وی کیتا۔ مضمون نگار اشک نوں اس دے بولی گیان اتے سٹائل، شلپ لئی وی یاد کیتا جاندا اے۔کھونے اور پانے کے بیچ، استاد دی جگہ خالی ہے، چھوٹی سی پہچان، کچھ دوسروں کے لیئے نامی رچناواں وچّ ہاسرس، وینگ- کٹاخش، اتے چنتن وی شامل اے۔
ساکشاتکار اور وچار، کہانی دے ارد- گرد، گرتی دیواریں، درشٹی پرتِ درشٹی، آمنے سامنے، ہم کہیں آپ کہیں، ووادوں کے گھیرے میں کجھ ہور الیکھیوگ کتاباں ہن۔ اشک دا وچار اتے اس دی سوچ صاف سی۔ لاگ لپیٹ توں بناں گلّ کرن دی کلا وی اس کول سی۔
پرتندھ ایکانکی، نئے رنگ ایکانکی، کاوَ سنکلن تے کہانیاں دے کئی سنکلن اس نے سمپادت کر کے نیلابھ پرکاشن توں وی چھپوائے۔ اشک دا بہتا ساہت نیلابھ پرکاشن توں ہی چھپیا، جس دا کم اس دی بیوی کوشلیا اشک دیکھدی رہی۔ چہرے انیک، آسماں اور بھی ہے، زیادہ اپنی کم پرائی، ریکھائیں اور چتر، پرتوں کے آر پار، شکایتیں اور شکایت تے فلمی جیون کی جھلکیاں سمیت، اشک دیاں پستکاں کئی دسحدے ماپدیاں ہن۔ پریت نگر وچّ گربخش سنگھ دے سدے تے اردو تے پنجابی پریتلڑی دا کم ویکھدیاں اشک نے بڑی بڑی آنکھیں، جیہا سفل ناول وی سرجیا۔ پنجابی جن-جیون، پینڈو تے شہری پنجاب، پنجابی کردار اشک دیاں لکھتاں `چ مونہوں بولدے ہن۔ لاہور، جالندھر، امرتسر، دلی، الہٰ آباد بارے تاں اس نے کھلھ کے چرچہ کیتی ہی اے۔
لکھتاں
سودھوافسانہ
سودھو- عورت کی فطرت
- پلنگ
- قفس
- پرواہے
- کونپل اور دوسرے افسانے
ڈرامے
سودھو- پاپی
- چھٹا بیٹا
- انجو دیدی
- قید بہت
- بھنور
- اڑان
- الگ الگ راستے
ناول
سودھو- گرتی دیواریں
- ستاروں کے کھیل
- گرم راکھ
- بڑی بڑی آنکھ
شاعری
سودھو- دیپ جلے گا
- چاندنی رات اور اجگر
انعام
سودھواشک نے اکادمی پرسکار (1976)، شرومنی لیکھک پرسکار (1976)، سوویت لینڈ نہرو پرسکار (1980)، ایفرو ایشیائی لوٹس پرسکار (1983)، بھارتی صدر ولوں پدم بھوشن، دلی سرکار دا سلانہ پرسکار، سنگیت ناٹک اکادمی ایوارڈ تے اکادمی فیلوشپ حاصل کیتے۔[۱۱]
موت
سودھواوپندر ناتھ اشک 19جنوری 1996 نوں الہ آباد، اترپردیش، ہندستان میں 85 سال دی عمر چ فوت ہو گئیا[۸]۔
حوالے
سودھو- ↑ ۱.۰ ۱.۱ http://data.bnf.fr/ark:/12148/cb14485498x — اخذ شدہ بتاریخ: ۱۰ اکتوبر ۲۰۱۵ — مصنف: Bibliothèque nationale de France — اجازت نامہ: Open License
- ↑ ۲.۰ ۲.۱ Brockhaus Enzyklopädie online ID: https://brockhaus.de/ecs/enzy/article/ashk-upendranath — subject named as: Upendranath Ashk — اخذ شدہ بتاریخ: ۹ اکتوبر ۲۰۱۷
- ↑ مدیر: الیگزنڈر پروخروف — عنوان : Большая советская энциклопедия — اشاعت سوم — باب: Ашк Упендранатх — ناشر: The Great Russian Encyclopedia
- ↑ http://data.bnf.fr/ark:/12148/cb14485498x — اخذ شدہ بتاریخ: ۱۰ اکتوبر ۲۰۱۵ — مصنف: Bibliothèque nationale de France — اجازت نامہ: Open License
- ↑ [۱] Archived 2014-01-01 at the وے بیک مشین INDIAN COUNCIL FOR CULTURAL RELATIONS, Annual Report April 2010 – March 2011
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Kuldip Kalia (30 January 2000). "Atal Behari Bajpai you said?". The Tribune, Chandigarh, India. http://www.tribuneindia.com/2000/20000130/spectrum/books.htm#3. Retrieved on ۱۴ جنوری ۲۰۱۳.
- ↑ ۸.۰ ۸.۱ ۸.۲ اوپندر ناتھ اشک-مصنف کا تعارف، اردو ڈائجسٹ لاہور، اپریل 2011ء
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ یوگیشور کور، سروت : بال وشوکوش (بھاشا، ساہت اتے سبھیاچار)، پبلیکیشن بیورو، پنجابی یونیورسٹی، پٹیالہ