بلدیو سنگھ سڑکناما
 | |
|---|---|
_Punjabi_writer.jpg) | |
| جم | 1942 چند نوا موگا، پنجاب (بھارت) |
| کم کِتہ | ناول نگار |
| بولی | پنجابی |
| قومیت | بھارتی |
| نسل | پنجابی |
| مضمون | سماجی جیون |
| وڈے کم | ڈھاہوا دلی دے کنگرے |
بلدیو سنگھ سڑکناما (جم 1942-) کجھ ویلے سرکاری ماسٹر وی رہیا۔ اسنے ایم.اے.بی.ایڈّ. حاصل کیتی۔ لما چر ٹرکّ ڈرائیوری کیتی اتے پھر ٹرانپورٹر بنیا۔
سڑکناما
سودھوبلدیو سنگھ محض بلدیو سنگھ نہیں، اوہ سڑکناما وی اے، لال بتی وی، انداتا وی اے۔ ہر رچنا اس دے ناں نال جڑ جاندی اے۔ بلدیو سنگھ اک بل شالی گلپکار اے۔ بلدیو سنگھ دے پڑھن آلےآں دا گھیرا بہت وڈا اے۔ اس دی ہر رچنا بل شالی کیوں ہندی اے؟ صاف اے کہ بلدیو سنگھ کول نجی انوبھوَ (تجربہ)، جیون تجربے اتے گیان بودھ بہت زیادہ اے۔ دوجا اس کول جیون اتے دنیا دا علم اے۔ اس دی ہر رچنا سدھے جاں اسدھے چیتنتا دندی اے۔ اوہ اپنے ساہتی اتے سماجی کردار اتے کھرا اتردا رہا اے۔ ایہناں کارناں کرکے ہی بلدیو سنگھ دی ہر رچنا ہی بل شالی ہندی اے۔ اس دی مقبولیت دے کارن وی ایہو نیں۔
ساہت سرجن
سودھوبلدیو سنگھ تیہہ-بتی سالاں توں ساہت سرجن کر رہا اے۔ نرنتر لکھنا اک کٹھن کم اے، پر بلدیو اپنی ہمت کارن اجیہے کٹھن کم نوں کر رہا اے۔ بلدیو تاں پنجاب دے کالے دور وچّ وی تھڑکیا نہیں، اس نوں نجی زندگی دیاں مشکلاں اتے سمسیاواں وی لکھن توں روک نہیں سکیاں۔ اس نوں میں ساہت دا کل وقتی لکھاری کیہا کردا ہاں۔ اس نے جتھے کتھا-کھیتر وچّ اپنے ناں دی موہرچھاپ لائی اے، اتھے اس نے ناٹک-کھیتر وچّ وی ذکریوگ اتے مہمایوگ رچناواں ساہتک-پڑتک نوں پردان کیتیاں نیں۔ ایہناں کھیتراں توں علاوہ اوہ ناولی-کھیتری وچّ ساڈے سمیاں ‘چ سبھ توں ودھ مشہور اے۔ کتھا، ناٹک اتے ناول تناں کھیتراں وچّ ہی اس دے ناں دی طوطی برابر بولدی اے۔
کہانیاں، ناٹکاں اتے ناولاں
سودھواس نے کافی گنتی وچّ کہانیاں، ناٹکاں اتے ناولاں دی رچنا کیتی اے، پر اس دی ہر رچنا کلا پکھوں بھنّ اتے وکھری اے۔ کمال دی گلّ ایہہ ہے کہ وشے-وستو دا کسے وی رچنا وچّ دہراؤ نہیں۔ اس دی کوئی رچنا بھاشا اتے بولی پکھوں مار نہیں کھاندی۔ ہر رچنا دی اپنا سٹائل اتے اپنا انداز اے۔ اس دی ہر رچنا روچک اے، اس توں بناں اس دی ہر رچنا کوئی نہ کوئی سوال چھڈدی اے، کوئی نہ کوئی سنکیت (پیغام) دندی اے، کوئی نہ کوئی راہ وکھاؤندی اے، چیتنا پردان کردی اے۔ بلدیو انتی، پرورتن اتے سماج واد چاہندا اے، پر اس دی کوئی رچنا معرکیبازی جاں نعر ےبازی دی لخائک نہیں۔ اوہ اپنی گلّ، اپنا پکھ، اپنے وچار اسدھے ڈھنگ (سہجمئی ڈھنگ نال) نال کہن ‘چ یعقین رکھدا اے۔ بلدیو سنگھ دی کسے کلا-کرتی ‘چ پھوکا آدرشواد نہیں، تلخ زمینی حقیقتاں اتے تارکک وچاردھارا نوں ہی اوہ اپنیاں رچناواں دے کیندر وچّ رکھدا اے۔ بلدیو دی کسے کتھا، ناٹک جاں ناول ‘چ فوٹوگرافک یتھارتھ نہیں،ن۔ غورطلب پکھ ایہہ اے کہ جد اوہ نوَ-یتھارتھ دی ابھویکتی کر رہا ہندا ہے تاں اوہ اس یتھارتھ ‘چوں اس پکھ، پہلو، زج جاں ورتارے نوں ابھار رہا ہندا ہے، جو اگانھ ودھو، ہاندرو، صحت مند اتے تارکک ہندا ہے۔ بلدیو ہر رچنا سہج-متیج لکھدا ہے، اس دے باو جود اوہ سچیت وی رہندا ہے کہ کدھرے کوئی غلطی نہ ہو جاوے، جہڑی اس دی کیتی محنت نوں ہی مٹی ‘چ ملا دیوے۔ لکھن ویلے اتے چھاپن ویلے اوہ کاہل نہیں کردا۔ اوہ خود وی کسے پکھ، پہلو، زج جاں ورتارے نوں پرستت کرن سمیں سو وار سوچدا ہے۔ اوہ آلوچکاں اتے بدھیجیویاں نال وی صلاح-مشورہ کرن ‘چ اپنی کدے ہیٹھی نہیں سمجھدا۔ میرے ورگے آلوچکاں توں وی اوہ صلاحَ لے لیندا ہے۔ بلدیو اک نمر شخصیت ہے۔ ہؤمے نونو اوہ نیڑ نہیں فٹکن دندا۔ عامَ کرکے ساڈے لیکھک اپنے آپ نوں شاہکار لیکھک کہا کے خوش ہندے ہن۔ اجیہے لیکھک ہر سمیں اپنی ہؤمیوادی دھارنا نوں ہکّ نال لائی پھردے رہندے ہن۔ بلدیو بطور لیکھک مہان ہے، پرنتو اوہ اپنے آپ نوں نہ مہان کہاؤندا ہے، نہ کہندا ہے۔ اس کرکے کیہا جا سکدا ہے کہ بلدیو سنگھ ‘بلدیو سنگھ’ ہی ہے۔ اس دیاں رچناواں ‘رچناواں’ ہی ہن۔
ڈرائوری کردیاں جد لکھنا شروع
سودھوبلدیو سنگھ نے کلکتے رہندیاں، ڈرائوری کردیاں جد لکھنا شروع کیتا تاں سبھ توں پہلاں کہانی رچی۔ ہولی-ہولی اس نے کہانی-کھیتری وچّ اپنا وڈا تھاں گرہن(حاصل) کر لیا۔ بلدیو سنگھ نے اپنیاں کہانیاں ‘چ سبھ توں ودھ سماج دے معاشی نقطے نوں کیندر(مرکز) وچّ رکھیا اے، کیونکہ بلدیو سنگھ لئی اک سماج دی معیشت ہی پرمکھ آدھار اے۔ اس ٹٹ-بھجّ رہی معیشت کارن ہی کسے سماج دے پرمکھ اسار سبھیاچار دی ویاپک ٹٹ-بھجّ ہندی اے۔ بلدیو سنگھ نے کھنڈت ہو رہے بھائیچارے، سانجھ، ملورتن اتے پیار نونو وی وشا-وستو بنایا اے۔ بلدیو سنگھ دیاں بہہتیاں کتھاواں رشتیاں ‘چ پیدا ہو رہے دونداں، تناواں اتے ٹکراواں ‘تے ہی مشتمل نیں۔ سماجی، سبھیاچاری، راجنیتی، دھارمی اتے معاشی پہلوآں توں بناں بلدیو نے ساڈے سماج دی منوسرنچنا اتے منو-ستھتی نوں وی اپنیاں کہانیاں ‘چ درج کیتا اے۔ بلدیو دیاں کہانیاں وشا-وستو پکھوں ہی نہیں، کلا اتے سہج پکھوں وی بیش قیمتی نیں۔
ناولاں دی لسٹ
سودھوبلدیو سنگھ دے ناولاں دی لسٹ وی کافی لمبی ہو چکی اے۔ دوسرا ہیروشیما، سولی ٹنگے پہر، کلری دھرتی، جی.ٹی. روڈ، کچیاں کندھاں وغیرہ ناول ٹرانسپورٹ کتے، ڈرائیوری کتے، نکسلی مسئلے اتے سیمانت کسانی نال سبندھت نیں۔
‘لال بتی’ ناول
سودھو‘لال بتی’ ناول دی چرچہ بہت زیادہ ہوئی۔ ایہہ ناول ویسواگمنی دا کرور یتھارتھ ہے۔ اس توں بعد اس دا ناول ‘انداتا’ بہت چرچت ہویا، جو پنجاب دی سیمانت کسانی (جو نرنتر کنگال ہو رہی ہے) دے سنکٹ دا کڑوا اتے کرور یتھارتھ ہے۔ اس توں بعد بلدیو سنگھ، ڈاکٹر. ٹی.آر. ونود دے کہن ‘تے اتہاسی ناول لکھن لئی پریرت ہویا۔ پنجواں صاحب زادہ (سکھ اتہاس ‘چ انگولے مہانائک نال سبندھت)، ستلج وہندا رہا (شہید بھگت سنگھ دے جیون ‘تے آدھارت)، ڈھاہواں دلی دے کنگرے (لوک نائک دلا بھٹی دے جیون ‘تے آدھارت)، مہابلی سورا (بندہ سنگھ بہادر دی جیونی) وغیرہ اس دے غورطلب اتہاسی ناول نیں۔ پنجابی اتہاس دے چار مہانائکاں بارے لکھنا سوکھا کم نہیں سی۔ ایہناں مہانائکاں دے جیون نال بہت ساریاں متھاں جڑیاں ہوئیاں سن اتے ایہناں دے جیون ‘چ بہت ساریاں بھرانتیاں پئیاں سن۔ بلدیو نے ایہناں متھاں اتے بھرانتیاں نوں خارج وی کیتا اتے جو سچ سی، اس نوں ساڈے سنمکھّ رکھیا۔ بلدیو سنگھ نے اتہاس نوں تارکک ڈھنگ نال واچن لئی سانوں اک درشٹی دتی اے۔ میری دھارنا اے کہ بلدیو سنگھ نوں ‘انداتا’ ناول لکھن ‘تے ہی ساہت اکادمی انعام ملنا چاہیدا سی۔ ‘انداتا’ اتے جے نہیں دتا گیا تاں ‘پنجواں صاحب زادہ’ ناول ‘تے مل جانا چاہیدا سی۔ اویں ہی ‘ستلج وہندا رہا’ ناول نوں وی انگولیا کیتا گیا۔ ‘ڈھاہواں دلی دے کنگرے’ ناول اپر ساہت اکادمی انعام ملنا بھاویں بلدیو سنگھ دی پراپتی ہے، پرنتو اس دے پاٹھکاں نوں نراشا ہوئی ہے، کیونکہ اس نوں انعام بڑی دیر بعد دتا گیا اے، جو کافی پہلاں ملنا چاہیدا سی۔ اگے توں ساہت اکادمی دے کرتیاں-دھرتیاں نوں میرٹ ولّ دھیان دین دی لوڑ اے، یاریاں پال کے توئے-توئے کراؤن توں بچیا جانا چاہیدا اے۔ بلدیو سنگھ دا اک ہور ناول کامریڈ رلدو خاں دے جیون اپر آدھارت چھپ چکا اے، جس دا سرلیکھ اے—’میں پاکستان نہیں جانا’۔ ‘انداتا’ ناول دا دوجا بھاگ وی اسے ورھے آؤن دی سمبھاونا(امید) اے۔ ساڈے لئی اک خوشی دی گلّ ہے کہ بلدیو سنگھ اس توں بعد اک چڑھدا ناول رچ رہا اے۔ سانوں کامنا کرنی چاہیدی اے کہ اوہ اداں ہی لکھدا رہے، جس نال پنجابی ساہت ہور امیر ہووے۔