فرخندہ لودھی
| فرخندہ لودھی | |
|---|---|
| جم | سنہ 1937 (عمر 87–88 سال)
|
| وفات |
|
| عملی زندگی | |
| مادر علمی | پنجاب یونیورسٹی |
| پیشہ | لکھاری ، افسانہ نگار |
| پیشہ ورانہ زبان | پنجابی |
 باب ادب
| |
ترمیم  | |
فرخندہ لودھی (پیدائشی ناں: فرخندہ اختر)، پنجاب، پاکستان دی اردو تے پنجابی لکھاری سی۔ اوہناں دا شمار صف اوّل دے افسانہ نگاراں تے ناول نگاراں وچ ہُندا اے۔
نِجی زِندگی
سودھوفرخندہ اختر 21 مارچ 1937ء نوں ساہیوال وچ پَیدا ہوئِیاں۔ آباؤ اجداد دا تعلق ہشیارپور توں سی۔ اوہناں دے والد محکمہ پولیس وچ ملازم سی تے ساہیوال وچ ملازمت دے سِلسلے وچ مقِیم سی۔ قیام پاکستان مگروں اوہناں دے خاندان نے ہشیارپور چھڈ کے ساہیوال وچ مُستقِل رہائش اِختیار کرلئی۔
فرخندہ نے 1951ء وچ مڈل، گورنمنٹ گرلز ہائی سکول توں میٹرک تے گورنمنٹ کالج برائے خواتین سے بی۔اے پاس کِیتا۔ 1958ء وچ لاہور آگئِیاں تے پنجاب یونیورسٹی توں لائبریری سائنس وچ ڈپلوما حاصل کرکے محکمہ تعلیم وچ ملازم ہوگئِیاں۔ اوہناں نُوں 1958ء وچ کوئین میری کالج لاہور وچ بطَور لائبریریئن چودہویں سکیل وچ ملازمت مل گئی۔ جیہدی بنیادی تنخواہ اس ویلے 170 روپے ماہوار سی۔ 1963ء وچ اوہناں نے ایم-اے اردو تے 1974ء وچ ایم-اے لائبریری سائنس دے امتحان پاس کرلئے۔ بعد وچ فرخندہ لودھی نے پاکستان گورنمنٹ کالج لاہور بطور لائبریریئن جوائن کرلیا۔ فرخندہ لودھی 1997ء وچ 60 سال دی عُمر وچ چیف لائبریرین دی حیثیت توں 18ویں گریڈ وچ ریٹائر ہوگئیاں۔ فرخندہ لودھی دا ویاہ 15 اگست 1961ء نوں شعبہ اردو گورنمنٹ کالج لاہور دے پروفیسر صابر لودھی دے نال ہویا تے فرخندہ اختر، فرخندہ لودھی کہلاؤن لگ گئِیاں۔
ادبی سفر
سودھوکہانی تخلیق کرن دی صلاحیت اوہناں نُوں اللہ دی طرفوں ودیعت ہوئی سی۔ فرخندہ نے اک افسانہ "شکستہ شاخ" دے عنوان توں 1953ء وچ لِکھیا۔ بعد وچ پریم چند، سعادت حسن منٹو، راجندر سنگھ بیدی تے عصمت چغتائی دے افسانیاں دے مطالعے نے افسانہ لکھن دے شَوق نُوں مزِید جلا بخشی۔ اس سال جنوری 1966ء دے شمارے وچ ڈاکٹر وزیر آغا دا نواں رسالہ "اوراق" منصہ شہود اُتے آیا تاں اوہدے وچ فرخندہ لودھی دا اک افسانہ "پاربتی" وی شامل سی۔ اس توں پہلاں اوہ غیر معرُوف سی لیکن "پاربتی" دی اشاعت نے ادبی دُنیا اوہناں دی طرف متوجہ کر دِتا۔ "پاربتی" دی اشاعت نے فرخندہ لودھی نُوں شہرت عطاء کِیتی تے اوہ اوّل درجے دے افسانہ نگاراں دی صف وچ نمایاں مقام اُتے نظر آؤن لگِیاں۔ فرخندہ لودھی دے افسانیاں دی پہلی کتاب "شہر کے لوگ" شائع ہوئی تاں اوہدا پیش لفظ وزیر آغا نے لِکھیا جو کِسے اعزاز توں گَھٹ نہیں سی۔ اس کتاب وچ 1965ء توں 1968ء تک دے افسانے تاریخ وار شامل سی۔ فرخندہ لودھی دے افسانیاں دے پنج مجمُوعے اوہناں دی زِندگی وچ شائع ہوگئے سی۔ جیہناں وچ "شہر کے لوگ"، "آرسی"، "خوابوں کے کھیت"،" رومان کی موت"،"جب کٹورا بجا" شامل نیں۔ اک ناول "حسرتِ عرض تمنا" دے نام توں شائع ہویا۔ فرخندہ لودھی نے بچیاں دِیاں کہانِیاں دا اک مجمُوعہ جیہدا نام "پیار کا پنچھی" سی، وی لِکھیا۔ اس مجمُوعے وچ شامل کہانیاں بچیاں دی نفسیات نوں ملحُوظ رکھدے ہوئے تخلیق کِیتِیاں گئِیاں۔ فرخندہ لودھی دے فن دی اک ہور جہت اوہناں دی ترجمہ کاری اے۔ اوہناں نے دُنیا دے وڈے تخلیق کاراں دے ناول تے افسانے اردو وچ منتقل کرن دی بجائے بچیاں دے ادب دے ترجمے نُوں ترجِیح دِتی۔ اس مقصد لئی اوہناں نے چین، ناروے، ترکی، انگلستان تے شمالی افریقا دے مصنفین دا اِنتخاب کِیتا تے اوہناں دِیاں کہانِیاں دے متعدد مجمُوعے اردو وچ پیش کِیتے۔ اوہناں وچ اک ناولٹ "Call of the wild" وی شامل اے، جیہدا مصنف جیک لنڈن اے۔ فرخندہ لودھی نے اوہدا ترجمہ "ویرانے کی صدا" دے عنوان توں کِیتا۔ اس اُتے نظرثانی ڈاکٹر سہیل احمد خاں نے کِیتی۔
اوہناں نے اپنی ماں بولی پنجابی زبان نُوں وی اپنی تخلِیق کاری وچ پُوری اہمِیت دِتی۔ 1984ء وچ اوہناں دے پنجابی افسانیاں دا پہلا مجمُوعہ "چنے دے اوہلے" چھپیا تاں فرخندہ لودھی نُوں اس کتاب دی اشاعت اُتے ایوارڈ توں نوازیا گیا۔ دُوسرا مجموعہ "پردے وچ تریڑاں" دسمبر 1995ء تے تِیسرا مجمُوعہ "کیوں" 2006ء وچ شائع ہویا۔ 2002ء وچ اوہناں نُون "ورلڈ پنجابی ادبی کانگریس ایوارڈ " توں نوازیا گیا۔ 1969ء وچ اوہناں نے ریڈیو پاکستان دے مشہور پروگرام "پنجابی دربار" لئی کہانیاں لِکھِیاں تے آپ ہی سنا کے نشر وی کِتِیاں۔ اوہناں نے ریڈیو لئی دو ڈرامے "دُوجی آواز" تے "گمنام ستارے" لِکھے۔ حکُومت پاکستان ولّوں فرخندہ لودھی دی اردو تے پنجابی ادب دے فروغ دے اعتراف وچ تمغہ حسن کارکردگی وی مِلیا۔ اوہناں نے پنجابی ادب وچ اپنا بھرپُور کردار ادا کِیتا۔
وفات
سودھوفرخندہ لودھی اُتے 31 جنوری، 1998ء نُوں فالج دا حملہ ہویا۔ اوہناں دا سجّا ہَتھ تے لَتّ شدِید متاثر ہوئِیاں۔ اوہناں دی آواز تے سماعت اُتے وی فالج دے منفی اثرات مرتب ہوئے۔ 2005ء وچ اکّھاں دے آپریشن دی وجہ توں بینائی بحال ہوگئی تاں ادب دا تخلیقی عمل اک بار فیر بحال ہوگیا۔ بعد وچ 2009ء وچ اوہناں اُتے فالج دا دُوسرا حملہ ہویا۔ یکم مئی، 2010ء نُوں فالج دا تِیسرا حملہ ہویا جیہڑا جان لیوا ثابت ہویا۔ فرخندہ لودھی 5 مئی 2010ء نُوں فَوت ہوگئِیاں۔
لِکھتاں
سودھوپنجابی
سودھو- چنے دے اوہلے (افسانوی مجمُوعہ) (1984)
- پردے وچ تریڑاں (افسانوی مجمُوعہ) (1995)
- کیوں (افسانوی مجمُوعہ) (2006)
- جنڈ دا انگیار
اردو
سودھو- حسرت عرض تمنا (ناول)
- شہر کے لوگ (1974)
- آرسی
- خوابوں کے کھیت
- روماں کی موت
- جب کٹورا بجا