شاہ محمد
 | |
|---|---|
| جم | 1780 امرتسر، سکھ راج (ہن بھارت وچّ) |
| موت | 1862 امرتسر، پنجاب، برطانوی راج (ہن بھارت وچّ) |
| کم کِتہ | شاعر |
| وڈے کم | جنگ نامہ |
شاہ محمد (1780-1862) مہاراجہ رنجیت سنگھ دے ویلے پنجابی دا شاعر سی۔ جنگ نامہ اودی شاعری جیدے چ اونے مہاراجہ رنجیت سنگھ دی موت دے بعد پہلی انگریز سکھ لڑائی دی کہانی لکھی اے۔
شاہ محمد[۱] اوہ مہاراجہ رنجیت سنگھ نوں پسند 1780 نوں ضلع امرتسر دے اک پنڈ ودالہ ویرم چ جمیا۔ شاہ محمد مہاراجہ رنجیت سنگھ نوں پسند کردا سی کیوں جے اونے پنجاب نوں دکھاں دی تھاں توں جنت دی پھلواری چ پلٹ دتا سی۔
جنگ نامہ
سودھوجنک نامہ شاہ محمد دی شعراں چ پہلی انگریز سکھ لڑائی دی کہانی اے تے اینج لگدا اے جے اے جنگ نامہ 1946 چ لخیا گیا۔اس لکھت دے لکھن دے انداز توں اینج جاپدا اے جویں اکھ ویکھیا ہوئے ۔
جیون
سودھوشاہ محمد دا جم پنڈ وڈالا ویرام ضلع امرتسر وچّ 1780 وچّ ہویا۔ کئی ودوان جویں ڈاکٹر سریندر سنگھ کوہلی، ڈاکٹر. ہرچرن سنگھ اتے پرِوفیسر سنت سنگھ سیکھوں اس دا جم تھان بٹالا ضلع گورداسپور نوں مندے نیں۔ پنجاب وچّ وٹالا /وڈالا/بٹالا ناں دے کئیں پنڈ/نگر نیں۔اس لئی اس دے جم تھان سنبندھی ودواناں وچّ متبھید ہونا سبھاوی اے ۔ شاہ محمد جات دا قریشی مسلمان سی۔ اس دے دو پتر سن: اک محمد بخش تے دوسرا ہاشم شاہ ۔شاہ محمد اک پڑھیا لکھیا ویکتی(بندہ) سی اتے منیا پرمنیا شاعر ۔ اس دی تعلیم بارے سیتا رام کوہلی دے ایہہ وچار ویکھن یوگ نیں کہ کوی شاہ محمد دی تعلیم بارے وی اسیں اس دی رچنا توں بہت انومان(اندازہ) لگا سکدے آں ۔ اس دی بولی دی ترتیب اتے دو چار تھاواں تے دتیاں پرانیاں اتہاسی روایتاں اتے گوہ کرن نال اسیں اس سٹے تے سہجے ہی اپڑ سکدے آں کہ شاہ محمد ان پڑھ بندیاں وچوں نہیں سی سگوں مڈھلی عمر وچّ ہی کسے پاٹھشالا(مدرسے) وچوں تعلیم حاصل کیتی ہوئی سی ۔
رچناواں
سودھوہن تکّ ہوئی کھوج انوسار(مطابق) شاہ محمد دیاں صرف دو ہی رچناواں دستیاب نیں ۔ 1.جنگ سنگھاں تے انگریزاں 2.سسی پنوں سسی پنوں دے قصے دے بند پورے نہیں سگوں کجھ کو بند ہی سانوں حاصل ہو سکے نیں۔ شاہ محمد قصہ “جنگ سنگھاں تے انگریزاں” اوہناں نے اپنی بڈھی عمر وچّ لکھیا۔ اسنے اخیرلے بند وچّ ایہہ دسیا ہے کہ 1902 بکرمی دے شروع وچّ فرنگیاں دی جنگ ہوئی ۔ پروفیسر سیتا رام کوہلی دے وچار مطابقجون سنّ 1846 اتے نومبر 1846 دے وچکار کسے ویلے لکھی گئی ۔