ضلع گرداسپور
| ضلع گرداسپور | ||
|---|---|---|
.svg) نقشہ |
||
| انتظامی تقسیم | ||
| ملک |  بھارت [۱]
| |
| دارالحکومت | گرداسپور | |
| تقسیم اعلیٰ | جالندھر ڈویژن | |
| جغرافیائی خصوصیات | ||
| متناسقات | 31°55′00″N 75°15′00″E / 31.916666666667°N 75.25°E [۲] | |
| رقبہ | 2610 مربع کلومیٹر | |
| آبادی | ||
| کل آبادی | 2298323 (۲۰۱۱)[۳] 2104011 (۲۰۰۱) | |
| • مرد | 1212617 (۲۰۱۱)[۳] | |
| • عورتیں | 1085706 (۲۰۱۱)[۳] | |
| • گھرانوں کی تعداد | 443666 (۲۰۱۱) | |
| مزید معلومات | ||
| اوقات | متناسق عالمی وقت+05:30 | |
| باضابطہ ویب سائٹ | باضابطہ ویب سائٹ | |
| جیو رمز | 1270648[۴] | |
|
|
||
ترمیم  | ||
اتہاس
سودھوگرداس پور دا قیام 17 ویں صدی دی شروعات وچ گریا جی ولوں کیتا گئیا سی۔ اوہناں دے نام تے، اس شہر نوں گرداس پور دے ناں نال جانیا جاندا سی۔ اہنا نے سنگی گوترا دے جٹاں توں گرداس پور لئی زمین خرید لئی ۔ ایہہ وی قائم کیتا گیا اے کہ کجھ لوک پرانے شہر دے جھونپڑیاں وچ رہندے سن ۔ گریا جی، کوشل گوتر دے سانول براہمن سن۔ اوہ گرداس پور دے 5 میل اتر ول واقع اک پنڈ پنیاڑ دے وسنیک سن۔ گریا جی دے پوروج بہت ویلے پہلاں ایودھیا توں آئے سن اتے پنیاڑ وکھے وس گئے ۔ گریا جی دے دو پتر سن شری نول رائے اتے شری پالا جی ۔نواب رائے دے پتر بابا دیپ چند جی گرداس پور وچ وسّ گئے سن جو کہ شری گرو گوبند سنگھ جی دے ہم عصر سی۔ ایہہ منیا جاندا اے کہ گرو گوبند سنگھ جی نے بابا دیپ چند نوں گنج بخش (خزانے دا مالک) دا سرلیکھ دتا سی۔ بابا دیپ چند دے جانشیناں نوں مہنت کہندے ہن ۔
ضلعے دے پرانے اتہاس بارے تھوڑھا جیہا جانیا جاندا اے جویں کہ پتھرا دے مندر مکتیشور دھام اتے گوانڈھی ضلعیاں دے نال-نال سکندر دے پھلار بارے وی دسیا گیا اے، جو بیاس دریا وچ عالمی دی جیتو سوچ لے کے آیا سی ۔ اسنے سنگلا وکھے کٹھانیاں نال اک بھیانک لڑائی کیتی جو گرداس پور دے فتہگڑھ نیڑے واقع اے ۔
10 ویں صدی دے ادھ توں 1919 دے اخیر تک اس ضلعے تے جیپال اتے آنندپال ولوں شاہی راجٹبر دا حکمرانی ہویا سی ۔ دلی حکومت وچ ضلع کلانور 14 ویں صدی تو 16 ویں صدی تک دے ویلے سبھ توں اہم قصبہ سی ۔ کلانور ضلعے اتے جسرات کھوکھر ولوں 2 وار حملے ہوئے سی 1422 وچ لاہور اتے اسپھلتاپوروک حملے توں بعد اتے پھر 1428 وچ جدوں ملک سکندر نے تھاں توں راحتَ لئی مارچ کڈھیا سی، اس ویلے جسراتھ کھوکھر نے حملہ کیتا سی اتے جسراتھ نوں ہرایا سی ۔ اکبر نوں بیرام خان نے 1556 وچ اک گدی اتے براجمان کیتا سی جو کہ شہر دے مشرق ول اک کلومیٹر تے اک پلیٹ فارم موجود اے ۔
مغلاں دی سلطنت دے پتن اتے سکھ طاقت دے اترادھکار وچ ایہہ ضلع دیکھیا گیا۔ شری گرو نانک، 1469 وچ لاہور ضلعے وچ پیدا ہوئے، 1485 وچ سلکھنی مول چند دی دھی نال پکھوکے (ڈیرہ بابا نانک) دے کھتری گوت نے بٹالا تحصیل وچ ویاہ ہویا۔ گرداس پور وچ حالے وی اک کندھ اے جس نوں جھولانا محل کیہا جاندا اے۔ سکھ گرو شری ہرگوبند جی نے شری ہرگوبندپر نگر وسایا جو کہ پہلا رہیلا دے نام نال جانیا جاندا سی ۔شری گرو گوبند سنگھ جی دے چیلے بابا بندہ بہادر جی نے اس ضلعے نوں لاہور تک جنگ لئی استعمال کیتا ۔ بادشاہ بہادر شاہ نے 1711 وچ اسدے خلاف اک مہم دا انعقاد کیتا، بندہ بہادر نے ضلعے دے گرداس ننگل وکھے مغل نال اپنی آخری لڑائی لڑی اتے بابا بندہ بہادر نوں قید کر لیا۔ دوآبے دے اس حصے وچ سرداری لئی مخالف رامگڑھیا اتے کنیا مسلز دے اپنے اتھاہ حقاں دے خاتمے کارن ضلعے دے اتہاس وچ بدلاو آیا اتے اہنا دے ونشج دیاں طاقتاں 1808 اتے بعد وچ 1811 وچ ختم ہو گئیاں ۔
مہاراجہ رنجیت سنگھ، جس نے سمچے ضلعے دا راہ اپنایا ۔ دینانگر، اپنے سوہنے امب بغیچے اتے چل رہے نہر دے نال پنجاب دے شیر دا اک پسندیدہ گرمیاں دا نواس سی۔ جدوں کتے ہور نہیں جاندے تاں اتھے مئی اتے جون دے دو گرم مہینیاں وچ رہندے سن ۔
1947 وچ بھارت دے وبھاجن دے دوران گرداس پور دے مستقبل دا فیصلہ کئی دناں لئی نہیں کیتا جا سکیا، کیونکہ اس ضلعے دی زیادہ تر آبادی مسلمان سی۔ ریڈکلف ایوارڈز آف باؤنڈری نے گرداس پور ضلعے دے پاکستان نوں صرف شکرگڑھ تحصیل اتے باقی ضلعے نوں ہی بھارت وچ شامل کیتا۔ ضلعے دی مسلم آبادی پاکستان اتے پناہ گیر، ہندو اتے سیالکوٹ دے سکھ تحصیل شکرگڑھ راوی پلّ نوں پار کرکے گرداس پور آ گئے۔ اوہ گرداس پور ضلعے وچ رہن لگ پئے اتے اوہناں نے گرداس پور شہر نوں پھیلایا ۔
ضلعے دے پرمکھ شہراں
سودھودینانگر
سودھودینانگر شہر گرداس پور دے 14 کلومیٹر اتر-مشرق وچ واقع اے | اس دا قیام 1730 وچ اڈنیبیگ ولوں، حسلی جاں شاہ ناہر دے کنڈھے تے اوہناں دے نواس اتے چھاپے وجوں کیتی گئی سی | جاپدا اے کہ اسنے اس شہر توں اپنی سرکار دا استعمال کیتا اے |
دننگر مہاراجہ رنجیت سنگھ دی پسندیدہ تھاں سی | دننگر اک مرکز سی جتھے مہاراجہ رنجیت سنگھ نے گرمیاں دوران اپنے دربار دا انعقاد کیتا سی | ایہہ مہاراجہ رنجیت سنگھ دی گرمی دا راجگڑھ سی اوہ ہر سال مئی اتے جون دے دو مہینے دینانگر وچ رہندے سن | ایہہ دننگر وکھے سی کہ مئی 1838 وچ اوہناں نے میکگنٹن مشن حاصل کیتا جس نے قابل دی گدی تے شاہ-شوجا نوں رکھن لئی پیش گٹھجوڑ نال گل بات کیتی |
29 مارچ 1849 نوں پنجاب دے بریٹیش علاقے نوں ملاؤن توں بعد، ادنانگر دے اک نویں ضلعے دینانگر نوں اپنا مکھ دفتر بنایا گیا سی | گرداس پور تحصیل، بٹالا تحصیل دا وڈا حصہ اتے پٹھان کوٹ تحصیل دے 181 پنڈ آدینگر ضلعے وچ شامل کیتے گئے سن | جولائی 1849 وچ سول اتے ملٹری ایسکورٹاں نوں بٹالا وچ تبدیل کر دتا گیا کیونکہ دننگر نوں اچمبھے دی لگ رہا سی اتے 1852 وچ ایہہ گرداس پور ضلعے دا حصہ بن گیا | مارچ 1919 وچ پاس کیتے رولیٹ ایکٹ نے کسے وی سیاسی تحریک نوں دباؤن لئی سرکار نوں غیر معمولی طاقتاں وچ نویش کیتا | دننگر وچ گرداس پور، پٹھان کوٹ اتے بٹالا دے نال اک پورن ہڑتال دا معائنہ کیتا گیا |
1 999 وچ گاندھی جی نے کھلفاٹ لیڈر جلھیانوالا باغ ٹریجی اتے رولٹ ایکٹ دے نال گٹھجوڑ کرکے غیر-تعاون مہم شروع کیتی سی | دیس بھر دے لوکاں نے گاندھی جی دے سدے نوں متعلق ہنگارا بھریا | سرکار نے تحریک نوں روکن لئی ہر کوشش کیتی اتے وڈی گنتی وچ لوکاں نوں قید دی سزا دتی گئی | ڈپٹی کمیشنر، ڈپٹی کمیشنر ایچّ | ہارکوٹ ولوں گاندھی جی ولوں بنائی حالت دی چرچہ کرن لئی دننگر وکھے اک دربار منعقد کیتا گیا سی |
مالک آزاد نند نے 1 9 38 وچ دیانند میتھ دا قیام کیتا – اک ادارہ جو سکھن اتے آیروید دا مرکز بن گئی | ویلے دے دوران دینانگر اپنی لوئی, شال اتے لکڑ دے صنعت لئی جانیا گیا اے | 1947 توں بعد اتھے کئی ندیاں پائیپ اساری اکائیاں قائم کیتیاں گئیاں ہن | دینا نگر 14 |36 طبقہ کلومیٹر پھیلایا گیا اے |
بٹالا
سودھوبٹالا قصبے دا قیام 1465 وچ بہلول لودھی دے راج دور وچ ہوئی، “رئی رام دیوَ” بھٹی راجپوت، لاہور دے تارہ خان دے گورنر ولوں دتی زمین دے اک حصے تے | اکبر نے جاگیر نوں اپنے دھرم دے بھرا شمشیر خان نوں سونپیا، جس نے اس تھاں نوں بہت سدھاری اتے سجایا اتے اس توں باہر مکمل مرمت دے ویلے شاندار تلاشی وی بنائی | سکھ دولت مشترکہ دے ماتحت، بٹالا پہلاں رامگڑھیا ولوں منعقد کیتا گیا سی، اتے کنہیا کنینڈیئیسی ولوں اوہناں نوں برخاست کیتے جان توں بعد | رامگڑھیا مکھی دے باہر جان توں بعد اوہناں نے شہر نوں مڑ وسایا، جس نوں اوہ رنجیت سنگھ دے ابھار تک قایم رکھیا | 1849 وچ برٹشراں ولوں پنجاب نوں ملاؤن توں بعد بٹالا نوں ضلع دا مکھ دفتر بنایا گیا، جسنوں بعد وچ گرداس پور وچ تبدیل کر دتا گیا |
بٹالا لوح پیداوار یونٹاں دی گنتی دا مرکز بن گیا جدوں سیالکوٹ دی ویونتبندی وڈی گنتی وچ اتھے تبدیل ہوئی | بٹالا ہن اس دے لوہے سمگلنگ یونٹاں لئی جانیا جاندا اے اتے مشین ٹولز اتے کلھاں دی اک وڈی قسم دا پیداوار کردا اے | بٹالا قصبے دا کھیتر 8 |75 مربع ک م توں اپر اے |
پرانے حصیاں دی پرمکھ وستاں ٹینک ہن، شمشیر خان دی وڈا قبر اتے انارکلی ناں دی اک سندر عمارت اے جو مہاراجہ رنجیت سنگھ دے پتر شیر سنگھ ولوں بنی اے، جو جگیر وچ بٹالا رکھے سن |
گرداس پور
سودھوگرداس پور دا قیام 17 ویں صدی دی شروعات وچ گروآں ولوں کیتی گئی سی | اس دے نام تے، اس شہر نوں گرداس پور دے ناں نال جانیا جاندا سی | اسنے سنگی گوترا دے جٹاں توں گرداس پور لئی زمین خرید لئی | ایہہ وی قائم کیتا گیا اے کہ کجھ لوک پرانے شہر دے جھونپڑیاں وچ رہندے سن | گری جی، کوشل گوترا دا سنوال براہمن گرداس پور دے اتر ول 5 میل اتر ول واقع اک پنڈ پانیر دا سی | گری جی دے پوروج لمے ویلے توں ایودھیا توں آئے سن اتے پانیر وچ وس گئے سن | گری جی دے دو پتر سن | نواز رائے اتے شری پیارپا جی گرداس پور نواب رائے دے پتر بابا دیپ چند وچ رہن والے نول رائے دے اترادھکاریاں نے گرو گوبند سنگھ جی دا ہم عصر سی | ایہہ یعقین کیتا جاندا اے کہ گرو گوبند سنگھ جی نے بابا دیپ چند نوں گز بخشی (مالک دا خزانہ) دا خطاب دتا سی | بابا دیپ چند دے اترادھکاریاں نوں مہنت کہندے ہن | ایہہ بابا دیپ چند دے ویلے سی جدوں گرداس پور اک پنڈ دے روپ وچ ترقی کرنا شروع ہو گیا سی |
گرداس پور دا اتہاس بندہ بہادر دیاں سرگرمیاں نال وی جڑیا ہویا اے | بندہ بہادر نے گرداس پور وچ کئی قلعے بنائے ہن اس دی اک قلعہ سائیٹ اج دی مرکزی جیل گرداس پور اے |
مسلاں دے ویلے دوران گرداس پور کانیا مثل اتے رامگھریا مثل دی سرگرمی دا مرکز رہا | مہاراجہ رنجیت سنگھ نے 1808 وچ رامگھریا مثل اتے 1811 وچ کانیا مثل اتے جت حاصل کیتی، اس لئی ایہہ مہاراجہ رنجیت سنگھ دے سامراج دا حصہ بن گیا |
دوجی اینگلو-سکھ لڑائی توں بعد 1839–49 بریٹیش ایسٹ انڈیا کمپنی نے 29 مارچ 1849 نوں پنجاب نوں اپنے قبضے ہیٹھ لے لیا | پرشاسنک مقصداں لئی ضلعیاں دے مانتا لئی اکجٹّ ہون دی لوڑ پئی | نتیجے وجوں، گرداس پور ضلعے دا قیام پہلی مئی 1852 نوں ہوئی سی | ادانیاگر دے ضلعے دا ناں گرداس پور رکھیا گیا سی | اس لئی اک چھوٹی جہی پنڈ گرداس پور ضلع ہیڈکواٹر بنیا |
1857 دے پھونڈنے وی متاثر ہوئے |سیالکوٹ دے فٹبالر گرداس پور ول چلے گئے | بریٹیش فوجاں نے ترمو پٹن وکھے ایہناں نرنائکاں نوں روکیا اتے اوہناں نوں ترمو پاٹن (12 جولائی 16 جولائی 1857) دی لڑائی وچ ہرا دتا | قیدیاں نوں سرکاری کالج گرداس پور دے پچھے واقع بولے والا باغ وچ پھانسی دے دتی گئی |
1947 وچ بھارت دے وبھاجن دے دوران گرداس پور دے مستقبل دا فیصلہ کئی دناں لئی نہیں کیتا جا سکدا | کیونکہ اس ضلعے دی زیادہ تر آبادی مسلمان سی | ریڈللپھپھ ایوارڈز آف باؤنڈری نے گرداس پور ضلعے دے پاکستان نوں صرف شاکھگگڑھ تحصیل اتے صرف باقی ضلعے نوں ہی بھارت لجایا گیا | ضلعے دی مسلم آبادی پاکستان اتے شرنارتھیاں لئی چلائی گئی، ہندو اتے سیالکوٹ دے سکھاں اتے تحصیل شکراجگڑھ روی پلّ نوں پار کرکے گرداس پور چلے گئے | اوہ سیٹل اتے گرداس پور ضلعے وچ پھیل گئے | گرداس پور 10 |85 طبقہ کلومیٹر پھیلی ہوئی اے | کھیتر |
کلانور
سودھوگرداس پور ضلعے دا اک تریخی شہر کلانور، گرداس پور دے پچھم ول کرن رولیٹ دے کنارے تے 25 کلومیٹر دی دوری تے واقع اے، جو کہ بیررامپر دے چھمب توں اتپن اے اتے اک زگ – زگ سرپنا رستہ وچ وگدا اے اتے راوی ندی وچ ملدا اے | امرتسر ضلعے وچ 36 میل دی دوری ‘
کلانور پرانے ہندو دور وچ اک مشہور جگہ سی | محمد لطیفَ (اک اتہاسکار) دے مطابق اس دا قیام راجپوتاں دے نور قبیلے نے کیتی سی جو شاید دکھن بھارت توں پرواس کر رہے سن | بھارت دے امپیریئل گزٹائیئر مطابق اس دا قیام دو مسلم بھراواں نے دور اتے نور ولوں کیتی سی | زیادہ تر ایہہ اسدے ناں کیلیور (نام شو دا ناں) دے ناں توں لیا گیا اے، جسدا پرانے قلعہ
ایہہ شہر کلا، جھونپڑی والے صنعت اتے وپار دا مرکز سی | بھارت دی ونڈ توں پہلاں اک کہاوت دے مطابق، ایہہ کیہا گیا سی
“جس انسان نے لاہور نہیں ویکھیا اے اوہ کلانور نوں ویکھنا چاہیدا اے”
اس پرانے شہر نال کئی تریخی واقعے جڑیاں ہوئیاں ہن | ہائی ٹوئڈ تے واقع شہر اس گل دا سجھاء دندا اے کہ شہر نے کئی وار ڈھیہہ-ڈھیری کر لئی اے، اتے اس نوں مڑ مڑ بنایا گیا اے | فروز – شاہ – تغلق (1352–83 ای |) 1353 وچ شکار کرن لئی اتھے آیا اتے اتھے کرن ندی دے کنارے اک بہت ہی سندر محل بنایا |
سید مبارک شاہ (1421–35 ای |) دی حکمرانی دے ویلے کلانور طاقتور کھوکھر قبیلے دے ماتحت سن | 14 توں 16 ویں صدی تک کانورور اس کھیتر دا مشہور شہر سی |
کلانور بابا بندہ سنگھ بہادر دے بہادری دیاں سرگرمیاں لئی مشہور اے جس نے اک کھوہ بنائی، جتھے ہن گروولوں بندہ بہادر واقع اے |
مثل دے ویلے کانیا مثل دے سردار حقیقت سنگھ کانیا دے ماتحت کلانور وکھے قبضے کیتے | اس دا پتر جیمل سنگھ نے اپنا علاقہ پھتہگڑھ چوڑیاں تک ودھا لیا اتے اتھے اپنے نواس تھاں تے چلے گئے | جیمل سنگھ دی بیٹی چند کور 1812 ای | وچ مہاراجہ رنجیت سنگھ دے بیٹے پریت کھڑک سنگھ نال ویاہی ہوئی سی | جدوں مہاراجہ رنجیت سنگھ نے اس کھیتر نوں اپنے راج وچ ملایا تاں کلانور دا تولکا شہزادہ کھڑک سنگھ نوں دتا گیا سی | 1874 وچ کلانور دا ایہہ ٹولکا دیوان دینا ناتھ نوں جاگیر دتا گیا سی | 1857 وچ دینا ناتھ دی موت پچھوں ایہہ بریٹیش سامراج نال ملایا گیا سی |
جدوں گرداس پور 1 مئی، 1852 نوں اک ضلع بن گیا تاں کلانور ضلعے دا اک اہم شہر بن گیا |
ڈیرہ بابا نانک
سودھوڈیرہ بابا نانک گرداس پور دے پچھم ول 45 کہ |می | ایہہ تھاں شری گرو نانک دیوَ جی نال متعلق اے | ڈیرہ بابا نانک وکھے دو مشہور گروولوں شری دربار صاحب اتے سری چلا صاحب اے | ڈیرہ بابا نانک، سکھاں دے سبھ توں پوتر تھاںاں وچوں اک، راوی دریا دے کنڈھے تے واقع اے | گرو نانک دیوَ، پہلے سکھ گرو، پنڈ دے پکھوکے دے نزدیک وس گئے اتے اجوکے شہر دے ساہمنے آ گئے اتے اسدا نام کرتارپور رکھیا گیا | بیدی، گرو نانک دیوَ جی دے اترادھکاریاں نے اک نواں شہر اساریا اتے ڈیرہ بابا نانک دے ناں تے اسدا نام اپنے مہان پوروج دے نام دتا | اس شہر وچ بہت سارے سکھ مندراں ہن | عقیدت مند وڈی گنتی وچ اس پوتر قصبے وچ آؤندے ہن | ڈیرہ بابا نانک نوں ڈیرہ بابا نانک دے نویں بنے تحصیل دا مکھ دفتر بنایا گیا سی |
گرودوارہ سری دربار صاحب نوں سری گرو نانک دیوَ جی دی یاد وچ بنایا گیا سی | گرو نانک دیوَ جی 1515 ای | دے اپنے پہلے الونڈی (دورے) دے بعد اپنے پروار دے میمبراں نوں ویکھن لئی آئے سن | اوہناں دی بیوی ماں سلکھنی اتے اوہناں دے دو سپتر بابا سری چند اتے بابا لکھمی چند اتھے ڈیرہ بابا نانک دے نیڑے پاکھو-کے-رندھاوا وکھے اپنے نانے گھر وچ اتھے ٹھہرے سن، جتھے گرو نانک دیوَ جی دے لا لال مول راج دے پیؤ جی پٹواری دے طور تے کم کر رہا سی | اس ویلے ایہہ پنڈ راوی دریا دے پار واقع سی |
سری ہرگوبندپور
سودھوسری ہرگوبندپور گرداس پور شہر دے دکھن ول 45 کلومیٹر دکھن ول واقع اے | ایہہ بیاس دریا دے اچ درجے تے واقع اے | اس کھیتر نوں پہلاں “روہلا” کیہا جاندا سی سکھاں دے پنجویں گرو “گرو ارجن دیوَ” نے 1595 ای | وچ اپنے پتر ہرگوبند دے جم دی یاد وچ سری ہرگوبندپر دے شہر دا قیام کیتا سی کیونکہ بہت سارے پرارتھناواں پچھوں گرو ارجن دیوَ جی دے جم والا اکلوتا بیٹا بال سی | گرو ارجن دیوَ نے اس نگر نوں سری گوبندپر دے نام دا درجہ دتا مگر چندو شاہ دی سازش کارن ایہہ شہر بھگوان داس کھتری دی جائداد بن گیا جو نفرت توں باہر کرار اکھواؤندا سی |
1621 ای۔ وچ گرو ہرگوبند اتے بھگوان داس کھتری وچکار کجھ بانجھ زمین تے جھگڑا پیدا ہویا۔ گرو ہرگوبند جی اتھے کجھ عمارتاں بناؤنیاں چاہندے سن مگر بھگوان داس نے اساری دا خلاف کیتا۔ رپھیاں دی گنتی دے سر تے، اسنے گرو جی دے کیمپ اتے حملہ کیتا۔ لڑائی وچ بھگوان داس ماریا گیا سی۔ اوہناں دے پتر رتن چند اتے چندو شاہ دے پتر کرم چند نے شکایت دا اک عام کارن بنایا۔ اوہناں نے جالندھر دے پھوجدار، عبدل خان کول پہنچ کیتی۔ عبدل خان نے گرو ہرگوبند جی دے خلاف فوجی دستے بھیج دتے۔ دو دناں لئی بیاس دریا دے کنڈھے تے روحیلا گھاٹ وکھے اک تیراکی لڑائی لڑی گئی سی۔ جالندھر دے پھوجدار دے پتر اتے وڈی گنتی وچ مغل فوج دے سارے پنج جرنیل مارے گئے سن۔ گرو ہرگوبند جی دے بھائی جٹو جی، کلیان جی، نینو جی، پیرگا جی، متھرا جی، پارس رام جی تے بہت سارے سکھاں نال شہید ہوئے سن۔
گرو ہرگوبند جی نے اس نویں قصبے دی اساری شروع کر دتی۔ اس نے اتھے دھرم شالہ اتے اک مسجد بنائی اتے شہر دے باہر اک کندھ اتے دروازیاں دے نال سری ہرگوبندپر دے نویں شہر دی اساری کیتی۔ اتھے اک گیٹ اجے وی موجود اے۔
نویں بنائے تن گردوارے گرودوارہ دمدما صاحب، جو ہن اساری ماتحت ہن، اک کلومیٹر پچھم وچ سری ہرگوبندپر دے پچھم وچ اے۔ ایہہ اوہ تھاں اے جتھے گرو ہرگوبند جی دی اک دیوان سی اتے روحیلا دی لڑائی جت کے آرام کیتا سی۔ اس لئی اس گردوارے نوں ڈیم-دمہ-صاحب، سری ہرگوبندپر کیہا جاندا اے۔ بیاس ندی دے اساری تے اک لما پل بنایا گیا اے جس نال اس نگر نال ہشیارپور ضلعے اتے جالندھر ضلعے نال جڑیا ہویا اے۔
قادیان
سودھوقادیاں نے بٹالا شہر توں 18 کلومیٹر مشرق ول واقع اے۔ کاہنونوان-کوت-کادرملوان راہیں گرداس پور توں وی شہر دا رابطہ کیتا جا سکدا اے جو کہ 26 کلومیٹر دور اے۔
قادیاں دے شہر احمدی گروہ دے بانی، مرزا غلام احمد” نال متعلق اے، جو قادیان وچ پیدا ہویا سی۔ قادیاں صرف ہن ہی بھارت دے اندر نہیں جانیا جاندا پر دنیا دے سارے پنج براعظماں وچ پھیلیا 10 ملیان احمدیہ مسلماناں دے دلاں وچ خاص تعلق ماندا اے۔
ایہہ منیا جاندا اے کہ 1530 ای۔ وچ قادیاں نوں قائم کیتا گیا سی۔ مرزا حمید بائگ اس کھیتر دا پہلا قاضی (شہر دا میجسٹریٹ) سی۔ اس کرکے، قصبہ نوں قاضی دے طور تے جانیا جان لگا۔ مرزا ہدی بیگ اک مذہبی مفکر سی جو اسلام نوں وقف اے۔ اس لئی اسنے اک نواں شہر “ایسامم پورا قاضی” رکھیا۔ سماں بیتن دے نال، ایہہ “کازیماجی” وچ تبدیل ہو گیا، تد “کاہدی” اتے اسدے انت وچ اسدے قدرتی بدلاو نوں کدین وجوں جانیا جاندا اے۔
ایہہ 1834 ای۔ وچ مہاراجہ رنجیت سنگھ دے راج دور دوران ہویا سی کہ قادیاں اتے پنج نال لگدے پنڈاں دی مالکی والی زمین مرزا غلام مکتجا اہماڈ نوں دتی گئی سی جو مسیحا دے پیؤ میرا غلام احمد دے پیؤ سن۔
اس ویلے، کجھ کو کو لوک دی آبادی والے علاقے وچ قادیاں دی کوئی اہمیت نہیں سی اتے بٹالے نال بنھے دے ٹکڑیاں ‘ لوک بالکل انجان سن اتے ان پڑھ سن۔ شہری سہولتاں اتے سہولتاں دی گھاٹ سی۔
1891 وچ پنجاب دے صوبہ وچ اک دور-دراڈے اتے انجان پنڈ “قادیاں” نوں اسلامک سکھیا دا مرکز بنایا گیا، جدوں حضرت غلامی مرزا 1835–1908 نے خود اسلام وچ اہندیا تحریک دا بنیاد اعلان کیتا۔
قادیاں نوں دنیا بھر وچ احمدیاں لئی بہت پیارا اے، پر اوہناں دی ایکتا 1947 وچ فرقو دنگے ویلے پریشان سی۔ کوئی وی انسان قادیاں نوں چھڈنا نہیں چاہندا سی، حالانکہ کھالپھٹل مسسء II نوں 1947 وچ پاکستان آواجائی لئی مجبور کیتا گیا سی اتے اسنے اک نواں ہیڈکواٹر رتھوالا وکھے قائم کیتا سی۔ اہدیا انجمان، اک مذہبی رجسٹرڈ ادارہ پاکستان نوں نہیں گئی۔ تالم-الّ-اسلام کالج دی عمارت، نور ہسپتال دی عمارت اتے زیادہ تر رہائشی عمارتاں احمدیہ انجمان نال جڑیاں ہوئیاں سن۔ اس لئی اس مذہبی ادارہ نے ایہہ عمارتاں حاصل کیتیاں۔ ہن کالج دی عمارت سکھ نیشنل کالج قادیاں وچ کرائے تے دتی جاندی اے اتے نور ہسپتال دی اساری وچ سول ہسپتال اے۔
| ضلع گرداسپور | |
| Gurdaspur District | |
| دیس : | بھارت |
| صوبا : | پنجاب |
| ضلعی راجگڑھ : | گرداسپور |
| تحصیلاں : | 4 |
| رقبا : | 2610 مربع کلو میٹر |
| لوک گݨتی : | 2298323 |
| بولی : | پنجابی |
- ↑ "صفحہ سانچہ:نام صفحہ في GeoNames ID". http://sws.geonames.org/1270648. Retrieved on ۳۱ اکتوبر ۲۰۲۴.
- ↑ "صفحہ سانچہ:نام صفحہ في خريطة الشارع المفتوحة". https://www.openstreetmap.org/relation/1948558. Retrieved on ۳۱ اکتوبر ۲۰۲۴.
- ↑ ۳.۰ ۳.۱ ۳.۲ http://www.censusindia.gov.in/pca/DDW_PCA0000_2011_Indiastatedist.xlsx
- ↑ اجازت نامہ: Creative Commons Attribution 3.0 Unported