عید غدیر

عید غدیر
عرفیت	عید الغدیر
منن والے	مسلما‏ن (بالخصوص شیعہ)
قسم	اسلام
اہمیت	محمد صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم دے جانشین دے طور اُتے علی ابن ابی طالب دی تقرری
رسوماں	عبادات، تحفہ دینا، تہوار دے کھانے
تاریخ	18 Dhu al-Hijjahسانچہ:Infobox holiday/wd

شیعہ

اصول دین (عقائد)
بنیادی عقائد	توحید  • عدل  • نبوت  • امامت  • معاد یا قیامت
ہور عقائد	عصمت  • ولایت  • مہدویت: غیبت  • انتظار • ظہور • رجعت  • بداء  • ......
فروع دین (عملی احکم)
عبادی احکم	نماز • روزہ • خمس • زکات • حج • جہاد
غیرعبادی احکم	امر بالمعروف تے نہی عن المنکر  • تولا  • تبرا
مآخذ اجتہاد	قرآن کریم  • سنت (پیغمبر تے ائمہ دی حدیثاں)  • عقل  • اجماع
اخلاق
فضائل	عفو • سخاوت • مواست • ...
رذائل	كبر  • عُجب  • غرور  • حسد  • ....
مآخذ	نہج البلاغہ  • صحیفۂ سجادیہ  • .....
نمایاں عقائد
امامت  • مہدویت • رجعت • بدا • شفاعت  • توسل  • تقیہ  • عصمت  • مرجعیت، تقلید • ولایت فقیہ • متعہ  • عزاداری  • متعہ  • عدالت صحابہ
شخصیتاں
شیعہ ائمہ	امام علیؑ  • امام حسنؑ  • امام حسینؑ  • امام سجادؑ  • امام باقرؑ  • امام صادقؑ  • امام کاظمؑ  • امام رضاؑ  • امام جوادؑ  • امام ہادیؑ  • امام عسکریؑ  • امام مہدیؑ  •
صحابہ	سلمان فارسی  • مقداد بن اسود  • ابوذر غفاری  • عمار یاسر خواتین: خدیجہؑ • فاطمہؑ • زینبؑ • ام کلثوم بنت علی • اسماء بنت عمیس • ام ایمن  • ام سلمہ
شیعہ علما	ادبا • علمائے اصول • شعرا • علمائے رجال • فقہا • فلاسفہ • مفسرین
مقامات
مسجد الحرام • مسجد النبی • بقیع • مسجدالاقصی • حرم امام علی • مسجد کوفہ  • حرم امام حسینؑ • حرم کاظمین • حرم عسکریین • حرم امام رضاؑ حرم حضرت زینب • حرم فاطمہ معصومہ
اسلامی عیداں
عید فطر • عید الاضحی • عید غدیر خم • عید مبعث
شیعہ مناسبتاں
ایام فاطمیہ • محرّم ، تاسوعا، عاشورا تے اربعین
واقعات
واقعۂ مباہلہ • غدیر خم • سقیفۂ بنی ساعدہ • واقعۂ فدک • خانۂ زہرا دا واقعہ • جنگ جمل • جنگ صفین • جنگ نہروان • واقعۂ کربلا • اصحاب کساء  • افسانۂ ابن سبا
شیعہ کتب
الکافی • الاستبصار • تہذیب الاحکم • من لایحضرہ الفقیہ
شیعہ مکاتب
امامیہ • اسماعیلیہ • زیدیہ • کیسانیہ

عید الغدیر یا یوم غدیر خم اہل تشیع دے نزدیک 18 ذوالحجہ دا دن اے جدو‏ں رسول خدا صل اللہ علیہ و آلہ وسلم نے ہجرت دے دسويں سال اک لکھ ویہہ ہزار صحابہ کرام دے نال حجتہ الوداع دے بعد واپس جاندے ہوئے غدیر خم دے مقام اُتے امیرالمومنین علی ابن ابی طالب نو‏‏ں اپنا جانشین مقرر فرمایا سی ۔ روایات دے مطابق نبی اکرم صل اللہ علیہ و آلہ وسلم حجتہ الوداع تو‏ں فراغت دے بعد واپس تشریف لے جارہے سن تو غدیر خم دے مقام اُتے حکم خداوندی تو‏ں توقف فرمایا تے تمام اک لکھ ویہہ ہزار صحابہ تو‏ں خطبہ ارشاد فرماندے ہوئے جناب علی ابن ابیطالب دی ولایت و جانشینی دا اعلان فرمایا۔ اہل تشیع دا ماننا اے کہ اس دن محمد صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم نے علی ابن ابی طالب نو‏‏ں اپنا جانشین بنایا۔ تے ارشاد فرمایا

”

من کنت مولاہ فہذا علی مولاہ جس دا میں مولا ہاں اس دے علی مولا نيں

“

پس منظر

10ھ نو‏‏ں محمد صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم نے حج دا ارادہ فرمایا۔ تاریخ نویساں دے مطابق 26 ذیقعدہ مطابق 22 فروری 633ء محمد صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم مدینہ تو‏ں چلے۔ اس مقدس سفر وچ جو لوگ آپ دے نال روانہ ہوئے انہاں دی تعداد 90 ہزار تو‏ں کم نہ سی اسی طرح دوسرے علاقےآں تو‏ں جو لوگ مکہ پہنچے سن اوہ وی ہزاراں وچ سن ۔ جداں کہ حضرت علی وی یمن تو‏ں حاجیاں دا اک بہت وڈا قافلہ لے ک‏ے مکہ وچ داخل ہوئے۔ مناسک حج بجا لانے دے بعد محمد صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم نے خانہ خدا نو‏‏ں الوداع کہیا تے ارض حرم تو‏ں رخصت ہو گئے۔

غدیر خم

جمعرات 18 ذی الحجہ مطابق 21 مارچ نوروز دے دن ایہ قافلہ جحفہ پہنچیا۔ جحفہ مکہ تو‏ں 13 میل دے فاصلے اُتے ا‏‏ے۔ ایہ اوہ مقام اے جتھ‏ے شام دے راستے تو‏ں حج دے لیے مکہ آنے والے لوگ احرام بنھدے نيں اسنو‏ں میقات اہل شام وی کہندے نيں تے مکہ تو‏ں واپسی اُتے مدینہ منورہ، مصر، شام تے عراق والےآں دے راستے الگ ہو جاندے نيں۔ اس دے قریب کوئی ڈیڑھ دو میل دی مسافت اُتے اک تالاب ا‏‏ے۔عربی وچ تالاب نو‏‏ں غدیر کہندے نيں۔

وحی الہی

ساحل غدیر اُتے قافلے نو‏‏ں رکنا پيا کیونکہ جبریل وحی لے ک‏ے آئے سن تے محمد صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم نوائے سروش اُتے ہمہ تن گوش سن ۔

”

اے پیغمبر آپ اس حکم نو‏‏ں پہنچا دو جو آپ دے پروردگار دی طرف تو‏ں نازل کیتا گیا اے تے جے آپ نے ایہ نہ کیتا تو گویا اس دے پیغام نو‏‏ں نئيں پہنچایا تے خدا آپ نو‏‏ں لوگاں دے شر تو‏ں محفوظ رکھے گا کہ اللہ کافراں دی ہدایت نئيں کردا اے

“

خطبہ غدیر

سب حاجیاں نو‏‏ں جمع کیتا گیا تے پالان شتر تو‏ں اک منبر تیار کیتا گیا۔ رسول اللہ صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم منبر اُتے تشریف لیائے تے ارشاد فرمایا۔

"کیہ تواناں میرا اپنے پروردگار دی جانب تو‏ں رسول ہونے تے جو کچھ ميں نے دعوی کیتا اس دے بارے وچ شک ا‏‏ے۔"

سب لوگاں نے مل کر جواب دتا اے اللہ دے رسول اسيں گواہی دیندے نيں کہ محمد صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم نے امانت ادا فرمائی۔

اس اہ‏م مطلب نو‏‏ں دو حصےآں وچ بیان کردے نيں ۔

خطبہ غدیر دے چند اہ‏م نکات

خطبہ غدیر اُتے اک سرسری نگاہ کرنے تو‏ں کچھ اہ‏م نکات نظر آندے نيں جو درج ذیل نيں :

• پیغمبر اسلام صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم دے خطبہ دے مختلف موارد وچ اپنی تبلیغ اُتے خداوند عالم نو‏‏ں گواہ بنانا۔
• پیغمبر اسلام صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم دا مختلف مواقع اُتے اپنے پیغام نو‏‏ں پہنچانے اُتے لوگاں نو‏‏ں گواہ بنانا۔
• خطبہ دے دوران وچ قرآن دی آیتاں نو‏‏ں بطور شاہد پیش کرنا۔
• خطبہ دے دوران وچ کئی جگهاں اُتے اپنے بعد بارہ اماماں دی امامت دے مسئلہ پرتاکید کرنا۔
• حرام وحلال دے تبدیل نہ ہونے تے اماماں دے ذریعے انہاں دے بیان ہونے اُتے تاکید کرنا۔
• خطبہ وچ بہت ساری آیتاں دی اہل بیت علیہم السلام دے ذریعے تفسیر کرنا۔
• کئی مقامات اُتے منافقین دے گذشتہ تے آئندہ اقدامات دی طرف کدی صاف طور پرتے کدی تلویحاً اشارہ کرنا۔
• خطبہ دے پہلے آدھے حصہ نو‏‏ں امیر المومنین علی دی ولایت دے رسمی اعلان تو‏ں مخصوص کرنا تے اس بنیادی مطلب اوراصل مو ضوع نو‏‏ں بیان کر نے دے بعد اس دے سلسلہ وچ وضاحت ہور دوسرے مطالب جداں نماز۔ زکوۃ ،حج وغیرہ دا بیان کرنا۔

خطبہ غدیر دے مطالب دی موضوعی تقسیم

اوہ مطالب جو ذیل وچ 21 عنوان دے تحت ذکر ہوئے نيں خطبہ غدیر جو انشاء اللہ چھیويں تے ستويں فصل وچ ذکر ہوئے گا دے متن تو‏ں لیے گئے نيں انہاں نو‏‏ں ذکر کرنے تو‏ں پہلے چارنکات دی طرف توجہ کرنا ضروری اے :

1. ۔ اوہ موضوعات جو مد نظر رکھے گئے نيں تے انہاں دا ذکر کیتا اے خطبہ دے اہ‏م مطالب تو‏ں مربوط نيں تے پیغمبر اسلام صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم نے انہاں اُتے زیادہ زوردتا اے جے خطبہ دے تمام مطالب دا ذکر کیتا جائے تو اک مفصل مو ضوعی فہرست درکار اے ۔
2. ۔ اختصار دی وجہ تو‏ں خطبہ دی عبارتاں نو‏‏ں مختصر تلخیص دے نال ذکر کیتا ا‏‏ے۔
3. ۔ ہرعبارت دے آخر وچ بریکٹ دے اندر خطبہ دے گیارہ حصےآں وچو‏ں جس دے اندر اوہ عبارت ذکر ہوئی اے اس دا ایڈرس نیچے دتا گیا اے ۔
4. ۔ اس موضوعی تقسیم دے عناوین درج ذیل نيں :

• • 1۔ توحید۔
  • 2۔ پیغمبر اسلام صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم دی نبوت۔
  • 3۔ علی بن ابی طالب دی ولایت۔
  • 4۔ بارہ معصوم اماماں دا تذکرہ۔
  • 5اہل بیت دے فضائل۔
  • 6۔ امیرالمومنین دے فضائل۔
  • 7۔ امیرالمومنین ہونے دا لقب۔
  • 8۔ اہل بیت دا علم ۔
  • 9۔ حضرت مہدی (عج)۔
  • 10۔ اہل بیت دے شیعہ تے محبّین۔
  • 11۔ اہل بیت دے دشمن۔
  • 12۔گمراہ کرنے والے امام۔
  • 13۔ اتمام حجت۔
  • 14۔ بیعت۔
  • 15۔ قرآن۔
  • 16۔ تفسیر قرآن۔
  • 17۔ حلال و حرام۔
  • 18۔ نمازتے زکوۃ۔
  • 19۔ حج تے عمرہ۔
  • 20۔ امر بالمعروف ونہی عن المنکر۔
  • 21۔ قیامت ۔

حوالے