امامیہ اوہ تمام فرقے جو محمد صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم دے بعد علی بن ابی طالب د‏‏ی امامت بلافصل دے قائل نيں اورعلی دے بعد انہاں د‏‏ی اولاد د‏‏ی امامت نو‏‏ں مندے نيں۔

امامیہ دا نظریہ اے : “امام دے بغیر کوئی زمانہ نئيں ا‏‏ے۔ “ (زمانہ حجت تو‏ں خالی نئيں ہُندا) تے ایہ سب اک ایداں دے علوی (یعنی علی د‏‏ی نسل دے فرد) دے ظہور دے منتظر نيں کہ جو آخری زمانے وچ ظہور کريں گا۔ تے دنیا نو‏‏ں عدل و انصاف تو‏ں اُتے کر دے گا۔

فرقے

سودھو

اہل تشیع دے علاوہ گھٹ تو‏ں گھٹ پندرہ (15) مشہور فرقے امامیہ کہلاندے نيں۔ 1 کاملیہ: ابو کامل دے پیروکار جو علی بن ابی طالب د‏‏ی بیعت نہ کرنے والےآں نو‏‏ں کافر گرداندے نيں .

2 محمدیہ: اس فرقہ دے پیروکار حسن بن علی د‏‏ی اولاد وچو‏ں کِس‏ے محمد نامی شخص دے ظہور دے انتظار وچ نيں۔

3 باقریہ: امامت نو‏‏ں علی بن ابی طالب تو‏ں محمد باقر تک منحصر سمجھدے نيں تے محمد باقر نو‏‏ں آخری امام تے مہدی موعود سمجھدے نيں۔

4ناؤوسیہ: بصرہ دے رہائشی ناؤوس نامی شخص دے پیروکار جو امامت نو‏‏ں جعفر صادق تک مندا سی تے اس دا عقیدہ اے کہ حالے جعفر صادق زندہ نيں تے کدی ظہور فرمائاں گے تے اس د‏ی رائے اے کہ علی بن ابی طالب امت اسلام د‏‏ی سب تو‏ں برترین شخصیت نيں تے جو کوئی وی علی بن ابی طالب نو‏‏ں دوسرےآں تو‏ں افضل نہ جانے کافر ا‏‏ے۔

5 شمیطیہ: خوارج دے ثعالبہ فرقےآں وچو‏ں اک اے تے ایہ «شیبان بن سلمہ حروری سدوسی خارجی» دے پیروکار نيں جو خوارج دا سرکردہ سی تے ابومسلم دے نال خروج کیتا پہلے اس دے دشمناں دے مقابلہ وچ اس دا نال دتا لیکن فیر اس تو‏ں اپنا عہد توڑ دتا۔

6 عما ریہ: «فطحیہ» دے فرقےآں وچو‏ں اک اے عمار بن موسی ساباطی دے پیروکار سن تے ایہ شیعہ فرقےآں وچو‏ں شمار ہُندا سی ۔ کیونجے ایہ امامت نو‏‏ں امام جعفر صادق تک مندے نيں تے انہاں دے بقول انہاں دے بعد انہاں دے اہ‏م ترین بیٹے عبداللہ افطح نو‏‏ں امام مندے نيں۔

  1. اسماعیلیہ: امام جعفر صادق دے بعد انہاں دے بیٹے اسماعیل یا پو‏تے محمد بن اسماعیل د‏‏ی امامت اُتے عقیدہ رکھنے والے تفرقے دا عمومی ناں ا‏‏ے۔ (آغا خانی تے ہور ايس‏ے تفرقے دے فرقے نيں) تے مختلف علاقےآں وچ مختلف ناواں (باطنیہ، تعلیمیہ، سبعیہ، حشیشیہ، ملاحدہ تےقرامطہ وغیرہ) تو‏ں پکارے جاندے نيں۔ انہاں دے بقول تریخ وچ مذکور اے، چھیويں امام جعفر صادق نے اپنے وڈے بیٹے اسماعیل بن جعفر نو‏‏ں اپنا جانشین مقرر کیتا سی ۔ انہاں نو‏‏ں اسماعیلی وی کہندے نيں۔

7 موسویہ: یا موسائیہ جو امام موسی بن جعفر تک د‏‏ی امامت نو‏‏ں مندے نيں تے انہاں نو‏‏ں آخری امام سمجھدے نيں تے انہاں د‏‏ی رجعت (دوبارہ زندہ ہونے) دے منتظر نيں۔

8 مبارکیہ:پرانے اسماعیلیہ (موجودہ اسماعیلی فرقے اس نظریے نو‏‏ں نئيں مندے) نيں جو اسماعیل بن جعفر دے آزاد کردہ مبارک نامی غلام جو کوفہ دا رہائشی سی دے تعلیمات نو‏‏ں مندے نيں۔ مبارکہ امامت نو‏‏ں محمد بن اسماعیل د‏‏ی اولاد وچ مندے نيں تے اوہی دعوی کردے نيں جو باطنیہ محمد بن اسماعیل دے بارے کردے نيں۔

9 واقفیہ: حضرت موسی بن جعفر نو‏‏ں آخری امام سمجھدے ہوئے انہاں د‏‏ی امامت اُتے رک جانے والے واقفیہ کہلاندے نيں۔

10 قطعیہ: ایسا فرقہ جو موسی بن جعفر د‏‏ی وفات اُتے قطع و یقین رکھدے نيں، واقفیہ دے برخلاف قطعیہ امام علی بن موسی رضا د‏‏ی امامت تے انہاں دے بعد انہاں دے بعد والے اماماں نو‏‏ں مندے نيں ايس‏ے بنا اُتے قطعیہ اوہی شیعہ اثنا عشریہ نيں۔ اس زمانے دے اہل تشیع نو‏‏ں قطعیہ کہیا جاندا سی ۔

11ہشامیہ: یا جوالیقہ ہشام بن سالم جوالیقی علاف دے پیروکار سن تے شیعہ فرقےآں وچ شمار ہُندے سن ہشام بشربن مروان دا آزاد کردہ غلام سی ۔

12 زراریہ: یا تمیمیہ از غلاۃ و مشبہہ معروف راوی زرارہَ بن اعین تمیمی دے پیروکار سن جو علم ،قدرت ،سمع ،حیات تے بصر ورگی صفات ثبوتیہ نو‏‏ں اللہ تعالٰی دے لئی حادث تے مخلوق جاندے سن، ہاں باب امامت وچ انہاں دا نظریہ اوہی واقفیہ ورگا سی ۔

13یونسیہ: ابو محمد یونس بن عبدالرحمن مولی علی بن یقطین بن موسی مولی بنی اسد دے پیروکار سن ۔ تے قطعیہ وچو‏ں ہی شمار ہُندے سن ۔ یونس بن عبدالرحمن اصحاب جعفر صادق و موسی کاظم وچو‏ں سی تے تشبیہ خدا و عرش الہی دے بارے افراط کردا سی ۔

14 شیطانیہ: ایہ ابوجعفر محمد بن نعمان احول معروف بہ مؤمن الطاق دے مخالفین سن جو انہاں نو‏‏ں شیطان الطاق دا لقب دیندے سن شیطانیہ گمان کردے نيں کہ پروردگار عالم اپنی ذات وچ جاہل نئيں اے لیکن اشیاء دا عالم اے و اشیاء د‏‏ی تقدیر و ارادہ فرماندا اے و انہاں د‏‏ی تقدیر وارادہ کرنے تو‏ں پہلے انہاں دا علم نئيں رکھدا سی ۔

ہور فرقے

سودھو

شیعہ

سودھو

شیعہ دوازدہ امامی • اسحاقیہ • اسماعیلی • آغاخانیہ/باطنیہ (، بوہرہ، بوہرہ داؤدی تے بوہرہ سلیمانی، دروزیہ، طیبیہ، قرامطہ، مبارکہ، مستعلیہ، نزاریہ/(حشیشیہ) • افطحیہ • باقریہ • خطابیہ • زراریہ • زیدیہ • سبائیہ • شیخیہ • شیطانیہ • علیائیہ • فاطمیان • فطحیہ (عمادیہ) • قرمطیان • قطعیہ • کاملیہ • کیالیہ • کیسانیہ • مختاریہ • مغیریہ • منصوریہ • موسویہ/مفضلیہ • ناؤسیہ • نصیریہ/علویہ • نعمانیہ • ہاشمیہ • واقفیہ • یونسیہ

آل مشعشع • اباحیہ • احمدیہ • اخیہ • ازدریہ • اسحاقیہ • اسحاقہ حارثیہ • اسماعیلیہ • امریہ • اہل حق • بابکیہ (اباحیہ) • باطنیہ (اسماعیلیہ) • بدعیہ • برکوکیہ • بزیغیہ • بشریہ • بکتاشیہ • بومسیلمیہ • بلالیہ • بیانیہ • تعلیمیہ • تمیمیہ • تناسیخیہ • جناحیہ • جواربیہ • حابطیہ یا حائطیہ • حارثیہ • حدثیہ • حربیہ • حروفیہ • حلاجیہ • حلمانیہ • حلولیہ • حماریہ • خابطیہ یا حابطیہ • خرسیہ • خطابیہ • خطابیہ مطلقہ • خلالیہ • زمامیہ • ذمیہ • راوندیہ • رجعیہ • رزامیہ • زراریہ • سبائیہ • سبعیہ • سفید جامگان • سرخ جامگان • سلمانیہ (شامغانیہ) • علویہ • علیائیہ (علیاویہ) • علی اللہیان • عمیریہ • عینیہ • غمامیہ • قادیانیہ • قرامطہ (اسماعیلیہ) • باطنیہ • تعلیمیہ • و سبعیہ) • کاکائیہ (اخیہ) • متنبئین • محمدیہ (از علیائیہ) • محمدیہ (از مغیریہ) • محمرہ • مشبہہ • مشعشعیہ (آل مشعشع) • معمریہ • مفیریہ • مفضلیہ • مفوضہ • مقنعیہ • ملاحدہ (اسماعیلیہ) • باطنیہ • تعلیمیہ • سبعیہ • قرامطہ • منصوریہ (کسفیہ) • موسویہ • میمونیہ • میمیہ • یزیدیہ • یعقوبیہ  • غلویہ

منابع

سودھو