واحد جمع

شبہ

واحد (انگریزی: Singular) اک شخص یا اک چیز نو‏‏ں واحد کہیا جاندا ا‏‏ے، یا واحد اوہ اسم ہُندا اے جو اک شخص یا چیز نو‏‏ں ظاہر کرے، مثلن کتاب، منڈا، مسیت، استاد، فوج، بلی، درخت، کرسی، وغیرہ۔

جمع

جمع (انگریزی: Plural) اک تو‏ں زیادہ شخصاں یا چیزاں نو‏‏ں جمع کہیا جاندا اے، یا جمع اوہ اسم ہُندا اے جو اک توں زیادا شخصاں یا چیزاں نو‏‏ں ظاہر کرے، مثلن کتاباں، مُنڈے، مسیتاں، استاداں، فوجاں، بلیاں، درختاں، کرسیاں وغیرہ۔

جمع دیاں قِسماں

جمع د‏‏یاں چار قِسماں نيں

1. جمع سالم
2. جمع مکسر
3. جمع الجمع
4. اسم جمع

جمع سالم

واحد تو‏ں جمع بنا‏ؤندے وقت اس گل دا خیال رکھیا جاندا اے کہ جے واحد اسم دے اکھراں وچ کِسے وی قسم د‏‏ی کوئی تبدیلی نہ ہووے تاں اس صورت وچ اوہدے آخر وچ کچھ اکھراں دا وادھا ک‏رک‏ے اوہنو‏ں جمع بݨالیا جاوے تاں جمع د‏‏ی اس صورت نو‏‏ں جمع سالم کہندے نيں، مثلن حاضر تو‏ں حاضرین، ناظر تو‏ں ناظرین، استاد تو‏ں استاداں، احسان تو‏ں احسانات، اکابر تو‏ں اکابرین، خط توں خطوط، فن توں فنون، شک توں شکوک، حق توں حقوق، چک توں چکوک وغیرہ۔

جمع مکسر

جمع مکسر اس جمع نو‏‏ں کہندے نيں جس وچ واحد تو‏ں جمع بنا‏تے وقت واحد اسم دے حروف د‏‏ی صورت یا ترتیب بدل جاندی اے یا واحد دے بعض اکھر حذف ہو جاندے نيں مثلاً علم تو‏ں علوم، شیطان تو‏ں شیاطین، شعر تو‏ں اشعار، کتاب تو‏ں کتب، سطر تو‏ں سطور وغیرہ

جمع الجمع

عربی دے بعض ایداں دے لفظاں ہُندے نيں جنہاں دی جمع بݨا ک‏ے دوبارہ فیر جمع بݨا لئی جاندی اے ۔ جمع د‏‏ی ایسی صورت نو‏‏ں جمع الجمع کہیا جاندا اے مثلن رسم تو‏ں رسوم جمع بندی اے تے فیر رسومات جمع الجمع بݨدی اے ، ايس‏ے طرح جوہر تو‏ں جواہر جمع بݨدی اے تے فیر جواہرات جمع الجمع بݨدی ا‏‏ے تے وجہ توں وجوہ جمع بݨدی اے فیر وجوہ توں وجوہات جمع الجمع بݨا لئی جاندی اے ۔

جمع الجمع د‏‏یاں مثالاں

واحد	جمع	جمع الجمع	واحد	جمع	جمع الجمع
خبر	اخبار	اخبارات	وجہ	وجوہ	وجوہات
لقب	القاب	القابات	رسم	رسوم	رسومات
جوہر	جواہر	جواہرات	اسم	اسماء	اسامی
عجیب	عجائب	عجائبات	لازم	لوازم	لوازمات
عارضہ	عوارض	عوارضات	رکن	ارکان	اراکین
حادثہ	حوادث	حوادثات	رقم	رقوم	رقومات
اکبر	اکابر	اکابرین	دوا	ادویہ	ادویات

اسم جمع

بعض اوقات کوئی اسم ایسا ہُندا اے کہ اوہ بظاہرتو واحد معلوم ہُندا اے لیکن اوہ معنی جمع دے دیندا اے ایداں دے اسم نو‏‏ں اسم جمع کہندے نيں جداں قوم، دستہ، فوج، گچھا، جماعت وغیرہ

اسم جمع د‏‏یاں مثالاں

انجمن	انبوہ	پنچایت	دل	انبار	ٹیم	ٹولی	بنڈل
جھنڈ	بیڑا	پارٹی	بقچہ	پلٹن	جماعت	خرمن	دستہ
جمعیت	درجن	خلقت	اکٹھ	ڈار	ڈھیر	سپاہ	ریوڑ
کارواں	قطار	سلسلہ	فوج	فریق	قافلہ	سوسائٹی	طائفہ
غول	سینکڑہ	کمپنی	گٹھا	گچھا	گلدستہ	گلہ	لشکر
مجلس	مجمع	محفل	ہجوم	یونین	رسالہ	بھیڑ	ذخیرہ

واحد تو‏ں جمع بݨاؤݨ دا قاعدہ

مذکر اسماں دے لئی

1. جے اسم دے آخر وچ ”ا“ ”یا“ ”ہ“ ہوئے تاں ایسی صورت وچ اسنو‏ں یائے مجہول ”ے“ تو‏ں بدل لیندے نيں جداں گھوڑا تو‏ں گھوڑے، کتا تو‏ں کتے، بندہ تو‏ں بندے، لڑکا تو‏ں لڑکے، پردہ تو‏ں پردے، اژدہا تو‏ں اژدہے وغیرا۔
2. جے اسم دے آخر وچ ”اں“ ہوئے تاں فیر اس صورت وچ ”ئیں“ تو‏ں بدل دتا جاندا اے جداں دھواں تو‏ں دھوئيں، رئواں تو‏ں روئاں، کنواں تو‏ں کنوئاں وغیرہ
3. جنہاں اسماں دے آخر وچ مندرجہ بالا علامتاں وچو‏ں کوئی علا مت نئيں پائی جاندی تاں انہاں دے واحد جمع د‏‏ی صورت یکساں رہندی اے جداں درخت ہرا ہوئے گیا، درخت ہرے ہوئے گئے، شہر آباد ہوئے گیا، شہرآباد ہوئے گئے، ڈاکو ماریا گیا، ڈاکو مارے گئے وغیرہ۔ البتہ مجرور یا مفعول ہونے د‏‏ی صورت وچ درخت د‏‏ی جمع درختاں تے شہر د‏‏ی جمع شہراں وی استعمال ہُندی ا‏‏ے۔
4. بعض صورتاں وچ کنواں جمع کنوئاں تے کنوئاں، دھواں د‏‏ی جمع دھواواں تے دھوئاں تے گائاں د‏‏ی جمع گائواں ہُندی ا‏‏ے۔

مونث اسماں دے لئی

1. جے اسم دے آخر وچ ”یا“ ہوئے تاں ایسی صورت وچ صرف نون غنہ”ں“ تے جے یائے معروف”ی“ ہوئے تاں ”اں“ دا وادھا کردیندے نيں جداں چڑیا تو‏ں چڑیاں،کہانی تو‏ں کہانیاں، لڑکی تو‏ں لڑکیاں، گڑیا تو‏ں گڑیاں وغیرہ
2. جے اسم دے آخر وچ ”ن“ ہوئے تاں ”یں“ تے اگر”وائو“ یا الف ہوئے تو”ئیں“ دا وادھا کردے نيں مثلاً دلھن تو‏ں دلھناں، پڑوسن تو‏ں پڑوسناں، آرزو تو‏ں آرزوئاں، دوا تو‏ں دواواں، خوشبو تو‏ں خوشبوئاں، گھٹا تو‏ں گھٹاواں وغیرہ
3. بعض اسماں دے آخر وچ ”یں“ دا وادھا کردینے تو‏ں جمع بن جاندی اے جداں کتاب تو‏ں کتاباں، خبر تو‏ں خبراں، میز تو‏ں میزاں، عورت تو‏ں عورتاں، بھینس تو‏ں بھینساں، گائے تو‏ں گاواں، بھیڑ تو‏ں بھیڑاں وغیرہ

واحد تے جمع د‏‏یاں مثالاں

واحد	جمع	واحد	جمع	واحد	جمع	واحد	جمع	واحد	جمع	واحد	جمع
اصل	اُصول	آلہ	آلات	اشارہ	اشارات	اجر	اجور	اسم	اسما	اشتہار	اشتہارات
افق	آفاق	اکبر	اکابر	ابد	آباد	امارت	امارات	افسر	افسران	آفت	آفات
اخ	اخوان	ادب	آداب	آیت	آیات	امام	ائمہ	الم	آلام	اہل	آہالی
اسلوب	اسالیب	امت	امم	آخر	اواخر	اب	آباء	اثر	آثار	اجنبی	اجانب
ادیب	ادباَ	احسان	احسانات	ارذل	اراذل	استاد	استاداں	افغان	افاغنہ	اقتباس	اقتباست
اقلیم	اقالیم	اقنوم	اقانیم	اَمر(حکم)	اوامر	امیر	امراَ	اول	اوائل	بخار	بخارات
بصر	ابصار	بیت (گھر)	بیوت	بصیرت	بصائر	برکت	برکات	باب	ابواب	ب رہان	براہین
بحر	ابحار، بحور	بدن	ابدان	بستان	بساتین	برج	بروج	بیت (شعر)	ابیات	تصویر	تصاویر
تقریر	تقاریر	تاجر	تجار	تجویز	تجاویز	تعبیر	تعبیرات	تدبیر	تدابیر	تحفہ	تحائف
تشریح	تشریحات	توقع	توقعات	تریخ	تواریخ	تفصیل	تفاصیل	تجربہ	تجربات	تفسیر	تفاسیر
تبرک	تبرکات	تجلی	تجلیات	تحقیق	تحقیقات	تخمینہ	تخمینات	ترجمہ	تراجم	ترکیب	تراکیب
تصریح	تصریحات	تصنیف	لکھتاں	تصور	تصورات	تکلیف	تکالیف	تلمیذ	تلامذہ	تمثیل	تماثیل
توجیہ	توجیحات	تنبیہ	تنبیہات	ثقہ	ثقات	ثمر	اثمار	ثابت	ثوابت	جاہل	جہلا، جہال
جواب	جوابات	جذبہ	جذبات	جسم	اجسام	جرم	اجرام	جرم	جرائم	جوہر	جواہر
جن	جنات	جماد	جمادات	جزو	اجزا	جہت	جہات	جبل	جبال	جد	اجداد
جریدہ	جریدے	جنس	اجناس	جید	جیاد	حاضر	حاضرین	حکمت	حِکم	حد	حدود
حرکت	حرکات	حوراَ	حور	حدیث	احادیث	حال	احوال	حاجت	حاجات	حق	حقوق
حضرت	حضرات	حادثہ	حادثات	حاکم	حکا‏م	حقیقت	حقائق	حبیب	احباب	حرف	حروف
حکیم	حکما	حاجی	حجاج	حافظ	حفاظ	حالت	حالات	حجاب	حجابات	حُر	احرار
حس	حواس	حشرہ	حشرات	حکایت	حکایات	حکم	احکا‏م	حیوان	حیوانات	خطرہ	خطرات
خدمت	خدمات	خنزیر	خنازیر	خطا	خطایا	خاطر	خواطر	خیمہ	خیام	خلق	خلائق
خلف	اخلاف	خاتون	خواتین	خرچ	اخراجات	خصلت	خصائل	خادم	خدام	خبر	اخبار
خزینہ	خزائن	خط	خطوط	خطبہ	خطبات	خطیب	خطباَ	خلق	اخلاق	خلیفہ	خلفاء
خواہش	خواہشات	خیال	خیالات	دوا	ادویہ	درجہ	درجات	دیہہ	دیہات	داعی	داعیان
دہر	دہور	دین	ادیان	دار	ادیار	دقیقہ	دقائق	دعویٰ	دعاوی	دکان	دکانات
دفتر	دفاتر	دیوان	دواوین	دولت	دول	دائرہ	دوائر	دَبر	ادبار	دستور	دساتیر
دعا	ادعیہ	دفینہ	دفائن	دلیل	دلائل	دور	ادوار	دین	دیون	دینار	دنانیر
ذہن	اذہان	ذرہ	ذرات	ذکر	اذکار	ذخیرہ	ذخائر	ذریعہ	ذرائع	ذکی	اذکیہ
رسالہ	رسالے	رقم	رقوم	رب	ارباب	راکب	رکاب	روایت	روایات	روضہ	ریاض
رفیق	رفقاَ	رائے	آراَ	رایہ	رایات	رسم	رسوم، رسومات	رعیت	رعایا	رکن	ارکان
رسول	رُسل	ریح	ریاح	رقعہ	رقعات	رمز	رموز	روح	ارواح	رئیس	روساَ
زائر	زائرین	زوج	ازواج	ودھ	زوائد	زمانہ	ازمنہ	سن	اسنان	سبب	اسباب
سر	اسرار	سلاح	اسلحہ	سلطان	سلاطین	سابق	سوابق	ساکن	ساکنان	سعی	مساعی
سند	اسناد	سیف	سیوف	سانحہ	سانحات	سلسلہ	سلاسل	سنت	سنن	سبق	اسباق
سورت	سور	سجدہ	سجود	سفیر	سفراَ	سید	سادات	ساحل	سواحل	سیرت	سیر
سد	سدود	سفر	اسفار	سلف	اسلاف	سطر	سطور	سفینہ	سفن	شعر	اشعار
شیطان	شیاطین	شخص	لوک	شریف	شرفا	شکل	اشکال	شریر	اشرار	شک	شکوک
شراب	اشرابہ	شہید	شہدا	شر	شرور	شبہ	شبہات	شریک	شرکا	شاعر	شاعر
شجر	اشجار	شعاع	اشعہ	شغل	اشغال	شفقت	شفقات	شے	اشیا	صلہ	اصلہ
صبح	اصباح	صورت	صور	صوم	صیام	صحابی	صحابہ	صالح	صالحین	صنم	اصنام
صفت	صفات	صنف	اصناف	صدمہ	صدمات	صوت	اصوات	صف	صفوف	صاحب	اصحاب
صانع	صناع	صنعت	صنائع	ضلع	ضلعے	ضد	اضداد	ضرب المثل	ضرب المثال	ضرر	اضرار
ضمیر	ضمائر	طبیب	اطبا	طالبہ	طالبات	طبق	اطباق	طلسم	طلسمات	طائفہ	طوائف
طفل	اطفال	طالب	طلبہ	طالب	طالب علماں	طرف	اطرف	طائر	طیور	طبقہ	طبقات
طبیعت	طبائع	طعام	اطعمہ	ظاہر	ظواہر	ظلمت	ظلمات	ظلم	مظالم	ظن	ظنون
ظرف	ظروف	عام	عوام	عارضہ	عوارض	عرق	عروق	عازم	عازمین	عامل	عمال
عابد	عباد	عمل	اعمال	عاقل	عقلا	عاشق	عشاق	عجیب	عجائب	عالم	عالمین، عوالم
عدو	اعدا	عالم	علما	عارف	عارفین	عزیز	اعزہ	عادت	عادات	عبادت	عبادات
عبد	عباد، عبید	عدد	اعداد	عرضی	عرائض	علم	علوم	عقل	عقول	عقیدہ	عقائد
عزم	عزائم	عطا	عطایاَ	عہد	عہود	عین	عیون	عسکر	عساکر	عمر	اعمار
عضو	اعضاَ	عنصر	عناصر	عطیہ	عطیات	علم	اعلام	علت	علل	عید	اعیاد
عندلیب	عنادل	عنایت	عنایات	عیب	عیوب	عمارت	عمارتاں	عنکبوت	عناکب	غذا	اغذیہ
غنیمت	غنائم	غم	غموم	غرض	اغراض	غنی	اغنیاَ	غیر	اغیار	غیب	غیوب
غائب	غائبین	غیم	غیوم	غلط، غلطی	اغلاط	غزل	غزلیات	غریب	غرباَ	فرد	افراد
فائدہ	فائدے	فضل	فضول	فاضل	فضلا	فعل	افعال	فصیح	فصحاَ	فوج	افواج
فاتح	فاتحین	فکر	افکار	فیض	فیوض	فرمان	فرامین	فقیر	فقراَ	فتنہ	فتن
فاصلہ	فواصل	فلک	افلاک	فساد	فسادات	فقرہ	فقرات	فن	فنون	فرعون	فراعنہ
آگاہی	افہام	فقیہ	فقہا	فریضہ	فرائض	فتح	فتوح	فتویٰ	فتاویٰ	فضلہ	فضلات
قرینہ	قرائن	قطرہ	قطرات	قائدہ	قواعد	قدم	اقدام	قوم	اقوام	قاری	قارئین
قبر	قبور	قندیل	قنادیل	قسم	قسماں	قید	قیود	قصیدہ	قصائد	قطر	اقطار
قدیم	قدما	قلب	قلوب	قصہ	قصص	قوت	قوٰی	قافیہ	قوافی	قصبہ	قصبات
قاضی	قضاۃ	قبیلہ	قبیلے	نیڑے	اقربا	قانون	قوانین	قسط	اقساط	قصر	قصور
قطب	اقطاب	قطعہ	قطعات	قول	اقوال	کتاب	کتب	کافر	کفار	کوکب	کواکب
کاتب	کاتبین	کسر	کسور	کبیرہ	کبار	کبیرہ	کبائر	کاغذ	کاغذات	کرامت	کرامات
کلمہ	کلمات	کمال	کمالات	کیفیت	کیفیات	لطیفہ	لطائف	لون	الوان	لذت	لذات
لفظ	لفظاں	لازمہ	لوازم	لطف	الطاف	لذیذ	لذائذ	لباس	البسہ	لمحہ	لمحات
لقب	القاب	لغت	لغات	لسان	السنہ	لوح	الواح	محنت	محن	مبلغ	مبلغین
مثل	امثال	منتظم	منتظمین	مخزن	مخازن	مال	اموال	مذہب	مذاہب	مسجد	مسیتاں
مجاہد	مجاہدین	محفل	محافل	مرحلہ	مراحل	مائع	مائعات	مثال	امثلہ	مرثیہ	مراثی
محاورہ	محاورات	مشرق	مشارق	معنی	معانی	ملت	ملل	منظر	مناظر	موقد	مواقد
محل	محلات	مائع	موائع	مدرسہ	مدرسین	مترجم	مترجمین	مجمع	مجامع	مدیر	مدیران
متعلم	متعلمین	مسکن	مساکن	مظہر	مظاہر	مصدر	مصادر	معبد	معابد	مخرج	مخارج
محقق	محققاں	مطلب	مطالب	منارہ	منائر	مشغلہ	مشاغل	مدرسہ	مدارس	مقبرہ	مقابر
مضمر	مضمرات	موج	امواج	منزل	منازل	مبلغ	مبالغ	مبلغ	مبلغین	مرض	امراض
محدث	محدثین	مقالہ	مقالات	مقام	تھ‏‏اںو‏اں	موت	اموات	ملحد	ملاحدہ	مجلس	مجالس
مطبع	مطابع	مکان	مکانات	مدبر	مدبرین	مدینہ	مدائن	مراسلہ	مراسلات	مرتبہ	مراتب
مسکین	مساکین	معجزہ	معجزات	ممبر	ارکان	مسئلہ	مسائل	مفہوم	مفاہیم	موضع	مواضع
مقابلہ	مقابلے	منبر	منابر	مصلحت	مصالح	مطالبہ	مطالبات	منظوم	منظومات	مشہور	مشاہیر
معلم	معلمین	منتظم	منتظمین	ملک	ملائکہ	ملک	املاک	ملک	ملکاں	ملک	ملوک
مشکل	مشکلات	مصع	مصائع	موقع	مواقع	معاملہ	معاملات	مصاحب	مصاحبین	مقدار	مقادیر
معدن	معدنیات	معدن	معادن	معقول	معقولات	مقصد	مقاصد	مضمون	مضامین	مومن	مومنین
مکت‏‏ب	مکاتب	مکتوب	مکاتیب	ملبوس	ملبوست	ممکن	ممکنات	منظم	منظمین	منصب	مناصب
منعفت	منافع	منقول	منقولات	موضوع	موضوعات	مصنوع	مصنوعات	مطبوعہ	مطبوعات	مصیبت	مصائب
نفس	نفوس	ناظر	ناظرین	نسب	انساب	نقش	نقوش	ناصح	ناصحین	نتیجہ	نتائج
نادر	نوادر	نعمت	نعم	نبات	نباتات	نغمہ	نغمات	ناصر	انصار	نبی	انبیاء
نیت	نیات	نوع	انواع	نصحیت	نصائح	نفس	انفاس	نور	انور	نجم	نجوم
ندیم	نِدما	نظیر	نظائر	نظر	انظار	نسخہ	نسخہ جات	نقطہ	نقاط	نکتہ	نکات
وحشی	وحوش	وزیر	وزراَ	واسطہ	وسائط	واقع	واقعات	ورق	اوراق	ولی	اولیاء
وجہ	وجوہ	وفد	وفود	وصف	اوصاف	ولایت	ولایات	ورد	اوراد	وقف	اوقاف
وطن	اوطان	وہم	اوہام	وزن	اوزان	وقت	اوقات	وصیت	وصایا	ولد	اولاد
وسیلہ	وسائل	وضع	اوضاع	وظیفہ	وظائف	وکیل	وکلا	ہدف	اہداف	ہدایت	ہدایات
ہمت	ہمم	ہدیہ	ہدایا	ہندو	ہنود	ہرم	اہرام	یتیم	یتامیٰ	یوم	ایام