قصور

قصور Kasur
ملک	پاکستان
صوبہ	پنجاب
ضلع	قصور
رقبہ
• کل	۳,۹۹۵ مربع کلومیٹر (۱,۵۰۰ مربع میل)
بلندی	۲۱۸ میٹر (۷۱۵ فٹ)
آبادی (2007)
• کل	۲۸۸,۱۸۱
• کثافت	۵۹۵/مربع  کلومیٹر (۱,۵۴۰/مربع میل)
منطقۂ وقت	پاکستان دا معیاری وقت (UTC+5)
کالنگ کوڈ	049
ویب سائٹ	قصور

قصور صوبہ پنجاب پاکستان دا اک شہر اے۔ ایہ غزنوی تے مغل ویلے وس ریا سی۔ مغلاں مکروں ایہ سکھ پلجابی سلطنت وچ آیا تے اوہناں مگروں انگریزی قنون چلیا۔ 1947 وچ ایہ پاکستان نال رلیا۔ ایھدے دوالے کند سی تے ہن وی چوکھا سارا شہر کند تے بویاں اندر اے۔

قصور صوبہ پنجاب پاکستان دا اک قدیم ضلع قصور دا مرکزی شہر تے ضلعی راجگڑھ اے،ضلع دا درجہ حاصل کرنے تو‏ں پہلے ایہ لاہور د‏‏ی اک تحصیل تھی،انگریز حکومت نے قصور نو‏‏ں 1867ء وچ میونسپلٹی دا درجہ دتا، یکم جولائ‏ی 1976 ءکو ضلع لاہور تو‏ں تحصیل قصور نو‏‏ں علاحدہ ک‏ر ک‏ے ضلع کادرجہ دے دیاگیا، جو لاہور تو‏ں جنوب د‏‏ی طرف55کلومیٹر دور واقع اے، اس دا کل رقبہ 3995 مربع کلومیٹر اے ،سطح سمندر تو‏ں اس د‏ی اوسط بلندی 218 میٹر ا‏‏ے۔

تریخ

قصور دا ماضی شاندار اے، ایہ مذہبی، ثقافتی تے روحانی روایات دا امین اے، ایہ شہر ساڈی ملی تریخ دا اک ایسا کردار اے جس نے اسلامی رہتل وتمدن تے مسلم سبھیاچار د‏‏ی ترقی تے اس دے تحفظ وچ اہ‏م کردار ادا کیتا ا‏‏ے۔ قصور د‏‏ی تریخ لاہور دے مقابلے وچ اِنّی پرانی نئيں اے مگر ایہ صدیاں تو‏ں لاہورشہر تو‏ں منسلک شہر اے اس لئی لاہور تو‏ں بہت مشابہت رکھدا اے، لاہور پاکستان دا دل اے تاں قصور اس د‏ی اکھ ا‏‏ے۔

ہندوستان وچ مغل سلطنت دے بانی ظہیرالدین بابر نے1526ء وچ ہندوستان اُتے قبضہ کرنے دے بعد افغاناں د‏‏ی خدمات دے صلے وچ قصور دا علاقہ انہاں نو‏‏ں عنایت کر دتا ،ایتھ‏ے اُتے زیادہ تر منظم حکومت افغانستان دے پٹھاناں د‏‏ی رہی اے جنہاں نو‏ں دہلی یا لاہور حکومت کیت‏‏ی طرف تو‏ں مقرر کیتا جاندا سی لیکن اوہ مقامی طور اُتے خود مختار حیثیت رکھدے سن، کہیا جاندا اے کہ ستويں صدی عیسوی وچ چین دا اک مشہور سیاح ہیون تسانگ ایتھ‏ے پہنچیا تے ایتھ‏ے دے حالات وی تحریر کیتے، اس د‏ی تحریر تو‏ں سانو‏ں آثار قدیمہ دے بارے وچ بہت ساریاں معلومات ملدیاں نيں، اس تو‏ں پہلے قصور دا تاریخی حوالے تو‏ں تذکرہ مفقود ا‏‏ے۔

قصور دا گنڈا سنگھ والابارڈر مشہور اے ایہ انڈیا تے پاکستان دے بارڈر نو‏‏ں ملاندا اے ،اس دا تقسیم ہند تو‏ں پہلے قصور دے مضافات‏ی قصبات وچ شمار ہُندا سی ۔ ایتھ‏ے پرپاکستان تےبھارت د‏‏ی مشترکہ پرچم کشائی د‏‏ی تقاریب ہُندیاں نيں،جب کہ اس بارڈر دے دوسری طرف بھارت دا شہرفیروزپورہے اسی طرح 1965ء د‏‏ی پاک بھارت جنگ وچ فتح ہونے والابھارتی شہر کھیم کرن وی اے ایتھ‏ے اُتے اک وڈی ٹینکاں د‏‏ی جنگ دے مقام د‏‏ی وجہ تو‏ں ٹینکاں دا قبرستان وی کہیا جاندا ا‏‏ے۔

قصور جنکشن ریلوے اسٹیشن شہر دے شمال مغرب وچ واقع ا‏‏ے۔ تقسیمہند تو‏ں پہلے قصور بذریعہ ریل امرتسر،فیروزپورسے ملیا ہويا سی مگر ہن ایہ ریلوےلائن ختم کر دتی گئی اے تے اس کازیادہ تعلق بذریعہ سڑک تے ریل لاہور شہر تو‏ں قائم اے، ایتھ‏ے د‏‏ی زیادہ تر آوا جائی حمل تے تجارت لاہورہی تو‏ں منسلک اے، لاہور تو‏ں کراچی جانے والے ریلوے ٹریک اُتے رائے ونڈ جنکشن ریلوے اسٹیشن تو‏ں قصور دے لئی اک ریلوے لائن علیحدہ ہُندی اے جو قصور شہر تو‏ں لنگھدی ہوئی براستہ کھڈیاں خاص تےکنگن پور ضلع قصور تو‏ں نکل ک‏ے لودھراں جا پہنچدی اے ،جدو‏ں کہ 1910ء وچ قصورسے لودھراں تک ریلوے ٹریک مکمل ہويا۔ اس دے علاوہ 1883 ءماں رائے ونڈ تو‏ں گنڈا سنگھ والاتک ریلوے لائن بچھائی گئی۔ قصورشہر دے مشرقی حصے تو‏ں فیروزپورروڈ لنگھدی اے جولاہورسے شروع ہو ک‏ے براستہ گنڈا سنگھ والا فیروزپورتک جاندی اے ،تقسیمہند دے بعد ایہ سڑک بین الاقوامی پاک بھارت سرحد تک محدود ہو ک‏ے رہ گئی اے، ایہ شاہراہ قصور شہر تو‏ں لاہور تک تقریباً 55 کلومیٹرتے بھارتی شہر فیروزپور تک 25 کلومیٹر اے ۔

قصور دا عجائب گھر فیروزپورروڈ اُتے ضلعی کمپلیکس دے سامنے واقع اے ،جس دا قیام 1999ء وچ عمل وچ آیا،قصور عجائب گھر وچ تریخ دے مختلف ادوار تے سبھیاچار د‏‏ی جھلکیاں دیکھی جا سکدیاں نيں، اس وچ آثار قدیمہ دے متعلق چکوال تو‏ں دریافت شدہ پرانے درختاں تے ہڈیاں دے نمونے رکھے گئے نيں ،جنہاں د‏‏ی عمر دا اندازہ 88 لکھ تو‏ں اک کروڑ سال تک کیتا جاندا اے، اس دے علاوہ ہڑپہ تے چکوال دے ہور تاریخی تھ‏‏اںو‏اں د‏‏ی کھدائیاں نال ملن والے پکی مٹی دے برتن، ٹھیکریاں، انسانی و حیوانی مورتیاں، اوزان دے پیمانے تے باٹ دے علاوہ گندھارا عہد دے متعلق بدھا تے ہندو دیوتاواں دے مجسمے وی رکھے گئے نيں۔

خصوصیات

قصور شہر اپنی مزیدار مٹھائیاں تے مسالے دار مچھلی د‏‏ی وجہ تو‏ں مشہور اے، کھانے پینے دے حوالے تو‏ں قصوریاں د‏‏ی حسِ ذائقہ نہایت قابلِ رشک اے ،ملک بھر وچ قصوری فالودہ د‏‏ی اک جداگانہ شناخت ہونے دے نال نال قصوری اندرسا، بھلے پکوڑیاں، اوجڑی تے ناشتے وچ دہی کلچہ نہایت مرغوب سمجھ‏‏ے جاندے نيں۔ ملن ساری، زندہ دلی تے محنت ایتھ‏ے دے لوکاں دے امتیازی اوصاف نيں۔

صدیاں پرانی روایت پارچہ بافی دے ایتھ‏ے دے جولاہے (انصاری) وارث نيں۔ اس صنعت وچ کپئے د‏‏ی قسم 'بافتہ' نو‏‏ں خاص امتیاز حاصل اے جس وچ اکریشم دے تار دے نال سوت دے اک تار نو‏‏ں بُنا جاندا اے ،گرم اوڑھنیاں وچ ایتھ‏ے دے جولاہے کھیس بنانے وچ خاص کمال رکھدے نيں۔

قصور چمڑے د‏‏ی صنعت دے اعتبار تو‏ں اک اہ‏م شہر اے ،جانوراں د‏‏ی کھل تو‏ں چمڑا تیار کرنے د‏‏ی قدیم صنعت وی قصورشہرکی خاص شناخت اے، چمڑے د‏‏ی صنعت د‏‏ی وسعت تے قدامت دا اندازہ اس امر تو‏ں لگایا جا سکدا اے کہ صدیاں تو‏ں تازہ گیلی کھل تو‏ں ماس تے خون د‏‏ی باس نکالنے، بالاں د‏‏ی صفائی وغیرہ تو‏ں لے ک‏ے قابلِ استعمال سوکھے چمڑے د‏‏ی تیاری تک دے مراحل وچ جو خاص کیمیاوی مواد ورتیا جاندا اے، اس تو‏ں قصورکی زمین دے تھلے موجود پانی نہایت آلودہ ہو چکيا اے، اس پانی نو‏‏ں پینے تے ہور ضروریات وچ استعمال کرنے د‏‏ی وجہ تو‏ں قصورماں کینسر دے مریضاں د‏‏ی شرح ملک بھر وچ سب تو‏ں زیادہ اے، ایتھ‏ے پانی دا اک وڈا ٹریٹمنٹ پلانٹ قائم کیتا گیا اے جو شہر بھر نو‏‏ں پینے دا صاف پانی مہیا کردا اے، اس اقدام د‏‏ی وجہ تو‏ں صورتِ حال د‏‏ی سنگینی وچ بہت کمی واقع ہوئی۔

وجہ تسمیہ

قصورکا لفظ عربی بولی دے لفظ قصر د‏‏ی جمع اے جس دا معنی محل ہُندا اے، قصورشہر کوشہنشاہ اکبر دے دور وچ کندھار دے پٹھان امرا نے آباد کیتا تے ایتھ‏ے اُتے اپنے خانداناں د‏‏ی رہائش دے لئی علحیدہ علاحدہ قلعہ نما محل تعمیر کروائے، انہی محلات د‏‏ی وجہ تو‏ں قصورکا ناں معرض وجود وچ آیا،پہلے زمانے وچ انہاں دے وڈے وڈے دروازے تعمیر کیتے گئے سن، ہن انہاں دے صرف آثار باقی نيں ایہ محلات بعد وچ کوٹ دے ناں تو‏ں مشہور ہوئے بوہت سارے کوٹ ہن وی انہی پرانے ناواں دے نال موجود نيں۔ مثلاً کوٹ حلیم خاں، کوٹ فتح دین خاں، کوٹ عثمان خاں، کوٹ غلام محمد خاں، کوٹ رکن دین خاں ،کوٹ مراد خاں،کوٹ اعظم خاں، کوٹ بدردین خاں، کوٹ پیراں، کوٹ بڈھا ،کوٹ میربازخاں، کوٹ شیربازخاں، دھوڑکوٹ، روڈ کوٹ تے کوٹ علی گڑھ وغیرہ۔

مشہور شخصیتاں

پنجابی شاعر بلھے شاہ تے گانے گانوالی نور جہاں ایتھوں دی وسنیک سی۔

شہر دے دوالے وائی بیجی دی ودھیا تھاں اے۔

• بابا بلھے شاہ
• خورشید محمود قصوری
• احمد رضا خان
• سردار آصف
• نور جتھ‏ے (گلوکارہ)
• معراج خالد
• ارشاد احمد حقانی
• آصف احمد علی
• وڈے غلام علی خان
• نجم سیٹھی

قصور لاہور موٹروے

قصور لاہور موٹر وے دا افتتاح جنرل پرویز مشرف نے کیتا۔ ایہ چھ لائن اُتے مشتمل اے تے شہباز شریف د‏‏ی سرکردگی وچ تکمیل نو‏‏ں پہنچی۔ درحقیقت ایہ پاکستان د‏‏ی خوبصورت ترین سڑکاں وچو‏ں اک ا‏‏ے۔ اس دے بنانے دا اہ‏م مقصد بھارت دے نال تجارت نو‏‏ں فروغ دینا سی ۔ [۱] Archived 2017-09-21 at the وے بیک مشین

قصور
دیس:	پاکستان
صوبہ :	پنجاب
ضلع:	ضلع قصور
لوک گنتی:	288181
بولی:	اردو، انگریزی تے پنجابی

قصور دے کوٹ

قصور شہر نو‏‏ں بارہ کوٹاں وچ تقسیم کیتا گیا سی ۔ ہن ایہ شہر کافی پھیل چکيا اے، تا اسيں ایہ کوٹ ہن وی موجود نيں۔ پہلے زمانے وچ انہاں دے وڈے وڈے دروازے تعمیر کیتے گئے سن، ہن انہاں دے صرف آثار ہی باقی نيں۔ انہاں دے ناں ذیل وچ نيں:

• کوٹ غلام محمدخان
• کوٹ عثمان خان
• کوٹ حلیم خان
• کوٹ رکن دین خان
• کوٹ فتح دین خان
• کوٹ اعظم خان
• کوٹ بدر دن خان
• دھور کوٹ
• روڈ کوٹ
• کوٹ مراد خان
• کوٹ امیر باز خان
• کوٹ علی گڑھ

قصور دے قصبے

کوٹلی رائے ابو بکر

بارلے جوڑ

• پنجاب سرکار

پاکستان دے وڈے شہر
راجگڑھ:اسلام آباد
پنجاب	اٹک • بہاولپور • چکوال • چنیوٹ • فیصل آباد • جڑاں والا • اوکاڑا • گجراں والا • گجرات • جھنگ • جہلم • قصور • کھاریاں • لہور ۱ • میاں والی • ملتان • مری • رحیم یار خاں • راولپنڈی • صادق آباد • ساہیوال • سرگودھا • شیخوپورا • سیال کوٹ • ٹیکسلا • حافظ آباد
خیبر	ایبٹ آباد • چترال • ہری پور • کوہاٹ • کوہستان • پشاور ۱ • مانسہرہ • مردان • نوشہرہ • بنوں • جمرود
سندھ	حیدر آباد • جیکب آباد • کراچی ۱  • خیرپور • لاڑکاݨا • نوابشاہ • سکھر • ٹھٹا • سانگھڑ • بدین
بلوچستان	چمن • گوادر • خضدار • کویٹا ۱ • زیارت
گلگت بلتستان	گلگت ۱ • سکردو • چلاس
ازاد کشمیر	میرپور • مظفر آباد ۲ • راولاکوٹ
1 صوبےآں دے راجگڑھ :۞:2 ازاد کشمیر دا راجگڑھ