سرگودھا
سرگودھا | ||
---|---|---|
انتظامی تقسیم | ||
ملک | پاکستان | |
دارالحکومت برائے | ||
تقسیم اعلیٰ | تحصیل سرگودھا | |
جغرافیائی خصوصیات | ||
متناسقات | 32°05′01″N 72°40′16″E / 32.083611111111°N 72.671111111111°E | |
رقبہ | 155 مربع کلومیٹر | |
آبادی | ||
کل آبادی | 659862 (لوک گݨݨ ) (۲۰۱۷) | |
مزید معلومات | ||
رمزِ ڈاک | 40100
| |
فون کوڈ | 048 | |
جیو رمز | 1166000[۳] | |
|
||
ترمیم |
سرگودھا پنجاب پاکستان دے ضلع سرگودھا دا اک شہر اے ۔ ایہ شہر سرگودھا ڈویژن، ضلع سرگودھا تے تحصیل سرگودھا دا راجگڑھ اے ۔
سرگودھا پنجاب دے منصوبا بندی نال بݨݨ والے شہراں وچوں اک اے ۔ ایہ اک ہندو سادھو دے ناں اُتے اے جو گول کھوہ اُتے رہندا سی ۔ جتھے دوسرے مسافر وی آرام کردے سن ۔ اج اوتھے اُتے اک خوبصورت سفید مسیت اے جیہدا ناں گول مسیت اے تے ایہدے تھلے گول مارکیٹ اے ۔ انگریز راج وچ ایہ اک قصبا سی ۔ فیر ایہدی جغرافیائی اہمیت دی وجہ توں اک فوجی ایئرپورٹ بنایا گیا ۔ جیہڑا آزادی توں بعد پاکستانی فضائیہ لئی ہور اہمیت اختیار کر گیا ۔
سرگودھا پہلاں شاہ پور دی اک تحصیل سی پر ہُݨ شاہ پور سرگودھے دی تحصیل اے ۔
تریخ
سودھوسرگودھے دی تریخ
سرگودھا شہر دی بنیاد اک انگریز خاتون لیڈی ٹروپر نے 1903 وچ رکھی سرگودھا شہر پاکستان دا پہلا شہر اے جس نوں ماسٹر پلان دے تحت آباد کيتا گیا اس دے بعد فیصل آباد تے اسلام آباد دو شہر ہور ماسٹر پلان دے تحت آباد ہوے : 1860 دی گل اے جتھے اج کل گول مسجد اے اوتھے اک تالاب ہُندا سی ، تے تالاب نوں فارسی بولی وچ سر کہندے نيں . اس گول تالاب دا مالک اک ہندو سادھو سی جس دا ناں گودھا سی اس وجہ توں اس نوآباد شہر دا ناں سرگودھا رکھیا گیا.پاکستان بننے دے بعد وی اس جگہ نوں گول کھوہ کہیا جاندا رہیا . اپنی جغرافیائی اہمیت دے پیش_نظر بہت جلد آبادی ودھدتی گئی. ايسے اہمیت نوں مدنظر رکھدے ہوۓ انگریز حکومت نے ایتھے اُتے اک عسکری سطح دا ایئر پورٹ بنایا اک فوجی چھاؤنی تعمیر دی 1949 وچ اایہنوں تحصیل دا درجا دتا گیا ۔ سرگودھا ترقی کردے کردے بعد وچ ضلع تے فیر ڈویژنل ہیڈ کوارٹر بݨ گیا ۔ تقسیم پاکستان دے وقت قانون ساز اسمبلی دی اک نشست سی جیہڑی مسلم لیگ دے امیدوار نواب سر محمد حیات قریشی نے جیندی تقسیم دے وقت ایہ علاقہ مسلم لیگ دا گڑھ تصور کيتا جاندا سی 1946 دے انتخابات وچ باباۓ قوم نے 2 دفعہ سرگودھا دا دورہ کيتا :
اہل سرگودھا دی آمدنی دا زیادہ انحصار زرعی پیداوار اُتے اے کنو . سنگترا مسمی فروٹر بلڈ مالٹا ریڈ بلڈ مالٹا تے گریپ فروٹ دی پیداوار وچ دنیا وچ پہلے نمبر اُتے اے چاول دی پیداوار وچ 11واں جدوں کہ گنے دی پیداوار وچ دنیا وچ اٹھويں نمبر اُتے نے.ہور زرعی اجناس وچ گندم چنا جو باجرہ مکئی سبزیاں امرود جامن آم وی بکثرت اگاۓ جاندے نيں مچھلی فارم گاۓ بکریاں تے بھینساں دے فارم دے علاوہ کبوتر تے موراں دی افزائش نسل دے لئی وکھ فارم نيں دو انڈسٹریل ایریا نيں سلانوالی وچ لکڑی دا بہت عمدہ کم ہُندا اے جسنوں نہ صرف پاکستان بلکہ پوری دنیا وچ قدر دی نگاہ توں دیکھیا جاندا اے اپنی زرعی پیداوار دی وجہ توں سرگودھا نوں کیلی فورنیا آف پاکستان کہیا جاندا نے میڈیا دی دنیا وچ سرگودھا توں 9 مقامی اخبار 3 قومی اخبار 2 ریڈیو چینل 93 تے ایف ایم 96 تن ٹی وی چینل انڈس نیوز دھوم ٹی وی تے رائل نیوز 5 ماہنامہ رسالے ہور 10 پرائیویٹ ریڈیو چینل وی کم کردے نيں تعلیمی میدان وچ اک یونیورسٹی 1 میڈیکل کالج 1 لاء کالج 1 ٹیوٹا کالج اک ٹیکنیکل انسٹیٹیوٹ تے عمومی تعلیم دے لئی 16 کالج 5 کامرس کالج اک پی ایف کالج 31 توں ودھ پبلک کالج دارارقم سکول اینڈ کالج دا ہیڈ کوارٹر اے اقوام متحدہ دی رپورٹ دے مطابق پاکستان وچ شرح خواندگی 30 فیصد جدوں کہ سرگودھا دا لٹریسی ریٹ 80 فیصد دے نیڑے پہنچ چکيا اے صحت دے میدان وچ وی اللہ دے فضل توں کسی توں پِچھے نئيں نيں سینکڑاں سرکاری تے غیر سرکاری ہسپتال 2 ٹراما سنٹر شوکت خانم تے آغا خان دے کولیکشن سنٹر وی کم کر رہے نيں.
شہر دی وڈی خوبصورتی ایہ اے کہ بازاراں وچ ہر چیز دے بازار وکھ وکھ نيں مثلا کپڑے کتاباں جوندے برتن زیورات رنگ روغن لکڑی سبزی فروٹ تے لوہے دے سامان دی مارکیٹاں وکھ وکھ نيں . دینی تعلیم دے لئی بےشمار مدارس موجود نيں پاک فوج دی اک چھاؤنی اک ٹریننگ سنٹر اک ریماؤنٹ ڈپو پی ایف دا عالمی شہرت یافتہ مصحف میر ویہہ کرکٹ دا اک انٹر نیشنل سٹیڈیم وی موجود اے اہل_سرگودھا نوں ایہ اعزاز وی حاصل اے کہ 1965 دی جنگ وچ دشمن دی فضائیہ دے حملےآں وچ افواج پاکستان دا نال دینے اُتے نشان استقلال تے صدارتی ایوارڈ توں نوازیا گیا پاکستان وچ ایہ اعزاز سرگودھا سیالکوٹ تے لاہور دے علاوہ کسی شہر نوں حاصل نئيں . 1965 دی پاک بھارت جنگ وچ شاندار کردار تے پاک فوج نال محبت دا اک انداز ایہ وی اے کہ چوکاں دے اکثر ناں عسکری نيں جداں شاہین چوک غوری چوک بم چوک ٹینک چوک تے توپ چوک وغیرہ. راشد منہاس نشان حیدر دا آبائی وطن وی سرگودھا اے کرنل غلام حسین نشان جرات جو 65 دی جنگ وچ نماز پڑھدے ہوۓ شہید ہوے سن اس دے علاوہ 65 دی جنگ دے ہیرو سرفراز رفیقی ایم ایم عالم دا تعلق وی سرگودھا توں سی دنیا دا خوفناک جرنیل جس دی قابلیت نوں پوری دنیا دے عسکری ماہرین تسلیم کردے نيں یعنی جنرل حمید گل دا تعلق وی سرگودھا توں اے 65 دی جنگ وچ دنیا دا حیرت انگیز معرکہ جس وچ پاکستان دے اک ہويا باز نے صرف 34 سیکنڈ وچ انڈیا دے 5 جہازاں نوں ٹکڑےآں تے شعلاں وچ تبدیل کیہ اوہ تاریخی معرکہ وی سرگودھا دی سرزمین اُتے لڑیا گیا روس افغان وار دے اہم کردار جنرل غلام محمد کنڈان دا تعلق وی سرگودھا توں ضلع سرگودھا وچ 6 تحصیلاں 59 ٹاؤن کمیٹی 161 یونین کونسلیاں نيں. ضلع سرگودھا دی آبادی 1998 دی مردم شماری دے مطابق 2665979 جدوں کہ شہر سرگودھا دی آبادی 458440 افراد پہ مشتمل اے آبادی دے لحاظ توں پاکستان دا 11واں وڈا شہر اے جو کہ فیصل آباد توں 94 لاہور توں 172 جدوں کہ موٹر وے توں 48 کلومیٹر دے فاصلے اُتے واقع اے . کل رقبہ 5884 مربع کلومیٹر اے . دریاۓ جہلم تے چناب دے درمیان اک خوبصورت شہر اے اک چھوٹا جہا پہاڑی سلسلہ کرانہ بار جو اپنے کرش دے معیار دی وجہ توں پنجاب بھر وچ مشہور اے 90% لوکاں دی بولی پنجابی 10% اردو جدوں کہ ہندکو پشتو پوٹھوہاری کشمیری سرائیکی بولنے والے وی موجود نيں ایتھے اُتے اک زرعی کالج تے بہترین نہری نظام اے . ضلع وچ قومی اسمبلی دی 5 تے صوبائی اسمبلی دی 10 نشستاں نيں. موٹر وے دی 5 انٹر چینجز ضلع بھر نوں لنک کردیاں نيں.
سرگودھا دی چند اہم شخصیتاں .
ملنگی
اصل ناں احمد خان سی انگریز حکومت وچ حریت پسنداں دی قیادت دی تے لگاتار 26 سال تک انگریز حکومت دا امن حرام کیتے رکھیا آپ دا ایہ نعرہ بہت مشہور ہويا سی کہ "دن ناں راج فرنگی دا تے رات ناں راج ملنگی دا"
مفتی محمد شفیع صاحب سراج العلوم
آپ سرگودھا دی سرزمین اُتے آزاد وطن تے مسلم لیگ دی پہلی آواز سن انتہائی نڈر تے بیباک راہنما سن
خواجہ ضیاءالدین سیالوی
آپ دی انگریز حکومت کیتی مخالفت تے آزادی دی جدوجہد تریخ دا اک سنہرا باب اے آپ انگریز دے باغی تصور کیتے جاندے سن آپ نے تحریک ترک موالات تحریک خلافت وچ بھر پور کردار ادا کيتا
خواجہ قمرالدین سیالوی
آپ نے تحریک پاکستان وچ بہت اہم کردار ادا کیہ تسيں مسلم لیگ دے صوبائی راہنما سن آپ نے آزادی دے بعد تحریک ختم نبوت تحریک نظام مصطفیٰ وچ قائدانہ کردار ادا کيتا
ملک فیروز خان نون. سن
آپ اپنے دور دے انتہائی اعلیٰ تعلیم یافتہ سن انگریز وائسراۓ لارڈ ماؤنٹ بیٹن آپ دے تدبر تے سیاست دا معترف سی آپ متحدہ ہندوستان دے آخری وزیر دفاع سن آزادی دے کچھ عرصہ بعد آپ پاکستان دے صدر وی رہے
ملک خضر حیات ٹوانہ
آپ مشہور کانگریسی لیڈر سن آپ متحدہ پنجاب دے آخری وزیر اعلیٰ سن
سر نواب محمد حیات قریشی .
آپ تحریک پاکستان دے اہم رہنما سن آپ دی انتھک محنت توں شاہپور خوشاب تے سرگودھا وچ مسلم لیگ نوں پذیرائی ملی.
محمد حسین مرولوی .
آپ سیال شریف دے مرید تے خلیفہ سن آپ نے پنڈ پنڈ فیر کر مسلم لیگ دے لئی راہ ہموار کی.
مولانا ظہور حسین بگوی.
آپ خواجہ ضیاءالدین سیالوی دے نامور خلیفہ سن آپ اپنے دور وچ انگریز حکومت دے باغی کہلاندے سن آپ نے آزادی دے لئی پورے ہندوستان دا دورہ کيتا.
مولانا نقشبند صاحب.
آپ مولانا اشرف علی تھانوی دے خلیفہ سن آپ دی محنت توں شاہپور دے علاقے وچ قائد اعظم محمد علی جناح دے جلسے دا کامیاب انعقاد ممکن ہويا.
ہور نامور شخصیتاں.
پیر امیر محمد بھیروی. مولانا محمد حسین نیلوی . پیر کرم شاہ صاحب ازھری. ڈاکٹر انوار احمد بگوی. سید حامد علی شاہ . مولانا ثناءاللہ امرتسری: علامہ عطاءاللہ بندیالوی. مولانا عبدالشکور ترمذی. مولانا اکرم طوفانی. سید سبطین نقوی.
نامور شاعر :
احمد ندیم قاسمی وسعی ساہ
ڈاکٹر وزیر آغا. ریاض احمد شاد . شاکر کنڈان. محمد حیات بھٹی. غلام محمد درد. قاسم شاہ. افضل عاجز. تے ھارون الرشید تبسم وغیرہ.
کھیل تے کھلاڑی.
کرکٹ مین محمد حفیظ اعزاز چیمہ تے رانا نوید الحسن.
سائنس اینڈ ٹیکنالوجی.
ڈاکٹر لمعات احمد بگوی. ڈاکٹر عطاء الرحمان. ڈاکٹر شاہد اقبال.
اعزازات
سودھوپاکستان دے 3 شہراں لہور، سرگودھا تے سیال کوٹ دے شھریاں نوں 1965ء دےی پاک بھارت جنگ وچ بہادری دے لئی ہلال استقلال توں نوازیا گیا جو کھ انہاں دے لئی بہت فخر دی گل اے۔ اسی طرح سرگودھا دے لوک وی اس اُتے فخر کردے نيں۔ جو انہاں نوں پاکستان دے باقی شہراں سی نمایاں کردا اے۔ سرگودھا ہمیشہ توں ہی بہادراں دی سرزمین رہی اے۔ اورپاکستان فضائیہ دے پائیلٹ انہاں بہادراں وچ اک بہترین اضافہ نيں.
شاہیناں دا شہر
سودھو1965ء دی پاک بھارت جنگ وچ سرگودھا دی پاک فضائیہ نے بہت اہم کردار ادا کیتا اے سرگودھا دے پاک فضائیا دے طیاریاں نے بہت جواں مردی دے نال دشمن دا مونھ توڑ جواب دتا تے سرگودھا توں پرواز کر کے دشمݨ دی زمین اُتے جا کے اس دے اہم ٹھکانےآں نوں نیست و نابود کیتا دشمن دی طرف توں سرگودھا پہ ہونے والے اک حملے وچ پاک فضائیہ نے نہ صرف حیران کن دفاع کیتا بلکہ پاک فضائیہ دے اک پائلٹ ایم ایم عالم نے محض 3 یا 4 سکِنٹ وچ دشمن دے 4 طیارے مار گرائے جیہڑا اک عالمی ریکاڑ اے ۔ اوہناں نے مجموعی طور اتے 9 طیارے مار گرائے تے 2 نوں نقصان پہنچایا ۔ ایس توں علاوا پاک فضائیا دے طیاریاں نے اک یاد گار دفاع کیتا ۔ اسی مناسبت نال سرگودھے نوں "شاہیناں دا شہر" کہیا جاندا اے ۔
مالٹے کِنوں سنگترے
سودھوضلع سرگودھا دے علاقےآں وچ پیدا ہوݨ والے خوشبودار تے لذیذ ترش پھل مالٹے ، سنگترے معیار تے ذائقے دے لحاظ نال بہت مشہور نيں ۔ ایہ پوری دنیا وچ بے حد پسند کیتے جاندے نيں ۔ ایس وجہ توں وی سرگودھا بے حد شہرت دا حامل شہر اے ۔ ایتھے ترش پھلاں دے سینکڑیاں مربعیاں اُتے پھیلے باغات توں حاصل ہوݨ والا پھل بیرون ملک وی برآمد کیتا جاندا اے ۔
کرانا دی پہاڑیاں
سودھوسرگودھا شہر توں 14 کلو میڑ دے فاصلے تے کرانا پہاڑیاں دا سلسلہ شروع ہُندا اے جیہڑا چنیوٹ شہر تک جاندا اے ۔ ایہناں پہاڑیاں دے دامن وچ اک قدیم تریخی مندر موجود اے جو ہنو مان جی دا مندر کہلاندا اے ایہ مقام سیاحت توں دلچسپی رکھنے والےآں دے لئی بہت اہم اے اس مندر دے حوالے توں مشہور ہندو روایت ایہ اے کہ جدوں سیندا نوں راون اُٹھا دے لے گیا تاں ہنو مان جی سیندا نوں بچانے دے لئی انہاں دے پِچھے بھجے تے بقول ہندو تریخ دے ہنو مان جی کوہِ ہمالیہ توں پہاڑ اُٹھا اُٹھا کرلا رہے سن تاکہ لنکا تے بھارت دے درمیان موجود سمندر وچ پہاڑ رکھ کر اپنے لئی خشکی دا راستہ بناتے جان لہذا اوہ بار بار آندے تے پہاڑ لے آندے سن انہاں دے ہتھ توں جو جو پہاڑیاں ڈگدی رہیاں کیرانہ دی پہاڑیاں مشہور ہوگئياں ہندؤ تریخ دے نزدیک ایہ اوہی پہاڑیاں نيں جنہاں دا تذکرہ ہندوواں دی مشہور کتاباں وچ ملدا اے اِس دے علاوہ تاریخی تذکرے دے مطابق اک مشہور ہندو شہزارے برتری ہری دا ذکر ملدا اے جس نے دنیا توں بےگانہ ہو کے اپنے تے یوگ طاری کیتا تے دنیا توں بے نیاز ہو کراپنی مذہبی تعلیم حاصل کيتی اس دے بعد اس نے اک عبادت گاہ انہاں نوں کیرانہ دی پہاڑیاں وچ تعمیر کروائی تے خود ایتھے ہی منتقل ہو گیا برتری ہری بہت مشہور شاعر وی ہويا اس دے اک شعر دا علامہ اقبال نے ترجمہ وی کیتا اے اِسی پہاڑی سلسلے وچ اج کل سرگودھا دے نزیک ترین بلند پہاڑی پہ پاک فضایئہ دا اہم ترین ریڈار نصب اے
سرگودھا وچ موجود سرگودھا یونیورسٹی دا شمار پنجاب دیاں بہترین یونیورسٹیاں وچ ہُندا اے جیہنے تھوڑے عرصے وچ بہترین خدمات سر انجام دتیاں نيں ۔
(رانجھا) تخت ہزارا
سودھوتحت ہزارا دا تذکرہ ابوالفضل نے اپنی کتاب آئینِ اکبری وچ کیتا اے جو اکبر بادشاہ دا مشہور ﻣﺼﺎﺣﺐ سی اس دے علاوہ تخت ہزارہ دی وجہ شہرت مشہور پنجانی داستان ہیر رانجھا وچ کیدو دا کردار اے جسنوں تریخ رانجھا دے ناں توں یاد کردی اے رانجھا دا تعلق اِسی تخت ہزارہ توں سی۔
(مغل شہزادا) شاہ شجاع
سودھوسرگودھا شہر توں چند کلو میڑ دے فاصلہ اُتے اک چھوٹا جہا قصبہ دھریمہ اے تریخ وچ ملدا اے کہ اک مغل شہزادہ شاہ شجاع جو شاہجہان دا بیٹا سی اِس نے اپنے سوتیلے بھائی اورنگ زیب دے ہتھوں شکت کھانے دے بعد اس قصبے دھریمہ وچ آ کے پناہ لی اوراِس جگہ موجود اک بزرگ جنہاں دا ناں حبیب سلطان ناگہ سی اُنہاں دے نال اپنی بقیہ عمر گزاری دتی اسی جگہ تے شاہ شجاع دی قبر وی موجود اے
تاریخی جامع مسجد بھیرا تے مسجد حافظانی
سودھوسن 1540 وچ جدوں ہمایوں نے شیر شاہ سوری دے ہتھوں شکت کھادی تاں اوہ بھجیا تے بھیرہ پہنچ کے دم لیا لیکن اُس دا تعاقب کردے ہوئے شیر شاہ سوری اس دے پِچھے بھیرہ آیا لیکن تب تک ہمایوں بھیرا توں جا چکيا سی اُتے بھیرا دی اِٹ توں اِٹ بج چکی سی شہر کھنڈر وچ تبدیل ہو چکيا سی شیر شاہ سوری نے خاص طور اُتے توجہ دیندے ہوئے بھیرہ شہر نوں دوبارہ توں تعمیر کروایا اُنہاں تعمیرات دی بہرین نشانی بھیرہ وچ موجود جامع مسجد بھیرہ اے جو شیر شاہ سوری نے تعمیر کروائی سی اس دے نال نال بھیرہ شہر وچ اک مسجد حافظانی وی موجود اے جیہنوں محلا حافظاں وچ اورنگ زیب عالمگیر نے تعمیر کراویا سی ۔
نوری اصحاب دی قبراں
سودھومشہور روایت اے کہ سرگودھا توں چند کلو میڑ دے فاصلے تے اک قصبا دھیریما وچ دو اصحابِ رسول دی قبراں موجود نيں ۔ جو اشاعتِ اسلام دی غرض توں عرب توں ہجرت کر کے برصغیر ہندوستان آئے تے فیر اسی قصبہ دھریمہ وچ مقیم ہوئے اورایتھے پہ ہی وفات پائی دھریما دے قبرستان وچ اوہناں اصحاب دیاں قبراں اج وی موجود نيں جو نوری اصحاب دے ناں توں مشہور نيں ۔
ریلوے
سودھوسرگودھا ریلوے اسٹیشن پاکستان ریلوے دی لالا موسا شورکوٹ برانچ ریلوے لائن اُتے سرگودھا دے درمیان واقع اے ۔ ایتھے ساریاں ایکسپريس ٹریناں رکدیاں نيں ۔ ایہ سرگودھا خوشاب برانچ ریلوے لائن دا جنکشن وی اے ۔
سرگودھا | |
دیس : | پاکستان |
صوبا : | پنجاب |
ضلع : | سرگودھا |
تحصیل : | سرگودھا |
لوک گݨتی : | 659862 |
بولی : | پنجابی |
لکڑی دا کم
سودھوسرگودھا دی تحصیل سلاانوالی وچ کیتا جان والا لکڑی دا کم دنیا بھر وچ مشہور اے
مشہور شخصیتاں
سودھومذہبی حوالے توںمفتی محمد شہباز سالک شہر سرگودھا دی پہچان نيں ۔
ادب دے حوالے توں ضلع سرگودھا وچ بہت مشہور شخصیتاں قابل ذکر نيں جنہاں وچ ڈاکٹر وزیر آغا دا ناں سر فہرست اے اس دے علاوہ
- وصی شاہ دا تعلق وی سرگودھا توں اے ۔
ایہناں توں علاوا ادبی شخصیتاں وچ
- سید قاسم شاہ
- سید شاہد محسن
- افضل گوہر راؤ
- سید عقیل شاہ
- شاکر کنڈان دا ناں سر فہرست اے ۔
آب و ہوا
سودھو
سرگودھا (1960–2012) دا موسم مہینا جنوری فروری مارچ اپریل مئی جون جولائی اگست ستمبر اکتوبر نومبر دسمبر سال اوسطاً ودھ سینٹی گریڈ (فارنہائیٹ) 20
(68)22
(72)26
(79)32
(90)38
(100)39
(102)38
(100)37
(99)36
(97)32
(90)26
(79)22
(72)۳۰.۶
(۸۷.۱)اوسطاً گھٹ سینٹی گریڈ (فارنہائیٹ) 8
(46)11
(52)15.5
(59.9)19
(66)25
(77)27
(81)26
(79)26
(79)25
(77)20
(68)14
(57)9
(48)۱۸.۸
(۶۵.۸)مینہہ م م (انچ) 18
(0.71)36
(1.42)24
(0.94)13
(0.51)17
(0.67)48
(1.89)82
(3.23)87
(3.43)43
(1.69)9
(0.35)11
(0.43)12
(0.47)۴۰۰
(۱۵.۷۵)اوسطاً روزانہ مینہہ (≥ 1.0 mm) 5 4 5 4 3 3 7 7 4 1 1 1 ۴۵ جتھوں لیا: Weather2,[۴] باہرلے جوڑ
سودھو٭ سرگودھا یونیورسٹی Archived 2014-09-18 at the وے بیک مشین ٭ بورڈ آف انٹرمیڈیٹ اینڈ سیکنڈری ایجوکیشن، سرگودھا
وکیمیڈیا کامنز چ مورتاں: سرگودھا حوالے
سودھو
- ↑ archINFORM location ID: https://www.archinform.net/ort/49163.htm — اخذ شدہ بتاریخ: ۲۷ جنوری ۲۰۲۴
- ↑ "صفحہ سانچہ:نام صفحہ في GeoNames ID". http://sws.geonames.org/1166000. Retrieved on
۳ اکتوبر ۲۰۲۴.- ↑ اجازت نامہ: Creative Commons Attribution 3.0 Unported
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).