خوشاب
خوشاب پنجاب پاکستان دے ضلع خوشاب دی تحصیل خوشاب دا اک شہر اے ۔ ایہ شہر ضلع خوشاب تے تحصیل خوشاب دا راجگڑھ وی اے ۔ خوشاب دریائے جہلم دے لہندے کنڈھے اُتے آباد اے ۔ خوشاب، دریا، ہرے بھرے میدان، کوہسار تے صحرا نال مزین اے ۔ صدیاں پرانے تاریخی شہر خوشاب دی تریخ موہنجوڈرو تے ہڑپہ توں وی پرانی اے۔ خوشاب فارسی دے دو لفظاں ’’خوش‘‘ تے ’’ آب‘‘ دا مجمو عہ اے جس دے معنی ’’مٹھا پانی‘‘ نيں۔ سینا بہ سینا چلدی روایات دے مطابق ایتھے سینکڑاں حملہ آور تے کئی بادشاہ وارد ہوئے تے جس نے وی ایتھے دا پانی پیتا اس دے شیريں پن دی تعریف کيتی۔ ایہ روایات امیر تیمور، محمود غزنوی، بابر تے شیر شاہ سوری دے نال بالخصوص منسوب نيں ۔ اُتے شیر شاہ سوری دے حوالے توں منسوب روایت کافی مستند تے مضبو ط سمجھی جاندی اے کہ جدوں اس مشہور مسلم فاتح دا اس علاقہ توں گزر ہويا تے پڑاؤ دے دوران جدوں اس نے دریا ئے جہلم دا پانی پیتا تاں بے اختیار کہیا ۔۔۔’ خوش آب‘‘
| خوشاب | |
| Khushab | |
 | |
| دیس : | پاکستان
|
| صوبا : | پنجاب
|
| ضلع : | خوشاب |
| تحصیل : | خوشاب |
| لوک گݨتی : | 119384 |
| بولی : | پنجابی |
خوشاب دی تریخ سودھو
شیر شاہ سوری نے اس شہر نوں سنوارنے تے اس دی تعمیر و ترقی وچ اہم کردار ادا کیتا۔ مرکزی عید گاہ، جامع مسجد مین بازار، شہر پناہ دے دروازے تے فصیل اس زمانے دی اہم تعمیرات وچوں نيں۔ اک روایت دے مطابق شہر خوشاب 1503عیسوی وچ آباد ہويا جدوں کہ اس دے گرد فصیل 1593ماں مکمل ہوئی۔ 1809ماں مہاراجا رنجیت سنگھ نے خوشاب اُتے قبضہ کر ليا ۔ محمد شاہ دے زمانے وچ خوشاب دا گورنر نواب احمد یار سی جیہدا مقبرا خوشاب وچ موجود اے ۔ دریائے جہلم دے کنارے آباد ایہ شہر لا تعداد مرتبہ سیلاباں دی زد وچ آکے تباہ ہويا ۔ بالخصوص 1849 تے1893ماں دریائے جہلم وچ آنے والی طغیانیاں وچ سردار جعفر خان دا قلعہ، تارا چند تے نواب احمد خاان دے باغات، فصیل تے دروازےآں دا نام و نشان تک مٹ گیا ۔ شہرپناہ دی فصیل نوں سہ بارتعمیر کیتا گیا۔ اول مرتبہ شیر شاہ سوری نے، دوسری مرتبہ سردار لعل خان بلوچ نے 1761ماں کچی فصیل نوں پختہ بنا دتا جدوں کہ تیسری مرتبہ 1866 وچ انگریز ڈپٹی کمشنر کیپٹن ڈیوس نے از سر نو کچھ تبدیلیاں دے نال شہر دا نقشا بنوا کر فصیل نوں مکمل کیتا۔ اس باردیوار شہر وچ چار وڈے دروازے، مشرق دی جانب کابلی گیٹ، مغرب دی جانب لاہوری گیٹ،شمال دی جانب جہلمی گیٹ تے جنوب ول ملتانی گیٹ تعمیر کیتے گئے ۔ 1865 چ ڈپٹی کمشنر کیپٹن ڈیوس نے 30 فٹ چوڑا تے تقریبن ڈیڑھ کلو میٹر لمبا بازار بنوایا ۔ ایس بزار خوشاب دے عین آغاز اُتے موجود گیٹ اپنی قدیمی شان و شوکت دا پرشکوہ منظر کچھ ایس طرحاں پیش کردا اے کہ جداں انسان صدیاں پرانے شہر خوشاب وچ داخل ہو گیا ہووے ۔ حکومت انگلشیا نے ایس شہر دا نقشا صلیب دی طرز اُتے بنایا سی ۔ 1866 چ گیٹ مکمل ہويا جیہدے وچ ڈاکخانہ تے پولیس چوکی قائم کيتی گئی ۔ ایہ شہر دی آخری حد سی ۔ دوسرے سرے اُتے لہوری گیٹ سی جتھے اُتے اک وڈا پتن وی سی ۔ 1945 تک دریائے جہلم، شہر دیاں کندھاں دے نال نال وگدا سی لیکن فی زمانہ دریا شہر توں دور ہُندا چلا گیا ۔ ہُݨ تقریبن ڈیڑھ میل دور مشرق ول وَگ رہیا اے ۔ 1700 ء وچ خوشاب جہلم کمشنری دے تحت سی تے ایہدا صدر مقام شاہ پور سی ۔ تزک بابری وچ بابر نے خوشاب دا ذکر کچھ ایس طرحاں کیتا اے کہ: ’’جمعے دا دن سی تے خوشاب دے باسیاں نے میری خدمت وچ اک وفد بھیجیا جیہدے جواب وچ ميں شاہ حسین بن شاہ شجاع ارغوان دا انتخاب کیتا کہ اوہ خوشاب جا کے اوتھے دے لوکاں نال گل کرے۔...‘‘ ترک جہانگیری وچ وی خوشاب دا ذکر کچھ اس طرح توں اے : ’’ایہ سر سبز و شاداب سرزمین اے جیہدی آمدݨ 30 لکھ دام اے۔ ‘‘ 1857 دی جنگ آزادی توں صرف چار سال پہلاں 1853 وچ تاج برطانیا دے تحت ایہنوں ٹاؤن کمیٹی دا درجا ملیا ۔ بعد وچ ایہنوں میونسپل کمیٹی بنا دتا گیا ۔ 1867ء وچ خوشاب نوں تحصیل دا درجا دتا گیا ۔ 1947ء وچ قیام پاکستان دے وقت خوشاب ضلع سرگودھا دی تحصیل سی ۔ 1982 وچ خوشاب نوں وکھرے ضلعے دا درجا دے دتا گیا اوس ویلے ایہدیاں دو تحصیلاں خوشاب تے نور پور تھلسن ۔ ہُݨ دو ہور تحصیلاں قائد آباد تے نوشہرا وی بݨ گئیاں نیں ۔ ہُݨ ضلع خوشاب چار تحصیلاں خوشاب ،نور پور تھل، قائد آباد تے تحصیل نو شہرا اُتے مشتمل اے ۔
ایہدی انفرادیت اس گل وچ اے کہ ایتھے سرسبز میدان، پہاڑ تے صحرائی علاقے نيں۔ ضلع خوشاب دے لوک محنتی تے زراعت پیشہ نيں ۔ ایتھے دے اکثر لوک فوج وچ شمولیت نوں باقی پیشیاں اُتے ترجیح دیندے نيں ۔
خوشاب وچ آباد برادریاں سودھو
ضلع خوشاب دے مشہور لوک سودھو
اہم ادبی شخصیتاں وچ شامل نيں:
- احمد ندیم قاسمی مرحوم
- واصف علی واصف مرحوم
- سہیل وڑائچ
- عبدالقادر حسن
- خوشونت سنگھ مرحوم
- اسلم شہزاد مرحوم
- ملک خدا بخش ساجد اعوان
- امتیاز حسین امتیاز
- ملک عدنان عالم اعوان
- جسٹس عمر عطا بندیال
- عتیق اختر
- ارسلان اختر ، مدیر ضرغام
اہم سیاسی شخصیتاں ایہ نيں:
- ملک نعیم مرحوم
- ملک کرم بخش اعوان مرحوم
- ملک صالح محمد گنجیال،
- ملک محمد علی سانول اعوان
- ملک شاکر بشیر
- محترمہ جویریہ ظفر آہیر
- ملک آصف بھا
- ملک غلام رسول سنگھا
- ملک عمر اسلم
- ملک احسان ٹوانہ
- ملک خدا بخش ٹوانہ
- محترمہ سمیرا ملک
- ملک وارث کلو
- کرم الہی بندیال
- }} فتح خالق بندیال]]
- ملک جاوید اعوان
- امیر حیدر سنگھا
- ڈاکٹر کیپٹن رفیق سردار شجاع خان مرحوم
- ملک نعیم آہیر
- ملک محمد بشیر اعوان مرحوم
تفریحی تھاںواں تے میلے سودھو
سون وادی ، اچھالی جھیل ، کھبیکی جھیل ، کنٹی گارڈن ، میلا منڈی خوشاب ، میلا نور پور تھل، میلا سید المعروف ،
دفاعی تنصیبات سودھو
مزارات سودھو
خوشاب بزرگاں دی سر زمین اے ، سب توں زیادہ مشہور مزارات وچ دربار بادشاہاں تے دربار سیدالمعروف شامل نيں ۔دربار بانی اوکھلی موہلہ بابا شیخ مہر علی رح،دربار بابا میاں نانگہ رح اوکھلی موہلہ،وبر اصحابی رسول اوکھلی موہلہ
طبعی خدوخال سودھو
ہمہ جہت جغرافیائی خدوخال: تحصیل خوشاب تے قائد آباد میدانی ، تحصیل نوشہرہ پہاڑی تے تحصیل نور پور تھل صحرائی علاقہ اے۔
سوغات سودھو
خوشاب دی سب توں اہم سوغات ڈھوڈا (مٹھائی) اے۔ ایہ اک مٹھائی اے جو ایتھے نسل در نسل تیار کيتی جاندی اے تے اپنے ذائقہ وچ بے مثال اے۔
اسلامک ریسرچ سنٹر سودھو
ضلع خوشاب دے موضع شاہ حسین تھل وچ نواب االلہ بخش کھارا اک معروف سماجی و سیاسی شخصیت سی ۔ ہُن اوہناں دے دے پوتے پروفیسر ملک جاوید اقبال کھارا نے اوہناں دے ناں اُتے نواب اللہ بخش کھارا اسلامک ریسرچ سنٹر شاہ حسین تھل دی بنیاد رکھی اے ۔
وادی سون سکیسر سودھو