حیدر آباد
| حیدرآباد | |||||
| |||||
| عمومی معلومات | |||||
| دیس | {{country data پاکستان | country flag2 | name = پاکستان | variant = | size =
}} |
| محل وقوع | 25.2245 درجے شمال، 68.2206 درجے مشرق | ||||
| بلندی | 13 میٹر (43 فٹ) از سطحِ سمندر | ||||
| منطقۂ وقت | مُتناسق عالمی وقت +5 | ||||
|
Lua error in ماڈیول:Location_map at line 502: "پاکستان" is not a valid name for a location map definition. پاکستان چ حیدرآباد دا مقام | |||||
حیدرآباد پاکستان دے صوبا سندھ دا اک شہر اے ۔ لوک گݨتی دے حساب نال ایہ سندھ دا دوجا وڈا شہر اے تے پاکستان دا 6واں وڈا شہر اے ۔
حیدرآباد 1935 تک سندھ دا راجگڑھ سی ۔ تے ہن ایہ اک ڈویژنل ہیڈ کوارٹر دی حیثیت رکھدا اے ۔ ایس شہر دی بُنیاد میاں غلام شاہ کلہوڑو نے 1768 وچ رکھی سی ۔ اِس توں پہلاں ایہ شہر مچھیرےآں دی اک بستی سی جیہدا ناں نیرون کوٹ سی ۔
پاکستان بݨݨ توں پہلاں حیدرآباد اک بہت خوبصورت شہر سی بعد وچ برطانوی راج وچ ایہ اپݨی پہچان کھوندا رہیا تے ہُݨ ایہدیاں تریخی عمارتاں کھنڈراں وچ تبدیل ہو گئیاں نیں ۔
سیاسی اعتبار نال حیدرآباد نوں اک اہم مقام حاصل اے کیونجے ایہ شہری تے دیہاتی سندھ دے درمیان اک دروازے دی حیثیت رکھدا اے۔ ایتھے کئی عالم تے صوفی درویشاں دی پیدائش ہوئی اے تے اس شہر دی ثقافت اس گل دی وضاحت کردی اے۔ اس دے نالنال حیدرآباد دنیا دی سب توں وڈی چوڑیاں دی صنعت گاہ اے۔ ایہ شہر پاکستان دے کجھ اہم ترین تریخی تے تہذیبی تھانواں نیڑے وس رہیا اے۔ تقریباً 110 کلومیٹر دی دوری اتےامری اے جتھے ہڑپہ دی رہتل توں وی پہلے دی اک قدیم رہتل دی دریافت کیتی گئی اے۔ جتھے ایہ شہر اپنی تہذیب تے تمدن لئی جانیا جاندا اے اوتھے اسدے میڈیکل تے تعلیمی ادارے وی بوہت جانے مانے نیں۔ حیدرآباد چ ہندستان دی ونڈ جاں پاکستان دی آزادی مگروں بنائی گئی سب توں پہلی یونیورسٹی حیدرآباد چ اے۔
تریخلکھو
سندھ دا راجگڑھلکھو
حیدرآباد شہر 1947 توں 1955 تک صوبہ سندھ دا راجگڑھ رہیا اے ، سندھ نوں بعد چ ون یونٹ چ رلا دتا تے اسدا ناں مغربی پاکستان رکھیا گیا ۔[۱]کلہوڑو خاندان دے دور چ وی حیدرآباد سندھ دا راجگڑھ سی ۔ [۱]
نیرون کوٹلکھو
موجودہ حیدرآباد شہر دی جگہ پہلے نیرون کوٹ ناں دی اک بستی قائم سی؛ ایہ سندھوُ دریا (ہن دریائے سندھ) دے کنارے مچھیرےآں دی اک چھوٹی بستی سی۔ اِس دا ناں اِس دے سردار نیرون دے ناں توں اتے سی۔ دریائے سندھ دے بروبرابر ایک پہاڑی سلسلہ واقع اے جسنوں گنجو ٹاکر کہندے نیں۔ ایہ بستی جداں جداں ترقی کردی گئی اوداں ہی دریائے سندھ تے اِنہاں پہاڑاں دے درمیان ودھن لگی۔ چچ نامہ چ اک سردار دا اکثر ذکر ملدا اے جس دا ناں آغم لوہانہ سی۔ ایہ برہمن آباد شہر دا سردار سی تے اِس دی ملکیت چ دو علاقے آندے سن— لوہانہ تے ساما۔ 636ء چ لوہانہ دے جنوب چ اک بستی دا ذکر ملدا اے جسنوں نارائن کوٹ کہیا گیا اے۔ تریخ نویساں دا مننا اے کہ نارائن کوٹ تے نیرون کوٹ اک ہی بستی دا ناں سی۔
تھوڑے ہی چر چ اِس پہاڑی سلسلے اتے کُچھ بدھ مت دے منن آلے پجاری آ وسے۔ شہر چ چنگی تجارت دے خواہشمند لوک اِنہاں پجاریاں کول اپنی التجاواں لے کے آندے سن۔ ایہ بستی اک تجارتی مرکز تاں بن ہی گئی پر اِس دے نال نال دوجیاں قوماں دیاں نظراں اِس دی اِس ودھدی مقبولیت نوں جھل نا سکیاں۔ نیرون کوٹ دے لوکاں کول ہتھیار تاں نہیں سن، بس فصلاں کاشت کرن دے کُچھ اوزار سن۔ چنانچہ، جدوں 711ء چ مسلمان عربی فوجاں نے اِس بستی اتے دھاوا بولیا تے ایہ لوک اپنا دفاع نہ کر سکے تے ایہ بستی تقریباً فنا ہو گئی: ایتھے بس اک قلعہ تے اِس دے مکین باقی رہ گئے سن۔بمطابق چچ نامہ، اِس قلعہ نوں نیرون قلعہ دے ناں نال جانیا جاندا سی۔ محمّد بن قاسم اپنے لشکر سمیت اِس قلعہ دے باہر آ کھڑا ہویا تے راجہ داہر نوں اپنی آمد دی اطلاع بھجوائی۔[۲] بعد چ، محمّد بن قاسم نے قلعہ نوں بغیر جنگ دے ہی فتح کر لیا۔[۲]
شہر دے لوکلکھو
حیدرآباد چ زیادہ تر لوگ سندھی نیں، کیونجے بوہتے لوک جو اس شہر چ آندے نیں اوہ اندرون سندھ ولوں آندے نیں۔ ایہ ایتھے پاکستان دے نامور ادارے سندھ یونیورسٹی چ پڑھن آندے نیں جو حیدرآباد توں 33 کلومیٹر دی دوری اتے جام شورو چ وقوع اے۔ حیدرآباد چ اس دے علاوہ اردو، پشتو تے پنجابی بولن والے لوک وی وسدے نیں۔ حیدرآباد شہر، ہندستان دی ونڈ توں پہلے، سندھیاں دا رہائشی علاقہ سی لیکن جدوں 1947 دے بعد ہندوستان توں مہاجر ہجرت کر کے شہر چ داخل ہوئے تے سندھیاں تے مہاجراں چ فساد چھڑ گئے۔ موجودہ حالات بہتر نیں تے دونہے قوماں باہم خوش نیں ۔ مذاہب دے اعتبار نال حیدرآباد دے لوک زیادہ تر مسلمان نیں جدونکہ اک خاصی گنتی چ سندھی ہندو وی ایتھے وسدے نیں ایہ شر دی کل آبادی دا 5% نیں۔ تقریباً 2 فیصد آبادی مقامی عیسائیاں دی اے۔
تعلیملکھو
وند توں پہلاں، حیدرآباد دے لوکاں لئی تعلیم دا جو نظام تے ادارے سی اوہ اس قابل نہ سی کہ ہندوستان دے نامور ادارےآں چ اسدا شمار ہوندا۔ ہن کیونجے ایہ شہر اندرون سندھ نوں شہری آبادی نال جا ملاندا سی، ایتھے سکولاں، کالجاں تے یونیورسٹیاں دی اشد ضرورت آ نکلی تے ایسے ادارےآں دا ہونا لازم ہو گیا۔
صنعت تے تجارتلکھو
حیدرآباد صنعت تے تجارت دے لحاظ نال پاکستان دے اہم شہراں چ شمار ہوندا اے ۔ ایتھے دی اہم صنعتاں چ چوڑی، چمڑا، کپڑا تے ہور صنعتاں شامل نیں ۔حیدرآباد چیمبر آف کامرس اینڈ انڈسٹری ایتھے دے تاجراں تے صنعت کاراں دی نماءندہ تنظیم اے ۔
زراعتلکھو
کھیللکھو
حیدرآباد چ اک کرکٹ اسٹیڈیم اے جس دا ناں نیاز اسٹیڈیم اے ۔ اس چ 25،000 لوکاں دے بیٹھنے دی گنجائش اے تے ایتھے دنیا دی سبتوں پہلی ہیٹ ٹرک 1982 چ بنائی گئی سی۔ حیدرآباد چ اک ہاکی اسٹیڈیم وی اے۔
ریللکھو
حیدرآباد ریل دی تریخ چ اک اہم تھاں رکھدا اے۔ ایہ شروع چ سندھ ریلوے دا حصہ سی تے انگریزاں نے اسنوں شمالی مغربی ریلوے رلا دتا جو کہ ہن پاکستان ریلوے اے۔ حیدرآباد اک وڈے ریلوے جنکشن دی حیثیت رکھدا اے۔
انتظامی ونڈلکھو
ابوبکر نظامانی دی حکومت توں پہلے اج دا ضلع بدین وی ضلع حیدرآباد دا حصہ سی ۔ 2005-6 چ جنرل پرویز مشرف نے اسنوں 4 ضلعےآں چ ونڈ دتا جہڑے ایہ نیں :ضلع مٹیاری ، ٹنڈو اللہ یار ، ٹنڈو محمد خان تے حیدرآباد ۔ ضلع حیدرآباد 4 تحصیلاں جاں تعلقےآں چ ونڈیا ہویا اے ۔[۳]
موسملکھو
حیدرآباد دا موسم گرم صحرائی موسم اے ۔
| حیدرآباد, پاکستان دا موسم | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| مہینا | جنوری | فروری | مارچ | اپریل | مئی | جون | جولائی | اگست | ستمبر | اکتوبر | نومبر | دسمبر | سال |
| ودھ توں ودھ سینٹی گریڈ (فارنہائیٹ) | 33.3 (91.9) |
38.2 (100.8) |
43.4 (110.1) |
46.0 (114.8) |
48.4 (119.1) |
48.5 (119.3) |
45.5 (113.9) |
43.9 (111) |
45.0 (113) |
44.0 (111.2) |
41.0 (105.8) |
36.0 (96.8) |
۴۸.۵ (۱۱۹.۳) |
| اوسطاً ودھ سینٹی گریڈ (فارنہائیٹ) | 25.0 (77) |
28.1 (82.6) |
33.9 (93) |
38.9 (102) |
41.6 (106.9) |
40.2 (104.4) |
37.4 (99.3) |
36.3 (97.3) |
36.8 (98.2) |
37.2 (99) |
31.9 (89.4) |
26.3 (79.3) |
۳۴.۴۷ (۹۴.۰۴) |
| اوسطاً گھٹ سینٹی گریڈ (فارنہائیٹ) | 11.1 (52) |
13.6 (56.5) |
18.5 (65.3) |
23.0 (73.4) |
26.2 (79.2) |
28.1 (82.6) |
27.8 (82) |
26.7 (80.1) |
25.3 (77.5) |
22.3 (72.1) |
17.3 (63.1) |
12.5 (54.5) |
۲۱.۰۳ (۶۹.۸۶) |
| گھٹ توں گھٹ سینٹی گریڈ (فارنہائیٹ) | 3.3 (37.9) |
4.0 (39.2) |
9.0 (48.2) |
12.0 (53.6) |
19.0 (66.2) |
20.0 (68) |
21.4 (70.5) |
22.8 (73) |
20.6 (69.1) |
15.0 (59) |
6.0 (42.8) |
3.0 (37.4) |
۳.۳ (۳۷.۹) |
| بارش م م (انچ) | 1.2 (0.047) |
3.9 (0.154) |
5.1 (0.201) |
5.8 (0.228) |
3.5 (0.138) |
13.9 (0.547) |
56.7 (2.232) |
60.8 (2.394) |
21.4 (0.843) |
1.5 (0.059) |
2.1 (0.083) |
2.0 (0.079) |
۱۷۷.۹ (۷.۰۰۴) |
| دھپ (گھینٹے) | 272.8 | 257.1 | 288.3 | 288.0 | 313.1 | 279.0 | 235.6 | 251.1 | 285.0 | 306.9 | 279.0 | 272.8 | ۳,۳۲۸.۷ |
| Source #1: [۴] | |||||||||||||
| Source #2: HKO (sun only, 1961–1990) [۵] | |||||||||||||
ویکھن جوگ تھانواںلکھو
.jpg)
- Amri: an archaeological site dating back to 3600 BC, 110-کلومیٹر (68 میل) from the city, is the remains of a pre-Harrapan fortified town.
- Pacco Qillo (the Hyderabad Fort) and the Kachha Qilla (lit. the weak fort): fortified residences that were built by the Talpur rulers to keep out invaders during the 17th century.
- The Tombs of Talpur Mirs: colloquially known as Cubbas in Hirabad, tomb sites of the former rulers of Sindh who were defeated by the British in the famous battle of Miani.
- Agham Kot: an archaeological site containing the reminence and tombs of an ancient empire.
- Rani Bagh: formerly a zoo named after Queen Victoria of England (The zoo was founded by the British colonial local administration; Rani means "Queen" in Urdu), has been renovated and has become a very beautiful park with exotic animals such as lions, zebras, different species of birds as well as horses.
- Ranikot Fort: one of the largest forts in the world according to circumference. Located 90 km from the city.
- Sindh Museum: a museum featuring the history and heritage of Sindh and the Indus Valley Civilization. Items from various ruling periods of Sindh, including Samma, Soomra, Kalhora and Talpur periods can be found at the museum.
- Institute of Sindhology Museum: an exhibition of dioramas at the University of Sindh campus that display many aspects of the history of Sindh, its heritage, music and culture. Worth noticing are the ones that depict the lifestyles of the desert tribes of Thar and Kohistan.
- The mighty river Indus: the largest river in Pakistan and flows alongside the city of Hyderabad. Its banks touching Hyderabad are known to have some of the finest fishing spots in Pakistan.
اہم لوکلکھو
- Hoshu Sheedi, General of Talpur Mirs' Army, which fought against British in the Battles of Miani and last Battle of Dubbo.
- Jivatram Kripalani (1886–1982), Indian politician and Indian independence activist.
- Mirza Kalich Beg (1853–1929), civil servant and author
- K. R. Malkani (1921–2003), Indian politician. Lieutenant-Governor of Pondicherry (2002–03)
- Allama Imdad Ali Imam Ali Kazi (1886–1968), philosopher and scholar
- Sadhu T. L. Vaswani (1879–1966), Hindu spiritualist. Founder of the Sadhu Vaswani Mission.
- Nabi Bux Khan Baloch (1917–2011), linguist and author
- Muhammad Ibrahim Joyo (born 1915), scholar and translator
- Ghulam Mustafa Khan (born 1912), researcher, and linguist
- Choudry Mohammad Sadiq (1900–1975), politician and Muslim Leaguer
- Syed Qamar Zaman Shah (born 1933), the nephew and son-in-law of Late Syed Miran Mohammad Shah. Senator during the early 1970s.
- Syed Miran Mohammad Shah, speaker of Sindh legislative Assembly, Minister in the Sindh Government, Ambassador of Pakistan to Spain.
- Qabil Ajmeri (1931–1962), recognised as a "senior" poet of Urdu
- Bhawani Shankar Chowdhry (born 1959), ICT Professional and an electronics engineer.
مورتاںلکھو
پکو قلعہ
1800 دے آخری دہاکےآں دی حیدرآباد دی اک مورت
- Pacco Qillo Round Tower.png
پکو قلعہ
حیدرآباد دی اک سندھی زنانی
رانی کوٹ قلعہ
تالپور میراں دے مقبرے
حوالےلکھو
- ↑ ۱.۰ ۱.۱ http://weeklypulse.org/details.aspx?contentID=4224&storylist=2
- ↑ ۲.۰ ۲.۱ نبی بخش خان بلوچ (2008ء)، "فتح نامہ عرف چچ نامہ"۔ سندھی ادبی بورڈ۔ ص: 147–148۔ اخذ کردہ بتاریخ 30 نومبر 2015ء۔
- ↑ [۱] Archived 20070927213241 at www.lgdsindh.com.pk Error: unknown archive URL
- ↑ http://worldweather.wmo.int/en/city.html?cityId=896
- ↑ "Climatological Information for Hyderabad, Pakistan". Hong Kong Observatory. http://www.hko.gov.hk/wxinfo/climat/world/eng/asia/westasia/hyderabad_e.htm. Retrieved on 2011-05-04.
باہرلے جوڑلکھو
| Hyderabad, Sindh دے بارے چ ہور جانن لئی وکیپیڈیاساتھی منصوبے: | |
 |
ڈکشنری وکشنری توں |
 |
مشترکہ زریعے کومنز توں |
| آزاد تعلیمی موادتے مصروفیات ویکیورسٹی توں | |
 |
آزاد متن خبراں ویکی اخبار توں |
 |
مختلف اقتباساں دا مجموعہ ویکی اقتباسات توں |
 |
آزاد کتاب گھر ویکی منبع توں |
 |
آزاد نصابی تے دستی کتاباں ویکی کتاباں توں |
| پاکستان دے وڈے شہر | |
|---|---|
| راجگڑھ:اسلام آباد | |
| پنجاب |
اٹک • بہاولپور • چکوال • چنیوٹ • فیصل آباد • جڑاں والا • اوکاڑا • گجراں والا • گجرات • جھنگ • جہلم • قصور • کھاریاں • لہور ۱ • میاں والی • ملتان • |
| خیبر |
ایبٹ آباد • چترال • ہری پور • کوہاٹ • کوہستان • پشاور ۱ • مانسہرہ • مردان • نوشہرہ • بنوں • جمرود |
| سندھ |
حیدر آباد • جیکب آباد • کراچی ۱ • خیرپور • لاڑکاݨا • نوابشاہ • سکھر • ٹھٹا • سانگھڑ • بدین |
| بلوچستان | |
| گلگت بلتستان | |
| ازاد کشمیر | |
| 1 صوبےآں دے راجگڑھ :۞:2 ازاد کشمیر دا راجگڑھ | |
· سند دے شہرکراچی · ٹھٹہ · دادو · حیدرآباد · سکھر · لاڑکانہ · بدین · دادو · ڈگری · ڈپلو · ڈوکری · گھوٹکی · اسلام کوٹ · جیکب آباد · جنگشاہی · کندھکوٹ · کنڈیارو · کشمور · کیٹی بندر · خیرپور · کوٹری · مٹیاری · میرپور خاص · مھر · مٹھانی · مٹھی · محرابپور · مورو · نگر پارکر · نوڈیرو · نوشهرو فيروز · نوابشاہ · ناظم آباد · رانیپور · رتوڈیرو · روہڑی · سکرند · سانگھڑ · شاہ بندر · شہدادپور · شاہپور چکر · شکارپور · ٹنڈو آدم خان · ٹنڈو اللہ یار · ٹنڈو محمد خان · عمرکوٹ