ایل خانی سلطنت
| ایل خانی سلطنت | |
| 1256ء توں 1335ء | |
| فائل:Flag of the Ilkhanate.png | |
| ایل خانی سلطنت دا جھنڈا | |
| |
| ایل خانی سلطنت اپنی ودھ توں ودھ وسعت چ | |
| راجگھر |
مراغہ، تبریز تے سلطانیہ |
| بولیاں | |
| منگول بولی- سرکاری:انتظامیہ، عدالت، سفارتی گل بات ، بین االقوامی تعلقات | |
| فارسی بولی- سرکاری: تعلیم ، اعلی عدالت ، فوجی استعمال ، ادب تےعام لوکاں دی بولی | |
| مذہب | پہلے بدھ مت تے شمانزم تے بعد چ اسلام |
| طرز حکومت |
مطلق العنان بادشاہت |
| بادشاہ | |
| 1256ء توں 1265ء | ہلاکو خان |
| 1316ء توں 1335ء | ابو سعید |
| قنون ساز ادارہ |
قرولتائی |
| تریخ | |
| قیام | 1256ء |
| خاتمہ |
1335ء |
| سن 550ء چ | 74 لکھ مربع کلومیٹر |
ایل خانی سلطنت 13ویں صدی چ ایران چ قائم ہون والی منگول ریاست سی جہڑی منگول سلطنت دا حصہ سمجھی جاندی سی ۔ ایل خانی حکمراناں چوں غازان پہلا حکمران سی جس نے اسلام قبول کیتا ، ایس علاقے دے رہن والے زیادہ تر لوگ مسلمان سن ۔ ایل خانی سلطنت چ اج دا سارا ایران ، عراق ، افغانستان ، ترکمانستان ، آرمینیا ، آذربائیجان ، جارجیا (گرجستان) تے ترکی دے زیادہ تر حصے تے مغربی پاکستان شامل سن۔ 1219-1224 دی چنگیز خان دی خوارزم شاہی سلطنت دے خلاف مہم توں بعد ایس دے پوتے ہلاکو خان نے 1256ء چ ایل خانی سلطنت دی بنیاد رکھی ایہہ سلطنت 1335ء تک قائم رہی ۔
ایل خانی اک منگول خاندان سی جسنوں 13ويں صدی وچ ایران وچ قائم کيتا گیا تے منگول سلطنت دا اک حصہ سمجھیا جاندا سی۔ ایل خانی دی بنیاد اصل وچ خوارزم شاہی سلطنت وچ چنگیز خان دی 1219ء توں 1224ء دی مہمات اُتے اے، بعد وچ چنگیز خان دے پوتے ہلاکو خان نے تے خطےآں نوں فتح کرکے علاقے دا ناں ایل خانی سلطنت رکھ دتا۔ -ہلاکو خان نے اپنا خطاب "ایل خان" یعنی "ماتحت خان" رکھیا سی، جس توں اوہ شروع وچ اپنے آپ نوں منگول سلطنت دی سرپرستی وچ وفادار ثابت کرنا چاہندا سی۔ اس نويں سلطنت دا بیشتر اکثر حصہ ایران اُتے مشتمل سی، جدوں کہ اس وچ موجودہ عراق، افغانستان، ترکمانستان، آرمینیا، آذربائیجان، جارجیا، ترکی تے پاکستان وی شامل سن ۔ ابتدا وچ ایل خانی سلطنت نے بوہت سارے مذاہب نوں اپنایا لیکن خاص طور اُتے بدھ مت تے مسیحیت دے خیرخواہ سن، بعد وچ ایل خانی حکمراناں نے اسلام قبول کيتا۔ -
ہلاکو خان نے سقوط بغداد 1258ء دے ست سال بعد تک ایران اُتے حکومت کیتی، بعد وچ اس دے خاندان دے اٹھ بادشاہاں دی حکومت دے بعد آخری بادشاہ 1335ء وچ لاوارث مر گیا۔ اس دے بعد ایران وچ طوائف الملوکی دا دور شروع ہوئے گیا۔ ایل خانیاں دا خاتمہ امیر تیمور بیگ گورکانی دے ہتھوں ہويا۔ متعدد نامور شاعر مثلاً شیخ فرید الدین عطار، مولانا رومی، جامی، احدی، حافظ شیرازی، شیخ سعدی تے کئی افراد ایل خانی سلطنت دے دور حکومت وچ اوتھے پنپ رہے سن ۔
ایران چ منگولاں دی حکومت دی شروعات
سودھوجدوں خوارزم شاہی سلطنت دے بادشاہ علاؤ الدین محمد دوم نے منگول تاجراں دے سر کپے ، چنگیز خان نے 1219ء خوارزم دے حکومت دے خلاف اعلان جنگ کردتا ۔ منگولاں نے خوارزم شاہی سلطنت دی اٹ نال اٹ بجا دتی تے 1219ء توں 1221ء وچکار سارے وڈے شہراں تے مل مار لیا ۔ ایرانی عراق دے علاقے نوں منگولاں نے جوبے تے سوبدائی بہادر دی اگوائی چ کھنڈراں چ بدل دتا ۔ اس جنگ دے بعد ماوراء النہر دا علاقہ منگولاں دے قبضے چ آیا ۔
پہلا ایل خانی
سودھوایل خانی سلطنت دا اصل بانی چنگیز خان دا پوتا تے مونگکے خان بے قبلائی خان دا بھائی ہلاکو خان سی ۔ مونککے نے اسنوں مشرق وسطی چ تولی خان دے ٹبر دے ایتھے اقتدار نوں مضبوط کرن لئی بھیجیا تے حکم دتا کہ کم ہو جان دے بعد منگولیا واپس آ جائے ۔
عثمانیہ · مغلیہ · سلجوق · جرمن · روسی · ھخامشی · بنو امیہ · سکھ · برطانیہ · سُنگا · عباسیہ · فاطمیہ · ایل خانی · ساسانی · غوریہ · طلائی اردو · ہسپانیہ · بازنطینی · رومی · سلطنت روم · خوارزم شاہی · مالی · تیموری · کھیمر · ڈالی · آق قویونلو · قرہ قویونلو · سامانیہ · موحدین · مرابطین · پہلی فرانسیسی · دوجی فرانسیسی · مرہٹہ · دکن · بہمنی · برازیل · کشن · سونگھائی · خوارزم شاہی · منگول · غزنویہ
سلطنت عثمانیہ · سلجوق سلطنت · سلطنت روم · خوارزم شاہی سلطنت · مغلیہ سلطنت · وولگا بلغاریہ · خانان بخارا · خانان خیوا · خانان سائبیریا · خانان قوقند · خانان قازان · قریم یورتی · خانان کاراخانی · خانان کاراخیتان · خانان چغتائی · ایل خانی سلطنت · خانان قاسم · آق قویونلو · قرہ قویونلو · سلطنت غزنویہ · گوک ترک · ہن سلطنت · طلائی اردو · لہندی ترک خاگانیٹ · ریاست ادیل یورال · مملوک · سلطنت دلی · جلائر · رمضان اوغلو · پرانا عظیم بلغاریہ · ایغور خاگانیٹ · تیموری سلطنت