ہن سلطنت
ہن سلطنت ہناں دی قائم کیتی ہوئی اک سلطنت سی ۔ ہن یورشیا دے قبیلےآں دا اک اتحاد سی ، جہڑے ترک بولیاں بولدے سن ،جنہاں چ وسطی ایشیا دے گیاہستان دیاں بولیاں دے اثرات وی سی ۔ ہناں نے چوتھی صدی عیسوی دے ادھ چ دریائے وولگا دے پرےاوں نمودار ہو کے ، دریائے وولگا تے دریائے ڈون دے وچکار وسن آلے الانیاں نوں تباہ تے برباد کیتا تے فیر چھیتی ای دریآئے ڈون تے دریآئے ڈینیپر دے وچکار آسٹروگوتھ سلطنت نوں تخت و تاراج کیتا ۔ 376ء دے لاگے اینہاں نے اج دے رومانیہ چ رہن آلے ویزیگوتھاں نوں شکست دتی تے بازنطینی سلطنت دی دریاۓ ڈینیوب آلی سرحد تے پہنچ گئے ۔ اٹیلا دی قیادت چ یورپ چ ایس وڈی ہجرت نے ایتھے وڈیاں لسانی تے سیاسی تبدیلیاں لیاندیاں ۔
ابتدا
سودھودیکھو ہن
چوتھی صدی عیسوی ج یورپ نوں تخت تاراج کرن آلے ہناں دی ابتدا تے اصلیت غیر واضع اے ، تاہم تریخ دان اینہاں نوں مختلف بنیاد دے وسطی ایشیا دے خانہ بدوش قبیلے سمجھدے نیں ۔
ابتدائی مہماں تے جنگاں
سودھوپرانیاں دستاویزاں دے موجب ہن چوتھی صدی عیسوی چ بحیرہ قزوین دے اتلے لہندے دے علاقےآں چ آباد ہوئے ۔ تے 370ء دے نیڑے بحیرہ کیسپیئن ہن متحرک ہوئے تے اپنے لہندے چ اک الانی قبیلے نوں تباہ کیتا ۔ ہور لہندے ول جاندے ہوئے اینہاں نے آسٹروگوتھ سلطنت نوں تباہ کیتا ۔ 395ء چ ہناں نے قفقاز دے پہاڑاں دے پار حملے کر کے آرمینیا نوں تاراج کیتا تے ایتھے ارض روم تے قیضہ کیتا تے ایدیسا تے انطاکیہ دا محاصرہ کیتا تے ایتھے تک کہ اوہ شام چ طائر تک پہنچ گئے ۔
408ء چ ہن آگو اولدین نے مشرقی رومی سلطنت دے صوبے موئسیا تے حملہ کیتا پر ایہہ حملہ نکام بنا دتا گئیا ۔
اپنے بھائیاں دے جان دے مگروں متحدہ ہناں دے حکمران اٹیلا نے غیر متنازعہ طور تے ہن سلطنت دا اقتدار سمبھال لئیا ۔ 447ء چ اٹیلا ہناں نوں اک وار فیر مشرقی رومی سلطنت (بازنطینی سلطنت) ول لے گئیا ۔ اسدا بلقان تے تھریس تے حملہ تباہ کن سی ، تے زریعاں موجب ایتھے ہناں نے 70 شہر ڈھاء کے تباہ کر دتے ۔ مشسرقی رومی سلطنت تے پہلے اندرونی طور تے ، قحط ، طاعون ، بغاوتاں تے قسطنطنیہ چ بھچالاں (زلزلےآں) دے اک سلسلے پاروں مسئلےاں چ گھری ہوئی سی ۔ رومی فوج تے فتح دے نتیجے چ ہن مشرقی رومی علاقےآں چ نا قابل تسخیر بن گئے ۔
بازنطینی سلطنت دے خلاف ہن جنگ 449ء چ تیجے اناطولیئس معاہدے تے دستخط دے مکی ۔
رومی سلطنت ہناں نوں خراج دین لگی تے بعد چ نویں شہنشاہ مارسیئن نے خراج دی ادائیگی روک دتی تے کارپاتھی طاس توں اٹیلا نے قسطنطنیہ تے حملہ کرن لئی حرکت کیتی ۔ اپنے حملے دے منصصوبے تے عمل کرن توں پہلے اسنے اک جرمن کڑی ایلڈیکو نال ویاہ کیتا ۔ اٹیلا اپنی سہاگ رات نوں نک توں خون وگن نال مر گئیا ۔
اٹیلا دا جانشین اسدا وڈا پتر ایلاک بنئیا ۔ تے اٹیلا دے دوجے پتراں دینگیزیک تے ایرناخ نے وی تخت دا دعوی کیتا ۔ اس موقعے دا فیدہ چکدے ہوئے محکوم قبیلےآں نے بغاوت کر دتی ۔ اٹیلا دے مرن دے اک ورہے مگروں ہناں نوں نیڈاؤ دی لڑائی چ شکست ہوئی ۔ 469ء چ ایلاک دا جانشین تے اخری ہن بادشاہ دینگیزک مر گئیا تے اس دن ای ہن سلطنت مک گئی ۔ کجھ تریخ دان اس گل تے یعقین رکھدے نیں کہ ہناں دی اولاداں نے بلغاروی سلطنت قائم کیتی جہڑی بلقان ، پانونیا تے سیتھیا تے پھیلی ہوئی سی ۔