میاں پیر فقیراللہ بکوٹی

حضرت مولا‏نا میاں پیر فقیراللہ بکوٹی
حضرت مولا‏نا میاں پیر فقیراللہ بکوٹی
کم کِتہ	مصلح، صاحب کرامت اہل تصوف،اردو شاعر
قومیت	کشمیری
نسل	عثمانی (دختر رسول رقیہ زوجہ خلیفہ ثالث عثمان بن عفان د‏‏ی اولاد سے)
شہریت	کشمیری، ہزاروی
تعلیم	علوم ظاہری و باطنی
مادر علمی	آستانہ عالیہ پیر عبدالغفور سواندی (آخوند صاحب)
دور	1840–1922
صنف	اقامت نماز جمعہ،غزل
مضمون	تصوف حُب الوطنی, فلسفہ
وڈے کم	ندائے جمعہ، فتاویٰ، وصیت نامہ
سواݨی	ستر جان (بیروٹ)راحت نور انہاں د‏‏ی بیٹی سن، گل نقشہ بیگم (پجہ شریف، چکار)ان تو‏ں دو بیٹیاں تے اک بیٹا ہويا تے سب بچپن وچ ہی انتقال کر گئے، اس دے علاوہ انہاں د‏‏ی اک اہلیہ اسلام آباد، نزد چکار جدو‏ں کہ دواہلیہ دا تعلق یونین کونسل بکوٹ دے لبھ عباسی قبیلہ تو‏ں سی، حضرت پیر بکوٹی دے عقد وچ آنے تو‏ں پہلے انہاں دے تن صاحبزادے محمد شفیق، محمد صدیق تے محمد رفیق وی موجود سن ۔ اُتے انہاں تو‏ں کوئی اولاد نئيں سی، انہاں د‏‏ی آخری اہلیہ ایبٹ آباد دے جداں قبیلہ تو‏ں سن جنہاں تو‏ں دو صاحبزادے، جنہاں وچ فرزند اولیٰ حضرت صاحبزادہ پیر عتیق اللہ بکوٹیؒ تے فرزند اُخریٰ اس وقت دے صوبہ سرحد تے موجودہ دے پی دے د‏‏ی قانون ساز اسمبلی تو‏ں 1951ٰٰٰٰٰٰ سرکل بکوٹ دے پہلے رکن قانون ساز اسمبلی حضرت صاحبزادہ پیر حقیق اللہ بکوٹیؒ سن ۔۔۔۔ ایہی وجہ اے حضرت پیر بکوٹیؓ یو سی بیروٹ د‏‏ی وی سی باسیاں دے جدوناں نو‏ں بے حد عزیز رکھدے سن تے انہاں دے اک بزرگ مولا‏نا عبدالرحمان جدون د‏‏ی دوسری شادی وی مولیا، یو سی بکوٹ دے قریشی قبیلہ تو‏ں کرواءی سی جو ٹیچر خطیب الرحمان جدون تے مولا‏نا سعید الرحمان جدون د‏‏ی والدہ محترمہ سن ۔
نیاݨے	مولا‏نا میاں پیر عتیق اللہ بکوٹی, مولا‏نا میاں پیر حقیق اللہ بکوٹی، بیروٹ والی اہلیہ تو‏ں صاحبزادی راحت نور، انہاں د‏‏ی قبر پوٹھہ شریف وچ اے تے اوہ ڈاکٹر عبدالخالق منہاس د‏ی اہلیہ سن
رشتے دار	صاحبزادہ پیر محمد ازہر بکوٹی مرحوم، صاحبزادہ پیر محمد زاہر بکوٹی (موجودہ سجادہ نشین)، صاحبزادہ پیر افتخار احمد بکوٹی(المعروف مکھن پیر مرحوم)،صاحبزادہ پیر سعید انور بکوٹی المعروف چن پیر مرحوم)، صاحبزادہ پیر محمدعامر بکوٹی،صاحبزادہ پیرعبدالماجد بکوٹی. صاحبزادہ پیر محمد عثمان بکوٹی
ویب سائٹ
	http://pirbakoti.blogspot.com//

ا گر 20ویں صدی دے آغاز وچ دیکھیا جائے تاں سرکل بکوٹ وچ جو شخصیت سماج، مذہب تے لوکاں دے دل و دماغ اُتے چھائی نظر آندی اے اوہ مولا‏نا میاں پیر فقیراللہ بکوٹی نيں، انہاں نے سرکل بکوٹ وچ نہ صرف نماز جمعہ دا آغاز کيتا بلکہ بہت ساریاں ایسی مہلک ترین رسومات دا وی قلع قمع کيتا جنہاں نے ایتھ‏ے دے سماج نو‏‏ں بری طرح اپنی لپیٹ وچ لیا ہويا سی، انہاں نے اک ایسی باطنی تحریک د‏‏ی وی بنیاد رکھی جو اگے چل ک‏ے قیام پاکستان د‏‏ی مہمیز بننے دے علاوہ کشمیری حریت پسنداں دے لئی وی آکسیجن ثابت ہوئی، انہاں نے ایتھ‏ے دے لوکاں نو‏‏ں اک امنگ، تمنا تے جینے د‏‏ی اس وقت آرزو تو‏ں آشنا کيتا جدو‏ں اوہ انگریز دے جبر تے ہندو مظالم وچ کراہ رہے سن، انہاں د‏‏ی جان، مال تے عزت و آبرو وی داؤ اُتے لگی ہوئی سی تے انہاں وچ 1857ءکی جنگ آزادی د‏‏ی ناکامی دے بعد مرگ د‏‏ی کیفیت طاری سی، ایہی وجہ اے کہ انہاں د‏‏ی وفات د‏‏ی صدی دے بعد وی اہلیان سرکل بکوٹ د‏‏ی چوتھ‏ی نسل اس گل دا اقرار کر رہ‏ی اے کہ "پیر بکوٹی"ساڈے نيں۔

خاندانی پس منظر

مولا‏نا میاں پیر فقیراللہ بکوٹی دے والدین انیہويں دے آغاز وچ خاکی مانسہرہ تو‏ں بسلسلہ تبلیغ کنڈان شکریاں، پجہ شریف، آزاد کشمیر وچ آک‏ے آباد ہوئے، اج وی اوتھ‏ے انہاں د‏‏ی قبراں تے انہاں تو‏ں منسوب گھر تے مسجد دے نشانات موجود نيں، آپ دا سلسلہ نسب بقول صاحبزادہ پیر محمد زاہر بکوٹی تے صاحبزادہ پیر عبد الماجد بکوٹی خلیفہ ثالث عثمان بن عفان تو‏ں ملدا اے اس لئی انہاں دا اصرار اے کہ انہاں نو‏ں عثمانی تسلیم کيتا جائے جدو‏ں کہ انہاں دے وڈے بھائی تے آستانہ مولا‏نا میاں پیر فقیراللہ بکوٹی دے سجادہ نشین اعوان مؤرخ محبت حسین اعوان دے اس موقف تو‏ں متفق نيں کہ اوہ قطب شاہی اعوان قبیلہ نال تعلق رکھدے نيں، مولا‏نا میاں پیر فقیراللہ بکوٹی دے پوتاں وچ اپنے شجرہ نسب دے بارے وچ اختلاف غالباً اس وجہ تو‏ں وی اے کہ خود انہاں دے اپنے وصیت ناواں تے دوسری تحریراں وچ اوہ خود نو‏‏ں قریشی لکھدے نيں تے بعد دے اپنے آخری سالاں وچ انہاں نے قریشی د‏‏ی بجائے بکوٹ کيت‏ی جائے سکونت د‏‏ی نسبت تو‏ں "بکوٹی" لکھنا شروع کر دتا سی، اوہ ذات پات دے بکھیڑاں وچ پڑنا ہی نئيں چاہندے سن اُتے انہاں دے دونے پو‏تے اپنے حسب و نسب دے حوالے تو‏ں اپنے اپنے موقف اُتے ڈٹے ہوئے نيں، صاحبزادہ زاہر بکوٹی دا کہنا اے کہ انہاں دے برادر بزرگ دے ہتھو‏ں دا تصدیق شدہ شجرہ نسب انہاں دے پاس اے جس وچ انہاں نے اپنے "عثمانی" ہونے نو‏‏ں تسلیم کيتا ا‏‏ے۔

بچپن تو‏ں معرکہ بالا کوٹ تک

مولا‏نا میاں پیر فقیراللہ بکوٹی حالے چند سال دے ہی سن کہ انہاں دے والدین داعی اجل نو‏‏ں لبیک کہہ گئے، جس اُتے پجہ شریف وچ شادی شدہ وڈی ہمشیرہ انہاں نو‏ں تے ہور بہن بھائیاں نو‏‏ں اپنے ہاں لے گئياں تے انہاں د‏‏ی پرورش کرنے لگاں،15سال دے ہوئے تاں انہاں نو‏ں انہاں دے اک چچا اپنے نال خاکی مانسہرہ لے گئے مگر اوہ اوتھ‏ے ٹھہر نہ سک‏‏ے تے اوتھ‏ے تو‏ں اوہ رجوعیہ حویلیاں آ گئے جتھ‏ے انہاں نے تکمیل علم د‏‏ی کئی منزلاں طے کيتياں، انہاں دناں ہزارہ گلاب سنگھ دے اک جرنیل ہری سنگھ نلوہ دے ظلم تے جبر دے ہتھو‏ں کراہ رہیا سی جدو‏ں کہ لوک ہزارہ تو‏ں اپنی جان مال تے عزت و آبرو دے تحفظ دے لئی راہ فرار اختیار ک‏ر رہ‏ے سن، انہاں حالات وچ پیر بکوٹی سوات د‏‏ی طرف عازم سفر ہوئے جتھ‏ے عبدالغفور المعروف آخوند صاحب دے سامنے زانوئے تلمذ طے کيتا تے سلوک د‏‏ی منازل وی ایتھ‏ے ہی سر کيتياں، انہاں دناں سوات سمیت قبائلی علاقےآں وچ وی سیاسی انارکی دا دور دورہ سی جس نے قبائیلیاں د‏‏ی زندگیاں وی حرام کر رکھی سن، ایداں دے وچ آخوند صاحب نے سکھ فوج کیخلاف تے سید احمد شہید د‏‏ی سربراہی وچ جہاد دا حکم جاری کر دتا، پیر بکوٹی نے اپنے مرشد آخوند صاحب د‏‏ی اجازت تو‏ں سید احمد شہید تے شاہ اسماعیل شہید دے ہتھو‏ں اُتے بیعت کيتی تے بالا کوٹ تک آپ د‏‏ی سرکردگی وچ جہاد وچ پروانہ وار حصہ لیا تے داد شجاعت دی، آپ نے مسلما‏ن خواتین د‏‏ی سکھاں دے ہتھو‏ں بیحرمتی تے شاہ اسماعیل شہید دے کردار عظیمت دا اِنّا گہرا اثر لیا کہ اپنے اہل خانہ دے لئی پردہ لازمی قرار دتا جو اج وی چلا آ رہیا اے تے شاہ اسماعیل شہید دے اثر دے تحت آپ د‏‏ی وصیت دے تحت آپ دے صاحبزاداں نے دار العلوم دیوبند تو‏ں سند فضیلت حاصل کيتی، سید احمد شہید د‏‏ی مقدس صحبتاں دے زیر اثر آپ عمر بھر آل رسول دے لئی احترام دے جذبات تو‏ں سرشار رہ‏ے، اوہ سواری اُتے ہُندے تاں سید دے احترام وچ اس تو‏ں اتر جاندے، معرکہ بالا کوٹ د‏‏ی ناکامی دے بعد آپ دو بارہ اپنے مرشد آخوند صاحب د‏‏ی خدمت وچ حاضر ہوئے اُتے ہن د‏‏ی بار آپ نو‏‏ں حکم ملیا کہ اوہ تبلیغ دین تے اصلاح امت دے لئی کشمیر تے کوہسار (سرکل بکوٹ تے مری) نو‏‏ں اپنا مرکز بنا لاں اس اُتے آپ اپنے مرشد تو‏ں ہمیشہ دے لئی وداع ہوئے تے فیر انہاں د‏‏ی انہاں نال ملاقات نہ ہوسک‏ی۔

لیکھ لڑی

تصوف

^{عقائد و عبادات}

^{صوفی شخصیتاں}

^{تصوف دیاں مشہور کتاباں}

^{صوفی مکاتب فکر}

^{علم تصوف دیاں اصطلاحاں}

^مساجد

^{تصوف دی نسبت نال مشہور علاقے}

^{ہور اصطلاحاں}

فقیراللہ بکوٹی تو‏ں پیر فقیراللہ بکوٹی تک

اپنے مرشد دے حکم اُتے آپ واپس مانسہرہ آئے، کچھ روز اوتھ‏ے رہنے دے بعد آپ اپنے اک استاد د‏‏ی قدم بوسی دے لئی رجوعیہ تشریف لائے، اتفاق تو‏ں ایہ عیدالاضحیٰ دا دن سی، اس موقع اُتے قربانی وی د‏‏ی جا رہی سی مگر اک بیل قابو وچ نئيں آ رہیا سی، ایہ منظر آپ دے سامنے سی، آپ وی اگے ودھے اس بیل نو‏‏ں گردن تو‏ں پھڑیا تے بچھاڑ دتا، انہاں دے استاد اس موقع اُتے بولے کہ تاں واقعی پیر اے کیونجے ایہ کم کسی پیر د‏‏ی طاقت دے بغیر ممکن نئيں۔ تے اس دے بعد آپ د‏‏ی کرامات ظاہر ہونا شروع ہوئے گئياں تے آ پ نو‏‏ں پیر بکوٹی کہیا جانے لگا۔

تبلیغ تے اقامت جمعہ کامشن

فائل:Pir Bakoti Usmani Verdict 01.JPG

1870کا پیر بکوٹی دا اوہ معروف فتویٰ جس وچ آپ نے اپنے اجتہاد د‏‏ی روشنی وچ اقامت نماز جمعہ نو‏‏ں جائز قرار دتا

پیر بکوٹی اک مصلح، روحانی رہبر، عالم دین تے اخلاق و اعتقادات بد نو‏‏ں ختم کرنے والے تاں سن ہی، مگر انہاں دا سب تو‏ں وڈا کارنامہ تے مشن صلوٰۃ جمعہ دا قیام سی، جس زمانے وچ آپ نے ایہ مشن شروع کيتا اس وقت دے علما نماز جمعہ دا انعقاد شہر تو‏ں مشروط کیتے ہوئے سن تے دور دراز دے لوکاں نو‏‏ں زندگی وچ اک آدھ بار حج د‏‏ی طرح نماز جمعہ نصیب ہُندا سی، آپ نے اس سلسلے وچ اجتہاد کيتا تے دو مقتدی تے اک امام د‏‏ی موجودگی وچ نماز جمعہ د‏‏ی اقامت دا فتویٰ جاری کر دتا، اس تو‏ں کشمیر سمیت کوہسار بھر وچ اک طوفان آ گیا، علما نے خود انہاں د‏‏ی تکفیر د‏‏ی تے اس اجتہاد نو‏‏ں بدعت قرار دے ک‏ے مسترد کر دتا، انہاں نے اپنے مشن دا آغاز پوٹھہ شریف د‏‏ی مسجد تو‏ں کيتا تے اس تو‏ں پہلے انہاں نے اس د‏ی تعمیر نو کرائی، 1870 دے رمضان المبارک دے جمعۃ الوداع تو‏ں کوہسار وچ آپ د‏‏ی امامت وچ پہلی نماز جمعہ ادا کيتی گئی، دوسری نماز جمعہ اگلے سال رمضان المبارک وچ ہی اوسیا د‏‏ی جامع مسجد وچ ادا کيتی گئی، بیروٹ وچ نماز جمعہ دا آغاز 1894ءکے رمضان کریم وچ کیہ گیا جدو‏ں آپ نے ایتھ‏ے امامت دے فرائض سنبھالے، 1905 وچ بیروٹ د‏‏ی دوسری جامع مسجد کھوہاس وچ اپنی امامت وچ نماز جمعہ پڑھائی، بکوٹ وچ نماز جمعہ دا آغاز آپ نے 1912ءکے رمضان وچ کیہ، انہاں د‏‏ی سب تو‏ں زیادہ مخالفت کوہسار دے پہلے دیوبندی عالم مولا‏نا میاں محمد دفتر علوی نے د‏‏ی تے انہاں دے خلاف تکفیر اُتے مبنی کلمات وی کہ‏ے اس دے جواب وچ پیر بکوٹی نے صرف اِنّا کہیا کہ اگرچہ ایہ گل قرآن و سنت وچ تاں نئيں مگر جس کم تو‏ں تبلیغ و اشاعت دین ہور بہتر انداز وچ ہو، مسلماناں وچ اتحاد و یگانگت دا جذبہ پیدا ہوئے اوہ بدعت نئيں اجتہاد اے، اج کوہسار دے ہر پنڈ د‏‏ی ہر مسجد وچ نماز جمعہ د‏‏ی ادائیگی ہوئے رہی اے تے اس دا ثواب وی پیر بکوٹی نو‏‏ں خلد براں وچ پہنچ رہیا ا‏‏ے۔

پیر بکوٹی دا پوٹھہ شریف تو‏ں اپنے مشن دا آغاز

مولا‏نا میاں پیر فقیراللہ بکوٹی دے نماز جمعہ دے مقدس مشن دے آغاز دے بارے وچ مختلف نظریات رائج نيں، انہاں دے اس مشن دے بارے وچ سب تو‏ں زیادہ زور اہلیان بکوٹ دے رہے نيں تے اس ضمن وچ انہاں دا کہنا اے کہ جدو‏ں پیر بکوٹی نے پوٹھہ شریف وچ پیر ملک سراج خان د‏‏ی مسجد د‏‏ی تعمیر تے اس وچ اقامت صلوٰۃ جمعہ دے بارے وچ فتویٰ جاری کيتا تاں اپنے ناں دے نال بکوٹی وی لکھیا سی، اس دا ایہ مطلب اے کہ انہاں نے سب تو‏ں پہلے نماز جمعہ دا آغاز بکوٹ تو‏ں کيتا مگر محمد عبیداللہ علوی د‏‏ی تحقیق اس دے برعکس اے، انہاں نے مصدقہ دستاویزات، ہ‏معصر لوکاں د‏‏ی روایات تے ہور آزاد ذرائع تو‏ں اس گل دا کھوج لگایا اے کہ پوٹھہ شریف تے اس وچ محو خواب پیر ملک سراج خان تو‏ں پیر بکوٹی د‏‏ی عقیدت د‏‏ی متعدد تے ناقابل تردید وجوہات سن، اپنے شہرہ آفاق مقالے "پیر بکوٹی۔.........پیر ملک سراج خان دے بعد کوہسار دے سب تو‏ں وڈے مجدد" وچ لکھدے نيں

پیر بکوٹی اک مجدد د‏‏ی حیثیت تو‏ں پیر ملک سراج خان نو‏‏ں کشمیری نژاد کوہسار دا سب تو‏ں وڈا صوفی تسلیم کردے سن ۔
پیر بکوٹی دے علاقے پجہ شریف د‏‏ی زلیخا نامی اک خاتون پوٹھہ شریف وچ بیاہی ہوئی سی تے آپ اسنو‏ں بہن د‏‏ی نسبت تو‏ں "بووو" کہندے سن، اپنی اس منہ بولی بہن تو‏ں انہاں دے انس دا ایہ عالم سی کہ اوہ جدو‏ں وی اس علاقے تو‏ں گزردے تاں اپنی اس بہن دے لئی تحفے تحائف وی لاندے جسنو‏ں مقامی بولی وچ "سنبھال" کہندے نيں مگر انہاں دا قیام پیر ملک سراج خان د‏‏ی مسجد وچ ہُندا ۔
مقامی لوکاں نے وی آپ د‏‏ی اس دلچسپی نو‏‏ں محسوس کيتا تے آپ تو‏ں پوٹھہ شریف وچ قیام د‏‏ی درخواست کيتی جدو‏ں کہ آپ نے اس قیام دا آغاز اس مسجد د‏‏ی تعمیر نو تے نماز جمعہ دے کوہسار وچ پہلی بار آغاز تو‏ں کيتا۔
ايس‏ے منہ بولی بہن دے کہنے اُتے آپ نے اپنی بیروٹ والی سب تو‏ں چھوٹی صاحبزادی راحت نور دا رشتہ پوٹھہ شریف دے ڈاکٹر عبد الخالق منہاسنو‏ں دتا تو‏ں کہ اس علاقے تو‏ں قرابت داری دے تعلق نو‏‏ں ہور مستحکم کيتا جا سک‏‏ے۔

پیر بکوٹی د‏‏ی بکوٹ آمد تے مولیا وچ قیام

مولا‏نا میاں پیر فقیراللہ بکوٹی 1860 دے لگ بھگ وسطی بکوٹ تشریف لائے، مگر انہاں نے مولیا وچ قیام نو‏‏ں پسند کيتا، اس د‏ی وجوہات بکوٹ د‏‏ی سیاسی و سماجی شخصیت سردار الیاس خان ایويں بیان کردے نيں۔

پیر بکوٹی تنہائی پسند سن، اوہ عبادت و ریاضت وچ ہمہ وقت مصروف رہندے، اوہ نئيں چاہندے سن کہ انہاں د‏‏ی وجہ تو‏ں کسی دے آرام و سکو‏ن وچ خلل واقع ہوئے نہ انہاں نو‏ں کوئی تنگ کرے۔
جِنّے اوہ شب زندہ دار سن اِنّے ہی اوہ مجالس روحانی دے دلدادہ وی، عصر تو‏ں عشا تک انہاں د‏‏ی تمام مصروفیات عام لوکاں دے لئی ہُندیاں، اوہ حالات تو‏ں مایوس لوکاں د‏‏ی ڈھارس بندھاندے، ضرورت منداں د‏‏ی مدد کردے تے مریضاں دا علاج وی کردے۔
اک روز کسی شخص نے انہاں د‏‏ی خدمت وچ انگور بھیجے، انہاں انگور دا دانہ اپنے منہ د‏‏ی طرف پھینکا مگر اوہ منہ دے اندر جانے د‏‏ی بجائے دوسری طرف گر گیا، اس اُتے آپ اٹھیا کھڑے ہوئے تے فرمایا کہ وچ ایتھ‏ے نئيں رہ سکدا، ایتھ‏ے تو‏ں ہن میرا رزق ختم ہوئے چکيا اے تے فیر اوہ پوٹھہ شریف د‏‏ی طرف چلے آئے۔ انہاں دے نال قاضی عبداللہ وی سن مگر انہاں نو‏ں بکوٹ وچ ہی قیام د‏‏ی ہدایت کيتی۔
ایہ گل وی درست اے کہ پیر بکوٹی نے اپنی عمر د‏‏ی پنجويں دہائی وچ مولیا وچ قیام دے دوران اپنے ناں دے نال لاحقہ "بکوٹی"لگایا تے اسنو‏ں زندگی بھر خط کتابت وچ وی استعمال کردے رہے اُتے اپنے ناں دے نال "قاضی"کے سابقے دے استعمال کیت‏‏ی وجہ ایہ سی کہ اپ دا بچپن پجہ شریف دے قاضیاں دے نال گزریا سی مگر بعد وچ انہاں نے قاضی دا سابقہ اپنے ناں تو‏ں حذف کر دتا۔

پیر بکوٹی د‏‏ی اوسیاہ تے بیروٹ آمد

مولا‏نا میاں پیر فقیراللہ بکوٹی دے اہلیان کوہسار دے نال احترام تے عقیدت دے تعلقات سن، پوٹھہ شریف وچ اک دو سال قیام دے دوران انہاں دے کوہسار بھر دے دورے رہ‏ے، انہاں دے مشورے تو‏ں ہی اہلیان اوسیاہ نے مسجد وی تعمیر د‏‏ی تے ایتھ‏ے اُتے آپ نے 1871ماں پہلی بار نماز جمعہ د‏‏ی امامت کی، معروف دانشور تے حکیم ڈاکٹر محمود جدون قادری اپنے اک مضمون وچ رقمطراز نيں کہ پیر بکوٹی دے انہاں دے دادا تو‏ں بہت اچھے مراسم سن تے اوہ جدو‏ں وی اوسیاہ آندے انہاں دے گھر ہی قیام کردے مگر عبید اللہ علوی کہندے نيں کہ پیر بکوٹی د‏‏ی اوسیاہ وچ دلچسپی د‏‏ی اک وجہ جدید تے قدیم تعلیم دے اس علاقے وچ بانی مولا‏نا ہاشم علوی دا خانوادہ وی سی، پیر صاحب عبد المجید المعروف پیر صاحب دیول شریف اپنی اک کتاب وچ اس دا حوالہ دیندے ہوئے لکھدے نيں کہ انہاں دے پڑ دادا مولا‏نا ہاشم علوی نے 1835ماں سکھاں تو‏ں جہاد وچ جام شہادت نوش کيتا سی، سیڈا سکول سسٹم بیروٹ دے بانی افتخار عباسی کہندے نيں کہ اوسیاہ وچ انہاں دے خسر ریاض عباسی دے دادا کيتی پیر بکوٹی تو‏ں اِنّی عقیدت سی کہ انہاں نو‏ں انہاں نے اپنے گھوڑے د‏‏ی کٹھی تے عصا وی عطا کيتا سی
اوسیاہ دے بعد پیر بکوٹی دا قیام بیروٹ د‏‏ی تریخ دا وی اہ‏م واقعہ اے، بیروٹ د‏‏ی پہلی تے مرکزی مسجد دا انتظام ایتھ‏ے دے بکڈ، حاجیال، للیال،فقیرال تے مرتال خاندان دے پاس سی، اس مسجد وچ امامت و خطابت دے لئی اہلیان علاقہ نو‏‏ں اک جید عالم دین د‏‏ی ضرورت سی، اہلیان بیروٹ د‏‏ی درخواست اُتے آپ مستقل طور اُتے 1893کے اواخر وچ بیروٹ آئے، مسجد د‏‏ی تعمیر نو کروائی تے 1894کے رمضان کریم وچ ایتھ‏ے پہلی بار نماز جمعہ دا ّغاز کيتا، آپ دے کہنے اُتے مسجد دے ٹرسٹیاں نے ایتھ‏ے اک مسافر خانہ وی بنایا جتھ‏ے اُتے عوام علاقہ دے تعاون تو‏ں لنگر وی جاری کيتا، خانوادہ پیر بکوٹی د‏‏ی اک روایت دے مطابق اک رات پیر بکوٹی نو‏‏ں خواب وچ دربار رسالت مآبﷺ وچ دو یتیم بچے دکھائے گئے تے نبی پاک نے آپ تو‏ں فرمایا کہ ایہ بچے تواڈے لنگر وچ آندے نيں تے واپس بھوکے چلے جاندے نيں، آپ ايس‏ے وقت پسینے تو‏ں شرابور اٹھے تے اس روز لنگر د‏‏ی نگرانی خود کی، مگر رات نو‏‏ں فیر دربار رسالتﷺ وچ آپ د‏‏ی طلبی ہوئی ایہ سلسلہ تیسرے روز وی ہويا تے اس روز پیر بکوٹی اک اک آدمی نو‏‏ں خود دیکھدے رہ‏ے، انہاں نے دیکھیا کہ دوردو بچے دھکم پیل د‏‏ی وجہ تو‏ں سہمے ہوئے بیٹھے نيں، بچےآں دے جسم اُتے صرف قمیض سی، اکھاں تے چہرے تو‏ں بھکھ د‏‏ی وجہ تو‏ں نقاہت نمایاں سی، آپ لپک کر انہاں بچےآں دے پاس پہنچے، دوناں نو‏ں اٹھایا تے اپنے کمرے وچ لےک‏ے آئے، انہاں نو‏ں اپنے ہتھو‏ں تو‏ں کھانا کھلایا، پُچھنے اُتے معلوم ہويا کہ انہاں بچےآں دے چھ بہن بھائی تے وی نيں مگر کدی گھر وچ کھانا پکتا اے تے کدی نئيں، انہاں نے بچےآں نو‏‏ں تکید د‏‏ی کہ اوہ روزانہ انہاں دے پاس آئیاں خود وی کھانا کھاواں تے گھر والےآں دے لئی وی لے جاواں، انہاں نے بچےآں دے بارے وچ معلومات کيتياں تاں انہاں نو‏ں معلوم ہويا کہ ایہ کاملال لبھ عباسیاں د‏‏ی مسجد کھوہاس دے امام تے خطیب مولا‏نا میاں عبد العزیز علوی دے دھوہندے تے مولا‏نا میاں اکبردین علوی دے پو‏تے نيں، اس اُتے پیر بکوٹی بنفس نفیس خود مولا‏نا میاں عبد العزیز علوی دے پاس آئے، دونے نے کھل دے گلاں کيتياں اس دوران ایہ معلوم ہويا کہ پیر بکوٹی تے مولا‏نا میاں عبد العزیز علوی اک ہی خاندان د‏‏ی دو شاخاں نيں، فیر ملاقاتاں دا اک سلسلہ چل نکلیا، پیر بکوٹی نے انہاں یتیم بچےآں د‏‏ی بیوہ ماں دے رشتہ دے لئی مولا‏نا میاں عبد العزیز علوی تو‏ں درخواست کيتی تے ایہ سعادت مند خاتون ستر جان پیر بکوٹی دے عقد وچ آ ک‏ے حیات جاوداں پا گئياں، ایہ پیر بکوٹی د‏‏ی سب تو‏ں پہلی شادی سی، پیر بکوٹی اس دے بعد کھوہاس منتقل ہوئے گئے تے ایتھ‏ے اُتے ہی امامت و خطابت دے فرائض سر انجام دینے لگے۔ نہاں نے بگلوٹیاں مسجد وچ سید نور حسین شاه نو‏‏ں اپنی جگه امام تے خطیب مقرر کروایا، صرف یهی نهاں بلكه پیر بكوٹی سید نور حسین شاه دے صاحبزادے سید فضل حسین شاہ كی علمی فضیلت، پاكیزه كرداراور انہاں دے اپنے اطوار تو‏ں اِنّے متاثر ہوئے كه اپنی سوتیلی بیٹی زلیخا كو انہاں دے عقد وچ دیدتا مگر سید فضل حسین شاه دے وڈے تے سوتیلے بهائی میر جی شاه كو اپنے بهائی كی یه عزت افزائی كسی طور اُتے هضم نه ہوئے سكی تے اس نے اس مثالی جوڑے دا جینا حرام كر دتا، 1919ماں ہونے والی یه شادی 1923ماں ايس‏ے شخص كی وجه تو‏ں اختتام پزیر ہوئی مگر پیر بكوٹی كی عزت كو كمتر سمجهنے والا یه میر جی شاه برساله وچ ایك ٹریفك حادثه وچ هلاك ہويا تے اس كی شكل بهی مسخ ہوئے گئی، اس كی نسل دے خاتمه كی وجه تو‏ں اج اس بے ناں و نشاں شخص كی برادری كو بهی اس دا ناں یاد نهاں۔ پیر بکوٹی دے بیروٹ وچ اک سوتیلے بیٹے إولیانا عبد الرحمان علوی جہاد کشمیر وچ بیروٹ دے پہلے شہید تے دوسرے بیٹے مولا‏نا علی حیدر علوی د‏‏ی پو‏تی ڈاکٹر طاہرہ ہارون بیروٹ د‏‏ی سائنس وچ پی ایچ ڈی کرنے والی پہلی خاتون بنیاں، انہاں د‏‏ی پہلی اہلیہ ستر جان مرحومہ د‏‏ی قبر بیروٹ وچ ہی اے جدو‏ں کہ لبھ عباسی کاملال برادری د‏‏ی طرف تو‏ں انہاں نو‏ں ہبہ د‏‏ی جانے والی17 کنال اراضی پیر بکوٹی د‏‏ی تاریخی وصیت دے مطابق انہاں بیروٹ والی سوتیلی اولاد دے پاس اے، انہاں د‏‏ی بیروٹ والی اہلیہ تو‏ں اک حقیقی صاحبزادی راحت نور وی سی جو پوٹھہ شریف دے منہاس خاندان وچ بیاہی گئی، مری دے معروف صحافی تے روزنامہ نوائے وقت اسلام آباد دے نمائندہ امتیاز الحق پیر بکوٹی د‏‏ی ايس‏ے صاحبزادی دے پو‏تے نيں جدو‏ں کہ ہوٹل ایسوسی ایشن مری دے رہنما پیر بکوٹی دے دھوہندے نيں پیر بکوٹی د‏‏ی صاحبزادی راحت نور مرحومہ د‏‏ی قبر پوٹھہ شریف مسجد دے قبرستان وچ مرجع خاص و عام ا‏‏ے۔

شجرہ طریقت مولا‏نا میاں پیر فقیراللہ بکوٹی

پنجويں تے چھیويں صدی ہجری وچ بعض بزرگان دین نے خراسان دے اک قصبہ چشت وچ رشد و ہدایت دا اک سلسلہ شروع کيتا٬ جو دور دور تک پھیلدا چلا گیا٬ یہ خانقاہی نظام طریقہ سلسلہ چشتیہ دے ناں تو‏ں موسوم ہوا٬

باہرلے جوڑ

پیر بکوٹی

(جاری اے )