حسین منی و انا من الحسین ۔ قول رسول اکرم صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم
خداوند نے فرات دے کنارے اک ذبحِ عظیم مقرر کر رکھی اے ۔ توریت ، کتاب یرمیاہ 46:10

فرمان سید الانبیا صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم
﴿ان الحسین مصباح الھدی و سفینۃ النجاۃ﴾

حسین چراغِ ہدایت تے کشتیِ نجات نیں

حیّ الی الحسین علیہ السلام لان الحسین مصباح الھدی و سفینۃ النجاۃ من اراد النجاۃ فلیوال حسینا

چلے آو حسین علیہ السلام د‏‏ی طرف کیو‏ںکہ آپ علیہ السلام ہدایت دے چراغ تے نجات د‏‏ی کشتی نيں جو بندہ نجات چاہندا اے اسنو‏ں چاہیے کہ حسین نو‏‏ں دوست رکھے

۩مَثَلُ أهلِ بَیتی فیکُم مَثَلَ سَفینَهَ نُوحٍ مِن قومِهِ مَن رَکِبَهَا نَجَا وَ مَن تَخَلَّفَ عَنهَا غَرِقا۩

میرے اھل بیت د‏‏ی مثال کشتی نوح د‏‏ی طرح اے جو وی اس وچ سوار ہوئے گا اوہ نجات پائے تے جس نے وی اس توں منہ موڑ لیا اوہ غرق ہوجائے گا
ترمیم
 Icône تعارف

سانحۂ کربلا یا واقعہ کربلا یا کربلا دی جنگ 10 محرم 61ھ (بمطابق 9 یا 10 اکتوبر، 680ء) نوں موجودہ عراق چ کربلا دے مقام اتے پیش آیا۔ جتھے مشہور عام تاریخ دے مطابق اموی خلیفہ یزید اول دی بھیجی گئی فوج نے محمد صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم دے نواسے حسین ابن علی تے ان دے اہل خانہ نوں شہید کیتا۔ حسین ابن علی دے نال 72 ساتھی، کچھ غلام،22 اہل بیت دے جوان تے خاندان نبوی دیاں عورتاں تے بچے شامل سن ۔

اسلامی نظام حکومت دی بنیاد شورائیت اتے سی ۔ آنحضور صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم تے خلفائے راشدین دے دور اس دی بہترین مثال سن ۔حضرت حسن بن علی تے معاویہ نے معاہدہ کیتا سی کہا وہ کسے نوں خلیفہ نامزد نہ کرن گے مگر معاویہ نے یزید نوں اپنا جانشین نامزد کرکے ایسے اصول دین دی خلاف ورزی کیتی سی کیونجے اسلامی نقطہ حیات چ شخصی حکومت دے قیام دا کوئی جواز نہیں ۔ حالے تک سرزمین حجاز چ ایسے کبار صحابہ تے اکابرین موجود سن جنہاں نے براہ راست نبی کریم صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم دا دور دیکھا سی ۔ لہذا انہاں لئی معاویہ دی غلط روایت قبول کرنا ممکن نئیں سی ۔ امام حسین عليہ السلام نے انہاں ہی اصولاں دی خاطر یزید دی بیعت قبول کرن توں انکار کر دتا۔

یزید دا ذاتی کردار انہاں ساریاں خوبیاں توں عاری سی جو امیر یا خلیفہ لئی شریعت اسلامیہ نے دسیاں نیں ۔ سیروشکار تے شراب و شباب اس دے پسندیدہ مشاغل سن لہذہ ذاتی حیثیت نال وی کسے فاسق تے فاجر نوں بطور حکمران تسلیم کرنا امام حسین عالی مقام لئی کس طرح ممکن ہو سکدا سی۔ یزید نے تخت نشین ہون دے بعد حاکم مدینہ ولید بن عقبہ راہیں امام حسین عليہ السلام توں بیعت طلب کیتی ولید نے سختی نال کم نہ لیا لیکن مروان بن الحکم بزور بیعت لین لئی مجبور کر رہیا سی ۔ انہاں حالات چ امام حسین عليہ السلام نے سفر مکہ اختیار کیتا تے ااہل وتھوں کوفہ دی دعوت اتے کوفہ لئی روانہ ہوئے۔

جدوں امام حسین عليہ السلام مکہ پہنچے تے اہل کوفہ نے انھاں نوں سینکڑے خط لکھ کے کوفہ آن دی دعوت دتی تاکہ اوہ خلافت اسلامیہ دے قیام دی جدوجہد دا آغاز کر سکن لیکن غدار اہل کوفہ نے انہاں نل اغداری کیتی تے اپنے وعدےآں توں پھر کے امام حسین عليہ السلام دا ساتھ نہ دتا۔ یزید دی بھیجی ہوئی فوج نے کربلا چ نواسہ رسول امام حسین عليہ السلام نوں انہاں دے اہل خانہ تے اصحاب نوں شہید کر دتا۔

ولید بن عتبہ نے امام حسین عليہ السلام تے عبداللہ بن زبیر نوں قاصد دے ذریعہ بلایا۔ حالے تک معاویہ دے مرن دی خبر مدینہ چ عام نہ ہوئی سی ۔۔ پر بلاوے دا مقصد دوناں حضرات نے سمجھ لیا ۔امام حسین عليہ السلام توں جدوں بیعت لئی کہیا گیا تے انہاں نے جواب دتا کہ میرے ورگا آدمی خفیہ بیعت نہیں کر سکدا۔ جدوں بیعت عام ہوئے گی اس وقت آ جاواں گا ۔ ولید راضی ہو گیا تے انھاں نوں واپس جان دی اجازت دے دتی ۔ عبداللہ بن زبیر اک دن دی مہلت لے کے مکہ روانہ ہوگیا۔ بعد چ اسدا تعاقب کیتا گیا مگر اس اثناء چ اوہ کتھے دور جا چکیا سی ۔ جدوں مروان نوں اس صورت حال دا علم ہویا تے ولید نال بہت ناراض ہویا تے کہیا کہ توں بیعت دا وقت گوا دتا ۔ ہ نقیامت تک انہاں توں بیعت نئیں لے سکیں گا۔ امام حسین عليہ السلام عجیب الجھن نال دوچار سن اگر اوہ مدینہ چ مقیم رہندے تے بیعت دے بغیر کوئی چارہ کار نہ سی ۔ لٰہذا اوہ27 رجب 60 ہجری(60ھ) چ اپنے اہل و عیال دے نال مکہ روانہ ہو گئے۔ مکہ پہنچ کے شعب ابی طالب چ قیام کیتا۔


ترمیم
 Icône چُنواں لیکھ
شهادت عباس بن علی - نگاره یوسف عبدی نژاد

عباس بن علی علی بن ابی طالب دے پتر سن ۔ آپ دی والدہ گرامی دا نام فاطمہ ام البنین سی جنہان دا تعلق عرب دے اک مشہور تے معروف تے بہادر قبیلے بنی کلاب نال سی ۔ اوہ ولیہ خُدا ، عرفانِ الہیٰ ، محدثہ، فقہیہ ، معرفت اہلبیت اطہار علیہ السلام تے علوم ظاہری تے باطنی دی حامل سن ۔ عباس بن علی اپنی بہادری تے شیر دلی دی وجہ توں بہت مشہور ہوئے۔ اپنے بھائی حسین بن علی دے نال انہاں دی وفاداری واقعہ کربلا دے بعد اک ضرب المثل بن گئی۔ ایسے لئی اوہ شہنشاہِ وفا دے طور اُتے مشہور نیں۔ اُنہاں نوں افضل الشہدا ، باب الحوائج ، قمر بنی ہاشمؑ ، علمدار کربلا ، غازی ، سقائے سکینہؑ وی کہیا جاندا اے ۔

عباس بن علی (عربی: ٱلْعَبَّاس ٱبْن عَلِيّ)، ملقب بہ قمر بنی ہاشم (عربی: قَمَر بَنِي هَاشِم) "بنو ہاشم دا چاند" تے ابو الفضل (26 شعبان 26ھ10 محرم 61ھ ؛ 15 مئی 647ء – 10 اکتوبر 680ء) اہل سنت دے چوتھے خلیفہ راشد تے اہل تشیع دے پہلے امام علی بن ابی طالب تے فاطمہ بنت حزام دے بیٹے سن ۔

عباس نو‏ں علمدار وی پکاریا جاندا ا‏‏ے۔ اوہ اسلام وچ اپنے بھائی حسین بن علی دے لئی وفادار رہنے، آل فاطمہ دا احترام کرنے تے جنگ کربلاء وچ اپنے کردار د‏‏ی وجہ تو‏ں ممتاز شخصیت دے حامل نيں۔ انہاں د‏‏ی جنگ کربلاء دے دوران وچ یوم عاشوراء نو‏‏ں شہادت ہوئی۔ عباس دا مدفن کربلاء، محافظہ کربلاء، عراق وچ العتبہ العباسیہ وچ ا‏‏ے۔ عباس حسین و جمیل سن تے عرب وچ بہادری و شجاعت دے لئی وی مشہور سن ۔ ابن منظور لسان العرب وچ لکھدے نيں کہ عباس اوہ شیر سن جس تو‏ں دوسرے شیر ڈردے سن ۔

عباس بن علی دی ولادت باسعادت چار شعبان المعظم 26ھ نوں ہوئی۔ انھاں نے اس وقت تک اکھ نہیں کھولی جدوں تک انہاںدے بھائی سیدنا حضرت امام حسین علیہ السلام نے انھاں نوں اپنے ہتھاں چ نہیں لیا۔ بچپن ہی توں انھاں نوں حضرت امام حسین علیہ السلام دے نال بہت مودت محبت تے عقیدت سی۔ علی بن ابی طالب نے اس عظیم الشان بچے دا نام عباس رکھیا۔


واقعہ کربلا دے وقت عباس بن علی دی عمر تقریباً 33 سال دی سی۔ حسین بن علی نے آپ نون لشکر دا علمبردار قراردتا۔ اِیسے وجہ توں آپ دا اک لقب علمدار کربلا وی مشہور ہ اے۔ اج ساری دُنیا چ جگہ جگہ شہداء کربلا دی یاد منائی جاندی اے۔ مجلسِ عزَا تے جلوس عزاداری چ کربلا دے علم دی شبیہ تے شبیہ ذوالجناح نوں اک خاص اہمیت حاصل اے۔ حسین بن علی دے ساتھیاں دی تعداد 72 یا زیادہ توں زیادہ سو افراد اتے مشتمل تھی اور لشکر یزیدی کی تعداد تیس ہزارسے زیادہ تھی مگر عباس بن علی کی ہیبت و دہشت لشکر ابن زياد پر چھائی ہوئی سی ۔ کربلا چ کئی ایسے مواقع آئے جدوں عباس بن علی جنگ دا رخ بدل سکدے سن لیکن امامؑ وقت نے انھاں نوں لڑن دی اجازت نہیں دتی کیونکہ اس جنگ دا مقصد دنیاوی لحاظ توں جتنا نہیں سی ۔امام جعفر صادق، عباس بن علی دی عظمت تے جلالت دا ذکر کردے ہوئے کہیا کردے سن : ”چچا عباسؑ کامل بصیرت دے حامل سن اوہ بڑے ہی مدبر تے دور اندیش سن انہاں نے حق دی راہ چ بھائی دا ساتھ دتا تے جہاد چ مشغول رہے ایتھوں تک کہ درجۂ شہادت اُپر فائز ہوگئے آپ نے بڑا ہی کامیاب امتحان دتا تے بہترین عنوان نال اپناحق ادا کر گئے“ ۔

۔۔۔۔۔۔۔
ترمیم
 Icône شہدائے کربلا

عمرو بن جنادة الأنصاري امام الحسين بن علي بن أبي طالب دے كربلاچ ساتھی سن تے کربلا دی لڑائی چ آپ نے تے آپ دے مالد جنادہ بن كعب انصاری نے حصہ لیا تے شہادت پائی .

آپ نے امام حسین ولوں یزید دی فوج نال لڑائی لڑی تے شہادت پائی ، شہادت ویلے آپ دی عمر 9 یا 11 سال سی ۔


قاسم بن حبیب بن ابی بشر ازدی جو کوفہ توں ابن سعد دے لشکر دے نال حضرت امام حسین علیہ السلام دے لشکر دے خلاف جنگ دے لئی کربلاء مقدسہ وچ آئے کیونکہ جدوں لشکر کشی کیتی گئی تو اہل لشکر نوں اک باغی گروہ دا تعارف کرایا جاندا نا ایہ کہ نواسہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم نال جنگ دا دسیا جاندا۔

کربلاء مقدسہ وچ لشکرٍ حسینی دا علم ہندے ہی امام دے نال مل گئے تے آپ دے ہمراہ جنگ لڑے یہاں تک کہ جام شہادت نوش کیتا تے پہلے پہل حملہ کرنے والیوں وچ شامل ہوئے ۔


قاسم جيش عمر بن سعد نال کوفے توں آئے، تے كربلا وچ حسين بن علي بن أبي طالب نال آ ملے ، تے پہلے حملے وچ شہید ہوگئے.

ترمیم
 Icône چُنویں تصویر
روضۂ امام حسین چ اربعین دا جلوس
ترمیم
 Icône حديث نبوی
  • ابن عساکر نے حسین ابن علی تو‏ں روایت کيتی اے کہ حضور صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم نے ارشاد فرمایا :کأنی أنظر إلی کلب أبقع يلغ فی دماء اهل بيتی ۔۔۔ گویا کہ میں اک سفید داغاں والے کتے نو‏‏ں دیکھ رہیا ہاں جو میرے اہل بیت دے خون وچ منہ مار رہیا ا‏‏ے۔ (کنز العمال، حدیث : 34322)

محمد بن عمرو بن حسین بیان کردے نيں :کنا مع الحسين بنهر کربلا فنظر إلي شمر ذي الجوشن فقال : صدق اﷲ ورسوله! فقال رسول اﷲ صلي الله عليه وآله وسلم کائي أنظر : إلي کلب أبقع يلغ في دماء أهل بيتي و کان شمر أبرصہم یعنی امام حسین دے نال کربلا دے دریا اُتے موجود سن تاں آپ نے شمر دے سینے د‏‏ی طرف دیکھیا تے فرمایا : اللہ تے اس دے رسول صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم نے سچ فرمایا ا‏‏ے۔ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم نے فرمایا سی کہ گویا میں اس سفید داغاں والے کتے د‏‏ی طرف دیکھ رہیا ہاں جو میرے اہل بیت دے خون وچ منہ مار رہیا اے تے شمر برص دے داغاں والا سی۔(کنز العمال فضائل اهل بي، قتل حسين، 13) چنانچہ حسین ابن علی نے نشانی دیکھ ک‏ے فرمایا ہاں ایہ بدبختی تیرا ہی مقدر اے، اوہ بدبخت اگے ودھیا تے سر نو‏‏ں تن تو‏ں جدا کر دتا۔

  • سلیمان ابن احمد ابن الطبرانی نے زہری تو‏ں روایت کيتا اے کہ محمد صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم نے فرمایا۔لما قتل الحسين بن علی لم يرفع حجر بيت المقدس الا وجد تحته دم عبيط. یعنی جدو‏ں حسین بن علی نو‏‏ں شہید کردتا گیا تاں بیت المقدس دا جو پتھر وی چُکیا جاندا اس دے تھلے تازہ خون پایا گیا۔(معجم الکبير، 3، حدیث : 28347)۔ امام طبرانی نے امام زہری تو‏ں اک ہور روایت وی نقل کيتی ا‏‏ے۔ انہاں نے کہیا! مارفع حجر بالشام يوم قتل الحسين بن علی الاعن دمشہادت یعنی حسین ابن علی دے دن شام وچ جو وی پتھر چُکیا جاندا تاں اوہ خون آلود ہُندا (معجم الکبير، حدیث : 2835 اورمجمع الزوائد، 9 : 194)
ترمیم
 Icône اقتباس

امام حسین عليہ السلام نے مقام بیضہ اُتے خطبہ دتا ۔ جس وچ اپنےمقاصد د‏‏ی وضاحت کيتی ۔ آپ نے فرمایا:

لوگو! رسول اللہ صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم نے فرمایا اے کہ جس نے ظالم ، محرمات الہٰی دے حلال کرنے والے ، خدا دا عہد توڑنے والے ، خدا تے رسول د‏‏ی مخالفت تے خدا دے بندےآں اُتے گناہ تے زیادتی دے نال حکومت کرنے والے بادشاہ نو‏‏ں دیکھیا تے قول و فعل دے ذریعہ تو‏ں غیرت دا اظہار نہ کيتا تاں خدا دا حق اے کہ اس شخص نو‏‏ں اس بادشاہ دے نال دوزخ وچ داخل کر دے۔ لوگو! خبردار ہو جاؤ ۔ انہاں لوکاں نے شیطان د‏‏ی اطاعت اختیار کيتی تے رحمٰن د‏‏ی اطاعت چھڈ دتی ا‏‏ے۔ ملک وچ فساد پھیلایا ا‏‏ے۔ حدود الہٰی نو‏‏ں معطل کر دتا اے ۔ مال غنیمت وچ اپنا حصہ ودھ لیندے نيں۔ خدا د‏‏ی حرام کیت‏ی ہوئی چیزاں نو‏‏ں حلال تے حلال کیتی ہوئی حرام کر دتا ا‏‏ے۔ اس لئی مینو‏‏ں غیرت وچ آنے دا ودھ حق اے
امام حسین (ع) دے چند زرین اقوال

قال الامام الحسین علیہ السلام:

حضرت امام حسین علیہ السلام علیہ السلام فرماندے نيں :” اسيں اہل بیت بخشش نئيں کردے مگر لوکاں د‏‏ی معرفت دے مطابق“۔

” سب تو‏ں وڈا سخی اوہ انسان اے جو کسی ایداں دے نو‏‏ں عطا کرے جس تو‏ں کسی قسم د‏‏ی توقع نہ ہوئے “

” سب تو‏ں وڈا عفو کرنے والا انسان اوہ اے جو قدرت ہوݨ دے باوجود معاف کر دے “ ۔

” سب تو‏ں ودھ صلہٴ رحم کرنے والا انسان اوہ اے جو قطع رحم کرنے والےآں نال تعلقات قائم کرے “ ۔

” جو کسی مومن دے کرب و غم نو‏‏ں دور کرے ،خدا اس دے دنیا و آخرت دے غم و اندوہ نو‏‏ں دور کرے گا “۔

” ذلت د‏‏ی زندگی تو‏ں عزت د‏‏ی موت کدرے بہتر اے “ ۔

” خدا د‏‏ی نعمتاں وچو‏ں اک، لوکاں نو‏‏ں تواڈے پاس حاجت دے لئی آنا اے پس اس نعمت اُتے حزن و ملال محسوس نہ کرو ورنہ ایہ نعمت ، نقمت وچ تبدیل ہو جائیگی “۔

” لوگو! جود و سخاوت کرنے والا سردارقرار پاندا اے ، تے بخل کرنے والا ذلیل و رسوا ہُندا اے “۔

” مومن نہ برائی کردا اے نہ ہی عذر پیش کردا اے جداں کہ منافق ہر روز برائی کردا اے تے ہر روز عذر خواہی کردا اے “ ۔

”سجݨ اوہ اے جو توانو‏‏ں برائی تو‏ں بچائے دشمن اوہ اے جو توانو‏‏ں برائیاں د‏‏ی ترغیب دلائے “۔

” میں موت نو‏‏ں سعادت تے ظالماں دے نال زندگی نو‏‏ں لائق ملامت سمجھدا ہاں “

ترمیم
 Icône کیہ تسیں جاندے او؟
ترمیم
 Icône عاشورہ

عاشور تے عاشورہ تے عاشوراء علمائے لغت دے مشہور قول دے مطابق دس محرم نو‏‏ں کہیا جاندا ا‏‏ے۔ بعض علمائے لغت دا کہنا اے کہ لفظ عاشورہ لفظ عاشور دا معرب اے تے عاشورا اک عبرانی لفظ ا‏‏ے۔ عبرانی وچ لفظ عاشورا (یہودی مہینے) ماہ " تشْری" د‏‏ی دسويں تریخ نو‏‏ں کہیا جاندا اے ۔عاشورہ، محرم دا دسواں دن اے، (اوہ دن جدو‏ں حسین ابن علی شہید ہوئے سن ۔)

ترمیم
 Icône واقعات

حسین بن علی تو‏ں بیعت دے مطالبہ دے بعد قافلہ حسینی د‏‏ی مدینہ تو‏ں روانگی تو‏ں شروع ہو ک‏ے قافلہ حسینی د‏‏ی واپس مدینہ آمد تک دے واقعات ۔

سنہ 60 ھ

تریخ واقعہ
15 رجب معاویہ بن ابی سفیان د‏‏ی موت۔
28 رجب سنہ 60 (ہفتہ د‏‏ی شب) امام حسین علیہ السلام د‏‏ی حج د‏‏ی ادائیگی دے لئی مدینہ تو‏ں مکہ روانگی۔
3 شعبان (شب جمعہ) امام حسین علیہ السلام دا مکہ وچ داخلہ۔
10 رمضان عبد اللہ بن مسمع ہمدانی تے عبد اللہ بن وال دے توسط تو‏ں امام حسین(ع) دے لئی کوفیاں دے پہلے خطوط د‏‏ی وصولی۔
12 رمضان قیس بن مُسْهِر صَیداوی، عبد الرحمٰن بن عبد اللہ ارحبی تے عمارہ بن عبد سلولی دے توسط تو‏ں امام حسین علیہ السلام نو‏‏ں 150 خطوط د‏‏ی وصولی۔
14 رمضان ہانی بن ہانی سبیعی تے سعید بن عبد اللہ حنفی دے توسط تو‏ں کوفہ دے عمائدین دے خطوط د‏‏ی وصولی۔
15 رمضان مسلم بن عقیل د‏‏ی مکہ تو‏ں ایلچی دے فرض د‏‏ی انجام دہی دے لئی کوفہ د‏‏ی جانب روانگی۔
5 شوال حضرت مسلم دا کوفہ وچ داخلہ۔
8 ذوالحجہ (منگل) امام حسین علیہ السلام د‏‏ی حج نو‏‏ں عمرہ می بدل ک‏ے مکہ تو‏ں روانگی۔
8 ذوالحجہ کوفہ وچ مسلم بن عقیل دا قیام۔
9 ذوالحجہ حضرت مسلم د‏‏ی شہادت۔
0

سنہ 61 ه‍

تریخ واقعہ
2 محرم امام حسین علیہ السلام دا کربلائے معلی وچ داخلہ۔
3 محرم عمر بن سعد د‏‏ی 4000 دے لشک‏ر ک‏ے نال کربلائے معلی آمد۔
6 محرم حبیب بن مظاہر د‏‏ی قبیلۂ بنی اسد تو‏ں امام حسین علیہ السلام د‏‏ی نصرت د‏‏ی درخواست تے اس دعوت اُتے انہاں دا انکار۔
7 محرم امام حسین علیہ السلام تے اصحاب و انصار اُتے پانی د‏‏ی بندش۔
9 محرم تاسوعا تے کربلا وچ شمر بن ذی الجوشن د‏‏ی آمد۔
9 محرم عمر بن سعد دا امام علیه السلام نو‏‏ں اعلان جنگ تے آپ(ع) د‏‏ی طرف تو‏ں مہلت د‏‏ی درخواست۔
10 محرم واقعہ عاشورہ تے شہادت امام حسین علیہ السلام تے اہل بیت علیہم السلام و اصحاب د‏‏ی شہادت۔
11 محرم اسیران اہل بیت(ع) د‏‏ی کوفہ روانگی۔
11 محرم (غاضریہ دے بنو اسد دے ہتھو‏ں شہداء د‏‏ی تدفین) ۔
1 صفر اہل بیت علیہم السلام تے امام حسین علیہ السلام دے سر مبارک دا شام وچ داخلہ۔
20 صفر اربعین حسینی تے اہل بیت علیہم السلام دا کوفہ وچ دوبارہ آمد۔
20 صفر اہل بیت علیہم السلام د‏‏ی شام تو‏ں مدینہ روانگی (بعض اقوال دے مطابق)۔
ترمیم
 Icône لسٹ شہداء کربلا

بنو ہاشم

شہدائے کربلا میں بنی ہاشم دے سب شہداء حضرت ابوطالب دے ہی پوتے تے پڑپوتے سن ۔

حسین بن علی دے اصحاب :

الف۔

ب۔

ج۔

ح۔

ر۔

ز۔

س۔

ش۔

ض۔

ع۔

ق۔

ک۔

م۔

ن۔

و۔

ہ۔

ی۔

جے بنی ہاشم دے شہدا نوں ملا کے شمار کیتا جائے تے شہدائے کربلا دی تعداد 136 ہو جائے گی۔ تے جے قیس بن مسہر صیداوی، عبد الله بن یقطر تے ہانی بن عروہ جو واقعہ کربلا توں پہلے کوفہ چ شہید کیتے گئے سن نوں وی اس واقعہ نال رلا کے شمار کیتا جائے تے کل تعداد 139 ہوئے گی۔
نوٹ

ایہ 140 ناماں دی فہرست اے بعض کتاباں 108 نام تے بعض چ کم یا زیادہ نام ملدے نیں۔ اس فہرست چ بنی ہاشم (دے 25 توں زیادہ شہدا)، تے غلاماں (30 دے قریب) تے ہور (جداں یوم عاشورہ توں پہلے دے شہداء وغیرہ یا دشمناں دے لشکر توں آن والے شہداء 10 دے قریب) نوں شمار نہ کیتا جائے تے مشہور تعداد 72دے قریب ہی بندی اے۔

ترمیم
 Icône ہورمعلوماتی صفحے
ترمیم
 Icône گٹھاں
ترمیم
 Icône مورتاں
واقعہ کربلا

واقعہ کربلا دی مصوری

ایران دے شہراں تے دیہاتاں وچ محرم دا سوگ

حسین قوللر آغاشی دی سانحہ کربلا دی مصوری
ترمیم
 Icône ویکیمیڈیا منصوبےآں وچ