قیس بن مسہر صیداوی
| قیس بن مسہر صیداوی | |
|---|---|
| تاریخ پیدائش |
|
| وفات | سنہ 680 |
| وجہ وفات | سر قلم |
| قاتل | عبد الملک بن عمیر |
| طرز وفات | مردم کشی |
| پیشہ ورانہ زبان | عربی |
| عسکری خدمات | |
| لڑائیاں تے جنگاں | کربلا دی لڑائی |
 باب اسلام
| |
ترمیم  | |
قِیس بن مُسَهَّر صیداوی اَسدی، امام حسین بن علی ، کوفیاں تے مسلم بن عقیل وچکار خط رسان (نامہ بر) سن تے قادسیہ چ عبیدالله بن زیاد دیاں فوجاں ہتھوں گرفتار ہوئے تے واقعہ عاشورا توں کجھ دن پہلے شہید کردتے گئے . آپ دا ناں زیارت ناحیہ مقدسہ وچ آندا اے ۔
اصل تے نسب
سودھوآپ دا پورا ناں اینج اے: «قیس بن مسهر بن خلید بن جندب بن منقذ بن جسر بن نکرة بن صیداء» است.[۱] قبیلہ قیس جو بنی صیدا ناں نال مشہور اے ۔بنی صیداء بنی اسد چ شمار ہندا اے [۲] ایسے لئی کجھ ماخذاں چ آپ دا شمار بنو اسد دے شہیداں چ کیتا گیا اے ۔.[۳] آپ دے اجداد وچوں کسے دا ناں نکره سی تے ایسے لئی قیس بن مسهر نکری وی لکھیا ملدا اے .[۴] آپ شریف، شجاع تے مخلص اہل بیت رسول سن. کمیت اسدی نے اپنے شعر وچ آپ نوں شیخ بنی صیداء آکھیا اے .[۵]
نامہ رسانی
سودھوآپ نے واقعہ کربلا توں پہلاں امام عالی مقام ، مسلم بن عقیل کوفیاں وچکار خط رسانی دا کم بوہت خوبی نال سرانجام دتا. آپ نے جہڑے خط لجائے تے لیائے:
- آپ نے کوفیاں دا خط امام حسین بن علی نوں مکہ پہنچایا۔[۶]
- مسلم ا بن عقیل دا خط راستے چ حسین بن علی نوں پہنچایا
- حسین بن علی دا جواب مسلم ابن عقیل تک پہنچایا
- مسلم نال سفر چ ہمراہی تے مسلم دا خط امام حسین بن علی نوں بیعت کوفیاں بارے پہنچایا[۷]
- حسین بن علی نال ہمراہی تے حسین بن علی دا خط حاجز دی وادی توں کوفیاں تک پہنچایا.[۷]
کوفیاں دے حسین بن علی دے نام خط
سودھو10ماه رمضان نوں عبدالله بن سبع همدانی تے عبدالله بن وال تیمی اہل کوفہ دے وڈی گنتی چ خط امام حسین بن علی کول لے کے پہنچے۔[۸] دو دن بعد، قیس بن مسہر تے عبدالرحمن بن عبدالله ارحبی تے عمارہ بن عبید سلولی کوفیاں دے امام دے ناں ہور ۱۵۰ خط لے کے مکہ پہنچے ۔.[۹] اس توں پتا چلدا اے کا قیس کوفہ دے رہن والے سن تے کوفیاں دے خط امام نوں پہنچان مکہ گئے سن .وی از جمله کسانی بود که به حسین ابن علی چندین بار نامه نوشتند و از وی برای مبارزه به حکومت وقت طلب یاری کردند.او حتی برای رساندن نامه ها از کوفه به مکه رهسپار شد و حسین را به کوفه دعوت کرد.آپ نے مسلم ابن عقیل دی مکہ توں کوفہ تک سفر چ ہمراہی کیتی [۱۰]
مسلم لئی خط رسانی
سودھوقیس تن دن آرام دے بعد 15رمضان نوں امامحسین بن علی دےے حکم تے مسلم بن عقیل نال مکہ توں کوفہ ول چل پئے.[۱۱] اوہ پہلے مدینہ گئے تا کہ مسلم اپنے شناساواں نوں الوداع آکھ سکے .[۱۲] اس سفر دو راہگیر اینہاں مال ٹر پئے ، اوہ دونے راہ وچ شدید پیاس نال مر گئے.[۱۳] مسلم نے ادھ رستے توں ، تنگہ خبیب ناں دی تھاں توں ، امام حسین بن علی دے ناں خط لکھیا ، اس خط نوں قیس نے امام تک پہنچایا تے حسین بن علی دا جوابی خط مسلم بن عقیل تک لیاندا ۔.[۱۴] قیس ،مسلم دے نال رستے اتے خلدے رہے.لوکاں وانگ عمارہ بن عبید سلولی تے عبد الرحمن عبد اللّه بن کدن ارحبی انہاں دے ہمراہ ہوگئے.[۱۵] قیس مکہ توں کوفہ تک سارا راہ مسلم بن عقیل دے نال رہے تے مسلم دے نال مختار ثقفی دے گھر گئے.[۱۶] قیس کوفہ توں فوجی جمع کرن اپنے قبیلے بنو اسد گئے تے اوہناں نوں مسلم بن عقیل دی کوفہ امد دی خبر دتی ۔. حبیب بن مظاہر جو اس قیبلے دے سن مسلم نوں ملن مختار دے گھر آئے.[۱۶] آپ کوفیاں دی مسلم دے ہتھ اتے بیعت دے مگروں خط حسین بن علی دے ناں لے کے گئے تے کوفیاں دی بیعت دی امام حسین نوں اطلاع دتی تے ایہ خط عابس بن ابی شبیب شاکری تے قیس بن مسہر صیداوی امام حسین ابن علی کول لے کے گئے.[۱۷] کجھ ماخذاں وچ شوذب بن عبدالله ہمدانی دا ناں وی ملدا اے .
سرانجام
سودھوحسین بن علی قیس نوں وادی حاجز توں کوفہ روانہ کیتا ، اس سفر چ اینہاں کول، حسین بن علی دا مسلم بن عقیل دے ناں جوابی خط سی.[۱۸] البتہ کجھ دوجے زرائع توں پتا لگدا اے کہ ایہ خط کربلا توں کوفہ گھلیا سی.[۱۹] پر بہرحال ایہ خط مسلم دی شہادت توں بعد گھلیا گیا .[۲۰] جے ویلے قیس قادسیہ پہنچیا ، حصین بن نمیر نے اینہاں نوں گرفتار کر لیا. حُصَین، قیس نوں عبیدالله بن زیاد دے اگے پیش کیتا ۔[۲۱] آپ نے گرفتاری توں پہلے ہی خط نوں ٹکڑے ٹکڑے کر دتا سی تاکہ او دشمن دے ہتھ نا لگے.[۷]
جدوں قیس نوں دارالاماره چ ابن زیاد دے ساہمنے لیائیا گیا ، اینہاں وچکار ایہ گل بات ہوئی:.
- ابن زیاد پچھیا: توں کون ایں؟
- دسیا: علی تے علی پتراں دے شیعاں وچوں اک بندہ
- پچھیا: خط کیوں پھاڑیا؟
- دسیا: اس لئی تینوں پتا نا لگے اس وچ کیہہ لکھیا سی.
- پچھیا: کس ولوں کینوں لکھیا سی؟
- گفت: احسین بن علی ولوں کوفہ دےے لوکاں د اک گروہ نوں جنہاں دے ناں میں نئیں جاندا .
- ابن زیاد غصہ ہویا تے بولیا: خدا دی قسم ، تینوں چھڈاں گا نئیں جدوں تک توں اوہناں دے ناں نئیں دسیں گا یا فیر منبر اتے جا تے حسین ابن علی اسدے بھائی تے والد اتے لعن کر نئیں تاں تیرے ٹوٹے ٹوٹے کر داں گے.
- قیس بولیا: ناں اس گروہ دا نئیں دساں گا پر لعن کر دیندا واں.[۲۲]
ابن زیاد دے حکم تے قیس منبر اتے گئے. منبر اتے جا کے پہلے آپ نے خدا دی حمد و ثناء بیان کیتی . بعد چ درود بر پیامبر صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم بھیجیا تے علی و تے حسن و تے حسین دی کھل کے مدح کیتی تےاوہناں اتے رحمت بھیجی. تے فیر عبید الله بن زیاد اسدے باپ تے بنی امیہ دے ستمکاراں اتے اول تا آخر لعن وتے نفرین کیتی ۔فیر آکھیا:
- اے لوکو، میں تواڈے ول حسین دا بھیجیا ہویا واں تے فلاں تھاں میں اوہناں توں جدا ہویا سی ، اس دے ول جاؤ.[۲۲]
قیس دے ایہ آکھن دے بعد، ابن زیاد دے حکم اتے آپ نوں محل دی چھت توں تھلے ڈیگ کے شہید کر دتا.[۲۳] سپس ابن زیاد دستور داد بدن وی را قطعه قطعه کردند.[۲۴] شیخ مفید دی لکھت چ اے:
آپ نوں ہتھ بنھ کے زمیں اتے ڈیگیا گیا تے ہڈیاں ٹٹ گیاں پر حالے ساہ سن کہ عبد الملک بن عمیر لخمی ناں دے بندے نے آپ دا سر وڈھ دتا . اوتھے موجود لوکاں نے پچھیا توں ایہ کیوں کیتا ؟اس جواب دتا: میں چاہندا اسنوں آرام ملے.[۲۵] البته در بعضی از منابع همین داستان برای عبدالله بن یقطر نیز ذکر شده است.[۲۶]
زمان دقیق مرگ قیس مشحص نیست، در بعضی از گزارشها آمده خبر کشته شدن وی در عذیب هجانات به حسین بن علی رسید، بدین ترتیب قبل از رسیدن امام به کربلا کشتهشده است.[۲۷] اما طبق گزارشی که وی نامه حسین بن علی را از کربلا به سوی کوفه میبرده، وی در فاصله دوم محرم تا عاشورا کشته شده است. به هر حال آنچه قطعی است، قیس بعد از کشته شدن مسلم عازم کوفه شد، لذا مرگ وی بعد از روز عرفه میباشد. قیس دے قتل دی خبر طرماح بن عدی راہیں حسین بن علی نوں ملی۔[۲۸] آپ دیاں اکھاں وچوں آنسو جاری ہو گئے تے فرمایا:
...فَمِنْهُم مَّن قَضَىٰ نَحْبَهُ وَمِنْهُم مَّن يَنتَظِرُ ۖ وَمَا بَدَّلُوا تَبْدِيلًا ﴿٢٣﴾ (ترجمه: ...برخى از آنان به شهادت رسيدند و برخى از آنها در [همين] انتظارند و [هرگز عقيده خود را] تبديل نكردند.)[الأحزاب–۲۳]
بار خدایا، برای ما و آنها بهشت مقرّر فرما و میان ما و آنها در قرارگاه رحمتت و ذخیرهگاه نهان ثوابت فراهم آور.[۲۹]
در بعضی منابع آمده مجمع بن عبدالله عائدی این خبر را به حسین بن علی رساند.[۳۰]
زیارت ناحیہ مقدسہ چ قیس
سودھوزیارت ناحیہ مقدسہ چ شہداء کربلا سلام اتے سلام چ قیس آندا اے تےاینچ کہیا گیا اے:
السلام علی قیس بن مسہر الصیداوی[۳۱]
بررسی تفاوتها
سودھودر بسیاری از منابع کشته شدن عبدالله بن یقطر و قیس بن مسهر شبیه به هم گزارش شده به گونهای که یک داستان برای هر دوی آنان مو به مو نقل شده است. با دقت در منابع به دست میآید که فرقهایی بین جریان نامه رسانی این دو وجود دارد:
امام ابتدا عبدالله بن یقطر را با نامهای به کوفه فرستاد و وی از مسیری عازم کوفه شد. دوباره نامهای به قیس بن مسهر داد اما وی را از مسیر دیگری به کوفه فرستاد. ولی هر دو گرفتار نیروهای ابن زیاد شده و به قتل رسیدند.[۳۲] البته نحوه کشته شدن آنان شبیه به هم بوده است.[۳۳]
- عبدالله بن یقطر را از منطقهای به نام حاجز اعزام نمود و در منطقهای به نام زباله خبر کشته شدنش را شنید.[۳۴]
- قیس بن مسهر را از مکانی به نام بیضه به کوفه فرستاد و در منطقهای به نام عذیب خبر کشته شدن وی را به امام رساندند.[۳۵]
ماخذ
سودھو- ابن حزم (م ۴۵۶)، جمهرة أنساب العرب، تحقیق لجنة من العلماء، بیروت،دارالکتب العلمیة، ط الأولی، ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
- ابن نما حلی(۸۴۱ ق)، مثیر الأحزان، مدرسة الإمام المهدی عجّل الله تعالی فرجه الشریف، قم۱۴۰۶ ق.
- ابومخنف کوفی(۱۵۸ ق)، وقعة الطف، جامعه مدرسین، قم،۱۴۱۷ ق.
- بلاذری، احمد بن یحیی بن جابر(م۲۷۹)کتاب جمل من انساب الأشراف، تحقیق سهیل زکار و ریاض زرکلی، بیروت،دارالفکر، ط الأولی، ۱۴۱۷/۱۹۹۶ق
- خوارزمی، موفق بن احمد(۵۶۸ ق)، مقتل الحسین علیهالسلام، انوار الهدی، قم، ۱۴۲۳ ق.
- دینوری، ابوحنیفه احمد بن داود(م۲۸۲)الأخبار الطوال، تحقیق عبد المنعم عامر مراجعه جمال الدین شیال،قم، منشورات الرضی، ۱۳۶۸ش.
- زرکلی، خیر الدین(م۱۳۹۶)الأعلام ، بیروت،دارالعلم للملایین، ط الثامنة، ۱۹۸۹.
- سید ابن طاوس(۶۶۴ ق)، لهوف / ترجمه، مترجم سید ابوالحسن میر ابوطالبی، دلیل ما، قم.
- شیخ مفید(۴۱۳ق)، الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، کنگره شیخ مفید، قم، ۱۴۱۳ ق.
- طبری، ابوجعفر محمدبن جریر(م۳۱۰)تاریخ الأمم و الملوک، تحقیق محمد أبو الفضل ابراهیم، بیروت،دارالتراث، ط الثانیة، ۱۳۸۷/۱۹۶۷.
- قمی، شیخ عباس، نفس المهموم فی مصیبة سیدنا الحسین المظلوم، المکتبة الحیدریة، نجف.
- قمی،شیخ عباس، مترجم کمرهای، در کربلا چه گذشت / ترجمه نفس المهموم، مسجد جمکران،قم، ۱۳۸۱ ش.
- لبیب بیضون، موسوعة کربلاء، مؤسسة الاعلمی، بیروت، ۱۴۲۷ ق.
- مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی(۱۱۱۰ ق)،بحار الأنوار(ط- بیروت،دار إحیاء التراث العربی، بیروت، ۱۴۰۳ ق، دوم.
- مقرم، عبدالرزاق، مقتل الحسین علیهالسلام مقرم / ترجمه، محمد مهدی عزیزالهی کرمانی،،نوید اسلام، قم.
- نویری(۷۳۳ ق)نهایة الأرب فی فنون الأدب،دارالکتب و الوثائق القومیة، قاهره، ۱۴۲۳ ق.
- یعقوبی، احمد بن ابی یعقوب بن جعفر بن وهب(م۲۹۲)، تاریخ الیعقوبی، بیروت،دار صادر، بیتا.
- یوسفی غروی، محمد هادی، موسوعة التاریخ الإسلامی، مجمع اندیشه اسلامی، قم، ۱۴۱۷ ق.
ہور ویکھو
سودھوحوالے
سودھو- ↑ أنساب الأشراف، ج۱۱، ص ۱۶۴؛جمهرةأنساب العرب، متن، ص ۱۹۵.
- ↑ تاریخ الیعقوبی، ج۱، ص ۲۳۰.
- ↑ موسوعة کربلاء، لبیب بیضون، ج۲، ص ۲۴.
- ↑ تاج العروس، الزبیدی، ج۷، ص ۵۵۹.
- ↑ نفس المهموم، شیخ عباس القمی، ص ۵۸۶.
- ↑ موسوعة کربلاء، لبیب بیضون، ج۱، ص ۵۷۳؛ تاریخ الطبری، ج ۶، ص۲۹۴ ط أولی مصر
- ↑ ۷.۰ ۷.۱ ۷.۲ موسوعة کربلاء، لبیب بیضون، ج۱، ص ۵۷۳.
- ↑ وقعة الطف، أبو مخنف، ص ۹۲.
- ↑ مقتل الحسین(ع)، الخوارزمی، ج۱، ص ۲۸۳؛ الإرشاد، المفید، ج۲، ص ۳۸؛ موسوعة التاریخ الإسلامی، الیوسفی الغروی، ج۶، ص ۱۱۱.
- ↑ http://ghadeer.org/Book/87/13468
- ↑ الإرشاد، المفید، ج۲، ص ۳۹؛ وقعة الطف، أبو مخنف، ص ۹۷.
- ↑ وقعة الطف، أبو مخنف، ص ۹۶.
- ↑ تاریخ الطبری، ج۵، ص ۳۵۴.
- ↑ تاریخ الطبری، ج۵، ص ۳۵۴؛ در کربلا چه گذشت، ص ۱۱۲.
- ↑ وقعة الطف، أبو مخنف، ص ۹۷؛ در کربلا چه گذشت، ص ۱۰۹.
- ↑ ۱۶.۰ ۱۶.۱ موسوعة التاریخ الإسلامی، الیوسفی الغروی، ج۶، ص ۷۱.
- ↑ تاریخ الطبری، ج ۶ ص۲۱۰؛ مثیر الأحزان، ابن نما الحلی، ص ۳۲.
- ↑ وقعة الطف، أبو مخنف، ص ۱۵۹؛ نهایة الأرب، النویری، ج۲۰، ص ۴۱۲.
- ↑ مقتل الحسین(ع)، الخوارزمی، ج۱، ص ۳۳۵؛ دمع السجوم ترجمه نفس المهموم، ص ۱۸۰.
- ↑ الطبقات الکبری، خامسة۱، ص ۴۶۳؛ موسوعة کربلاء، لبیب بیضون، ج۱، ص ۵۷۱.
- ↑ الأخبارالطوال، ص ۲۴۶؛ نهایة الأرب، النویری، ج۲۰، ص۴۱۳؛ الطبقات الکبری، خامسة۱، ص۴۶۳؛ دمع السجوم ترجمه نفس المهموم، ص ۱۵۲.
- ↑ ۲۲.۰ ۲۲.۱ دمع السجوم ترجمه نفس المهموم، ص۱۵۲.
- ↑ الأخبارالطوال، ص۲۴۶؛ أنساب الأشراف، ج۱۱، ص۱۶۴.
- ↑ نهایة الأرب، النویری، ج۲۰، ص۴۱۳.
- ↑ البدایةوالنهایة، ج۸، ص۱۶۸؛ دمع السجوم ترجمه نفس المهموم، ص۱۵۲.
- ↑ أنساب الأشراف، ج۳، ص۱۶۹؛ چاپزکار، ج۳، ص۳۷۹.
- ↑ مقتل الحسین(ع)، المقرم، ص۱۹۲؛ وقعة الطف، أبو مخنف، ص۱۷۴.
- ↑ وقعة الطف، أبو مخنف، ص۱۷۴و
- ↑ نفس المهموم، الشیخ عباس القمی، ص۵۸۶؛ موسوعة التاریخ الإسلامی، الیوسفی الغروی، ج۶، ص۱۲۴.
- ↑ در کربلا چه گذشت، ص۲۴۰.
- ↑ المجلسی، بحار الأنوار، ج۹۸، ص ۲۷۳؛ موسوعة کربلاء، لبیب بیضون، ج۲، ص۴۵.
- ↑ موسوعة کربلاء، لبیب بیضون، ج۱، ص۵۵۲.
- ↑ پژوهشی پیرامون شهدای کربلا، ص۳۱۹.
- ↑ أنساب الأشراف، ج۳، ص ۱۶۷؛ چاپزکار، ج۳، ص۳۷۸؛ موسوعة کربلاء، لبیب بیضون، ج۱، ص۵۵۳؛ تجارب الأمم، ج۲، ص۶۰.
- ↑ موسوعة کربلاء، لبیب بیضون، ج۱، ص ۵۵۳.