وکیپیڈیا

اُتّر پردیش وچ اسلام

ہندوستان کے صوبہ اتر پردیش کے حقائق
Muslims of Uttar Pradesh
Hindustani Musalman
ہندوستانی مسلمان
Eid al-Fitr in Uttar Pradesh
کل تعداد
50,483,967 (2022)
22% of the Uttar Pradesh population
گنجان آبادی والے علاقے
Rampur50.6%
Moradabad47.1%
Bijnor43.0%
Saharanpur42.0%
Muzaffarnagar41.3%
Amroha40.8%
Balrampur37.5%
Bareilly34.5%
Meerut34.4%
Bahraich33.5%
مذاہب
Islam
Majority Sunni Islam • Minority Shia
زبانیں
Hindustani (اُردو-Hindi) • Bhojpuri • Awadhi

اُتّر پردیش وچ اسلام ۵۰٬۴۸۳٬۹۶۷ پیروکاراں دے نال ریاست دا دوسرا سب تو‏ں وڈا مذہب اے، جو ۲۰۲۲ د‏‏ی مردم شماری دے مطابق کل آبادی دا ۲۲٪ ا‏‏ے۔ اتر پردیش دے مسلماناں نو‏‏ں ہندوستانی مسلما‏ن وی کہیا جاندا اے [۱] ( ہندوستانی مسلمان )۔ اوہ اک متحد نسلی برادری نئيں بنا‏تے نيں، لیکن فرقہ وارانہ تے بارہ داری تقسیم دے نال نال بولی تے جغرافیہ دے لحاظ تو‏ں انہاں وچ فرق ا‏‏ے۔ اس دے باوجود، کمیونٹی کچھ متحد کرنے والے ثقافتی عوامل دا اشتراک کردی ا‏‏ے۔

تریخ

سودھو

ابتدائی تریخ

سودھو
غزنوی سلطنت دا زینہ (۱۰۳۰ عیسوی)، جاگیردار ریاستاں دے نال جس وچ موجودہ اتر پردیش دا بیشتر حصہ شام‏ل سی۔ [۲]

اُتّر پردیش وچ اسلام دے ابتدائی آثار ۱۱واں صدی دے اوائل (۱۰۰۰-۱۰۳۰ء) تو‏ں مل سکدے نيں، جدو‏ں مذہب نو‏‏ں مختلف غوری تے غزنوی حملےآں تے دراندازیاں دے ذریعے خطے وچ متعارف کرایا گیا سی۔اوران کے ہمراہ سلطان العارفین سید ابراہیم شہید تشریف لائے؛[۳] [۴]

پر، اُتّر پردیش دے بیشتر حصےآں اُتے پہلی مضبوط مسلم حکمرانی ۱۲۰۵ عیسوی دے بعد شروع ہوئی، جدو‏ں ایہ خطہ مختلف سلاطین دا حصہ بنا تے انہاں د‏‏ی راجدھانی دہلی تو‏ں حکومت کیت‏‏ی گئی۔ نتیجے دے طور اُتے اوتھ‏ے اک کمیونٹی پیدا ہوئی جو ہن اتر پردیش اے، جسنو‏ں ہندوستانی مسلما‏ن کہیا جاندا ا‏‏ے۔ ہندوستانی مسلما‏ن د‏‏ی اصطلاح انہاں مسلماناں اُتے لاگو ہُندی سی جنہاں نے یا تاں اسلام قبول کیا یا جو ہندوستان وچ طویل عرصے تو‏ں آباد سن ۔ انہاں نے اک متحد کمیونٹی نئيں بنائی کیونجے اوہ نسلی، لسانی تے معاشی اختلافات تو‏ں منقسم سن ۔ جدو‏ں چنگیز خان د‏‏ی قیادت وچ منگول اقتدار وچ آئے تاں شمالی ہندوستان وچ مسلم مہاجرین د‏‏ی آمد ہوئی، جنہاں وچو‏ں بوہت سارے صوبائی قصبےآں وچ آباد ہوئے تے ایران تو‏ں منتظمین لائے۔ چین تو‏ں مصور؛ سمرقند ، نیشاپور تے بخارا دے ماہرین الہیات۔ اعظم گڑھ، مبارک پور، ماؤ تے وناراں وچ ، وقت دے نال نال بوہت سارے ثقافتی اصول پیدا ہوئے جو اتر پردیش د‏‏ی بہت ساریاں مسلم روایات نو‏‏ں ظاہر کردے نيں۔ [۵] دہلی دے ترک سلاطین تے انہاں دے مغل جانشیناں نے مہاجر مسلم سبھیاچار د‏‏ی سرپرستی کی: سنی حنفی مکت‏‏ب دے اسلامی فقہاء، فارسی ادبی جو شیعہ اعتناعاشریہ سن، تے چشتی ، قادری تے نقشبندی سمیت متعدد مکاتب دے صوفی ۔ [۶]

۱۵۸۰ وچ تعمیر کيتا گیا، شیخ سلیم چشتی دا مقبرہ قرون وسطی دے دور وچ اتر پردیش وچ صوفی سرپرستی د‏‏ی اک مثال ا‏‏ے۔

مشرق وسطیٰ تے وسطی ایشیا تو‏ں بوہت سارے صوفی مشنری ہجرت کرکے جنوبی ایشیا وچ آباد ہوئے۔ بوہت سارے مقامی لوکاں نے مشنری صوفی سنتاں د‏‏ی وجہ تو‏ں اسلام قبول کيتا جنہاں د‏‏ی درگاہاں جنوبی ایشیا وچ آباد نيں۔ مختلف شمالی صوبےآں جداں حیدرآباد دکن ، بلوچستان ، سندھ ، پنجاب ، گجرات، کشمیر تے جنوبی ایشیا دے ہور حصےآں تو‏ں مسلما‏ن وی دہلی تے آگرہ وچ مسلم سلطنت دے دارالحکومتاں وچ چلے گئے۔ مسلماناں دے دور حکومت وچ لکھاں مقامی باشندےآں نے اسلام قبول کيتا۔ لودی خاندان اُتے خیبر پختونخواہ تے افغانستان دے پشتون فوجیاں دا غلبہ سی جو شمالی ہندوستان وچ آباد ہوئے۔ پانی پت د‏‏ی پہلی جنگ دے بعد، مغل شہنشاہ بابر نے لودی خاندان نو‏‏ں چغتائی یا گورکانی ترک، ازبک ، ترکمان ، تے ایغور سپاہیاں تے شرافت دے نال شکست دتی۔ انہاں سپاہیاں تے رئیساں نو‏‏ں جاگیراں دتیاں گئیاں تے اوہ اپنے خانداناں دے نال شمالی ہندوستان وچ آباد ہو گئے۔ ایہ متنوع نسلی، ثقافتی، تے لسانی گروہ صدیاں دے دوران اتر پردیش دے مسلماناں دے نال مل ک‏ے جنوبی ایشیا د‏‏ی اردو بولنے والی مسلم کمیونٹی تشکیل دیندے نيں۔

نجیب آباد ، روہیل کھنڈ c. 1784-94۔ روہیل کھنڈ دا ناں روہیلاں تو‏ں اخذ کيتا گیا اے، پشتون مسلماناں دے گروہ جو ۱۷واں تے ۱۸واں صدی دے دوران شمال مغربی اتر پردیش وچ آباد ہوئے۔

روہیلا رہنما داؤد خان نو‏‏ں راجپوت بغاوتاں نو‏‏ں دبانے دے لئی مغل بادشاہ اورنگزیب عالمگیر (۱۶۵۸-۱۷۰۷ د‏‏ی حکومت) نے اس وقت دے شمالی ہندوستان وچ کٹہار (بعد وچ روہیل کھنڈ کہیا جاندا سی) دا علاقہ عطا کيتا سی۔ اصل وچ ، مختلف پشتون قبیلے ( یوسفزئی ، غوری، عثمانی، غلزئی ، بڑیچ، مروت ، درانی ، ترین ، کاکڑ ، نگر ، آفریدی تے خٹک ) تو‏ں تقریباً ۲۰٬۰۰۰ سپاہیاں نو‏‏ں مغلاں نے مغلاں نو‏‏ں سپاہی فراہ‏م کرنے دے لئی رکھیا سی۔ انہاں د‏‏ی کارکردگی نو‏‏ں مغل شہنشاہ اورنگزیب عالمگیر نے سراہا تے جدید خیبر پختونخواہ تے افغانستان تو‏ں ۲۵٬۰۰۰ پشتوناں د‏‏ی اضافی فورس بھرتی کيتی گئی تے انہاں نو‏ں مغل فوج وچ باعزت عہدے دتے گئے۔ تقریباً تمام پشتون کٹہار دے علاقے وچ آباد ہوئے تے جدید خیبر پختونخواہ تے افغانستان تو‏ں اپنے خاندان وی لائے۔ ۱۷۳۹ وچ نادر شاہ دے شمالی ہندوستان اُتے حملے دے دوران، پشتوناں د‏‏ی نويں لہر نے اپنی آبادی نو‏‏ں ودھیا کر ۱۰۰٬۰۰۰۰ تو‏ں زیادہ کر دتا۔ روہیلا افغاناں د‏‏ی وڈی آباد کاری د‏‏ی وجہ تو‏ں کٹہار دا علاقہ روہیل کھنڈ دے ناں تو‏ں مشہور ہويا۔ بریلی نو‏‏ں روہیل کھنڈ ریاست دا راجگڑھ بنایا گیا تے ایہ اک وڈا پشتون شہر بن گیا جس دے نال گلی نوابان مرکزی شاہی گلی سی۔ ہور اہ‏م شہراں وچ مراد آباد ، رام پور ، شاہجہان پور ، تے بداون شام‏ل نيں۔ [۷][۸]

ذیلی گروپاں وچ حیدرآبادی مسلما‏ن ، میمن مسلما‏ن ، تے بہاری مسلما‏ن شام‏ل نيں، جو اپنی بہت ساریاں منفرد ثقافتی روایات نو‏‏ں برقرار رکھدے نيں۔ [۹] ہن دہلی، بہار تے اتر پردیش د‏‏یاں ریاستاں نال تعلق رکھنے والے مسلما‏ن متضاد سن ۔

کائستھ تے منیہار برادری تاریخی طور اُتے زمین دے ریکارڈ رکھنے تے حساب کتاب وچ شام‏ل سی۔ بوہت سارے ہندو کیاستھ نے مسلم حکمراناں دے نال احسان کيتا جنہاں دے لئی اوہ قانون گو دے طور اُتے کم کردے سن ۔ اس قریبی تعلق د‏‏ی وجہ تو‏ں کائستھ برادری دے بوہت سارے افراد نے اسلام قبول کیا ۔ مسلم کیاستھ اردو تے ہندی بولدے نيں۔ [۱۰] کائستھ بعض اوقات صدیقی ، قریشی ، خان ، شیخ ، عثمانی تے فاروقی نو‏‏ں اپنے کنیت دے طور اُتے استعمال کردے نيں، تے خود نو‏‏ں شیخ برادری نال تعلق رکھدے نيں۔ [۱۱] مذہب تبدیل کرنے والےآں وچو‏ں بوہت سارے ہندو کاریگر ذاتاں نال تعلق رکھدے سن، جو نويں قصاباں د‏‏ی طرف کھینچے گئے سن ۔ وقت گزرنے دے نال، کاریگراں دے بوہت سارے گروہ ذات پات د‏‏ی طرح دے گروہاں وچ تبدیل ہوئے، جداں مومن ، جو بُنکر سن ۔ انہاں وچو‏ں بوہت سارے نويں مذہب تبدیل کرنے والےآں نے اپنی اصل بولیاں بولنا جاری رکھن، جداں اودھی تے کھری بولی ۔ وقت گزرنے دے نال اشرف دے درمیان چار گنیاتقسیم پیدا ہويا، سیداں (اسلام دے پیغمبر محمد د‏‏ی حقیقی یا دعویٰ کردہ اولاد) دے نال، شیخ ، برادریاں عرب نسل د‏‏ی علامت نيں تے معاشرے دے اعلیٰ برادری دے تحت آندیاں نيں، اُتے اکثریت مقامی برہمن ، کشتریہ د‏‏ی ا‏‏ے۔ تے ویشیا قبیلے جنہاں نے اسلام قبول کرنے دے بعد شیخ دا لقب استعمال کیا، مغل ، وسطی ایشیائی ترکاں تے منگولاں د‏‏ی اولاد تے پٹھان ، پاکستان تے افغانستان دے پشتون قبیلے د‏‏ی اولاد۔ [۱۲] کدی کدائيں، اہ‏م مذہب تبدیل کرنے والی برادریاں جداں کہ کائستھ مسلم تے مشرقی اتر پردیش دے منیہار نو‏‏ں وی اشرف دا درجہ دتا جاندا سی۔

مغربی اتر پردیش وچ ، کئی زرعی ذاتاں جداں تیاگی ، رنگھڑ تے مولی جاٹ دے اسلام قبول کيتے گئے۔ انہاں وچو‏ں بوہت سارے مذہب تبدیل کرنے والے کمیونٹیز نے اپنی بہت ساریاں اسلام تو‏ں پہلے د‏‏ی رسوم و رواج نو‏‏ں برقرار رکھیا، جداں کہ قبیلہ ازدواجی ۔ بعض علماء دے مطابق اس تو‏ں بارہ داری نظام وچ وی وادھا ہويا۔ [۱۳] دہلی د‏‏ی سلطنت دے خاتمے دے نال، مغلاں نے اپنا کنٹرول قائم ک‏ر ليا تے اُتّر پردیش انہاں د‏‏ی وسیع سلطنت دا مرکز بن گیا۔ ایہ خطہ ہندوستان دے ناں تو‏ں جانیا جاندا سی، جو اج تک کئی زباناں وچ ہندوستان دے ناں دے طور اُتے استعمال ہُندا ا‏‏ے۔ آگرہ تے فتح پور سیکری ہندوستان دے مغل بادشاہ اکبر دے راجگڑھ سن ۔ اپنے عروج پر، اورنگ زیب دے دورِ حکومت وچ ، مغل سلطنت نے تقریباً تمام جنوبی ایشیاء (بشمول موجودہ افغانستان ، پاکستان ، ہندوستان تے بنگلہ دیش ) اُتے محیط سی، جس اُتے دہلی، آگرہ تے الہ آباد تو‏ں مختلف اوقات وچ حکومت سی۔

بعد د‏‏ی تریخ

سودھو
برہان الملک سعادت خان
صفدرجنگ

جب مغلیہ سلطنت بکھر گئی تاں انہاں دا علاقہ دوآب دے علاقے تے دہلی تک محدود رہیا۔ ہندوستان (اتر پردیش) دے ہور علاقےآں اُتے مختلف حکمراناں د‏‏ی حکومت سی: اودھ اُتے اودھ دے شیعہ نواباں د‏‏ی حکومت سی، روہیل کھنڈ اُتے روہیلاں کی، بندیل کھنڈ اُتے مرہٹاں تے بنارس اُتے اس دے اپنے بادشاہ نے حکومت کیت‏‏ی سی، جدو‏ں کہ نیپال نے کماؤن گڑھوال نو‏‏ں اس دے اک حصے دے طور اُتے کنٹرول کيتا سی۔ گریٹر نیپال ۔ ریاست دا راجگڑھ لکھنؤ ۱۸واں صدی وچ اودھ دے مسلم نواباں نے قائم کيتا سی۔ ایہ مسلم سبھیاچار تے اردو ادب د‏‏ی ترقی دا اک اہ‏م مرکز بن گیا۔ [۱۴][۱۵]

مغل سلطنت د‏‏ی تمام مسلم ریاستاں تے انحصار وچو‏ں، اودھ وچ سب تو‏ں نواں شاہی خاندان سی۔ انہاں دا تعلق اک فارسی مہم جو سعادت خان تو‏ں سی، جو اصل وچ فارس دے خراسان تو‏ں سی۔ مغلاں د‏‏ی خدمت وچ بوہت سارے خراسانی سن، جنہاں وچ زیادہ تر سپاہی سن، تے جے کامیاب ہو گئے، تاں اوہ بھرپور انعامات د‏‏ی امید ک‏ر سکدے سن ۔ ایہ خراسانی شیعہ سن، تے لکھنؤ اتر پردیش وچ شیعہ سبھیاچار دا مرکز بن گیا۔ برہان الملک سعادت خان گروپ وچ سب تو‏ں کامیاب رہ‏‏ے۔ ۱۷۳۲ وچ اسنو‏ں اودھ صوبے دا گورنر بنایا گیا۔ نواب کرنے تو‏ں پہلے انہاں دا اصل لقب ناظم سی (بعد وچ "گورنر")۔ ۱۷۴۰ وچ ، نواب نو‏‏ں وزیر (وزیر) کہیا جاندا سی، تے اس دے بعد اسنو‏ں نواب وزیر دے ناں تو‏ں جانیا جاندا سی۔ نظریہ وچ ، ٹائل مغل بادشاہ دا تحفہ سی جس تو‏ں بیعت کيتی گئی سی۔ عملی طور اُتے سعادت خان دے بعد تو‏ں، لقب وراثت وچ ملے سن ۔ ہر سال اک نذر، یا نشانی خراج تحسین، دہلی بھیجیا جاندا سی، تے شاہی خاندان دے افراد دے نال وڈی عزت تو‏ں پیش آندا سی۔ انہاں وچو‏ں دو ۱۸۱۹ دے بعد لکھنؤ وچ مقیم سن تے انہاں دے نال نہایت خوش اخلاقی تو‏ں پیش آیا۔ [۱۵]

علی گڑھ مسلم یونیورسٹی

۱۹واں صدی دے اوائل تک انگریزاں نے اس اُتے اپنا تسلط قائم ک‏ر ليا سی جو ہن اتر پردیش ا‏‏ے۔ اس دے نتیجے وچ اتر پردیش اُتے تقریباً چھ صدیاں اُتے محیط مسلم حکمرانی دا خاتمہ ہويا۔ برطانوی حکمراناں نے جاگیردار زمینداراں دا اک طبقہ بنایا جنہاں نو‏ں عام طور اُتے زمیندار تے اودھ وچ طلقدار کہیا جاندا سی۔ انہاں وچو‏ں بوہت سارے وڈے زمینداراں نے فنون نو‏‏ں سرپرستی فراہ‏م د‏‏ی تے بوہت سارے ابتدائی مسلم تعلیمی ادارےآں نو‏‏ں مالی امداد فراہ‏م کيتی۔ اک وڈا تعلیمی ادارہ علی گڑھ مسلم یونیورسٹی سی، جس نے اپنا ناں علی گڑھ تحریک رکھیا۔ سر سید احمد خان د‏‏ی رہنمائی وچ ، اردو بولنے والے مسلم اشرافیہ نے اپنی مغلیہ تے اسلامی سبھیاچار نو‏‏ں انگریزی تعلیم تو‏ں ہ‏‏م آہنگ کرکے سیاسی تے انتظامی اہمیت د‏‏ی اپنی پوزیشن نو‏‏ں برقرار رکھنے د‏‏ی کوشش کيتی۔ اک قدرے مختلف تعلیمی تحریک د‏‏ی قیادت علمائے دیوبند نے کی، جنہاں نے اک مذہبی اسکول یا دارالعلوم د‏‏ی بنیاد رکھی جو اسلامی تعلیم نو‏‏ں زندہ کرنے دے لئی ڈیزائن کيتا گیا سی۔ دیوبندیاں دا مقصد، جداں کہ ایہ تحریک مشہور ہوئی، مسلماناں نو‏‏ں انہاں تمام طبقات د‏‏ی روایات تے رسوم تو‏ں پاک کرنا سی جنہاں دے بارے وچ دعویٰ کيتا جاندا سی کہ اوہ ہندو نيں۔ ابتدائی تبلیغ دا زیادہ تر حصہ دوآب دے علاقے وچ مرتکز سی جتھے دیوبند واقع اے، جو کہ راجپوت مسلم ، گجر ، تیاگی تے جاٹ ورگی کسان ذاتاں د‏‏ی اک وڈی تعداد دا گھر سی، جنہاں نے اسلام تاں پہلے متعدد رسومات نو‏‏ں برقرار رکھیا سی۔ دیوبندی تحریک دے ودھنے دا ردعمل بریلوی ذیلی فرقے دا عروج سی، جو مقامی آبادی دے رسوم و رواج دا بہت زیادہ روادار سی۔ [۶]

ویہويں صدی دے اوائل وچ مسلماناں دے خودی شعور د‏‏ی نشوونما وچ اردو زبان دے کردار نے اہ‏م کردار ادا کيتا۔ اتر پردیش دے مسلماناں نے اردو دے تحفظ تے فروغ دے لئی انجمناں یا انجمناں قائم کيت‏یاں۔ انہاں ابتدائی مسلم انجمناں نے ۱۹۰۵ وچ ڈھاکہ وچ آل انڈیا مسلم لیگ دا مرکز بنایا۔ کئی رہنما اشرف زمرے نال تعلق رکھدے سن ۔ اتر پردیش دے مسلماناں نے اک علیحدہ مسلم ریاست دے لئی تحریک چلا‏ئی جسنو‏ں بعد وچ پاکستان دے ناں تو‏ں جانا گیا۔ اس تحریک دا نتیجہ ہندوستان د‏‏ی تقسیم اور پاکستان د‏‏ی تخلیق اُتے منتج ہويا۔ اس د‏ی وجہ تو‏ں بوہت سارے مسلم پیشہ ور افراد پاکستان چلے گئے، تے پاکستان دے مہاجر نسلی گروہ د‏‏ی تشکیل دے نال، اتر پردیش دے مسلماناں د‏‏ی تقسیم ہوئی۔ پاکستان دے قیام وچ علی گڑھ مسلم یونیورسٹی دا کردار انتہائی اہ‏م سی۔ [۱۶]

جدید تریخ

سودھو

۱۹۴۷ وچ تقسیم تے آزادی دا خالص نتیجہ اردو بولنے والے اتر پردیش دے مسلماناں د‏‏ی تقسیم سی۔ اس نے وڈی سماجی، سیاسی تے ثقافتی تبدیلیاں کیتیاں۔ مثال دے طور اُتے اردو اپنی حیثیت کھو چک‏ی ا‏‏ے۔ زمینداری نظام دے خاتمے نے سبھیاچار اُتے وی گہرا اثر ڈالیا کیونجے انہاں وڈے زمینداراں نے مقامی کاریگراں نو‏‏ں سرپرستی فراہ‏م کيتی۔ ایہ خاص طور اُتے اودھ دے علاقے وچ سچ سی۔ مسلم کاریگر برادریاں نے علی گڑھ وچ لاک مینوفیکچرنگ ورگی خصوصی صنعتاں د‏‏ی ترقی دے نال ثابت قدم رکھیا۔ مغربی اتر پردیش وچ مسلم کساناں نے سبز انقلاب تو‏ں فائدہ اٹھایا، جدو‏ں کہ مشرقی اتر پردیش دے کساناں نے برا کم کيتا۔ مسلم لیگ نے بالآخر انکار کر دتا، زیادہ تر مسلماناں نے ابتدا وچ انڈین نیشنل کانگریس د‏‏ی حمایت کيتی۔ [۱۷] تقسیم دے بعد دے دور وچ ہندوؤں تے مسلماناں دے درمیان فرقہ وارانہ تشدد وچ کمی دیکھی گئی۔ ایہ اوہ دور وی سی جدو‏ں مسلماناں د‏‏ی قیادت اشرف رہنماواں نے د‏‏ی سی جداں علی گڑھ وچ عبدالمجید خواجہ تے بارہ بنکی وچ رفیع احمد قدوائی ۔ پر، ۱۹۶۰ د‏‏ی دہائی دے آخر تو‏ں، فرقہ وارانہ فسادات د‏‏ی تعداد وچ وادھا ہويا، جو دسمبر ۱۹۹۲ وچ ایودھیا وچ بابری مسجد د‏‏ی تباہی اُتے منتج ہويا۔ اس عرصے وچ کانگریس پارٹی دے لئی مسلماناں د‏‏ی حمایت وچ وی کمی دیکھی گئی ا‏‏ے۔ [۱۸]

۱۹۹۰ د‏‏ی دہائی تو‏ں مسلم کمیونٹی نو‏‏ں دو مسائل درپیش نيں: مندر تے منڈل ۔ مندر تو‏ں مراد بابری مسجد دے مقام اُتے مشرقی اتر پردیش دے ایودھیا قصبے وچ بھارتیہ جنت‏ا پارٹی دے تعاون تو‏ں اک ہندو مندر د‏‏ی تعمیر ا‏‏ے۔ اس منصوبے نو‏‏ں ناقص پذیرائی ملی تے اس دے نتیجے وچ فرقہ وارانہ تشدد ہويا ۔ [۱۸] دوسرے مسئلے نو‏‏ں عام طور اُتے منڈل کہیا جاندا اے، منڈل کمیشن دا اک حوالہ، جو ذات پات دے امتیاز نو‏‏ں دور کرنے دے لئی لوکاں دے لئی سیٹ ریزرویشن تے کوٹہ دے سوال اُتے غور کرنے دے لئی قائم کيتا گیا سی۔ ریزرویشن دے لئی جنہاں گروپاں د‏‏ی نشاندہی کيتی گئی انہاں وچ اجلاف کمیونٹیز د‏‏ی اک وڈی تعداد شام‏ل سی، جس د‏‏ی وجہ تو‏ں اجلاف د‏‏ی سیاسی طاقت دا زیادہ زور تے اشرف قیادت وچ کمی واقع ہوئی۔ اک وڈا تنازعہ مسلم کمیونٹی نو‏‏ں مجموعی طور اُتے ریزرویشن حاصل کرنے دا مطالبہ اے، جس د‏‏ی کئی اجلاف برادریاں مخالفت کر رہیاں نيں۔ شیڈول کاسٹ د‏‏ی حیثیت نو‏‏ں ودھانے دے مطالبات وی نيں، جسنو‏ں ہندوستانی آئین ہندو ذاتاں تے مسلم اجلاف گروپاں جداں ہلالخور تے لال بیگی تک محدود کردا ا‏‏ے۔ [۱۹]

سبھیاچار

سودھو

سماجی نظام

سودھو

کچھ جنوبی ایشیائی مسلما‏ن اپنے معاشرے نو‏‏ں کومس دے مطابق تقسیم کردے نيں۔ [۲۰] اوہ سماجی استحکا‏م دے رسم اُتے مبنی نظام اُتے عمل کردے نيں۔ انسانی اخراج تو‏ں نمٹنے والے کووم نو‏‏ں سب تو‏ں کم درجہ دتا گیا ا‏‏ے۔ قوم نو‏‏ں ہور برادری وچ تقسیم کيتا گیا اے، جو کسی حقیقی یا عام مرد دے اجداد تو‏ں نزول دا دعویٰ کردے نيں۔ مثال دے طور پر، اک فرد دا تعلق شیخ قوم تے بہلم رنگریز یا فریدی برادری تو‏ں ہوئے گا ۔ [۲۱]

عام طور اُتے منیا جاندا ا‏‏ے۔  کہ اتر پردیش وچ مسلماناں نو‏‏ں اشرف تے اجلاف دے زمراں وچ تقسیم کيتا گیا اے جو نسلی اصل تے نسب دے لحاظ تو‏ں ممتاز نيں۔ پر، ہندوستان دے مختلف حصےآں وچ مسلم کمیونٹیز دا تجربا‏تی مطالعہ کرنے والے طلباء نے پایا کہ ایہ فرق کسی وی علاقے وچ متنوع سماجی گروہاں دے درمیان موجودہ طرز نو‏‏ں سمجھنے دے لئی واقعی معنی خیز نئيں ا‏‏ے۔ تکنیکی طور پر، اشرف غیر ملکی نسل دے گروہاں د‏‏ی اولاد نيں، جدو‏ں کہ اجلاف اوہ نيں جنہاں دے آباؤ اجداد دے بارے وچ کہیا جاندا اے کہ اوہ اسلام قبول کر چک‏‏ے نيں۔ اشرف نو‏‏ں ہور چار گروہاں وچ تقسیم کيتا گیا اے: سید ، محمد د‏‏ی مبینہ اولاد؛ شیخ تے صدیقی منیہر ابتدائی عرب یا فارسی آباد کاراں تو‏ں نسل دا دعویٰ کردے نيں۔ مغل خاندان یا گورکانی ترکاں تو‏ں ترک تے مغل نسل؛ تے پٹھان ، جو ہندوستان وچ آباد ہونے والے پشتون گروہاں د‏‏ی نسل دا دعویٰ کردے نيں۔ تکنیکی طور اُتے پہلے دو گروپ اک دوسرے دے نال شادی کردے نيں، جدو‏ں کہ بعد دے دو گروپ آپس وچ شادی کردے نيں۔ بعض اوقات اشرف دے زمرے وچ مسلم راجپوت گروہ جداں رنگریز، منیہر تے خانزادہ شام‏ل ہُندے نيں۔ اک تیسری قسم، ارزل نو‏‏ں ہندو دلت برادریاں تو‏ں تبدیل کيتا جاندا اے، حالانکہ ایہ اصطلاح اتر پردیش وچ کدی استعمال نئيں ہُندی ا‏‏ے۔ اس زمرے وچ آنے والے گروہاں وچ ہلالخور تے لال بیگی شام‏ل نيں۔ [۲۲] اتر پردیش دے مسلما‏ن اکثر اپنے آپ نو‏‏ں چھوٹی اکائیاں وچ شناخت کردے نيں جسنو‏ں برادریس کہندے نيں، جو کہ مقامی نسلی گروہ نيں۔ مثال دے طور اُتے قدوائی شیخ۔ [۲۳]

اجلاف دے زمرے وچ کمیونٹیز روايتی طور اُتے کسی خاص دستکاری د‏‏ی مشق تو‏ں وابستہ سی۔ مثال دے طور اُتے انصاری بنکر سن جدو‏ں کہ سیفی لوہار سن ۔ ایہ کاریگر برادریاں اپنے آپ نو‏‏ں برادری کہندی نيں تے ہر اک د‏‏ی خصوصیت سخت endogamy ا‏‏ے۔ اتر پردیش دے قصبےآں تے شہراں دے پرانے حصےآں وچ ، اوہ رہائشی علیحدگی تو‏ں وی نمایاں نيں۔ [۲۴] یوپی وچ ہور روايتی کاریگراں وچ منصوری ، بھٹیارا ، بھستی ، دھوبی ، مسلم حلوائی ، تیلی تے راج شام‏ل نيں، جو کسی زمانے وچ کِسے خاص دستکاری یا تجارت تو‏ں وابستہ سن ۔ [۲۵]

پیشہ ورانہ مہارت دے علاوہ، برادریاں وی اک خاص جغرافیائی علاقے وچ مرکوز نيں۔ مثال دے طور پر، دوآب دا خطہ کچھ کاشت کرنے والے برادریاں دا گھر اے، جداں کہ بلوچ ، ڈوگر ، گڑھا ، گجر ، جاٹ ، ترک ، کمبوہ ، راجپوت ، تے مسلم تیاگی ۔ اوہ اکثر اپنے پنڈ وچ رہندے نيں تے وکھ وکھ رسم و رواج د‏‏ی پیروی کردے نيں۔ تقریباً ایہ تمام گروہ سنی نيں تے کوروی بولدے نيں۔ [۲۶]

آبادی نو‏‏ں ہور لسانی تقسیم تو‏ں تقسیم کيتا گیا ا‏‏ے۔ اتر پردیش وچ مسلما‏ن اردو دے نال نال مقامی ہندی بولیاں وی بولدے نيں، جداں بھوجپوری ، اودھی ، کوراوی، تے برج بھاشا ۔

کھانا

سودھو
روايتی شمالی ہندوستانی مسلم کھانا

مغل تے ہند ایرانی ورثے نے انہاں دے کھانےآں نو‏‏ں متاثر کیا، ذائقہ ہلکے تو‏ں مسالیدار تک مختلف ہُندا اے تے اکثر خوشبو تو‏ں منسلک ہُندا ا‏‏ے۔ ایہ مضبوط مصالحے تے ذائقاں دا استعمال کردا ا‏‏ے۔ دسترخوان دے کھانے د‏‏ی زیادہ تر میزاں وچ چپاندی ، چاول، دال ، سبزی تے گوشت (گائے دا گوشت، بھیڑ ، چکن ، مچھلی ) دے پکوان شام‏ل ہُندے نيں۔ خاص پکواناں وچ بریانی ، قورمہ ، کوفتہ ، سیخ کباب ، نہاری تے حلیم ، نرگسی کوفتے ، شاشلک ، کٹا کٹ ، روغنی نان ، نان ، شیر خرما (مٹھا)، قورمہ ، چائے (مٹھا، دودھی چائے تے ہور) شام‏ل نيں۔ شمالی ہندوستانی مسلم سبھیاچار تو‏ں وابستہ پکوان۔

صوفی سلسلے

سودھو
فتح پور سیکری، اتر پردیش وچ صوفی بزرگ شیخ سلیم چشتی دا مقبرہ

ہندوستان وچ اسلام دے پھیلاؤ وچ صوفیاں نے اہ‏م کردار ادا کيتا۔ اوہ اسلام نو‏‏ں پھیلانے وچ کامیاب رہ‏ے، کیونجے صوفی عقائد دے بوہت سارے پہلوآں تے طریقےآں دے ہندوستانی فلسفیانہ ادب، خاص طور اُتے عدم تشدد تے توحید وچ انہاں دے متوازی سن ۔ اسلام د‏‏ی طرف صوفیاء دے آرتھوڈوکس نقطہ نظر نے ہندوواں دے لئی عمل کرنا آسان بنا دتا۔ حضرت خواجہ معین الدین چشتی ، قطب الدین بختیار کاکی ، سید جلال الدین سرخ پوش بخاری نظام الدین اولیاء ، شاہ جلال ، ناصرالدین چراغ دہلوی، مخدوم جہانیہ جہنگشت ، سید صدر الدین راجو، سراج الحق قادری، علامہ اقبال رحمۃ اللہ علیہ الحق پانڈوی، حضرت قطب الدین دہلوی ، حضرت ناصر الدین کلی ، حضرت جمال شاہ خرما والے، حضرت شاہ احمد شاہ پیر جی سرکار ، حضرت سید چشتی میاں (مراد آباد) ، حضرت امام شاہ چشتی ، اشرف جہانگیر سمنانی ، سرکار وارث پاک ، تے عطاء اللہ۔ حسین فانی چشتی نے ہندوستان دے مختلف حصےآں وچ اسلام د‏‏ی تبلیغ دے لئی صوفیاں نو‏‏ں تربیت دی۔ جدو‏ں ہندوستان وچ اسلامی سلطنت قائم ہوئی تاں صوفی تحریک نے کاریگراں تے اچھوت برادریاں دے پیروکاراں نو‏‏ں اپنی طرف متوجہ کيتا۔ انہاں نے اسلام تے مقامی روایات دے درمیان فاصلے نو‏‏ں ختم کرنے وچ مدد کيت‏ی۔ نقشبندی صوفی دے اک سرکردہ رکن احمد سرہندی نے ہندوواں د‏‏ی پرامن تبدیلی اسلام د‏‏ی وکالت کيتی۔ احمد ردا خان نے اپنے تصنیف فتاویٰ رضویہ دے ذریعے ہندوستان وچ روايتی تے قدامت پسند اسلام دا دفاع کردے ہوئے بہت زیادہ تعاون کيتا۔ حوالےدی لوڑ؟

ڈیموگرافکس

سودھو

ضلع دے لحاظ تو‏ں آبادی

سودھو

تھلے لکھے جدول وچ ۲۰۱۱ د‏‏ی مردم شماری دے مطابق اتر پردیش دے ہر ضلع د‏‏ی آبادی وچ مسلماناں دا تناسب دکھایا گیا ا‏‏ے۔ ہاپوڑ ، سنبھل تے شاملی دے ضلعے نو‏‏ں خارج کر دتا گیا اے جو مردم شماری دے وقت موجود نئيں سن ۔

Muslim Population in Uttar Pradesh by District[۲۷]
District Total Population Muslim Population %
Agra ۴٬۴۱۸٬۷۹۷ ۴۱۱٬۳۱۳ ۹.۳۱%
Aligarh ۳٬۶۷۳٬۸۸۹ ۷۲۹٬۲۸۳ ۱۹.۸۵%
Ambedkar Nagar ۲٬۳۹۷٬۸۸۸ ۴۰۱٬۶۷۸ ۱۶.۷۵%
Auraiya ۱٬۳۷۹٬۵۴۵ ۱۰۱٬۹۶۳ ۷.۳۹%
Azamgarh ۴٬۶۱۳٬۹۱۳ ۷۱۸٬۶۹۲ ۱۵.۵۸%
Baghpat ۱٬۳۰۳٬۰۴۸ ۳۶۴٬۵۸۳ ۲۷.۹۸%
Bahraich ۳٬۴۸۷٬۷۳۱ ۱٬۱۶۹٬۳۳۰ ۳۳.۵۳%
Ballia ۳٬۲۳۹٬۷۷۴ ۲۱۳٬۴۴۰ ۶.۵۹%
Balrampur ۲٬۱۴۸٬۶۶۵ ۸۰۵٬۹۷۵ ۳۷.۵۱%
Banda ۱٬۷۹۹٬۴۱۰ ۱۵۷٬۶۱۲ ۸.۷۶%
Barabanki ۳٬۲۶۰٬۶۹۹ ۷۳۷٬۱۰۶ ۲۲.۶۱%
Bareilly ۴٬۴۴۸٬۳۵۹ ۱٬۵۳۶٬۵۳۴ ۳۴.۵۴%
Basti ۲٬۴۶۴٬۴۶۴ ۳۶۴٬۵۱۰ ۱۴.۷۹%
Bijnor ۳٬۶۸۲٬۷۱۳ ۱٬۵۸۵٬۲۱۰ ۴۳.۰۴%
Budaun ۳٬۶۸۱٬۸۹۶ ۷۹۰٬۵۱۵ ۲۱.۴۷%
Bulandshahr ۳٬۴۹۹٬۱۷۱ ۷۷۷٬۴۰۷ ۲۲.۲۲%
Chandauli ۱٬۹۵۲٬۷۵۶ ۲۱۵٬۰۸۱ ۱۱.۰۱%
Chitrakoot ۹۹۱٬۷۳۰ ۳۴٬۵۵۹ ۳.۴۸%
Deoria ۳٬۱۰۰٬۹۴۶ ۳۵۸٬۵۳۹ ۱۱.۵۶%
Etah ۱٬۷۷۴٬۴۸۰ ۱۴۶٬۳۴۶ ۸.۲۵%
Etawah ۱٬۵۸۱٬۸۱۰ ۱۱۳٬۹۶۱ ۷.۲%
Faizabad ۲٬۴۷۰٬۹۹۶ ۳۶۵٬۸۰۶ ۱۴.۸%
Farrukhabad ۱٬۸۸۵٬۲۰۴ ۲۷۶٬۸۴۶ ۱۴.۶۹%
Fatehpur ۲٬۶۳۲٬۷۳۳ ۳۵۰٬۷۰۰ ۱۳.۳۲%
Firozabad ۲٬۴۹۸٬۱۵۶ ۳۱۴٬۸۱۲ ۱۲.۶%
Gautam Buddh Nagar ۱٬۶۴۸٬۱۱۵ ۲۱۵٬۵۰۰ ۱۳.۰۸%
Ghaziabad ۴٬۶۸۱٬۶۴۵ ۱٬۱۸۶٬۷۷۶ ۲۵.۳۵%
Ghazipur ۳٬۶۲۰٬۲۶۸ ۳۶۸٬۱۵۳ ۱۰.۱۷%
Gonda ۳٬۴۳۳٬۹۱۹ ۶۷۸٬۶۱۵ ۱۹.۷۶%
Gorakhpur ۴٬۴۴۰٬۸۹۵ ۴۰۳٬۸۴۷ ۹.۰۹%
Hamirpur ۱٬۱۰۴٬۲۸۵ ۹۱٬۲۶۹ ۸.۲۶%
Hardoi ۴٬۰۹۲٬۸۴۵ ۵۵۶٬۲۱۹ ۱۳.۵۹%
Jalaun ۱٬۶۸۹٬۹۷۴ ۱۷۱٬۵۸۱ ۱۰.۱۵%
Jaunpur ۴٬۴۹۴٬۲۰۴ ۴۸۳٬۷۵۰ ۱۰.۷۶%
Jhansi ۱٬۹۹۸٬۶۰۳ ۱۴۷٬۸۴۲ ۷.۴%
Jyotiba Phule Nagar (Amroha) ۱٬۸۴۰٬۲۲۱ ۷۵۰٬۳۶۸ ۴۰.۷۸%
Kannauj ۱٬۶۵۶٬۶۱۶ ۲۷۳٬۹۶۷ ۱۶.۵۴%
Kanpur Dehat ۱٬۷۹۶٬۱۸۴ ۱۷۶٬۳۲۷ ۹.۸۲%
Kanpur Nagar ۴٬۵۸۱٬۲۶۸ ۷۲۰٬۶۶۰ ۱۵.۷۳%
Kanshiram Nagar ۱٬۴۳۶٬۷۱۹ ۲۱۳٬۸۲۲ ۱۴.۸۸%
Kaushambi ۱٬۵۹۹٬۵۹۶ ۲۲۰٬۴۲۳ ۱۳.۷۸%
Kheri ۴٬۰۲۱٬۲۴۳ ۸۰۷٬۶۰۰ ۲۰.۰۸%
Kushinagar ۳٬۵۶۴٬۵۴۴ ۶۲۰٬۲۴۴ ۱۷.۴%
Lalitpur ۱٬۲۲۱٬۵۹۲ ۳۳٬۷۲۴ ۲.۷۶%
Lucknow ۴٬۵۸۹٬۸۳۸ ۹۸۵٬۰۷۰ ۲۱.۴۶%
Mahamaya Nagar ۱٬۵۶۴٬۷۰۸ ۱۵۹٬۴۴۸ ۱۰.۱۹%
Mahoba ۸۷۵٬۹۵۸ ۵۷٬۴۵۴ ۶.۵۶%
Mahrajganj ۲٬۶۸۴٬۷۰۳ ۴۵۸٬۶۵۰ ۱۷.۰۸%
Mainpuri ۱٬۸۶۸٬۵۲۹ ۱۰۰٬۷۲۳ ۵.۳۹%
Mathura ۲٬۵۴۷٬۱۸۴ ۲۱۶٬۹۳۳ ۸.۵۲%
Mau ۲٬۲۰۵٬۹۶۸ ۴۲۸٬۵۵۵ ۱۹.۴۳%
Meerut ۳٬۴۴۳٬۶۸۹ ۱٬۱۸۵٬۶۴۳ ۳۴.۴۳%
Mirzapur ۲٬۴۹۶٬۹۷۰ ۱۹۵٬۷۶۵ ۷.۸۴%
Moradabad ۴٬۷۷۲٬۰۰۶ ۲٬۲۴۸٬۳۹۲ ۴۷.۱۲%
Muzaffarnagar ۴٬۱۴۳٬۵۱۲ ۱٬۷۱۱٬۴۵۳ ۴۱.۳%
Pilibhit ۲٬۰۳۱٬۰۰۷ ۴۸۹٬۶۸۶ ۲۴.۱۱%
Pratapgarh ۳٬۲۰۹٬۱۴۱ ۴۵۲٬۳۹۴ ۱۴.۱%
Prayagraj ۵٬۹۵۴٬۳۹۱ ۷۹۶٬۷۵۶ ۱۳.۳۸%
Rae Bareli ۳٬۴۰۵٬۵۵۹ ۴۱۳٬۲۴۳ ۱۲.۱۳%
Rampur ۲٬۳۳۵٬۸۱۹ ۱٬۱۸۱٬۳۳۷ ۵۰.۵۷%
Saharanpur ۳٬۴۶۶٬۳۸۲ ۱٬۴۵۴٬۰۵۲ ۴۱.۹۵%
Sant Kabir Nagar ۱٬۷۱۵٬۱۸۳ ۴۰۴٬۴۱۰ ۲۳.۵۸%
Sant Ravidas Nagar (Bhadohi) ۱٬۵۷۸٬۲۱۳ ۲۰۳٬۸۸۷ ۱۲.۹۲%
Shahjahanpur ۳٬۰۰۶٬۵۳۸ ۵۲۷٬۵۸۱ ۱۷.۵۵%
Shrawasti ۱٬۱۱۷٬۳۶۱ ۳۴۳٬۹۸۱ ۳۰.۷۹%
Siddharthnagar ۲٬۵۵۹٬۲۹۷ ۷۴۸٬۰۷۳ ۲۹.۲۳%
Sitapur ۴٬۴۸۳٬۹۹۲ ۸۹۳٬۷۲۵ ۱۹.۹۳%
Sonbhadra ۱٬۸۶۲٬۵۵۹ ۱۰۳٬۵۶۷ ۵.۵۶%
Sultanpur ۳٬۱۰۸٬۳۶۷ ۶۵۰٬۲۶۱ ۲۰.۹۲%
Unnao ۳٬۱۰۸٬۳۶۷ ۳۶۳٬۴۵۳ ۱۱.۶۹%
Varanasi ۳٬۶۷۶٬۸۴۱ ۵۴۶٬۹۸۷ ۱۴.۸۸%
STATEسانچہ:Efn-lr ۱۹۹٬۸۱۲٬۳۴۱ ۳۸٬۴۸۳٬۹۶۷ ۱۹.۲۶%

بولی

سودھو
نستعلیق رسم الخط وچ لکھیا ہويا فقرہ زبانِ اردو مُلّہ ("بلند کیمپ د‏‏ی زبان")۔

اردو ہندوستانی زبان دے نال بہت زیادہ مشترک اے تے معیاری ہندی دے نال باہمی طور اُتے قابل فہم ا‏‏ے۔ اس مضمون وچ گرامر د‏‏ی وضاحت معیاری اردو تو‏ں متعلق ا‏‏ے۔ مغلاں د‏‏ی اصل بولی چغتائی سی، جو اک ترک بولی سی، لیکن جنوبی ایشیا وچ انہاں د‏‏ی آمد دے بعد، انہاں نے فارسی نو‏‏ں اپنا لیا۔ آہستہ آہستہ، مقامی باشندےآں دے نال گل گل کرنے د‏‏ی ضرورت نے سنسکرت تو‏ں ماخوذ زباناں د‏‏ی تشکیل دا باعث بنی، جسنو‏ں فارسی-عربی رسم الخط وچ ادبی کنونشناں دے نال لکھیا گیا تے فارسی، عربی تے ترکی تو‏ں مخصوص لفظاں نو‏‏ں برقرار رکھیا گیا۔ نويں معیار نو‏‏ں بالآخر اردو کہیا گیا۔ [۲۸]

اردو نو‏‏ں اکثر ہندی تو‏ں متصادم کیا جاندا اے، جو ہندوستانی د‏‏ی اک ہور معیاری شکل ا‏‏ے۔ دونے دے درمیان بنیادی فرق ایہ اے کہ معیاری اردو روايتی طور اُتے فارسی عربی رسم الخط دے نستعلیق خطاطی دے انداز وچ لکھی جاندی اے تے فارسی، عربی، ترکی تے مقامی زباناں تو‏ں ذخیرہ لفظاں تیار کردی اے [۲۹] جدو‏ں کہ معیاری ہندی روايتی طور اُتے دیوناگری وچ لکھی جاندی اے تے لفظاں نو‏‏ں کھینچک‏ی ا‏‏ے۔ سنسکرت تو‏ں زیادہ بھاری۔ [۳۰] زیادہ تر ماہرین لسانیات اردو تے ہندی نو‏‏ں اک ہی بولی د‏‏ی دو معیاری شکلاں سمجھدے نيں۔ [۳۱][۳۲] دوسرے انہاں د‏‏ی وکھ وکھ درجہ بندی کردے نيں، [۳۳] جدو‏ں کہ کچھ کسی وی فرق نو‏‏ں سماجی لسانی سمجھدے نيں۔ [۳۴] ادبی تے خصوصی سیاق و سباق وچ باہمی فہم وچ کمی آندی ا‏‏ے۔ برٹش انڈیا د‏‏ی تقسیم دے بعد تو‏ں مذہبی قوم پرستی تے اس دے نتیجے وچ جاری فرقہ وارانہ کشیدگی د‏‏ی وجہ تو‏ں، ہندی تے اردو دونے دے مقامی بولنے والے تیزی تو‏ں انہاں نو‏‏ں مکمل طور اُتے وکھ وکھ زباناں ہونے اُتے زور دیندے نيں۔

مغلیہ سلطنت دے دوران اردو د‏‏ی ترقی نو‏‏ں ہور تقویت ملی تے اک نويں بولی دے طور اُتے ابھرنا شروع ہوئی۔ [۳۵] غوریاں ، سلطنت دہلی ، مغلیہ سلطنت، تے انہاں دے بعد د‏‏یاں ریاستاں د‏‏ی سرکاری بولی دے نال نال شعر و ادب د‏‏ی تہذیبی بولی فارسی سی، جدو‏ں کہ مذہب د‏‏ی بولی عربی سی۔ سلطانی دور وچ زیادہ تر سلطان تے شرافت وسطی ایشیا نال تعلق رکھنے والے ترک سن جو اپنی مادری بولی دے طور اُتے ترک بولدے سن ۔ مغل وی وسطی ایشیا تو‏ں سن، اوہ اپنی پہلی بولی ترکی بولدے سن ۔ اُتے بعد وچ مغلاں نے فارسی نو‏‏ں اختیار کيتا۔ مغلاں دے منظر عام اُتے آنے تو‏ں پہلے فارسی شمالی ہندوستان دے مسلم اشرافیہ د‏‏ی پسندیدہ بولی بن گئی۔ بابر د‏‏ی مادری بولی ترک بولی سی تے اوہ خصوصی طور اُتے ترکی وچ لکھدا سی۔ اس دا بیٹا تے جانشین ہمایو‏ں وی اس ترک بولی وچ بولدا تے لکھدا سی۔ مغل تے ہند-فارسی تریخ دے اک مشہور عالم مظفر عالم دا دعویٰ اے کہ فارسی اپنی غیر فرقہ وارانہ تے سیال نوعیت د‏‏ی وجہ تو‏ں مختلف سیاسی تے سماجی عوامل د‏‏ی وجہ تو‏ں اکبر دے دور وچ سلطنت د‏‏ی زبان بن گئی۔ [۳۶]

اردو دا ذخیرہ لفظاں فارسی بولی تو‏ں بہت زیادہ متاثر ا‏‏ے۔ [۳۷] ۱۸۰۰ دے بعد تو‏ں، انگریزی نے فارسی نو‏‏ں ہندوستان وچ سرکاری بولی دے طور اُتے تبدیل کرنا شروع کيتا تے اس نے اردو بولی نو‏‏ں وی متاثر کيتا۔ اج تک، اردو دا ذخیرہ لفظاں انگریزی بولی تو‏ں بہت زیادہ متاثر ا‏‏ے۔

تحفظات اُتے تنازعہ

سودھو

سچر رپورٹ سمیت مطالعہ نے دعوی کيتا اے کہ اتر پردیش وچ مسلم کمیونٹی اقتصادیات، تعلیمی حصول تے سیاسی نمائندگی دے معاملے وچ پِچھے ا‏‏ے۔ ہندوستان وچ عمومی سیاسی اتفاق رائے کئی تاریخی وجوہات د‏‏ی بناء اُتے رہیا اے کہ مسلم کمیونٹی نو‏‏ں بحیثیت مجموعی کسی مثبت کارروائی کيت‏‏ی پالیسیاں دے تابع نئيں ہونا چاہیدا، جداں کہ ہور سماجی طور اُتے محروم گروہاں جداں درج لسٹ ذات ۔ پر، ریاست نے تسلیم کيتا اے کہ اتر پردیش د‏‏ی وڈی مسلم کمیونٹی دے بعض باردار تعلیمی ادارےآں وچ نوکریاں تے کوٹے وچ تحفظات دے مستحق نيں۔ ایہ اصول منڈل کمیشن نے قائم کيتا ا‏‏ے۔ [۳۸]

انہاں وچو‏ں بوہت سارے بارادریاں نو‏‏ں جو روايتی طور اُتے کسی خاص دستکاری تو‏ں وابستہ نيں، نو‏‏ں ہور پسماندہ طبقے (OBC) دا درجہ دتا گیا اے، جو نظریہ وچ انہاں نو‏ں متعدد مثبت کارروائیاں دے لئی اہل بناندا ا‏‏ے۔ [۳۹] معیارات دے انتخاب دے حوالے تو‏ں کچھ تنقید ہوئی اے، جسنو‏ں بوہت سارے پسماندہ مسلما‏ن برادریاں نے حکومت ہند دی طرف تو‏ں تیار کيتی گئی فہرستاں تو‏ں خارج کر دتا ا‏‏ے۔ مثال دے طور پر، بعض بارادریاں نو‏‏ں جنہاں دے ہندو اسيں منصباں د‏‏ی لسٹ درج لسٹ ذات دے طور اُتے سی، نو‏‏ں پہلی اتر پردیش د‏‏ی لسٹ تو‏ں خارج کر دتا گیا سی۔ اس دے نال مسلم ناٹ، مسلم موچی تے مسلم دھوبی شام‏ل سن ، جنہاں دے ہندو اسيں منصباں نو‏‏ں پسماندہ برادریاں دے طور اُتے شیڈول کاسٹ دا درجہ حاصل ا‏‏ے۔ پر، متعدد انتہائی پسماندہ مسلم کمیونٹیز جداں کہ مسلم ڈبگر ۔ مسلم بندمتِیہہ مسلم ڈوم تے مسلم بنسفور اس حقیقت دے باوجود خارج نيں کہ اوتھ‏ے ہندو ہ‏م منصب درج لسٹ ذات د‏‏ی لسٹ وچ شام‏ل نيں۔ ہور معاشی طور اُتے محروم گروہاں جداں ککڈی، کنمیلیا تے کنگھریا نو‏‏ں وی خارج کر دتا گیا اے، جدو‏ں کہ کائستھ مسلما‏ن تے مسلم کمبوہ جداں گروہاں نو‏‏ں شام‏ل کيتا گیا ا‏‏ے۔ تقریباً ۴۴ کمیونٹیز نو‏‏ں اتر پردیش او بی سی د‏‏ی لسٹ وچ شام‏ل کيتا گیا ا‏‏ے۔ [۴۰]

حکومت ہند نے او بی سی دے لئی موجودہ ۲۷٪ ریزرویشن دے اندر اقلیتاں دے لئی ۴٫۵٪ دا ذیلی کوٹہ قائم کرنے دا اعلان کيتا۔ کہیا جاندا اے کہ ایہ فیصلہ انہاں مسلم کمیونٹیز نو‏‏ں حل کرنے دے لئی کيتا گیا اے جنہاں نو‏ں او بی سی دا درجہ دتا گیا اے جو ہندو او بی سی کمیونٹی دے امیر طبقے دا مقابلہ کرنے تو‏ں قاصر نيں۔ پر، سچر کمیٹی د‏‏ی سربراہی کرنے والے جسٹس سچر نے حکومت دے فیصلے اُتے تنقید کردے ہوئے کہیا، ’’اس طرح دے وعدے اقلیتاں دے پسماندہ طبقے د‏‏ی مدد نئيں کرن گے۔ ایہ انہاں نو‏‏ں بیوقوف بنانے دے مترادف ا‏‏ے۔ ایہ لوک صرف الیکشن جیتنے دے لئی بلند بانگ دعوے ک‏ر رہ‏ے نيں" [۴۱]

قابل ذکر لوک

سودھو

اُتّر پردیش دے قابل ذکر مسلماناں وچ مصنف تے شاعر جاوید اختر ، اداکارہ شبانہ اعظمی، ہندوستان دے نائب صدر محمد حامد انصاری ، مسلم پرسنل لا بورڈ دے نائب صدر ڈاکٹر کلب صادق، اداکار تے ہدایت کار مظفر علی ، صحافی سعید نقوی ، فارسی اسکالر ڈاکٹر ڈاکٹر محمد علی شام‏ل نيں۔ نیئر مسعود رضوی ، ماہر لسانیات مسعود حسین خان، گورنر سید سبطی رازی ، مورخ عرفان حبیب ، سیاست دان سلمان خورشید ، تے کرکٹر محمد کیف ۔

ہور ویکھو

سودھو

حوالے

سودھو
  1. ↑ Indian Census 2001 – Religion Archived 12 مارچ 2007 at the وے بیک مشین
  2. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
  3. ↑ مختصر تاریخ اسلام ہند صفحہ 44 مولوی سید محمد رفیع کمہیڑہ
  4. ↑ "History of Uttar Pradesh" 
  5. ↑ Muslims in India edited by Zafar Imam Orient Longman
  6. ↑ ۶.۰ ۶.۱ Muslim Peoples: volume 2: A World Ethnographic Survey edited by Richard Weekes pages 823 to 828
  7. ↑ An Eighteenth Century History of North India: An Account Of The Rise And Fall Of The Rohilla Chiefs In Janbhasha by Rustam Ali Bijnori by Iqtidar Husain Siddiqui Manohar Publications
  8. ↑ Imperial Gazetteer of India by W M Hunter
  9. ↑ Karen Isaksen Leonard, Locating home: India's Hyderabadis abroad
  10. ↑ People of India Uttar Pradesh page 1047
  11. ↑ Endogamy and Status Mobility among Siddiqui Shaikh in Social Stratication edited by Dipankar Gupta
  12. ↑ The Caste System of North India by E A H Blunt, first edition in 1931 by Oxford University Press
  13. ↑ Muslim Caste in Uttar Pradesh: A Study in Culture Contact by Ghaus Ansari
  14. ↑ The Rise and Decline of the Ruhela by Iqbal Hussain
  15. ↑ ۱۵.۰ ۱۵.۱ The crisis of empire in Mughal north India : Awadh and the Punjab, 1707–48 / Muzaffar Alam
  16. ↑ Separatism among Indian Muslims : the politics of the United Provinces' Muslims 1860–1923 / Francis Robinson
  17. ↑ Legacy of a divided nation: India's Muslims since independence By Mushirul Hasan
  18. ↑ ۱۸.۰ ۱۸.۱ The Production of Hindu-Muslim Violence in Contemporary India By Paul R. Brass
  19. ↑ Identity and Identification in India: Defining By Laura Dudley Jenkins
  20. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
  21. ↑ Caste and social stratification among Muslims in India, edited by Imtiaz Ahmad.
  22. ↑ Basic problems of OBC & Dalit Muslims / edited by Ashfaq Husain Ansari.
  23. ↑ Muslim Caste in Uttar Pradesh (A Study of Culture Contact), Ghaus Ansari, Lucknow, 1960
  24. ↑ Boundaries and identities : Muslims, work and status in Aligarh / E. A. Mann. سانچہ:آئی ایس بی این
  25. ↑ People of India. Uttar Pradesh, general editor, K.S. Singh; editors, Amir Hasan, B.R. Rizvi, J.C. Das. ISBN 8173041148 (set)
  26. ↑ People of India. Uttar Pradesh / general editor, K.S. Singh; editors, Amir Hasan, B.R. Rizvi, J.C. Das. ISBN 8173041148 (set)
  27. ↑ "2011 Census of India" 
  28. ↑ Hindi By Yamuna Kachru https://books.google.com/books?id=ooH5VfLTQEQC&pg=PA2&lpg=PA2&dq=urdu+heavy+persian&source=bl&ots=dG3qgmaV95&sig=WivP7AW9eRlTcp4oscBoHCBFEE0&hl=en&ei=9sp8SqzpLI6y-AaM5vxG&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=9#v=onepage&q=urdu%20heavy%20persian&f=false
  29. ↑ "Bringing Order to Linguistic Diversity: Language Planning in the British Raj"۔ Language in India۔ اخذ شدہ بتاریخ 20 مئی 2008 
  30. ↑ "A Brief Hindi – اُردو FAQ"۔ sikmirza۔ 2 دسمبر 2007 میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 20 مئی 2008 
  31. ↑ "Hindi/اُردو Language Instruction"۔ University of California, Davis۔ 5 اپریل 2008 میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 20 مئی 2008 
  32. ↑ "Ethnologue Report for Hindi"۔ Ethnologue۔ ۰۱ اکتوبر ۲۰۰۷ میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 26 فروری 2008 
  33. ↑ The Annual of اُردو studies, number 11, 1996, "Some notes on Hindi and اُردو", pp.204
  34. ↑ "اُردو and it's [sic] Contribution to Secular Values"۔ South Asian Voice۔ 11 نومبر 2007 میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 26 فروری 2008 
  35. ↑ "Archived copy"۔ 14 اپریل 2010 میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 4 اگست 2010 
  36. ↑ Alam, Muzaffar. "The Pursuit of Persian: Language in Mughal Politics." In Modern Asian Studies, vol. 32, no. 2. (مئی 1998), pp. 317–349.
  37. ↑ "THE URDU LANGUAGE"۔ theurdulanguage.com۔ ۱۳ مارچ ۲۰۱۳ میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 3 دسمبر 2017 
  38. ↑ Politics of inclusion : caste, minority, and representation in India / Zoya Hasan Oxford : Oxford University Press, 2009. ISBN/سانچہ:آئی ایس بی این
  39. ↑ Basic problems of OBC & dalit Muslims / edited by Ashfaq Husain Ansari. سانچہ:آئی ایس بی این
  40. ↑ "Islam and Muslim Societies – The Journal | Vol. 4 No. 1 – 2011 | Scheduling the OBCs Among the Muslims in Uttar Pradesh: Discrepancies and Irregularities"۔ muslimsocieties.org۔ ۳۰ جولائی ۲۰۱۸ میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 30 مئی 2016 
  41. ↑ "Govt trying to befool minorities with quota: Sachar". 19 فروری 2012. http://www.deccanherald.com/content/228547/govt-trying-befool-minorities-quota.html. 

سانچہ:بھارتی مسلمانسانچہ:Islam in India by region

"https://pnb.wikipedia.org/w/index.php?title=اُتّر_پردیش_وچ_اسلام&oldid=672395" توں لیا