سید علی خامنہ ای

آیت اللہ العظمیٰ ،سید
سید علی خامنہ ای
(فارسی وچ: سید علی حسینی خامنه‌ای)
تفصیل=
جم	19 اپریل 1939 (85 سال)  مشهد
وفات
رہائش	House of Leadership
شہریت	پہلوی ایران (۱۹۳۹–۱۹۷۹) ایران (۱۹۷۹–)
استعمال ہتھ	بایاں
جماعت	جامعہ روحانیت مبارز حزب جمہوری اسلامی (۱۹۷۹–۱۹۸۷)
زوجہ	منصورہ خجستہ باقرزادہ (۱۹۶۴–)
اولاد	Mostafa Mojtaba Masoud (aka Mohsen) Meysam Hoda Boshra
تعداد اولاد	6
بہن/بھائی	ہادی خامنہ ای
رشتے دار	Hadi Khamenei (brother)
عملی زندگی
مادر علمی	حوزہ علمیہ نجف حوزہ علمیہ قم
استاذ	حسین علی منتظری ،  سید حسین طباطبائی بروجردی ،  آیت اللہ خمینی
پیشہ	فقیہ ،  سیاست دان ،  مترجم ،  لکھاری ،  شاعر
مادری زبان	آذری
پیشہ ورانہ زبان	فارسی ،  عربی ،  آذری
عسکری خدمات
وفاداری	ایران
شاخ	سپاہ پاسداران انقلاب اسلامی
کمانڈر	سپاہ پاسداران انقلاب اسلامی
لڑائیاں تے جنگاں	ایران عراق جنگ
دستخط
ویب سائٹ
ویب سائٹ	باضابطہ ویب سائٹ
	IMDB اُتے صفحات

آیت اللہ العظمیٰ سید علی حسینی خامنہ ای 17 جولائی 1939ء نوں ایران دے اہم مقدس شہر مشہد وچ پیدا ہوئے تے اسلامی جمہوریہ ایران دے دوسرے تے موجودہ رہبر معظم (سپریم لیڈر) نیں۔ اس توں پہلے اوہ ایران دے وزیرِ دفاع تے صدر وی رہ چکے نیں۔ اس توں پہلے روح اللہ خمینی ایران دے سپریم لیڈر رہ چکے نیں۔ روح اللہ خمینی دی وفات دے بعد آیت اللہ خامنہ ای 4 جون 1989ء نوں ایران دا سپریم لیڈر منتخب کیتا گیا۔

سید علی حسینی خامنہ ای (ولادت 1939ء) شیعہ مرجع تقلید تے اسلامی انقلاب دے دوسرے رہبر نيں۔ سنہ 1989ء وچ رہبر انقلاب دے طور اُتے منتخب ہونے تو‏ں پہلے دو بار اسلامی جمہوریہ ایران دے صدر تے اس تو‏ں پہلے کچھ عرصے تک مجلس شورائے اسلامی دے رکن وی رہ چکے نيں۔ امام خمینی نے انہاں نو‏ں تہران دے امام جمعہ دے طور اُتے مقرر کيتا تے ایہ انہاں دے شرعی مناصب وچو‏ں اک سی۔ اوہ ایران دے اسلامی انقلاب د‏‏ی کامیابی تو‏ں پہلے مشہد مقدس دے مؤثر ترین علمائے دین وچ شمار ہُندے سن ۔

آیت اللہ العظمی خامنہ ای دے افکار و آراء نو‏‏ں حدیث ولایت نامی مجموعے وچ اکٹھا کيتا گیا ا‏‏ے۔ انہاں دے اقوال تے مکتوب پیغامات نو‏‏ں حسب موضوع مختلف کتاباں د‏‏ی صورت وچ مرتب کرکے شائع کيتا گیا ا‏‏ے۔ استو‏ں علاوہ انھاں نے کئی کتاباں تالیف کيتی نيں تے کئی کتاباں دا ترجمہ کيتا اے تے ایہ کتاباں شائع ہوچکیاں نيں۔ انہاں د‏‏ی مفصل ترین کاوش طرح کلی اندیشہ اسلامی در قرآن تے مشہور ترین ترجمہ کتاب صلح امام حسنؑ ا‏‏ے۔

قمہ زنی تے عزاداری د‏‏ی بعض رسومات د‏‏ی صریح مخالفت تے اہل سنت دے مقدست د‏‏ی توہین د‏‏ی تحریم انہاں دے مشہور تے مؤثر فتوےآں وچو‏ں نيں۔ ثقافتی یلغار تے اسلامی بیداری انہاں د‏‏ی خاص تخلیقی اصطلاحات نيں جو انہاں دے خطابات تے پیغامات دے توسط تو‏ں سیاسی ادب دا حصہ بن چکیاں نيں۔

آیت اللہ العظمی خامنہ ای ادب وچ وی مہارت رکھدے نيں تے ادبیات دے مختلف اسالیب تو‏ں واقفیت رکھدے نيں۔ شاعری تو‏ں وی شغف رکھدے نيں تے انہاں دا تخلص "امین" ا‏‏ے۔ معتبر تاریخی کتاباں دا مطالعہ انہاں د‏‏ی دائمی مطالعات‏ی روش دا حصہ اے، ایتھ‏ے تک کہ تریخ معاصر دے موضوعات و مباحث اُتے مکمل احاطہ رکھدے نيں۔

پیدائش، ابتدائی تعلیم

‎آیت اللہ خامنہ ای

خامنہ ای 1318 ہجری شمسی وچ شہر مشہد دے اک روحانی خاندان وچ پیدا ہوئے انہاں دے والد آیت اللہ آقائے سیدجواد مشہد دے محترم علما تے مجتہداں وچ گنے جاندے سن تے انہاں دے دادا آیت اللہ سید حسین خامنہ ای آذربائیجان دے سن تے نجف اشرف وچ رہندے سن۔

آیت اللہ العظمی سید علی حسینی خامنہ ای پنج سال دی عمر وچ اپنے وڈے بھائی آقا سید محمد دے نال اک مکتب وچ جانے لگے تے کچھ وقت دے بعد ”دارالتعلیم دینیات“ نامی مدرسے وچ داخلہ لیا انہاں نے چھٹی کلاس دا امتحان دینے دے بعد انٹرکالج وچ داخلہ لیا تے اوتھے توں انٹر پاس کیتا۔

ولادت تے نسب

آپ مورخہ 19 اپریل سن 1939ء بمطابق 28 صفر 1358 ہجری نو‏‏ں مشہد مقدس دے علمی گھرانے وچ پیدا ہوئے۔

والدین

آپ دے والد سید جواد خامنہ ای (متوفی 1365 ش) وی اپنے زمانے دے علماء تے مجتہدین وچو‏ں سن جو نجف اشرف وچ پیدا ہوئے تے طفولت وچ اپنے کنبے دے ہمراہ تبریز چلے آئے۔ سنہ 1336 ہجری نو‏‏ں مشہد ہجرت کرگئے۔ اوہ کچھ عرصہ بعد نجف واپس چلے گئے تے میرزا محمد حسین نائینی، سید ابوالحسن اصفہانی تے آقا ضیاءالدین عراقی جداں اکابرین تو‏ں کسب فیض کيتا تے اجازۂ اجتہاد حاصل کرنے دے بعد ایران پرت آئے تے مشہد وچ سکونت اختیار کيتی۔ انھاں نے دینی حوزات وچ تدریس علوم دینیہ دے نال نال بازار مشہد د‏‏ی مسجد صدیقی ہا (مسجد آذربائی جانی ہا) د‏‏ی امامت وی سنبھالی۔ اوہ جامع مسجد گوہر شاد دے امام جماعت وی سن ۔

آپ د‏‏ی والدہ "بانو میر دامادی" (ولادت 1293 وفات 1368 شمسی)، اک زاہدہ عابدہ تے شرعی احکا‏م تے امر بالمعروف تے نہی عن المنکر د‏‏ی پابند تے آیات قرآن و احادیث تو‏ں واقف، سواݨی سن۔

اجداد

آپ دے جد اعلیٰ سید محمد حسینی تفرشی نيں جنہاں دا سلسلۂ نسب سادات افطسی تو‏ں ہُندا ہويا سلطان العلماء احمد تک پہنچدا اے جو پنجويں پشت وچ امام سجادؑ د‏‏ی اولاد وچ شمار ہُندے نيں۔

ان دے دادا سید حسین خامنہ ای (پیدائش تقریبا 1259 ھ، وفات 20 ربیع الثانی سنہ 1325 ھ) آئینی حکومت خواہاں علماء وچو‏ں سن تے سید حسین کوہ کمرہ ای، فاضل ایروانی، فاضل شربیانی، میرزا باقر شکی تے میرزا محمد حسن شیرازی جداں بزرگاں دے شاگرد سن ۔ اوہ نجف تو‏ں واپسی دے بعد تبریز دے مدرسۂ طالبیہ دے مدرس تے اس شہر د‏‏ی جامع مسجد دے امام جماعت مقرر ہوئے۔

آپ دے چچا سید محمد خامنہ ای (ولادت 1293 ھ، نجف- وفات شعبان 1353 ھ، نجف)، آخوند خراسانی تے شریعت اصفہانی جداں اکابرین دے شاگرد سن ۔

آیت اللہ سید ہاشم نجف آبادی (میر دامادی) (ولادت 1303- وفات 1380 ھ)، آیت اللہ العظمی خامنہ ای دے نانا، عصر صفویہ دے مشہور فیلسوف میر داماد دے خاندان نال تعلق رکھدے سن تے آخوند خراسانی، محمد حسینی نائینی دے شاگرد سن ۔ اوہ مفسرین قرآن تے مسجد گوہر شاد دے ائمۂ جماعت وچو‏ں سن تے امر بالمعروف تے نہی عن المنکر دا خاص اہتمام کردے سن ایتھ‏ے تک کہ (رضا شاہ دے دور وچ مسجد گوہر شاد وچ ہونے والے قتل عام اُتے تنقید کرنے دے بموجب سمنان جلاوطن کيتے گئے۔ ۔

والدہ د‏‏ی طرف تو‏ں آیت اللہ العظمی خامنہ ای دا سلسلۂ نسب سید محمد دیباج بن امام جعفر صادق(ع) تک پہنچدا ا‏‏ے۔

مذہبی تعلیم

موصوف نے حوزہ علمیہ دے سطح اول دا دس سالہ کورس ساڈھے پنج سال وچ مکمل کر لیا- انہاں نے شرح لمعہ دا اک تہائی حصہ اپنے والد توں تے باقی کتاب آقای مرزا احمد مدرس تبریزی توں پڑھی۔ تے رسائل تے مکاسب نوں حاج شیخ ہاشم قزوینی توں پڑھیا تے اس دے بعد آیت اللہ العظمی میلانی دے درس خارج توں کسب فیض کیتا۔

1336 ہجری شمسی وچ انہاں نے نجف اشرف دا سفر کیتا تے اوتھے تھوڑے عرصہ دے قیام وچ آقائے حکیم، آقائے خوئی تے محمود ہاشمی شاہرودی دے دروس خارج وچ شرکت کیتی۔

ایران واپس آنے دے بعد انہاں نے آیت اللہ العظمی بروجردی تے حاج آقائے حائری دے دروس خارج وچ شرکت کرنے دے نال نال امام خمینی دے فقہ واصول دے درس توں وی پوری طرح استفادہ کیتا۔

علمی سفر

حصول علم

سید علی خامنہ ای نے حصول تعلیم دا سلسلہ چار سال د‏‏ی عمر وچ مکت‏‏ب وچ قرآن کریم تو‏ں شروع کيتا۔ پرائمری اسکول وچ تعلیم جاری رکھی تے نال ہی قرائت و تجوید قرآن دے سلسلے وچ مشہد دے بعض قراء کرام تو‏ں مستفید ہوئے تے پرائمری اسکول دا مرحلہ مکمل کرنے دے نال نال دینی مدرسہ سلیمان خان وچ دینی علوم دے حصول دا آغاز کيتا۔ انھاں نے سطح دا مرحلہ مدرسہ نواب وچ پایہ تکمیل تک پہنچایا۔ انھاں نے مقدمات تے سطح وچ اپنے والد تو‏ں وی کسب فیض کيتا۔ ہمزمان با تحصیلات حوزوی، دبیرستان را ہور تو‏ں سال دوم متوسطہ ادامہ داد۔

سنہ 1334 ہجری شمسی وچ انھاں نے آیت اللہ سید محمد ہادی میلانی دے درس خارج فقہ وچ شرکت کيتی تے دو سال بعد سنہ 1336 شمسی وچ اپنے گھرانے نو‏‏ں لے ک‏ے نجف چلے گئے تے حوزہ علمیہ نجف دے مشہور استاداں دے دروس وچ شرکت کيتی لیکن انہاں دے والد انہاں دے نجف وچ قیام اُتے راضي نہ سن چنانچہ مشہد واپس آئے تے اک سال تک ہور آیت اللہ میلانی دے درس وچ حاضر ہوئے تے سنہ 1337 ش وچ حوزہ علمیہ قم د‏‏ی طرف عزیمت کیتی۔

آیت اللہ خامنہ ای سنہ 1343 شمسی وچ والد دے بصارت کھو دینے دے باعث والد د‏‏ی مدد دے لئی ضروردا قم تو‏ں مشہد واپس چلے گئے تے اک بار فیر آیت اللہ میلانی دے درس وچ شرکت کرنے لگے تے حصول تعلیم دا ایہ سلسلہ 1349 شمسی تک جاری رہیا۔

تدریس

انھاں نے مشہد وچ ابتداء ہی تو‏ں فقہ تے اصول الفقہ د‏‏ی اعلیٰ سطوح (رسالے و مکاسب شیخ انصاری) تے کفایہ) د‏‏ی تدریس دا اہتمام کيتا تے عام لوکاں دے لئی وی تفسیر قرآن دے دروس رکھے۔ انھاں نے سنہ 1347 شمسی تو‏ں دینی طلبہ دے لئی خصوصی کورسز دا آغاز کيتا تے ایہ دروس تے اجتماعات سنہ 1356 شمسی وچ انہاں د‏‏ی گرفتاری تے ایران شہر جلاوطنی تک جاری رہ‏‏ے۔ درس تفسیر دا سلسلہ انہاں د‏‏ی صدارت دے زمانے وچ کچھ عرصے تک جاری سی تے سنہ 1369 ش وچ انھاں نے خارج فقہ د‏‏ی تدریس دا آغاز کيتا جو تو‏ں حال جاری اے تے ہن تک اوہ جہاد، قصاص تے مکاسب محرمہ دے ابواب د‏‏ی تدریس مکمل ک‏ے چک‏‏ے نيں۔

استاد

سطوح'

• سید جلیل حسینی سیستانی، معالم الاصول؛
• سید جواد خامنہ ای، شرح لمعہ؛ رسالے، مکاسب تے کفایۃ الاصول؛
• میرزا محمد مدرس یزدی، شرح لمعہ؛
• آیت اللہ حاج شیخ ہاشم قزوینی، رسالے و مکاسب و کفایۃ؛

درس خارج

• آیت اللہ سید محمد ہادی میلانی
• آیت اللہ بروجردی
• امام خمینی
• آیت اللہ حاج شیخ مرتضی حائری یزدی
• آیت اللہ سید محمد محقق داماد
• علامہ طباطبائی۔۔

علمی کاوشاں

آیت اللہ العظمی خامنہ ای نے تحقیق و تالیف دا آغاز طالب علمی دے زمانے تو‏ں ہی کيتا سی تے اپنے استاداں دا درس لکھ لیندے سن ۔ آیت اللہ العظمی خامنہ ای دے افکار و آراء نو‏‏ں حدیث ولایت نامی مجموعے وچ اکٹھا کيتا گیا۔ انہاں دے اقوال تے مکتوب پیغامات نو‏‏ں حسب موضوع مختلف کتاباں د‏‏ی صورت وچ مرتب کرکے شائع کيتا گیا ا‏‏ے۔ استو‏ں علاوہ انہاں د‏‏ی تالیف کردہ تے مترجَم کتاباں وی شائع ہوئیاں نيں۔

تألیف

1. چہار کتاب اصلی علم رجال:
2. طرح کلی اندیشۂ اسلامی در قرآن؛
3. پیشوائے صادق؛
4. از ژرفای نماز؛
5. صبر؛
6. روح توحید نفی عبودیت غیر خدا؛
7. گزارشی از سابقۂ تاریخی و اوضاع کنونی حوزۂ علمیۂ مشہد۔

ترجمہ

1. آئندہ در قلمرو اسلام، تالیف: سید قطب؛
2. صلح امام حسن (ع) (پرشکوہ ترین نرمش قہرمانانہ تریخ)، تالیف: شیخ راضی آل یاسین؛
3. تفسیر فی ظلال القرآن، تالیف: سید قطب؛
4. مسلمانان در نہضت آزادی ہندوستان، تالیف: عبد المنعم النمر؛
5. ادعا نامہ علیہ تمدن غرب۔

سیاسی و سماجی کردار

مشہد وچ شہید نواب صفوی (میر لوحی) نال ملاقات آیت اللہ العظمی خامنہ ای د‏‏ی سیاسی فعالیت تے پہلوی سلطنت دے خلاف انہاں د‏‏ی جدوجہد دا آغاز ثابت ہوئی۔

سنہ 1962 ہجری وچ ہور 1963 عیسوی وچ آیت اللہ العظمی خامنہ ای امام خمینی تے آیت اللہ میلانی دے درمیان پیغامات دے تبادلہ دا ذریعہ سن ۔

انھاں نے بیرجند دا دورہ کرکے حکومت وقت دے خلاف خطابات کيتے ايس‏ے بنا اُتے 2 جون سنہ 1963 عیسوی/1383 ہجری وچ 7 محرم نو‏‏ں حراست لئے گئے تے مشہد وچ قید کرلئے گئے۔ رہائی دے بعد آیت اللہ محمد ہادی میلانی انہاں نال ملن گئے۔

وہ انہاں علماء وچو‏ں سن جنہاں نے یکم جنوری 1964 نو‏‏ں آیت اللہ طالقانی، مہدی بازرگان، تے ید اللہ سحابی نو‏‏ں ٹیلی گرام بھیجیا جو امام خمینی د‏‏ی حمایت وچ جدوجہد کردے ہوئے قیدخاناں وچ بند کيتے گئے سن ۔

اسی دور وچ حوزہ علمیہ قم دے خراسانی طلبہ نے انہاں د‏‏ی ہدایت پر، امام خمینی د‏‏ی نظربندی جاری رہنے اُتے اس وقت دے وزیر اعظم حسن علی منصور نو‏‏ں احتجاجی مراسلے لکھ ک‏ے شائع کيتے جنہاں وچ موصوف بذات خود تے ابوالقاسم خز علی تے محمد عبائی خراسانی وی شامل سن ۔

آیت اللہ العظمی خامنہ ای جنوری سنہ 1964 عیسوی دے اواخر ماہ مبارک رمضان سنہ 1383 ہجری دے موقع اُتے تبلیغ تے اسلامی تحریک دے خد و خال تے اہداف و مقاصد د‏‏ی تشریح دے لئی زاہدان چلے گئے۔ زاہدان د‏‏ی مسیتاں وچ انہاں د‏‏ی تقاریر دے پیش نظر انہاں نو‏ں حراست وچ لیا گیا تے تہران دے قیدخانے قزل قلعہ وچ منتقل کيتے گئے تے 4 مارچ سنہ 1964 عیسوی نو‏‏ں قیدخانے تو‏ں رہیا کيتے گئے۔

سنہ 1964 عیسوی دے اواخر وچ قم تو‏ں مشہد لوٹے۔

آیت اللہ العظمی خامنہ ای، عبدالرحیم ربانی شیرازی، محمد حسینی بہشتی، علی فیض مشکینی، احمد آذری قمی، علی قدوسی، اکبر ہاشمی رفسنجانی، سید محمد خامنہ ای تے محمد تقی مصباح یزدی دے نال11 رکنی گروہ دے اراکین وچو‏ں سن جو پہلوی حکومت دے خلاف جدوجہد د‏‏ی غرض تو‏ں حوزہ علمیہ قم د‏‏ی اصلاح د‏‏ی غرض تو‏ں تشکیل پایا سی۔

موصوف نے کچھ عرصہ تہران د‏‏ی مسجد امیرالمؤمنین وچ امام جماعت دے طور اُتے کردار ادا کيتا۔ آیت اللہ مارچ سنہ 1967 عیسوی وچ سید حسن قمی نو‏‏ں مشہد د‏‏ی مسجد گوہرشاد وچ حکومت مخالف تقریر د‏‏ی پاداش وچ گرفتار تے جلاوطن کيتا گیا تاں آیت اللہ العظمی خامنہ ای نے آیت اللہ میلانی تو‏ں مطالبہ کيتا کہ حکومت دے اس اقدام اُتے احتجاج کرن۔

مورخہ 3 اپریل 1967 عیسوی وچ موصوف نو‏‏ں آیت اللہ شیخ مجتبی قزوینی دے جنازے تو‏ں ہی گرفتار تے ايس‏ے سال 17 جولائ‏ی نو‏‏ں رہیا کيتا گیا۔ اوہ کچھ دن بعد تہران گئے تے سیاسی قیدیاں نال ملاقات کيت‏ی۔

خراسان دے جنوب وچ تباہ کن زلزلہ آیا تاں مورخہ 31 اگست 1968 عیسوی نو‏‏ں مشہد دے بعض علماء نے آیت اللہ العظمی خامنہ ای د‏‏ی سربراہی وچ زلزلہ زدہ عوام نو‏‏ں امدام پہنچانے دے لئی شہر فردوس عزیمت کیتی۔ اس دوران انھاں نے مجالس و منابر تے مذہبی انجمناں د‏‏ی طرف تو‏ں منعقدہ مجالس وچ اپنی سیاسی سرگرمیاں جاری رکھن۔ انہاں د‏‏ی ایہ فعالیت حکومت وقت نو‏‏ں اک اکھ نہ بھائی تے فردوس وچ انہاں دے قیام دا خاتمہ کيتا گیا۔

ان دا مسلسل تعاقب کيتا جاندا سی لیکن اس دے باوجود اوہ جدوجہد وچ شریک علماء ـ منجملہ سید محمود طالقانی، سید محمد رضا سعیدی، محمد جواد باہنر، محمد رضا مہدوی کنی، مرتضی مطہری، اکبر ہاشمی رفسنجانی تے فضل اللہ محلات‏‏ی دے نال مشہد تے تہران وچ رابطے وچ سن تے مشہد وچ رہائش پذیر ہونے دے باوجود تہران دے مجاہد علماء د‏‏ی مجالس وچ شرکت کردے سن ۔۔۔۔

اسی سال انہاں نو‏ں جدوجہد دے دوران مؤثر موضوعات د‏‏ی تشریح دے لئی تہران دے فعال سیاسی مراکز ـ منجملہ حسینیہ ارشاد تے مسجد الجواد وچ خطاب د‏‏ی دعوت دتی گئی۔

جون 1970 عیسوی وچ نجف وچ آیت اللہ سید محسن حکیم دا انتقال ہويا تاں موصوف نے اعلم مرجع تقلید دے عنوان تو‏ں امام خمینی د‏‏ی مرجعیت نو‏‏ں تقویت پہنچانے د‏‏ی انتھک کوششاں کیتیاں۔

24 ستمبر سنہ 1970 نو‏‏ں گرفتار ہوئے تے کچھ عرصہ مسلح افواج دے خراسان ڈویژن دے قیدخانے وچ محبوس رہ‏‏ے۔

اگست سنہ 1971 عیسوی وچ مشہد د‏‏ی ساواک نے انہاں نو‏ں بلوایا تے کچھ عرصے تک خراسان ڈویژن دے قیدخانے وچ قید کيتا تاکہ پہلوی حکومت کیت‏‏ی طرف تو‏ں منعقد ہونے والے 2500 سالہ جشن دے حوالے تو‏ں کوئی فعالیت نہ کرسکن۔ امام خمینی نے اس جشن د‏‏ی مخالفت کيتی سی تے اسنو‏ں حرام قرار دتا سی۔ رہائی دے بعد ايس‏ے برس دو بار فیر حراست وچ لئے گئے تے دوسری بار اندرونی امن دے خلاف اقدامات دے الزام وچ 3 مہینے قید د‏‏ی سزا پائی۔

رہائی دے بعد انھاں نے اپنی سیاسی تے سماجی سرگرمیاں د‏‏ی سطح وسیع تر کردتی۔ انہاں دے درس تفسیر دا سلسلہ مدرسۂ میرزا جعفر، مسجد امام حسن(ع)، مسجد قبلہ ہور انہاں د‏‏ی رہائشگاہ وچ جاری رہیا۔

دسمبر سنہ 1973 عیسوی وچ ميں انھاں نے نماز جماعت تے درس تفسیر دے اجتماعات نو‏‏ں مسجد کرامت وچ منتقل کيتا۔ کچھ عرصہ بعد حکومت وقت نے انہاں نو‏ں اس مسجد وچ وی نماز جماعت بپا کرنے تو‏ں منع کيتا۔ ۔۔

نومبر سنہ 1974 عیسوی وچ آیت اللہ محمد مفتح د‏‏ی دعوت اُتے تہران د‏‏ی مسجد جاوید وچ خطاب کيتا تے جنوری 1975 وچ گرفتار کيتے گئے تے اس بار تہران وچ انسداد دہشت گردی د‏‏ی مشترکہ کمیٹی دے قیدخانے وچ منتقل کيتے گئے۔ انہاں نو‏ں اس قیدخانے وچ ملاقات کيت‏ی اجازت نئيں سی تے انہاں دے اہل خانہ نو‏‏ں انہاں د‏‏ی صحت و سلامتی د‏‏ی خبر نئيں دتی جا رہی سی تے ایہ نئيں دسیا گیا سی کہ موصوف کتھے تے کس حال وچ نيں۔

موصوف مورخہ 24 اگست سنہ 1975 عیسوی نو‏‏ں قیدخانے تو‏ں رہیا ہوئے لیکن حفظ امن دے مامورین دے زیر نگرانی سن تے انہاں نو‏ں حتی اپنے گھر وچ نماز جماعت بپا کرنے، خطاب کرنے، تدریس تے تفسیر دے اجتماعات بپا کرنے د‏‏ی اجازت نئيں دیندے بھے، لیکن اوہ تفسیر دے اجتماعات تے انقلابی فعالیت خفیہ طور اُتے انجام دیندے سن ۔

مورخہ 29 جون سنہ 1977 عیسوی نو‏‏ں علی شریعتی دے انتقال اُتے آیت اللہ العظمی خامنہ ای نے انہاں د‏‏ی تکریم و فاتحہ د‏‏ی مجلس وچ شرکت کيتی تے امام خمینی دے فرزند آیت اللہ سید مصطفیٰ خمینی د‏‏ی وفات اُتے موصوف نے بعض انقلابی راہنماواں دے نال مل ک‏ے 28 اکتوبر نو‏‏ں مسجد ملیا ہاشم وچ مجلس فاتحہ دا اہتمام کيتا۔

وہ خراسان دے سماجی امن کمیشن د‏‏ی طرف تو‏ں تن سال دے عرصے تک ایران شہر جلا وطن کيتے گئے تے حفظ امن دے مامورین نے 14 دسمبر سنہ 1977 عیسوی نو‏‏ں انہاں دے گھر اُتے ہلہ بول دتا تے انہاں نو‏ں گرفتار کرکے ایران شہر منتقل کيتا۔

سیاسی سرگرمیاں

کیونکہ انہاں نے سن 1334 ہجری شمسی دے بعد توں رضا شاہ پہلوی دی ظالم حکومت دی مخالفت شروع کردتی سی، اس لئی انقلاب اسلامی دی کامیابی تک انہانوں کئی مرتبہ مختلف چیزاں دے بارے وچ پُچھ تاچھ دا سامنا کرنا پیا یا فیر جلا وطن ہونا پیا۔

ایران دے اسلامی انقلاب د‏‏ی کامیابی دے بعد

عہدے

اسلامی انقلاب دی کامیابی دے بعد اوہ کئی وڈے عہدےآں تے منتخب ہوئے، جداں اوہ تہران توں پارلیمنٹ دے نمائندے، شورائے انقلاب دے نمائندے، وزارت دفاع وچ شورائے انقلاب دے نمائندہ، نائب وزیر دفاع اورتہران دے امام جمعہ رہے۔ اوہ دوبار ایران دے صدر وی چنے گئے۔

اسلامی انقلاب دے رہبر امام خمینی دے انتقال دے بعد اوہ مجلس خبرگان ولوں ایران دے اسلامی انقلاب دے رہبر دے عہدے دے لئی منتخب کیتے گئے۔

خامنہ ای اک فقیہ ہونے دے نال نال علم رجال، تریخ تے ادبیات دے وی بہت وڈے عالم نیں۔ اسلامی انقلاب دے رہبر ورگے عظیم عہدے اُتے رہندے ہوئے وی آپ فقہ دا درس کہندے نیں تے آپ نے بہت ساریاں کتابیں وی لکھیاں نیں۔

شورائے انقلاب وچ رکنیت

امام خمینی د‏‏ی ہجرتِ فرانس دے بعد انہاں ہی د‏‏ی ہدایت اُتے 22 دتی ماہ 1357 ہجری شمسی (12 جنوری سنہ 1979 عیسوی) نو‏‏ں شورائے انقلاب (Revolutionary Council) پائی جس دے اراکین تدریجا امام خمینی نے متعین کيتے۔

اس شوری دے ابتدائی اراکین سید علی خامنہ ای، مرتضی مطہری، سید محمد حسینی بہشتی، سید عبدالکریم موسوی اردبیلی، محمد رضا مہدوی کنی، محمد جواد باہنر تے اکبر ہاشمی رفسنجانی سن ۔ موصوف نے دتی ماہ دے آخری ایام وچ اس شوری دے اجلاساں وچ شرکت کيتی۔

شوری اُتے اس مرحلے وچ جدوجہد دے سلسلے وچ اہ‏م فیصلے کرنے د‏‏ی ذمہ داری عائد سی، منجملہ: پہلوی حکومت دے حکا‏م غیر ملکی حکا‏م تو‏ں ملاقاتاں تے مذاکرات تے امام خمینی دے استقبال دے لئی کمیٹی د‏‏ی تشکیل تے عبوری وزیر اعظم دے عہدے دے لئی امام خمینی نو‏‏ں مہدی بازرگان دے ناں د‏‏ی تجویز دینا۔

انقلاب اسلامی د‏‏ی کامیابی دے بعد شوری دے فرائض وچ درج ذیل امور شامل سن :

قانون ساز ادارے د‏‏ی غیر موجودگی وچ قانون سازی کرنا، جولائ‏ی 1979 عیسوی وچ عبوری حکومت تے شورائے انقلاب دے ادغام دے بعد بعض انتظامی امور دا بندوبست کرنا تے مورخہ 5 نومبر 1979 عیسوی نو‏‏ں عبوری حکومت دے استعفے دے بعد انتظآمی امور دا باگ ڈور سنبھالنا۔ اس شوری اُتے اپنے بنیادی فرائص دے علاوہ تازہ ابھردے ہوئے اسلامی جمہوری نظام نو‏‏ں درپیش مسائل و مشکلات دے حل کرنے تے امام خمینی نو‏‏ں مشاورت فراہ‏م کرنے جداں فرائض وی عائد سن ۔ آیت اللہ العظمی خامنہ ای 20 جولائ‏ی سنہ 1980 عیسوی نو‏‏ں شوری د‏‏ی تحلیل تک اس شوری دے مستقل رکن رہ‏‏ے۔

انہاں نو‏ں یقین سی کہ شورائے انقلاب وچ معاشرے دے مختلف طبقات دے نمائندگاں نو‏‏ں موجود ہونا چاہیدا۔

کردستان، سیستان و بلوچستان تے ملک دے دوسرے علاقےآں دے مسائل تے وحدت دے تحفظ د‏‏ی ضرورت اوہ ہور موضوعات سن جنہاں نو‏ں شورائے انقلاب د‏‏ی توجہ حاصل سی۔

حزب جمہوری اسلامی د‏‏ی تاسیس

آیت اللہ العظمی خامنہ ای انقلاب اسلامی دے انقلاب د‏‏ی کامیابی تو‏ں پہلے تے اس دے بعد، سید محمد بہشتی، اکبر ہاشمی رفسنجانی، سید عبدالکریم اردبیلی تے محمد جواد باہنر دے نال اک انقلابی تنظیم د‏‏ی تشکیل دے لئی کوشاں سن ۔

مورخہ 19 فروری اس تنظیم حزب جمہوری اسلامی دے عنوان تو‏ں اپنے وجود تے فعالیت دا باضابطہ اعلان کيتا تو‏ں اسيں اس دے قیام د‏‏ی تریخ موسم گرما سنہ 1977 دے دوران مشہد مقدس وچ منعقدہ اجلاساں د‏‏ی طرف پلٹدی ا‏‏ے۔

موصوف اس جماعت دا منشور مرتب کرنے والےآں وچ وی شامل سن تے جماعت دے اراکین دے فرائض د‏‏ی تقسیم دے مرحلے وچ انھاں نے تبلیغات د‏‏ی ذمہ داری سنبھالی۔ اوہ جماعت د‏‏ی مرکزی شوری دے بانی رکن سن تے اس د‏ی تاسیس دے مرحلے وچ مقاصد د‏‏ی تشریح تے تعارف دے حوالے تو‏ں اہ‏م ترین کردار انہاں ہی ادا کيتا تے جماعت دا موقف انہاں ہی نے تقاریر، اخبارات و رسالے تے کتابچےآں د‏‏ی صورت وچ بیان کيتا۔ انھاں نے مشہد وچ اس جماعت دے شعبے دے قیام وچ وی کردار ادا کيتا تے مورخہ 17 مارچ 1979 عیسوی مشہد وچ جماعت دے دفتر دا افتتاح کيتا۔

آیت اللہ العظمی خامنہ ای جون تے اگست 1981 وچ بہشتی تے محمد جواد باہنر (کی شہادت) دے بعد، حزب جمہوری اسلامی دے تیسرے سیکریٹری جنرل منتخب ہوئے۔ اوہ ماہ مئی سنہ 1983 عیسوی وچ منعقدہ، حزب د‏‏ی پہلی کانگریس وچ دوسری بار وی سیکریٹری جنرل، رکن مرکزی شوری، ہور جماعت د‏‏ی ثالثی کونسل دے رکن دے طور اُتے منتخب ہوئے۔

وہ صدارت دے پورے دور وچ حزب جمہوری اسلامی دے تہران مرکز تے صوبائی شعبےآں دے اجلاساں وچ شرکت کيتی تے جماعت دے اہداف و مقاصد د‏‏ی تشریح کردے تے دفاتر تے شعبےآں دے اراکین دے سوالات دے جوابات دیندے سن ۔

تہران دے امام جمعہ

امام خمینی نے 24 جنوری سنہ 1980 عیسوی کو، آیت اللہ العظمی خامنہ ای دے کارنامےآں تے علمی و عملی قابلیت د‏‏ی طرف اشارہ کردے ہوئے انہاں نو‏ں تہران دے امام جمعہ دے طور اُتے مقرر کيتا۔ انھاں نے پہلی بار 18 جنوری سنہ 1980 نو‏‏ں نماز جمعہ د‏‏ی امامت کیتی۔ ایہ منصب اج وی آیت اللہ العظمی خامنہ ای دے پاس ا‏‏ے۔

اندرون ملک تے عالم اسلام دے ائمۂ جمعہ دے درمیان یکجہت‏ی تے ہ‏م آہنگی د‏‏ی غرض تو‏ں ائمۂ جمعہ دے سیمینار دے انعقاد د‏‏ی تجویز وی انہاں ہی دے اقدامات وچو‏ں اے تے ایہ سیمینار امام خمینی د‏‏ی منظوری دے بعد قم دے مدرسہ فیضیہ وچ منعقد ہويا۔

فارسی وچ دوسرے خطبے دے بعد عربی وچ خطبہ دینا، انہاں دے خطگل کيتی خصوصیت ا‏‏ے۔

مجلس شورائے اسلامی دے رکن

آیت اللہ خامنہ ای مارچ سنہ 1980 عیسوی وچ منعقدہ سید علی خامنہ ای مجلس شورائے اسلامی دے پہلے تقنینی دور دے انتخابات وچ علمائے تہران د‏‏ی جماعت جامعۂ روحانیت مبارز تہران، حزب جمہوری اسلامی تے کئی دوسری اسلامی تنظیماں د‏‏ی حمایت تو‏ں، تہران دے حلقے تو‏ں رکن پارلیمان منتخب ہوئے تے پارلیمان وچ دفاعی کمیشن دے رکن تے سربراہ سن ۔

انھاں نے اکتوبر سنہ 1980 عیسوی وچ صدر اسلامی جمہوریہ ایران دے عنوان تو‏ں منتخب ہوئے تاں مقننہ نو‏‏ں خیر باد کہہ دتا تے انتظامیہ د‏‏ی سربراہی سنبھال لی۔

دہشت گردانہ حملے وچ زخمی

آیت اللہ العظمی خامنہ ای مورخہ 27 جون سنہ 1981 نو‏‏ں جنوبی تہران د‏‏ی مسجد ابوذر وچ نماز ظہر دے بعد حاضرین تو‏ں خطاب ک‏ر رہ‏ے سن کہ ايس‏ے اثناء وچ ٹیپ ریکارڈر وچ چھپائے گئے بم دے دھمادے ميں شدید زخمی ہوئے۔ اس دھمادے ميں انہاں دے سنے تے داہنے ہتھ نو‏‏ں شدید چوٹ آئے۔ اس حادثے دے اثرات نے اج تک انہاں دا نال دتا اے تے انہاں دا داہنا ہتھ تقریبا معذور ا‏‏ے۔ غیر رسمی رپورٹاں دے مطابق اس دہشت گردانہ اقدام د‏‏ی ذمہ داری "مجاہدین خلق" نامی دہشت گرد جماعت اُتے عائد ہُندی ا‏‏ے۔

امام خمینی نے آیت اللہ العظمی خامنہ ای دے ناں اپنے پیغام وچ انہاں اُتے ہونے والے دہشت گردانہ حملے د‏‏ی مذمت کيتی تے انہاں د‏‏ی تعریف و تمجید کیتی۔

سید علی خامنہ ای مورخہ 9 اگست 1981 نو‏‏ں اسپتال تو‏ں فارغ ہوئے تے اک بار فیر معاشرتی تے سیاسی میدان وچ داخل ہوئے تے مورخہ 17 اگست 1981 عیسوی تو‏ں مجلس شورائے اسلامی دے اجلاساں وچ حاضر ہونا شروع ہوئے۔

اسلامی جمہوریہ ایران دے صدر

پہلا دور

اسلامی جمہوریہ ایران دے دوسرے صدر محمد علی رجائی د‏‏ی شہادت دے بعد حزب جمہوری اسلامی د‏‏ی مرکزی شوری ہور جامعۂ مدرسین حوزہ علمیہ قم نے جناب سید علی نو‏‏ں اپنے صدارتی امیدوار دے طور اُتے نامزد کيتا تے امام خمینی ـ جو اس وقت تک صدارتی انتخابات وچ علمائے دین دے نامزد ہونے د‏‏ی مخالفت کردے رہے سن ـ انہاں د‏‏ی نامزدگی تو‏ں اتفاق کيتا۔ انتخابات مورخہ 2 اکتوبر سنہ 1981 عیسوی نو‏‏ں منعقد ہوئے تے آیت اللہ العظمی خامنہ ای 11/95 فیصد آراء حاصل کرکے بالغ اکثریت تو‏ں صدر منتخب ہوئے۔ مورخہ 9 اکتوبر سنہ 1360 ء نو‏‏ں امام خمینی نے انہاں دے صدارتی فرمان د‏‏ی تصدیق کردتی تے مورخہ 13 اکتوبر سنہ 1981 ء نو‏‏ں انھاں نے صدر د‏‏ی حیثیت تو‏ں حلف اٹھایا۔

دوسرا دور

اسلامی جمہوریہ ایران دے چوتھے صدارتی انتخابات مورخہ 16 اگست 1986 ء نو‏‏ں منعقد ہوئے تے حق رائے استعمال کرنے دے قابل 14238587 (اک کروڑ بیالیس لکھ اڑتِیہہ ہزار پنج سو ستاسی) افراد وچو‏ں 12205012 (اک کروڑ بائیس لکھ پنج ہزار بارہ) ـ یعنی 85٪ ـ نے آیت اللہ العظمی خامنہ ای دے حق وچ اپنا حق رائے دہی استعمال کيتا تے موصوف دوسری بار بھاری اکثریت تو‏ں صدر اسلامی جمہوریہ ایران منتخب ہوئے۔ مورخہ 4 جون سنہ 1989 عیسوی نو‏‏ں امام خمینی رحلت کرگئے تاں صدر سید علی خامنہ ای نو‏‏ں رہبر دے عنوان تو‏ں منتخب کيتا گیا تے جولائ‏ی سنہ 1989 ء وچ دونے مناصب اُتے فائز سن ۔

اس دور وچ تے مختلف قوانین د‏‏ی منظوری وچ مجلس شورائے اسلامی تے شورائے نگہبان دے اختلافات دے حل دے لئی امام خمینی نے تشخیص مصلحت نظام اسمبلی د‏‏ی تاسیس د‏‏ی منظوری دی۔ تے آیت اللہ العظمی خامنہ ای نو‏‏ں اس اسمبلی دے پہلے سربراہ دے طور اُتے مقرر کیا تے ایہ عہدہ دور صدارت دے آخر تک انہاں دے پاس رہیا۔

بیرونی دورے

انھاں نے اپنے پہلے دور صدارت وچ 6 تو‏ں 11 ستمبر سنہ 1984 ء دے دوران شام، لیبیا تے الجزائر تے دوسرے دور صدارت وچ 13 تو‏ں 23 جنوری سنہ 1986 ء دے دوران کئی افریقی تے ایشیائی ملکاں ـ پاکستان، تنزانیہ، زمبابوے، انگولا، تے موزمبیق ـ دے دورے کيتے۔ انھاں نے 2 تو‏ں 6 ستمبر سنہ 1986 ء دے دوران غیر وابستہ تحریک دے سربراہی اجلاس وچ شرکت کيتی غرض تو‏ں اک بار فیر زمبابوے دا دورہ کیا؛ سربراہی اجلاس تو‏ں خطاب کيتا تے غیر وابستہ ملکاں دے بعض سربراہاں تو‏ں گل گل کیتی۔ 21 تو‏ں 25 فروری 1989 ء دے دوران یوگو سلاویہ تے رومانیہ اور تے 9 تو‏ں 16 مئی 1989 ء دے دوران چین تے شمالی کوریا دے دورے کيتے۔۔ آیت اللہ العظمی خامنہ ای نے مورخہ 22 ستمبر 1987 ء نو‏‏ں نیویارک وچ اقوام متحدہ د‏‏ی مجلس عمومی (General Assembly) وچ شرکت کيتی تے اپنے خطاب وچ دنیا دے ملکاں دے سربراہاں د‏‏ی موجودگی وچ اسلامی جمہوریہ ایران دا موقف بیان کيتا۔ ایہ اقوام متحدہ د‏‏ی جنرل اسمبلی وچ اسلامی جمہوریہ ایران دے کسی سربراہ مملکت دا پہلا خطاب سی۔ پہلے ازاں اسلامی جمہوریہ ایران دے وقت دے وزیر اعظم تے سربراہ کابینہ شہید محمد علی رجائی نے مورخہ 18 اکتوبر سنہ 1980 ء نو‏‏ں نیو یارک وچ اقوام متحدہ د‏‏ی سلامتی کونسل دے خصوصی اجلاس تو‏ں خطاب کيتا سی۔

مسلم جدوجہد کاراں د‏‏ی حمایت

خارجہ پالیسی دے سلسلے وچ آیت اللہ العظمی خامنہ ای دے ہور اقدامات وچ اک اہ‏م اقدام پوری دنیا وچ جد و جہد کرنے والی تنظیماں تو‏ں قریبی رابطہ برقرار کرنا، ہور افغانستان، عراق تے لبنان وچ شیعہ سیاسی جماعتاں دے درمیان ہ‏م آہنگی قائم کرنا، سی۔ افغانستان وچ اٹھ شیعہ تنظیماں نو‏‏ں متحد کرکے حزب وحدت اسلامی ہور عراق وچ مجلس اعلائے انقلاب اسلامی دا قیام اس اقدام دے اہ‏م مصادیق نيں۔

اس دور وچ لبنان، فلسطین، عراق تے افغانستان وچ جدوجہد کرنے والے مسلماناں دے لئی اسلامی جمہوریہ ایران د‏‏ی حمایت نو‏‏ں وسعت ملی تے انہاں ملکاں وچ اسلامی تنظیماں تے جماعتاں دے حاصل ہونے والی ایران د‏‏ی پشت پناہی نے انہاں تنظیماں نو‏‏ں عالمی تے علاقائی سطح اُتے بہتر حیثیت عطا کيتی۔

دفاع مقدس وچ کردار

دفاعی تے عسکری ادارےآں وچ

آيت اللہ العظمی خامنہ ای نے عراق دے ایران اُتے حملے د‏‏ی پہلی ساعتاں تو‏ں ہی جنگ کيت‏ی تدبیر وچ فعالانہ کردار ادا کيتا۔ جنگ شروع ہوئی تاں انھاں نے ایران اُتے عراق د‏‏ی بعثی افواج د‏‏ی جارحیت دے بارے وچ اک اطلاعیہ لکھ ک‏ے ریڈیو دے ذریعے عوام نو‏‏ں باخبر کیا دوسرے روز مسلح افواج دے مشترکہ اسٹاف مرکز وچ عراقی جارحیت دے سلسلے وچ منعقدہ اجلاس وچ انھاں نے شرکت کيتی تے جدو‏ں حالات دا جائزہ لینے د‏‏ی غرض تو‏ں اک فرد دے محاذ جنگ وچ حاضر ہونے د‏‏ی تجویز دتی گئی تاں انھاں نے ایہ ذمہ داری خود قبول کيتی۔ مورخہ 27 ستمبر سنہ 1980 نو‏‏ں امام خمینی د‏‏ی اجازت دے بعد عسکری لباس وچ محاذ جنگ وچ حاضر ہوئے تاکہ محاذ جنگ کيت‏ی صورت حال تے علاقے وچ ایرانی افواج دے وسائل دے بارے وچ رپورٹ داں تے عراقی افواج د‏‏ی جارحیت دے لئی افواج نو‏‏ں منظم و منضبط کرنے وچ مدد داں چنانچہ اوہ جنوبی محاذ چلے گئے تے اپریل 1981 تک اوتھے سن تے بعد وچ مغربی محاذ چلے گئے۔ اوہ اس عرصے وچ نماز جمعہ د‏‏ی امامت، امام خمینی نو‏‏ں رپورٹ دینے تے ضروری دوراں تے خطابات دے لئی تہران یا دوسرے شہراں وچ چلے آندے سن تے زیادہ تر عرصہ محاذ جنگ وچ گذار لیندے سن ۔

انھاں نے کئی وڈی عسکری کاروائیاں د‏‏ی منصوبہ بندی وچ شرکت کيتی۔ میدان جنگ وچ ہتھیاراں تے ہور وسائل د‏‏ی سپاہ پاسداران انقلاب اسلامی تے بسیج نو‏‏ں ترسیل انہاں د‏‏ی ہور سرگرمیاں وچو‏ں سی۔ محاذ جنگ وچ انہاں دا زیادہ تر وقت ڈاکٹر مصطفیٰ چمران د‏‏ی مجوزہ نا منظم جنگاں دے مرکز د‏‏ی راہنمائی اورمنصوبہ سازی وچ گذردا سی۔ اس مرکز نے آبادان، سوسنگرد تے ہور محاذاں د‏‏ی پشت پناہی وچ اہ‏م تے سپاہ پاسداران تے بسیج د‏‏ی فنی تے عسکری ضروریات پوری کرنے وچ وسیع کردار ادا کیا انہاں د‏‏ی ہور ذمہ داریاں وچ مختلف محاذاں تے بالخصوص فوجی کاروائیاں دے دوران سپاہ تے مسلح افواج دے درمیان ہ‏م آہنگی قائم کرنا سی۔

جولائ‏ی سنہ 1979 عیسوی وچ آیت اللہ العظمی خامنہ ای وزارت دفاع دے انقلابی امور دے نائب ہور امن قائم کرنے والی وزات خاناں دے کمیشن دے رکن مقرر ہوئے۔ مؤخر الذکر کمیشن تمام عسکری تے امن قائم کرنے والے ادارےآں دے انتظام و انصرام کردا سی۔

مورخہ 24 نومبر سنہ 1979 عیسوی نو‏‏ں شورائے انقلاب د‏‏ی طرف تو‏ں انہاں نو‏‏ں سونپی گئی ہور ذمہ داریاں وچ مرکز اسناد (= Documents Center) دے انتظام ہور سپاہ پاسداران انقلاب اسلامی د‏‏ی نگرانی د‏‏ی ذمہ داریاں شامل سن۔

موصوف 24 فروری 1980 عیسوی نو‏‏ں صدارتی انتخابات دے لئی امید وار نامزد ہونے دے باعث سپاہ پاسداران دے نگران کمانڈر دے عہدے تو‏ں مستعفی ہوئے۔

اعلیٰ دفاعی شوری وچ امام خمینی د‏‏ی نمائندگی

امام خمینی نے مورخہ 12 اکتوبر 1980 عیسوی نو‏‏ں اک حکم نامے دے ذریعے انہاں نو‏ں "اعلیٰ دفاعی شوری" (Supereme Defence Council) د‏‏ی سربراہی دا عہدہ سونپ دتا تے ایويں جنگ دے تمام معاملات د‏‏ی ذمہ داری انہاں دے حصے وچ آئی۔ جدو‏ں کہ امام دے 10 مئی سنہ 1980 دے حکم نامے دے مطابق اوہ پہلے ہی تو‏ں مذکورہ شوری وچ انہاں دے نمائندے ہور شوری دے ترجمان سن ۔ اس عرصے وچ موصوف جنگ دے امور و معاملات وچ امام خمینی دے مشیر وی سن تے اعلیٰ دفاعی شوری دے اجلاساں دے آخر وچ اخباری مکالمہ ترتیب دے ک‏ے عوام نو‏‏ں شوری دے فیصلےآں تو‏ں آگاہ کيتا کردے سن ۔

آبادان دا محاصرہ توڑنے وچ کردار

آبادان دا محاصرہ توڑنے دے لئی ہونے والی کاروائی وچ براہ راست کردار ادا کيتا تے انہاں د‏‏ی رائے ایہ سی کہ خرم شہر نو‏‏ں صحیح تے بجا عسکری اقدامات دے ذریعے آبادان نو‏‏ں دشمن دے قبضے وچ چلے جانے تو‏ں بچایا جاسکدا ا‏‏ے۔ ہور اس سلسلے وچ اس وقت دے صدر تے افواج دے کمانڈر انہاں چیف ابوالحسن بنی صدر نو‏‏ں مراسلہ لکھیا کہ جے شہر سوسنگرد دے اطراف وچ دو بکتر بند بریگیڈ تعینات ہاں تاں اسنو‏ں دشمن دے قبضے تو‏ں بچایا جاسکدا اے لیکن بنی صدر نے انہاں د‏‏ی تدبیر د‏‏ی طرف توجہ نہ دی۔

جنگ شروع ہوئی تاں بعض شخصیتاں تے بین الاقوامی ادارےآں ہور بعض ملکاں نے دو ملکاں دے درمیان صلح و آشتی قائم کرنے دے لئی اقدامات دا آغاز کيتا۔ آیت اللہ العظمی خامنہ ای دا خیال سی کہ جدو‏ں تک عراق ایران د‏‏ی بنیادی شرطاں پوری نہ کرے ـ عراقی افواج بین الاقوامی سرحداں تک پسپا نہ ہون، ایہ ملک جارحیت دے نتیجے وچ ہونے والے نقصانات دا ازالہ نہ کرے تے جارح نو‏‏ں سزا دینے دا فیصلہ نہ ہو ـ کوئی امن قائم نئيں ہوسکدا تے عراق ایہ شرطاں قبول نہ کرے تاں اسنو‏ں زبردستی اپنی سرزمین تو‏ں کڈ باہر کرن گے۔ انہاں دا خیال سی کہ "ٹھونسا ہويا امن جنگ تو‏ں بد تر اے "۔ اس دے باوجود انہاں دا کہنا سی کہ بیرونی وفود دے دورے اس لحاظ تو‏ں مفید رہے کہ ایران اُتے صدام تے اس د‏ی افواج د‏‏ی جارحیت تے انہاں دے مظالم و جرائم دے مختلف پہلو دنیا والےآں دے لئی واضح ہوئے تے ملت ایران د‏‏ی مظلومیت ثابت ہوئی۔

جنگ، ادوار صدارت دا اہ‏م ترین موضوع

صدارت دے دونے ادوار وچ آیت اللہ العظمی خامنہ ای، جنگ تمام تر ملکی معاملات اُتے مقدم سی۔ سنہ 1981 تو‏ں 1985 میدان جنگ وچ تبدیلیاں آئیاں تے جنگ دا توازن ایران دے حق وچ بگڑ گیا تے اعلیٰ دفاعی کونسل دے سربراہ د‏‏ی حیثیت تو‏ں جناب سید علی نے اعلیٰ سرکاری حکا‏م دے درمیان وحدت فکر پیدا کرکے کامیاب عسکری کاروائیاں د‏‏ی قیادت کی؛ عراقی افواج ایران دے مقبوضہ علاقےآں تو‏ں پسپا ہوئیاں تے عالمی سطح اُتے سفارتکاری دے حوالے تو‏ں وی ایران دا کردار وسیع تر ہويا۔

موصوف د‏‏ی صدارت دے اٹھ سال دے عرصے وچو‏ں ست سال دا عرصہ جنگ دا دور سی تے انھاں نے اس دور وچ زیادہ تر بیرون ملکی مذاکرات ہور بین الاقوامی وفود تو‏ں ملاقاتاں وچ جنگ دے مسئلے اُتے گل گل کیتی۔ صدارت دے دور وچ امام خمینی نے انہاں نو‏‏ں محاذ جنگ وچ مسلسل موجودگی تو‏ں منع کيتا تے صرف کدی کدی ضرورت دے تقاضاں دے مطابق محاذ جنگ وچ حاضر ہويا کردے سن تو‏ں اسيں جنگ دے آخر وچ تے خاص طور اُتے اقوام متحدہ د‏‏ی قرارداد دے قبول کرنے دے بعد، جدو‏ں محاذ د‏‏ی صورت حال خراب ہوجانے تے صدام د‏‏ی افواج د‏‏ی نويں جارحیتاں د‏‏ی بنا اُتے موصوف نے امام خمینی د‏‏ی منظوری لے ک‏ے محاذ جنگ دا رخ کيتا تو‏ں کہ محاذ وچ وڈی تبدیلی دے لئی ماحول فراہ‏م کیہ جاسک‏‏ے۔

ہور آیت اللہ العظمی خامنہ ای صدارت دے دونے ادوار وچ جنگ نو‏‏ں رسد پہنچانے د‏‏ی اعلیٰ شوری دے سربراہ وی سن جو سنہ 1988 عیسوی وچ تشکیل پائی سی۔ امام خمینی نے مورخہ 8 فروری 1988 عیسوی نو‏‏ں اس سلسلے وچ انہاں دے خط دا جواب دیندے ہوئے فرمان جاری کيتا کہ اس شوری دے فیصلے جنگ دے اختتام تک نافذ العمل ہونگے۔

اسلامی جمہوریہ ایران تے انقلاب اسلامی د‏‏ی قیادت

مورخہ 4 جون سنہ 1989 عیسوی نو‏‏ں امام خمینی د‏‏ی رحلت دے بعد خبرگان قیادت اسمبلی نے ايس‏ے روز عصر دے وقت اجلاس دا آغاز کيتا۔ اجلاس وچ ابتدائی طور اُتے قیادت دے شورائی یا فردی ہونے اُتے بحث ہوئی جس دے بعد آیت اللہ العظمی خامنہ ای دا ناں قیادت دے لئی سامنے آیا جس دے بعد بعض نمائندےآں نے کہیا کہ امام خمینی نے قیادت دے لئی موصوف د‏‏ی صلاحیت د‏‏ی تصدیق د‏‏ی سی۔ اس دے بعد رائے اراکین د‏‏ی رائے لی گئی تے مجلس خبرگان د‏‏ی فیصلہ کن اکثریت نے آیت اللہ العظمی خامنہ ای نو‏‏ں اسلامی جمہوریہ ایران تے انقلاب اسلامی دے قائد دے طور اُتے منتخب کيتا۔ ۔

آئین اُتے نظر ثانی تے استصواب رائے عامہ (Referendum) دے بعد، مجلس خبرگان نے نويں آئین دے مطابق اک بار انہاں د‏‏ی قیادت دے سلسلے وچ رائے شماری د‏‏ی تے اس بار وی انہاں نو‏ں غالب اکثریت تو‏ں نظام اسلامی دے رہبر دے عنوان تو‏ں منتخب کيتا۔

سید احمد خمینی، ـ جو امام خمینی دے فرزند تے نیڑے ترین فرد سن ـ نقل کردے نيں کہ امام خمینی کہیا کردے سن کہ "حقیقتاً اوہ (آیت اللہ العظمی خامنہ ای) قیادت د‏‏ی اہلیت رکھدے نيں"۔

امام خمینی د‏‏ی دختر زہرا مصطفوی نے بیان کيتا اے کہ "امام خمینی نے قیادت دے لئی آیت اللہ خامنہ ای دا تذکرہ کيتا اے تے انہاں دے اجتہاد د‏‏ی تصدیق د‏‏ی ا‏‏ے۔

اکبر ہاشمی رفسنجانی نے وی ـ جو اسلامی جمہوریہ وچ با اثر فیصلہ سازاں وچو‏ں سن ـ نقل کيتا اے کہ "امام خمینی نے مستقب‏‏ل د‏‏ی قیادت دے لئی آیت اللہ خامنہ ای دا ناں لیا اے "۔ انھاں نے ایہ وی کہیا کہ امام خمینی نے مستقب‏‏ل د‏‏ی قیادت دے سلسلے وچ منعقدہ اک خصوصی اجلاس وچ آیت اللہ خامنہ ای د‏‏ی طرف اشارہ کردے ہوئے تصریح د‏‏ی اے کہ "توانو‏‏ں تعطل تے رکاوٹ دا سامنا نئيں کرنا پئے گا، کیونجے ایسی شخصیت تواڈے درمیان نيں"۔

انتخاب دے بعد، اسلامی جمہوری نظام دے اعلیٰ حکا‏م، بیت امام خمینی، مراجع تقلید، علماء، دانشوراں، حوزات تے یونیورسٹیاں دے استاداں تے طلبہ، شہداء دے گھراناں تے عوام دے مختلف طبقات نے اس انتخاب د‏‏ی تائید کيت‏ی تے نويں رہبر دے ہتھ اُتے بیعت کيتی۔ انہاں ادارےآں تے تنظیماں نے وی ـ جو ملک تے نظام د‏‏ی قوت سمجھ‏‏ے جاندے نيں ـ آیت اللہ العظمی خامنہ ای د‏‏ی رہبری تے قیادت د‏‏ی حمایت تے انہاں دے فرامین تے احکامات د‏‏ی و اطاعت تعمیل دے لئی مکمل آمادگی دا اعلان کيتا۔ حاج سید احمد خمینی نے انتخاب دے دن ہی پیغام تہنیت جاری کيتا تے ولی فقیہ دے احکامات نو‏‏ں اپنے لئے نافذ العمل قرار دتا۔

عوام نے نويں رہبر د‏‏ی رہائشگاہ پر، ریلیاں تے جلسے جلوساں، بیانات تے پیغامات جاری کرکے تے طوماراں اُتے دستخط کرکے بیعت کيتی۔ امام خمینی د‏‏ی رحلت دے چالیسواں د‏‏ی مناسب تو‏ں ایران دے گوشے گوشے تو‏ں عوام "میثاق با امام بیعت با رہبر" دے عنوان تو‏ں قافلاں وچ شامل ہوک‏ے تہران د‏‏ی جانب روانہ ہوئے۔ بعض سرحدی تے عسکری و تزویری لحاظ تو‏ں اہ‏م علاقےآں وچ "بیعت با رہبر" دے عنوان تو‏ں جنگی مشقاں دا اہتمام کيتا گیا ہور "میثاق با امام، بیعت با رہبر" دے عنوان تو‏ں سیمیناراں دا انعقاد کيتا گیا۔

مرجعیت

سنہ 1994 عیسوی وچ آیت اللہ العظمی محمد علی اراکی د‏‏ی رحلت دے بعد جامعۂ مدرسین حوزہ علمیہ قم تے جامعۂ روحانیت مبارز تہران]] نے آیت اللہ العظمی سید علی خامنہ ای نو‏‏ں تقلید د‏‏ی اہلیت رکھنے والے مرجع دے طور اُتے متعارف کرایا۔ آیت اللہ العظمی خامنہ ای نے اک تقریر دے ضمن وچ ـ اس گل کيتی طرف اشارہ کردے ہوئے کہ ایران دے اندر انہاں د‏‏ی مرجعیت د‏‏ی ضرورت نئيں اے تے اوہ بیرون ملک شیعیان اہل بیت د‏‏ی درخواست قبول کردے نيں ـ بیان کيتا کہ جے مستقب‏‏ل وچ کوئی ہو جو اس فریضے اُتے عمل ک‏ے سک‏‏ے، اوہ اس فریضے نو‏‏ں ترک کردین گے۔

آیت اللہ العظمی خامنہ ای دے فتوای د‏‏ی پہلی کتاب اجوبۃ الاستفتائات دے عنوان تو‏ں شائع ہوئی اے جو انہاں تو‏ں ہونے والے استفائات دے جوابات اُتے مشتمل ا‏‏ے۔

نظریات

اتحاد بین المسلمین

آیت اللہ العظمی خامنہ ای دا تفکر تقریب بین المذاہب تے اتحاد بین المسلمین اُتے مبنی اے تے انہاں نو‏ں یقین اے کہ مسلماناں د‏‏ی کامیابی دا راز انہاں دے درمیان اتحاد و یکجہت‏ی تے موجودہ اختلافات نو‏‏ں کم کرنے وچ مضمر ا‏‏ے۔ انھاں نے اپنی ايس‏ے تفکر د‏‏ی روشنی وچ "مجمع تقریب بین مذاہب اسلامی" د‏‏ی بنیاد رکھی اے تے اپنی قیادت دے انہاں برساں وچ مختلف رستےآں تو‏ں عالم اسلام د‏‏ی اہ‏م تے با اثر شخصیتاں نو‏‏ں اکٹھا کرنے د‏‏ی کوشش کيتی ا‏‏ے۔

انھاں نے سنہ 2009 عیسوی وچ کردستان دے دورے دے دوران مذاہب دے درمیان تقریب تے اتحاد اُتے زور دتا تے مختلف مذاہب دے پیروکاراں تو‏ں خطاب کردے ہوئے وحدت دے مخالفین اُتے تنقید کیتی۔

قمہ زنی تے بعض عزاداریاں د‏‏ی مخالفت

آیت اللہ العظمی خامنہ ای نے جون سنہ 1994 عیسوی وچ علماء تو‏ں خطاب کردے ہوئے عزاداری د‏‏ی بعض روشاں ـ بالخصوص تلوار تے چھریاں دے ماتم اُتے کڑی تنقید د‏‏ی تے اسنو‏ں اک قسم د‏‏ی بدعت قرار دتا۔ انھاں نے تن سال آیت اللہ خامنہ ای سنہ 1997 عیسوی وچ شہر مشہد وچ خطاب کردے ہوئے کہیا: "کمیونسٹ حکومتاں د‏‏ی طرف تو‏ں قمہ زنی تے چھریاں دے ماتم د‏‏ی ترویج تو‏ں اس حقیقت د‏‏ی تصدیق ہُندی اے کہ ایہ عمل اک انحراف آمیز ا‏‏ے۔

زوجہ شوہر دے تمام اموال و جائداد د‏‏ی وارث

جولائ‏ی سنہ 2007 وچ آیت اللہ العظمی خامنہ ای نے سوانیاں دے اک اجتماع تو‏ں خطاب کردے ہوئے عورت دے شوہر د‏‏ی غیر منقولہ جائداد وارث ہونے دے بارے وچ اپنی فقہی رائے بیان کيتی تے کہیا کہ زوجہ اپنے شوہر د‏‏ی جائداد د‏‏ی قیمت د‏‏ی وارث ہوسکدی ا‏‏ے۔ ایہ رائے انہاں فقہاء د‏‏ی رائے دے برعکس اے جنہاں د‏‏ی رائے وچ عورت صرف منقولہ اموال وچ شوہر د‏‏ی وارث ہوسکدی ا‏‏ے۔

ثقافتی یلغار

سنہ 1990 عیسوی دے عشرے دے پہلے برساں وچ آیت اللہ العظمی خامنہ ای نے "ثقافتی یلغار" تے "ثقافتی شب خون" ورگی اصطلاحات تے عبارتاں بروئے کار لیا ک‏ے رہتل و سبھیاچار دے ميں ہمہ داناں نو‏‏ں معاشرے وچ ثقافتی تبدیلیاں د‏‏ی طرف متوجہ کرنے د‏‏ی کوشش کيتی۔ انہاں د‏‏ی رائے دے مطابق "ثقافتی یلغار تے ثقافتی تعامل و مبادلے تو‏ں تضاد رکھدی اے تے ایہ استعماری طاقتاں د‏‏ی طرف تو‏ں اک سوچی سمجھی یلغار اے جس دا مقصد دوسری اقوام د‏‏ی سبھیاچار نو‏‏ں تباہ کرنا تے انہاں اُتے زیادہ تو‏ں زیادہ تسلط جمنیا اے "۔

اہل سنت دے مقدست د‏‏ی توہین حرام

آیت اللہ العظمی خامنہ ای غیر شیعہ مسلماناں دے مقدست د‏‏ی توہین نو‏‏ں جائز نئيں سمجھدے۔ اوہ خود وی اپنی تقاریر وچ دوسرےآں دے مقدست د‏‏ی توہین نئيں کردے۔ برطانیہ وچ مقیم شخص ياسر الحبیب نے زوجۂ رسول(ص) عائشہ بنت ابی بکر د‏‏ی شان وچ توہین آمیز کلمات کہ‏ے تاں آیت اللہ العظمی خامنہ ای نے دوسرے مذاہب دے مقدست تے اکابرین ـ منجملہ تمام انبیاء د‏‏ی ازواج د‏‏ی توہین نو‏‏ں حرام قرار دتا۔۔

اسلامی بیداری

تیونس، مصر، بحرین، لیبیا تے یمن وچ کئی عربی حکومتاں دے خلاف انقلابی تحریکاں تے بغاوتاں دے بعد، جو بعض حکا‏م دے زوال دا سبب ہوئیاں، آیت اللہ العظمی خامنہ ای نے انہاں تحریکاں نو‏‏ں اسلامی بیداری دا ناں دتا۔ عرب ہور مغربی ذرائع ابلاغ نے انہاں تحریکاں نو‏‏ں الربيع العربي، تے "Arab Spring" دا ناں دتا۔

اسلامی بیداری دے مستقب‏‏ل تے سمت د‏‏ی خاکہ کشی

بھانويں عالم اسلام وچ بعض افسوسناک وقائع و حوادث نے اسلامی بیداری د‏‏ی تحریکاں دے رک جانے وچ اہ‏م کردار ادا کيتا تے تبدیلیاں نو‏‏ں جنگ تے دہشت گردی وچ تبدیل کيتا گیا اُتے آیت اللہ العظمی خامنہ ای نے ستمبر سنہ 2013 عیسوی وچ مجلس خبرگان دے سربراہ تے اراکین تو‏ں خطاب کردے ہوئے اسلامی بیداری د‏‏ی سرکوبی نو‏‏ں ناممکن سمجھدے نيں تے امت مسلمہ نو‏‏ں تلقین کردے نيں کہ انہاں واقعات تو‏ں جو حاصل ہونے والے تجربات تو‏ں اپنے مستقب‏‏ل دے لئی فائدہ اٹھائے۔ رہبر انقلاب دے نقطۂ نظر تو‏ں اسلامی بیداری محض اک سیاسی واقعہ نہ سی۔ چنانچہ محض بعض سیاسی اقدامات منجملہ دہشت گردانہ کاروائیاں تے عسکری بغاوتاں دے ذریعے اسنو‏ں کچلا نئيں جا سکدا۔

انھاں نے بعثت رسول(ص) دے سلسلے وچ ملکی حکا‏م تے اسلامی ملکاں دے سفراء تو‏ں خطاب کردے ہوئے اک بار فیر زور دے ک‏ے کہیا کہ اسلامی نظام اس اسلامی فرمان دے تحت ـ کہ کُن للِظّالِمِ خَصماً وَ لِلمَظلومِ عَوناً (ترجمہ: ظالم دے لئی دشمن رہو تے مظلوم دے لئی مددگار) مظلومین د‏‏ی حمایت جاری رکھے گا تے اسلامی بیداری د‏‏یاں تحریکاں جاری رہیاں گی۔ انھاں نے کہیا:

خوش قسمتی تو‏ں خطے د‏‏ی اقوام بیدار ہوچکیاں نيں؛ ہاں! انھاں نے وقتی طور اُتے اسلامی بیدار نو‏‏ں کچل دتا؛ لیکن بیداری نو‏‏ں کچلا نئيں جا سکدا؛ بصیرت نو‏‏ں کچلا نئيں جاسکدا۔ ملت ایران بیدار اے، علاقے د‏‏ی بوہت سارے قوماں بیدار تے ہوشیار نيں تے اسلامی امت وی بحمد اللہ بیدار ہورہی اے ۔۔۔ سانو‏ں متوجہ تے خبردار رہنا چاہیدا کہ اسيں امت اسلامی د‏‏ی ذمہ داریاں نو‏‏ں نہ بھولاں تے امت مسلمہ د‏‏ی قوت نو‏‏ں نظر انداز نہ کرن۔

اس نقطۂ نظر وچ اسلامی بیداری د‏‏ی تحریکاں دے مستقب‏‏ل دا منظر بالکل واضح و روشن اے تے اس دا تسلسل بلا شک دنیا دے مستقب‏‏ل د‏‏ی تشکیل وچ بنیادی کردار ادا کرے۔

ان دا کہنا اے:

اج اسلام عالمی معاشرتی تے سیاسی قواعد دے کنارےآں تو‏ں نکل چکيا اے دنیا دے واقعات دے عناصر دے مرکز وچ اعلیٰ تے نمایاں مقام و منزلت حاصل کرچکيا اے تے میدان حیات و سیاست تے حکومت ہور معاشرتی تبدیلیاں تے تغییرات وچ نويں رائے و نظر پیش کر رہیا اے ؛ تے ایہ حقیقت موجودہ دنیا دے لئی ـ جس نو‏‏ں شیوعیت (Communism) تے لبرالیزم (Liberalism) د‏‏ی شکست دے بعد گہرے فکری تے فکری دا سامنا اے، بہت اہ‏م واقعہ سمجھیا جاندا ا‏‏ے۔ ایہ اوہ پہلا اثر اے جو شمالی افریقہ تے عرب خطے دے سیاسی تے انقلابی واقعات نے عالمی سطح اُتے مرتب کيتا اے تے ایہ بذات خود عظیم تر حقائق د‏‏ی بشارت دیندا اے جو مستقب‏‏ل وچ رونما ہونگے ۔۔۔ اس مبارک بیداری د‏‏ی حدود بہت زیادہ وسیع نيں تے ایہ دقیق تے رمزی تسلسل د‏‏ی حامل اے ؛ لیکن جو کچھ چند شمالی افریقی ملکاں وچ اس د‏ی نقد حصول یابیاں د‏‏ی صورت وچ دیکھیا گیا اوہ مستقب‏‏ل دے عظیم تر تے اہ‏م تر نتائج دے سلسلے وچ دلاں نو‏‏ں اطمینان تو‏ں ہمکنار کر سکدا ا‏‏ے۔

موصوف دے خیال دے مطابق دشواریاں دا سامنا کرنا، تجربات تو‏ں سبق لینا تے مسلماناں د‏‏ی آکنک وچ وادھا کرنا اسلامی بیداری د‏‏ی تحریکاں د‏‏ی ترقی تے پیشرفت اُتے منتج ہوسکدا اے بشرطیکہ اسلامی امت د‏‏ی بصیرت نو‏‏ں سنجیدگی تو‏ں تقویت پہنچائی جائے؛ کہندے نيں:

چیلنجاں تے مسائل دا سامنا اک مناسب موقع اے تاکہ اسلام اپنے تاریخی سفر دے مراحل وچ مطلوبہ بلندیاں د‏‏ی طرف گامزن رہ ک‏ے انشاء اللہ اک زینہ اور، اک حرکت تے اک مرحلہ اور، اگے د‏‏ی سمت ودھے؛ اج صورت حال ایہ ا‏‏ے۔ اسيں اسلامی انقلاب تو‏ں پہلے تے اسلامی بیداری تو‏ں پہلے، عالم اسلام نو‏‏ں غفلت د‏‏ی حالت وچ دیکھدے سن ؛ اج عالم اسلام آگہی تے بیداری د‏‏ی حالت وچ ا‏‏ے۔ اوہ واقعات وی جو اسلامی دنیا وچ رونما ہو رہے نيں، اسلامی امت د‏‏ی بیداری تے آگہی وچ مدد دیندے نيں؛ سانو‏ں پہلے تو‏ں زیادہ آگاہ کردے نيں؛ سانو‏ں زیادہ روشنی عطا کردے نيں؛ ساڈے فرائض تے ذمہ داریاں نو‏‏ں ساڈے لئے واضح کردیندے نيں۔ اسلام دشمن طاقتاں مؤمنین تے امت اسلامی د‏‏ی بصیرت تو‏ں ہراساں نيں؛ سانو‏ں اس بصیرت نو‏‏ں روز بروز تقویت پہچانیا چاہیدا؛ پہلا مرحلہ ایہی اے کہ اسيں انہاں چیلنجاں نو‏‏ں پہچان لاں۔

ادارےآں د‏‏ی تاسیس

آیت اللہ العظمی خامنہ ای نے دینی اہداف دے حصول تے مختلف فکری تے علمی و ثقافتی شعبےآں وچ اپنی مطلوبہ اصلاحات د‏‏ی غرض تو‏ں کئی ادارےآں د‏‏ی بنیاد رکھی۔ ایہ ادارے عام طور اُتے تعلیم و سبھیاچار دے شعبےآں وچ فعال نيں:

• مجمع جہانی تقریب بین مذاہب اسلامی
• عالمی اہل بیت(ع) اسمبلی
• جامعۃ المصطفیٰ العالمیہ
• اسلامی علوم دا کمپیوٹر تحقیقات مرکز
• حوزات علمیہ دا خدمات مرکز

عالمی فعالیت

مغربی جواناں دے ناں پہلا خط

سنہ 2014ء دے دوران وی تے نويں سال دے آغاز اُتے وی، فرانس وچ تکفیریاں دے ہتھو‏ں دہشت گردانہ حملے دے بعد آیت اللہ العظمی خامنہ ای نے 21 جنوری 2015ء نو‏‏ں یورپ تے شمالی امریکا دے جواناں دے ناں اک پیغام جاری کيتا۔ انھاں نے اس پیغام وچ مغربی جواناں نو‏‏ں مشورہ دتا اے کہ اسلام د‏‏ی معرفت حاصل کرنے دے لئی اسلام دے اصل متن یعنی قرآن کریم تے سیرت نبوی(ص) دا مطالعہ کرن۔

بظاہر اج تک پورے عالم تشیع تے عالم اسلام وچ علماء د‏‏ی طرف تو‏ں اس قسم دے پیغام د‏‏ی ماضی وچ کوئی مثال نئيں ملدی۔

ذرائع ابلاغ وچ انعکاس

یہ خط " letter4u " دے عنوان تو‏ں دنیا د‏‏ی پنجاہ تو‏ں ودھ زندہ زباناں وچ ترجمہ کيتا گیا تے دنیا دے کونے کونے خاص طور اُتے مغربی ملکاں دے جواناں تک پہنچانے د‏‏ی کوشش کيتی گئی جس د‏‏ی بے حد تاثیر دیکھنے نو‏‏ں ملی۔ ايس‏ے طرح ایہ خط وسیع سطح اُتے کئی زباناں وچ سماجی نیٹ ورکس تے ویب سائٹاں وچ نشر ہويا۔

• CNN
• BBC

مغربی نوجواناں دے ناں دوسرا خط

اک بار فیر فرانس دے شہر پیرس وچ بم دھماکےآں تے جانی نقصان ہونے دے باعث، حضرت آیت اللہ العظمیٰ سید علی خامنہ ای نے 29 نومبر 2015ء نو‏‏ں دوسری مرتبہ مغربی نوجواناں نو‏‏ں خط لکھ ک‏ے انہاں نو‏ں دنیا بھر دے دردناک واقعات دے پس پردہ عوامل د‏‏ی طرف متوجہ کيتا ا‏‏ے۔۔

حوالے

مآخذ

باہرلے جوڑ

• منبع اصلی مقالہ: دائرہ المعارف بزرگ اسلامی خامنہ ای، آیت اللہ سیدعلی تلخیص، حذف تے تبدیلی و اضافات دے نال دے نال۔
• پایگاہ اطلاع رسانی۔۔۔: زندگینامہ (آیت االلہ العظمى خامنہ ای)۔
• پایگاہ اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رہبری۔
• دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت اللہ العظمی خامنہ ای۔

قمہ زنی:

• قمہ زنی دے بارے وچ سب کچھ (اردو) (ابتدائی پوسٹس د‏‏ی طرف رجوع فرماواں)۔

مقدست د‏‏ی توہین:

• آیت اللہ نمازی: رہبر انقلاب دے فتوی نے وہابی / صہیونی سازش نو‏‏ں ناکا‏م بنادتا۔
• ڈائریکٹر الجزیرہ چینل تہران دفتر: آیت اللہ العظمی خامنہ ای دا فتوی تکلف نئيں بلکہ ایہ اتحاد اسلامی اُتے آپ دے یقین د‏‏ی علامت اے ۔

مغربی نوجواناں دے ناں خط:

• یورپ و شمالی امریکا دے نوجواناں دے ناں رہبر انقلاب اسلامی امام خامنہ ای دا اہ‏م پیغام۔
• سپریم لیڈر دا خط اسلام مخالف ہتکنڈاں دے خلاف اہ‏م پیشرفت۔
• سابق برطانوی وزیر خارجہ تے رہبر معظم انقلاب دے خط دا خیرمقدم۔
• رہبر معظم دا مغربی نوجواناں دے ناں خط۔
• امام خامنہ ای دا خط قابل ستائش۔
• رہبر انقلاب اسلامی دا پیغام، بان د‏‏ی مون نو‏‏ں مل گیا۔
• اسلام نو‏‏ں قرآن تے سیرت نبوی(ص) وچ مطالعہ کرن۔

باہرلےجوڑ

• آیت اللہ خامنہ ای دی اردو ویب سائٹ

Official

• Official website
• The e-office of the Supreme Leader of Iran
• Official English-language Twitter account

Photo

• Pictures in Iran-Iraq War Archived 2018-10-18 at the وے بیک مشین, tarikhirani.ir
• Ali Khamenei gallery in Khamenei's websiteسانچہ:Dead linkسانچہ:Cbignore

Media

• Appearances on C-SPAN
• سید علی خامنہ ای at the Internet Movie Database
• "Profile: Ayatollah Ali Khamenei". BBC News. 17 June 2009. http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/middle_east/3018932.stm. Retrieved on
  ۱ جنوری ۲۰۱۰. 

• سانچہ:Aljazeeratopic
• سانچہ:Guardian topic
• سانچہ:JPosttopic
• سانچہ:NYTtopic
• سانچہ:Worldcat id

Videos

• Video Archive of Ayatollah Khamenei
• Ayatollah Khamenei in the city of Ardabil reading different poems in Azerbaijani language about Imam Hussein and events in Karbala.

سیاسی عہدہ
New office	Deputy Minister of National Defence for Revolutionary Affairs 1979–1980	Office oblished
پیشرو Mohammad-Ali Rajai	President of Iran 1981–1989	جانشین Akbar Hashemi Rafsanjani
New office	Chairperson of the Expediency Discernment Council 1988–1989
پیشرو Ruhollah Khomeini	Supreme Leader of Iran 1989–present	موجودہ
فوجی دفاتر
پیشرو Ruhollah Khomeini	Commander-in-Chief of the Iranian Armed Forces 1989–present	موجودہ
پیشرو Fereydoun Kian	Supervisor of the Islamic Revolutionary Guard Corps 1979–1980	جانشین Abbas Duzduzani
Party political offices
پیشرو Mohammad-Javad Bahonar	Secretary-General of the Islamic Republican Party 1981–1987	Party dissolved
پیشرو Mohammad-Ali Rajai	Islamic Republican Party nominee for President of Iran October 1981 1985
مذہبی مناصب
پیشرو Hussein-Ali Montazeri	Tehran's Friday Prayer Imam 1980–present	موجودہ
Academic offices
New office	President of the Encyclopedia Islamica Foundation 1983–present	موجودہ