امام جمعہ
| فائل:رساله عملیه.jpg | |
| نماز | |
|---|---|
| واجب نمازاں | یومیہ نمازاں • نماز جمعہ • نماز عید • نماز آیات • نماز میت |
| مستحب نمازاں | نماز تہجد • نماز غفیلہ • نماز جعفر طیار • نماز امام زمانہ • نماز استسقاء • نماز شب قدر • نماز وحشت • نماز شکر • نماز استغاثہ • ہور نمازاں |
| ہور عبادات | |
| روزہ • خمس • زکات • حج • جہاد امر بالمعروف تے نہی عن المنکر • تولی • تبری | |
| احکام طہارت | |
| وضو • غسل • تیمم • نجاست • مطہرات | |
| مدنی احکام | |
| وکالت • وصیت • ضمانت • کفالت • ارث | |
| عائلی احکام | |
| شادی بیاه • متعہ • تعَدُّدِ اَزواج • نشوز طلاق • مہریہ • رضاع • ہمبستری • استمتاع | |
| عدالدی احکام | |
| قضاوت • دیّت • حدود • قصاص • تعزیر | |
| اقتصادی احکام | |
| خرید تے فروخت (بیع) • اجارہ • قرضہ • سود | |
| ہور احکام | |
| حجاب • صدقہ • نذر • تقلید • کھانے پینے دے آداب • وقف • اعتکاف | |
| متعلقہ موضوعات | |
| بلوغ • فقہ • شرعی احکام • توضیح المسائل واجب • حرام • مستحب • مباح • مکروہ | |
امام جمعہ، نماز جمعہ دے پیش نماز نوں کہیا جاندا اے۔ فقہا دے فتاویٰ دے مطابق، عدالت، حلالزادہ ہونا، ایمان، بلوغ تے مرد ہونا نماز جمعہ دی امامت دی اہم شرطاں نيں۔تاریخی شواہد دی دسدے نيں کہ پیغمبر اسلام(ص) تے امام علی(ع) خود نماز جمعہ پڑھایا کردے سن یا بعض افراد نوں اس دے قیام دے لئی منصوب کيتا کردے سن ۔
اسلامی حکومتاں وچ امامت جمعہ اک حکومتی منصب وی ہويا کردا سی۔ ايسے لئے حکام وقت خود نماز جمعہ قائم کردے سن یا ائمہ جمعہ نوں منصوب کيتا کردے سن ۔ در حکومتهای اسلامی، امامت جمعہ منصبی حکومتی هم بود۔ ازاینرو حاکمان خود نماز جمعہ را اقامه میکردند یا امامان جمعہ را منصوب میکردند۔ جداں اموی، عباسی، عثمانی تے صفوی دور وچ ائمہ جمعہ حاکماں دی طرف توں منصوب کيتے جاندے سن ۔
اسلامی جمہوریہ ایران وچ رہبر انقلاب اسلامی دی طرف توں منصوب کيتے جانے والے افراد اُتے مشتمل «کمیٹی برائے امور ائمہ جمعہ» دے ذریعہ تمام شہراں دی نماز جمعہ دی منیجمنٹ تے نظارت دا کم انجام دتا جاندا اے۔
نماز جمعہ
سودھوامام جمعہ اسنوں کہیا جاندا جاندا اے کہ جو نماز جمعہ دی امامت دے فرائض انجام دیندا اے۔۔[۱] نماز جمعہ دو رکعت اے جو جمعہ دے دن نماز ظہر دے بدلے پڑھی جاندی اے ۔ایہ نماز جماعت دی شکل وچ پڑھی جاندی اے۔ شیعہ فقہا دے فتوا دے مطابق امام دی موجودگی وچ یا اس دی اجازت توں یا اس دے نائب دی اجازت توں واجب اے۔۔سائیٹ غلطی: بند کردا </ref> ؛ <ref> دا گھاٹا ٹیگ
امامت جمعہ، حکومتی منصب
سودھومعاصر تریخ دے محقق دے مطابق ، جمعہ دے امامت ہمیشہ توں اک حکومتی منصب رہیا اے۔۔[۲] صدر اسلام وچ ، نماز جمعہ پیغمبر اکرم(ص)،[۳] امام علی(ع) دے ذریعہ قائم ہُندی سی یا انہاں افراد دے ذریعہ اس دا قیام عمل وچ آندا سی جو انہاں دی طرف توں منصوب کيتے جاندے سن ۔۔[۴] ايسے طرح اموی، عباسی و عثمانی، ادوار حکومت وچ خود خلفا یا انہاں دی طرف توں منصوب کيتے جانے والے افراد نماز جمعہ قائم کيتا کردے سن ۔ خلفا خلافت دے مرکز وچ ہونے والے امام جمعہ نوں منصو کردے سن تے دوسرے شہراں دے ائمہ جمعہ دا انتخاب انہاں شہراں دے والیاں تے گورنراں دے ذریعہ ہُندا سی۔۔[۵]
ایران وچ صفوی دور حکومت (۹۰٧-۱۱۳۵ھ)، وچ ائمہ جمعہ دا انتصاب بادشاہاں دی طرف توں ہُندا سی۔۔[۶] اس دور وچ غالبا ہر شہر دا شیخالاسلام اس منصب اُتے فائز ہُندا تھا؛ لیکن کدی ایسا وی ہُندا سی کہ کوئی ایسا عالم وی بادشاہ دے کہنے اُتے امامت جمعہ دے منصب اُتے فائز ہُندا سی جو شیخ الاسلام نئيں ہُندا تھاجداں [[ملامحسن فیض کاشانی۔[۷] محقق کرکی، شیخ بہائی، میرداماد، محمدتقی مجلسی، علامہ مجلسی، محمدباقر سبزواری تے لطفالله اصفہانی اس دور دے ائمہ جمعہ سن ۔۔[۸] قاجار دور حکومت، (۱۲۱۰ـ۱۳۴۴ھ) وچ امامت جمعہ دا منصب تقریبا موروثی شکل اختیار کر چکيا سی ۔اس دور وچ تہران خاتونآبادی خاندان تے اور اصفهان وچ مجلسی خاندان امامت جمعہ دا عہدیدار ہويا کردا سی۔[۹]
شرائط تے احکام
سودھوامام جمعہ دے شرائط اوہی نيں نوں امام جماعت دے شرائط نيں۔[۱۰] در فقہی مآخذ وچ عقل،[۱۱] بلوغ،[۱۲] ایمان،[۱۳] عدالت[۱۴] و حلالزدہ ہونا[۱۵] ہونا امام جماعت دے شرائط شمار کيتے گئے نيں۔[۱۶] مرد ہونا وی امام جمعہ دی اک شرط اے ۔اس بنا اُتے عورتاں دے لئی وی کسی عورت دا امام جمعہ ہونا صحیح نئيں اے۔[۱۷]
فقہا دے فتاویٰ دے مطاب، مستحب اے کہ امام جمعہ واضح تے فصیح بولی وچ گفتگو کرے، اوقات نماز دی پابندی کردا ہو، اپنی گلاں اُتے عمل کردا ہو ،[۱۸] خطبہ دہندے وقت اس دے سر اُتے عمامہ ہو، عصا یا اسلحہ لے کے کھڑا ہو تے اس دا رخ نمازیاں دی طرف ہوئے۔[۱۹]
متعلقہ مضامین
سودھوحوالے
سودھو- ↑ دهخدا، لغتنامہ، امام جماعت دے ذیل وچ ۔
- ↑ جعفریان، صفویہ در عرصہ دین فرہنگ و سیاست، ۱۳٧۹ش، ص۲۵۵۔
- ↑ طبرسی، مجمعالبیان، ۱۳٧۲ش، ج۱۰، ص۴۳۱-۴۳۲۔
- ↑ ویکھو: نجفی، جواہرالکلام، ۱۳۶۲ش، ج۱۱، ص۱۵۴۔
- ↑ رحمانستائش، «جمعہ»، ص٧۰۲۔
- ↑ ویکھو:جعفریان، دوزاده رسالہ فقهی درباره نماز جمعہ از روزگار صفوی، ۱۳۸۱ش، ص۲٧۔
- ↑ جعفریان، صفویہ در عرصه دین فرہنگ و سیاست، ۱۳٧۹ش، ص۲۳٧۔
- ↑ رحمانستائش، «نماز جمعہ»، ص٧۰۲۔
- ↑ رحمانستائس، «جمعہ»، ص٧۰۲۔
- ↑ امام خمینی، تحریرالوسیلہ، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۲۵۱۔
- ↑ نجفی، جواہرالکلام، ۱۳۶۲ش، ج۱۳، ص۳۲۳۔
- ↑ نجفی، جواہرالکلام، ۱۳۶۲ش، ج۱۳، ص۳۲۵۔
- ↑ نجفی، جواہرالکلام، ۱۳۶۲ش، ج۱۳، ص۲٧۳۔
- ↑ نجفی، جواہرالکلام، ۱۳۶۲ش، ج۱۳، ص٧۵۔
- ↑ نجفی، جواہرالکلام، ۱۳۶۲ش، ج۱۳، ص۳۲۴ ۔
- ↑ امام خمینی، تحریرالوسیلہ، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۲۵۱۔
- ↑ امام خمینی، تحریرالوسیلہ، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۲۵۱۔
- ↑ نجفی، جواہر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۱۱، ص۳۲۹۔
- ↑ امام خمینی، تحریرالوسیلہ، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۲۴٧۔
مآخذ
سودھو- امام خمینی، سید روحاللہ، استفتائات، قم، جامعہ مدرسین، ۱۳٧۲ش۔
- امام خمینی، سید روحالله، تحریر الوسیلہ، تحقیق مؤسسہ تنظیم و نشر آثار الامام الخمینی، تہران، مطبعۃ مؤسسۃ العروج، ۱۳۹۲ش/۱۴۳۴ھ۔
- امام خمینی، سید روحالله، صحیفہ امام، تہران، موسسہ تنظیم و نشر آثار امام خمینی، تہران، بیتا۔
- «شہيدان محراب چند نفر ہستند و نامشان چيست؟»، پایگاه اطلاعرسانی فرہنگ ایثار و شہادت، انتشار ۲۵ مهر ۱۳۹۵ش، مشاہده ۲۳ اسفند ۱۳۹۹ش۔
- جعفریان، رسول، دوزاده رسالہ فقہی درباره نماز جمعہ از روزگار صفوی، قم، انصاریان، ۱۳۸۱ش۔
- جعفریان، رسول، صفویہ در عرصہ دین، فرہنگ و سیاست، قم، پژوهشکدہ حوزہ و دانشگاہ، ۱۳٧۹ش۔
- حائری، علی، روزشمار شمسی، قم، دفتر عقل، ۱۳۸۶ش۔
- چہ کسانی به نیابت از رہبری نماز جمعہ میخوانند؟، خبرآنلاین، انتشار ۴ مرداد ۱۳۹۳ش، مشاهده ۲۳ اسفند ۱۳۹۹ش۔
- دہخدا، علیاکبر، لغتنامہ، انتشارات دانشگاه تہران، ۱۳٧٧ش۔
- رحمانستائش، محمدکاظم، «جمعہ»، در دانشنامہ جہان اسلام، تہران، بنیاد دایرۃ المعارف اسلامی، ج۱۰، تہران، ۱۳۸۵ش۔
- شہید اول، محمد بن مکی، الذکری الشیعہ فی احکام الشریعہ، قم، موسسہ آل البیت علیهم السلام، ۱۴۱۹ق۔
- شیرخانی، علی، زندگی و گزیده اندیشہ سیاسی آیتالله طالقانی، علوم سیاسی، شماره۲، ۱۳٧٧ش
- طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، مقدمہ محمدجواد بلاغی، تہران، انتشارات ناصر خسرو، ۱۳٧۲ش۔
- «مراسم بزرگداشت شہید محراب با حضور بلندپایہ ترین تھانواں عراق»، خبرگزاری ابنا، انتشار: ۲۱ فروردین ۱۳۹۵ش، مشاہده: ۱۶ اسفند ۱۳۹۹ش۔
- محقق کرکی، علی بن حسین، جامع المقاصد فی شرح القواعد، قم، مؤسسۃ آلالبیت علیہمالسلام لاحیاء التراث، ۱۴۰۸ق۔
- نجفی، محمدحسن، جواہرالکلام فی شرح شرایع الاسلام، بیروت، دار احیاءالثراث العربی، ۱۴۰۴ق۔