کرد-ترک تنازع (1978-تا حال)
کرد – ترک تنازعہ [۸۹] جمہوریہ ترکی تے متعدد کرد باغی گروپاں دے وچکار اک مسلح تنازعہ اے ، [۹۰] جس نے آزاد کردستان ، [۴۲][۸۰] یا خود مختاری دے حصول دے لئی ترکی توں علیحدگی دا مطالبہ کيتا اے [۹۱][۹۲] جمہوریہ ترکی دے اندر کرداں دے لئی زیادہ توں زیادہ سیاسی تے ثقافتی حقوق ۔ مرکزی باغی گروہ کردستان ورکرز پارٹی یا پی دے کے ( کردش : پارٹیا کریکرن کردستان ) اے۔ اگرچہ کرد ترک تنازعہ بہت سارے علاقےآں وچ پھیل چکيا اے ، [۹۳] ایہ تنازعہ زیادہ تر شمالی کردستان وچ پیش آیا اے ، جو جنوب مشرقی ترکی توں مطابقت رکھدا اے۔ [۹۴] عراقی کردستان وچ پی دے کے دی موجودگی دا نتیجہ اے کہ ترک مسلح افواج نے خطے وچ متواتر زمینی حملہ تے فضائی تے توپ خانے حملے کیتے۔ [۹۵] تے مغربی کردستان وچ اس دے اثر و رسوخ نے اوتھے وی ايسے طرح دی سرگرمی دا باعث بنیا۔ اس تنازعہ نے ترکی دی معیشت نوں 300 توں 450 ڈالر تک دا تخمینہ لگایا اے ارب ، زیادہ تر فوجی اخراجات۔ اس نے ترکی وچ سیاحت نوں وی متاثر کيتا اے ۔ [۹۶][۹۷]
اک انقلابی گروپ PKK (قریب مالیاتی ادارےآں دے پنڈ وچ 1978 ء وچ قائم کيتا گیا سی جوئاں دی قیادت وچ کرد طالب علماں دے اک گروپ دی طرف سے) عبداللہ اوکلان .[۹۸] پی دے کے نے اس دی ابتدائی وجہ ترکی وچ کرداں اُتے ظلم و ستم کيتا سی۔ [۹۹][۱۰۰] اس وقت کرد آبادی والے علاقےآں وچ کرد زبان ، لباس ، لوک داستاناں تے ناواں دے استعمال اُتے پابندی عائد سی۔ [۱۰۱] انہاں دے وجود توں انکار دی کوشش وچ ، ترک حکومت نے 1991 تک کرداں نوں "ماؤنٹین ترک" دی درجہ بندی کيتی۔ [۱۰۲][۱۰۳][۱۰۴] "کرداں" ، " کردستان " ، یا "کرد" دے لفظاں ترک حکومت نے باضابطہ طور اُتے پابندی لگائے سن ۔ [۱۰۵][۱۰۶] 1980 دے فوجی بغاوت دے بعد ، سرکاری تے نجی زندگی وچ کرد بولی نوں سرکاری طور اُتے ممنوع قرار دتا گیا سی۔ [۱۰۷] بوہت سارے لوک جو کرد بولی وچ بولدے ، شائع کردے یا گاندے سن انہاں نوں گرفتار کرکے قید کردتا گیا۔ [۱۰۸] PKK ترکی دے کرد اقلیت دے لئی لسانی ، ثقافتی تے سیاسی حقوق دے قیام دی کوشش وچ ترکی دے کرداں دے دباؤ اُتے ودھدی ہوئی عدم اطمینان دے حصے دے طور اُتے تشکیل دتی گئی سی۔ [۱۰۹]
پر ، 15 اگست 1984 تک مکمل پیمانے اُتے شورش شروع نئيں ہوئی سی ، جدوں پی دے کے نے کرد بغاوت دا اعلان کيتا سی۔ جدوں توں ایہ تنازعہ شروع ہويا اے ، 40،000 توں زیادہ افراد ہلاک ہوئے چکے نيں ، جنہاں وچوں اکثریت ترک شہریاں کيتی سی جو ترک مسلح افواج دے ہتھوں مارے گئے سن ۔ [۱۱۰] انسانی حقوق دی یورپی عدالت نے انسانی حقوق دی ہزاراں خلاف ورزیاں کرنے اُتے ترکی دی مذمت کيتی اے۔ [۱۱۱] بہت سارے فیصلے کرد شہریاں دی منظم سزائے موت ، [۱۱۲] تشدد ، [۱۱۳] forced [۱۱۳] جبری بے گھر ہونے ، [۱۱۴] تباہ شدہ پنڈ ، [۱۱۵][۱۱۶][۱۱۷] من منی گرفتاریاں ، [۱۱۸] تے لاپتہ ہونے یا قتل توں متعلق نيں کرد صحافی ، کارکن تے سیاست دان۔ [۱۱۹][۱۲۰]
فروری 1999 دے پہلے دناں وچ ، پی دے رہنما عبداللہ اوکلان وچ گرفتار کر ليا گیا سی نیروبی طرف ترک نیشنل انٹیلی جنس ایجنسی (ایم آئی ٹی) [۱۲۱] تے ترکی، انہاں نے قید وچ رہندا اے جتھے اُتے لے جایا.[۱۲۲] پہلی شورش یکم ستمبر 1999 تک جاری رہی [۸۰][۱۲۳] جدوں پی دے کے نے یکطرفہ فائر بندی دا اعلان کيتا۔ بعد وچ یکم جون 2004 نوں مسلح تنازعہ دوبارہ شروع کيتا گیا ، جدوں پی دے کے نے اپنی جنگ بندی دے خاتمے دا اعلان کيتا۔ [۱۲۴][۱۲۵] 2011 دے موسم گرما دے بعد ، وڈے پیمانے اُتے دشمنیاں دے دوبارہ شروع ہونے دے بعد ، تنازعہ تیزی توں پرتشدد ہوگیا۔
2013 وچ ، ترک حکومت نے اوجلان دے نال گل گل دا آغاز کيتا۔ بنیادی طور اُتے خفیہ مذاکرات دے بعد ، ترک ریاست تے پی دے کے دونے نے وڈی حد تک کامیاب جنگ بندی کيتی۔ 21 مارچ 2013 نوں ، اوجلان نے "مسلح جدوجہد دے خاتمے" تے امن مذاکرات دے نال جنگ بندی دا اعلان کيتا۔ [۱۲۶]
25 جولائی 2015 نوں ، تنازعہ اک بار فیر شروع ہويا جدوں شام وچ روزاجا - اسلام پسند تنازعہ وچ ترکی دی شمولیت توں پیدا ہونے والی کشیدگی دے دوران [۱۲۷] ترک فضائیہ نے عراق وچ پی دے کے دے ٹھکانےآں اُتے بمباری کيتی۔ تشدد دی بحالی دے نال ، سیکڑاں کرد شہری ہلاک تے انسانی حقوق دی بے شمار پامالیاں ہوئیاں ، جنہاں وچ تشدد ، عصمت دری تے املاک دی وسیع تباہی شامل نيں۔ [۱۲۸] ترک حکام نے متعدد کرد اکثریتی شہراں دے کافی حصے تباہ کردتے نيں جنہاں وچ دیار باقر ، ارنک ، مردین ، سیزر ، نوسائبن تے یکسیکووا شامل نيں۔ [۱۲۹]
پس منظر
سودھوسلطنت عثمانیہ دے خلاف کرد بغاوتاں دو صدیاں توں پِچھے نيں لیکن جدید تنازعہ خلافت دے خاتمے دا اے ۔ عبدالحمید دوم دے دورِ حکومت وچ ، جو خلیفہ دے نال نال سلطان وی سن ، کرد خلیفہ دے وفادار رعایا سن تے 1924 وچ خلافت دے خاتمے دے بعد سیکولر جمہوریہ دا قیام وسیع پیمانے اُتے ناراضگی دا باعث بنیا۔ [۱۳۰] ترک قوم پرست ریاست دے قیام تے ترکی دی شہریت نے صدیاں پرانے باجرا دے نظام دا خاتمہ کيتا ، جس نے عثمانی سلطنت دے مسلم نسلی گروہاں نوں اک متحدہ مسلم شناخت دے تحت متحد کردتا سی۔ سابقہ سلطنت دے متنوع مسلم نسلی گروہاں نوں نو تشکیل دتی جانے والی سیکولر ترک ریاست ترک سمجھدی سی ، جو آزاد کرد یا اسلامی قومی شناخت نوں تسلیم نئيں کردی سی۔ انہاں بھوکمپیی تبدیلیاں دا اک نتیجہ ترکی دے کرد آبادی والے مشرقی تے جنوب مشرقی علاقےآں وچ بغاوتاں دا اک سلسلہ سی ، جس وچ 1925 وچ بے دردی توں دبے ہوئے شیخ سید بغاوت وی شامل سی۔ [۱۳۱] ہور وڈے تاریخی واقعات وچ بٹلیس بغاوت (1914) ، کوگیری بغاوت (1920) ، بیٹسساب بغاوت (1924) ، ارارت بغاوت (1930) ، تے دیرسم بغاوت (1938) شامل نيں۔
کردستان ورکرز پارٹی (پی دے کے) دی بنیاد عبد اللہ اوجلان نے 1974 وچ رکھی سی۔ ابتدا وچ اک مارکسی – لیننسٹ تنظیم ، اس نے قدامت پسند کمیونزم نوں ترک کردتا تے کرداں دے لئی زیادہ توں زیادہ سیاسی حقوق تے ثقافتی خودمختاری دا پروگرام اپنایا۔ 1978 توں 1980 دے درمیان ، پی دے کے نے انہاں مقاصد تک ترک ریاست دے نال محدود شہری جنگ وچ مصروف رہیا۔ اس تنظیم نے خود نوں تنظیم نو دے بعد 1980 دی ترکی بغاوت دے بعد 1980 تے 1984 دے درمیان تنظیمی ڈھانچہ شام منتقل کردتا۔
پینڈو علاقےآں وچ جاری شورش 1984 تے 1992 دے درمیان رہی۔ پی دے کے نے 1993 توں 1995 دے درمیان تے 1996 تے 1999 دے درمیان شہری جنگ شامل کرنے دے لئی اپنی سرگرمیاں بدلا۔ اس جماعت دے رہنما نوں کینیا وچ 1999 دے اوائل وچ ، سی آئی اے دی حمایت توں پھڑیا گیا سی۔ 1999 وچ یک طرفہ طور اُتے اعلان کردہ امن اقدام دے بعد ، پی دے نے 2004 وچ ترک فوجی کارروائی کيتی وجہ توں تنازعہ دوبارہ شروع کيتا۔ 1974 دے بعد توں ایہ ترقی پذیر ، موافقت پذیر ، تے اک میٹامورفوسس توں گزرنے دے قابل ہوچکيا اے ، [۱۳۲] جو اس دی بقا دا بنیادی عنصر بن گیا۔ ایہ آہستہ آہستہ اک مٹھی بھر سیاسی طلباء توں اک متحرک تنظیم وچ ودھ گیا سی۔
صدام حسین دے خلاف عراق وچ 1991 دی ناکام بغاوتاں دے بعد ، اقوام متحدہ نے عراق دے کرد علاقےآں اُتے نو فلائی زون قائم کردتے ، تے انہاں علاقےآں نوں حقیقت وچ آزادی دلائی۔ [۱۳۳] پی دے کے نوں ترکی تے امریکا دے وچکار معاہدے دے اک حصے دے طور اُتے لبنان تے شام توں پسپائی اختیار کرنے اُتے مجبور کيتا گیا سی۔ پی دے کے نے اپنے تربيتی کیمپ قندیل پہاڑاں وچ منتقل کردتے تے اس دے نتیجے وچ ترکی نے پی دے کے نوں کچلنے دی ناکام کوشش وچ آپریشن اسٹیل (1995) تے آپریشن ہتھوڑا (1997) دے نال جواب دتا۔
1992 وچ کرنل کمل یلماز نے اعلان کيتا کہ محکمہ اسپیشل وارفیئر ( کاؤنٹر گوریلا دی نشست) ہن وی پی دے کے دے خلاف تنازعہ وچ سرگرم اے۔ امریکی محکمہ خارجہ نے ترکی دے لئی انسانی حقوق دے طریقےآں توں متعلق اپنی 1994 دی ملکی رپورٹ وچ کاؤنٹر گوریلا دے ملوث ہونے دے خدشےآں توں دوچار کيتا۔ انسداد گوریلا یونٹ انسانی حقوق دی سنگین پامالیاں وچ ملوث سن ۔ [۱۳۴]
اوجلان نوں 15 فروری 1999 نوں کینیا وچ گرفتار کيتا گیا سی ، جس وچ مبینہ طور اُتے سی آئی اے دے ایجنٹاں نوں یونانی سفارتخانے دے تعاون دے نال شامل کيتا گیا سی ، جس دے نتیجے وچ اس دا ترک حکام نوں تبادلہ ہويا سی۔ اک مقدمے دی سماعت دے بعد اسنوں سزائے موت سنائی گئی ، لیکن اگست 2002 وچ ترکی وچ سزائے موت ختم ہونے اُتے اس سزا نوں عمر بھر دی ودھدی ہوئی قید وچ تبدیل کردتا گیا۔
2003 وچ عراق اُتے حملے دے بعد ، عراقی فوج دے بیشتر اسلحہ عراقی کرد پشمرگہ ملیشیا دے ہتھوں وچ آگئے ۔ پشمرگہ عراقی کردستان دی دفاعی فوج بن گیا تے ترکی دے ذرائع دا دعوی اے کہ اس دے بوہت سارے ہتھیار دوسرے کرد گروہاں جداں پی دے کے تے پی جے اے اے دے (اک پی دے کے آف شورٹ جو ایرانی کردستان وچ سرگرم عمل نيں) دے ہتھوں وچ داخل ہوگئے نيں۔ عراق دے کردستان دے علاقے اُتے ترک حملےآں دا ایہ بہانہ رہیا اے۔
جون 2007 وچ ، ترکی نے عراقی کردستان وچ پی دے کے دے 3000 توں زیادہ جنگجوواں دا تخمینہ لگایا سی۔ [۱۳۵]
تریخ
سودھوشروعات
سودھو1977 وچ ، کلاان دی قیادت وچ اک چھوٹے توں گروہ نے ترکی وچ کرد شناخت دے بارے وچ اک اعلامیہ جاری کيتا۔ اس گروپ وچ ، جو اپنے آپ کو کردستان دے انقلابی کہلاندا اے ، اس وچ علی حیدر کیتن ،جمیل بائیک ، ہاکی کیر تے کمل پیر وی شامل سن ۔ [۱۳۶] اس گروپ نے 1974 [۸۰] کرد حقوق دے لئی اک مہم شروع کرنے دا فیصلہ کيتا سی۔ جمیل بائیک نوں عرفہ ، کمل پیر نوں موس ، ہاکی کیر نوں باتمان ، تے علی حیدر کیتن نوں تونسیلی بھیجیا گیا سی۔ اس دے بعد انہاں نے طلبا تنظیماں دا آغاز کيتا جس نے مقامی کارکناں تے کساناں توں کرد حقوق دے بارے وچ گل کيتی۔
1977 وچ ، سیاسی سرگرمیاں دا اندازہ کرنے دے لئی اک اسمبلی دا انعقاد کيتا گیا۔ اس اسمبلی وچ مختلف پس منظر دے 100 افراد تے ہور کھبے بازو دی تنظیماں دے متعدد نمائندے شامل سن ۔ 1977 دے موسم بہار وچ ، عبد اللہ عقلان نے عوام نوں کرد مسئلے توں آگاہ کرنے دے لئی ماؤنٹ ارارات ، ایرزورم ، تونسیلی ، ایلازگ ، انٹیپ تے ہور شہراں دا سفر کيتا۔ اس دے بعد ترکی دی حکومت نے اس تنظیم دے خلاف کریک ڈاؤن کيتا۔ 18 مارچ 1977 نوں ، انکیپ وچ ہاکی کریر دا قتل کيتا گیا۔ اس عرصے دے دوران ، اس گروپ نوں ترکی دی انتہائی ماہر تنظیم ، نیشنلسٹ موومنٹ پارٹی دے گرے بھیڑیاں نے وی نشانہ بنایا سی۔ کچھ مالدار کرد زمینداراں نے وی اس گروہ نوں نشانہ بنایا تے 18 مئی 1978 نوں ہلیل آبگن نوں مار ڈالیا ، جس دے نتیجے وچ ایرزورم ، ڈیرسم ، ایلازگ ، تے انٹیپ وچ کرداں دی وڈی وڈی میٹنگاں ہوئی۔ [۱۳۶]
پی دے کے دی بانی کانگریس 27 نومبر 1978 نوں لیس شہر دے نواحی پنڈ فس وچ منعقد ہوئی۔ اس کانگریس دے دوران اوتھے موجود 25 افراد نے کردستان ورکرز پارٹی نوں تلاش کرنے دا فیصلہ کيتا۔ ترک ریاست ، ترکی دے سجے بازو دے گروہ ، تے کچھ کرد زمینداراں نے اس گروپ اُتے اپنے حملے جاری رکھے سن ۔ اس دے جواب وچ ، پی دے کے نے کھبے بازو دی سجے بازو دی جماعتاں دی طرف توں (1978–1980) ترکی وچ کھبے بازو تے سجے بازو دی جماعتاں دے وچکار لڑائی وچ ملوث ہونے دے بعد ، اپنے آپ نوں بچانے دے لئی مسلح ارکان نوں ملازم بنایا ، [۱۳۶] دوران سجے بازو دے گرے وولفس ملیشیا ہلاک ہوگئے۔ 109 تے زخمی ہوئے 176 علوی کرداں دے شہر قہرمان ماری in وچ 25 دسمبر 1978 نوں جس وچ ماریا قتل عام دے ناں توں جانیا جاندا سی۔ [۱۳۷] سمر 1979 وچ ، کلاان نے شام تے لبنان دا سفر کيتا جتھے انہاں نے شام تے فلسطینی رہنماواں توں رابطے کیتے۔ 12 ستمبر 1980 نوں ترک بغاوت دے بعد تے تمام سیاسی تنظیماں اُتے اک کریک ڈاؤن شروع کيتا گیا ، [۱۳۸] جس دے دوران گھٹ توں گھٹ 191 افراد مارے گئے تے ساڈھے دس لکھ افراد نوں قید کيتا گیا ، [۱۳۹] [۱۴۱] زیادہ تر پی دے کے شام تے لبنان وچ واپس چلے گئے۔ اوکلان خود کمال پیر توں 1980 ستمبر وچ شام گیا ماہسوم کورکماز ، تے دلیل ڈوگن لبنان وچ اک تنظیم قائم کرنے دے لئی بھیجیا جا رہیا اے . پی دے کے دے کچھ جنگجوواں نے مبینہ طور اُتے 1982 وچ شام دی طرف توں لبنان جنگ وچ حصہ لیا سی۔
اس دے بعد دوسری پی دے کے پارٹی کانگریس دا انعقاد 20 توں 25 اگست 1982 تک شام دے دارالاماں ہويا۔ ایتھے ایہ فیصلہ کيتا گیا کہ ایہ تنظیم آزاد کرد ریاست دے قیام دے لئی اوتھے مسلح گوریلا جنگ شروع کرنے دے لئی ترکی واپس آجائے گی۔ ادھر ، انہاں نے جنگ وچ جانے دے لئی شام تے لبنان وچ گوریلا فوجاں تیار کيتیاں ۔ اُتے ، بوہت سارے پی دے کے رہنماواں نوں ترکی وچ گرفتار کيتا گیا تے انہاں نوں دیار باقر جیل بھیج دتا گیا۔ ایہ جیل زیادہ سیاسی احتجاج دا مرکز بن گیا۔ [۱۳۶] ( ترکی وچ وی تشدد نوں دیکھو # زیر حراست اموات ۔ )
دیار باقر جیل وچ ، پی دے کے دے ممبر مظلوم دوان نے 21 مارچ 1982 نوں جیل وچ زیر علاج سلوک دے احتجاج وچ خود نوں موت دے گھاٹ اتار دتا۔ فرحت کرٹے ، نیکمی عنن ، محمود زینگین تے ایریف انیک نے 17 مئی نوں انہاں دی مثال مانی۔ 14 جولائی نوں ، پی دے کے ممبران کمل پیر ، ایم حری ڈرمو ، علی سائیک تے عاکف یلماز نے دیار باقر جیل وچ بھکھ ہڑتال شروع کيتی۔ [۱۴۲] کمل پیر 7 ستمبر نوں ، ایم ہری ڈرمو ، 12 نوں ، 15 نوں عاکف یلماز ، تے 17 on نوں علی آئیک دی وفات پا گئے۔ 13 اپریل 1984 نوں استنبول وچ 75 روزہ بھکھ ہڑتال شروع ہوئی۔ اس دے نتیجے وچ ، چار قیدی- عبد اللہ میرل ، حیدر باشباغ ، فاتح اکا للمی ، تے حسن تلسی فوت ہوگئے۔
25 اکتوبر 1986 نوں ، تیسری کانگریس لبنان دی وادی بقاع وچ منعقد ہوئی۔ نظم و ضبط دی کمی ، تنظیم دے اندر ودھدی ہوئی داخلی تنقید تے سپلٹ گروپس ہتھ توں ہٹتے جارہے نيں۔ اس دی وجہ توں ایہ تنظیم کچھ داخلی نقاداں نوں پھانسی اُتے لے گئی ، خاص طور اُتے سابق ممبران جو مارکسسٹ – لینن دے حریف تنظیم ٹیکوسن وچ شامل ہوئے سن ۔ تنظیم دے رہنما عبداللہ اسکلان نے 1980 دی دہائی دے اوائل وچ گوریلا فوج دے ذمہ دار رہنماواں اُتے سخت تنقید دی تے دوسرےآں نوں وی ايسے طرح دی قسمت توں خبردار کيتا ، جے اوہ حریف گروہاں وچ شامل ہوجاندے نيں یا احکامات نوں مننے توں انکار کردے نيں۔ ہور برآں ، فوج دی شکست تے مسلح تصادم دی حقیقت تنظیم دے بنیادی مقصد گریٹر کردستان دے تصورات نوں ختم کررہی سی۔ بدمعاش شراکت داراں ، مجرمانہ حکومتاں تے کچھ ڈکٹیٹراں ، جداں صدام حسین ، جنھاں نے نسل کشی دے سلسلے وچ انفال مہم دے دوران مسعود بارزانی دی کردستان ڈیموکریٹک پارٹی دے بارے وچ معلومات دے بدلے وچ انہاں نوں اسلحہ فراہم کیہ سی ، دے نال تعاون نے اس تنظیم دے امیج نوں داغدار کردتا سی۔ کانگریس دے دوران ، رہنماواں نے مسلح جدوجہد نوں اگے ودھانے ، جنگجوواں دی تعداد ودھانے تے ایچ آر دے نوں تحلیل کرنے دا فیصلہ کيتا ، جسنوں کردستان پاپولر لبریشن آرمی (اے آر جی کے) نے تبدیل کيتا۔ اک نويں قائم کردہ محسم کورکازاز اکیڈمی ، جو اک سیاسی تے فوجی انسٹرکشن اکیڈمی اے ، نے ہیلوی کیمپ دے ناں دی جگہ لے لی ، تے اک نواں فوجی مسودہ قانون منظور کيتا گیا ، جس وچ ہر خاندان نوں کسی نوں گوریلا فورسز دے پاس بھیجنے دا پابند کيتا گیا۔ [۱۴۳][۱۴۴][۱۴۵]
تیسری کانگریس دے دوران جو فیصلے ہوئے سن ، انھاں نے پی دے کے نوں لیننسٹ تنظیم توں اک ایسی تنظیم وچ تبدیل کردتا جس وچ عبداللہ اوجلان نے تمام طاقت تے خصوصی مقام حاصل کيتا ، ناں نہاد انڈرلک (قیادت)۔ عبداللہ اوجلان نے دوسرے رہنماواں جداں مرات کارائلن ، جمیل بائیک تے ڈوران اوجلان توں اقتدار سنبھالنے دی کچھ وجوہات ودھدی ہوئی داخلی تنازعات تے اسنوں روکنے وچ تنظیم دی عدم اہلیت دی سی۔ مائیکل گنٹر دے مطابق ، اقتدار اُتے قبضہ کرنے توں پہلے ، عبد اللہ کلاان نے کئی حریف پی دے کے ممبراں دے خلاف مبینہ طور اُتے اک بربریت برپا کيتی سی ، انھاں سزائے موت دینے دا حکم دینے توں پہلے انھاں غدار ہونے دا اعتراف کرنے تے انہاں نوں مجبور کرنے اُتے مجبور کيتا سی۔ ابراہیم حلیق ، مہمت علی سیٹنر ، مہمت رزلٹ آلٹینوک ، صائم اسکوین ، آتین یلدریم تے صباحتین علی کچھ متاثرین سن ۔ 2006 دے آخر وچ ، عبد اللہ اکلان نے انہاں الزامات دی تردید دی تے اپنی کتاب وچ دسیا کہ پی دے کے دے پہلے اعلیٰ فوجی کمانڈر ، محسم کورکاز ، تے اک اعلیٰ عہدے اُتے کمانڈر انجین سینسر ، دونے ممکنہ طور اُتے داخلی تنازعات دے نتیجے وچ ہی ہلاک ہوگئے تے قصورواراں نوں بیان کيتا۔ "گینگ"۔ اُتے ، انہاں لیک دی اطلاعات وچ کلاان دی آمرانہ شخصیت دا انکشاف ہويا اے جس نے 1980 دی دہائی دے اوائل توں ہی اختلاف نوں بے دردی توں دبانے تے مخالفین نوں بری طرح ختم کيتا سی۔ ڈیوڈ ایل فلپس دے مطابق ، پی دے کے دے سٹھ تک ممبراں نوں 1986 وچ پھانسی دتی گئی سی ، انہاں وچ محسم کورکاز وی شامل سی ، جس دا خیال اے کہ اسنوں 28 مارچ 1986 نوں قتل کيتا گیا سی۔ 1980 تے 1990 دے درمیان ، تنظیم نے شکست خوراں نوں نشانہ بنایا تے انہاں وچوں دو نوں سویڈن وچ ، دو نیدرلینڈ وچ ، تن جرمنی وچ تے اک ڈنمارک وچ قتل کيتا۔ [۱۴۴][۱۴۶]
1990 وچ ، چوتھی کانگریس دے دوران ، PKK نے دباؤ تے تنقید دے تحت جبری فوجی شمولیت ختم کرنے دا فیصلہ کيتا ، جو فوجی مسودہ قانون اس نے تیسری کانگریس دے دوران نافذ کيتا سی۔ کچھ ممبراں نے شہریاں اُتے حملےآں دے خاتمے دا مطالبہ وی کيتا جس نے مبینہ طور اُتے عام شہریاں اُتے حملےآں دی تعداد نوں کچھ سالاں تک کم کردتا۔ اس تنظیم دی جانب توں اس دے حمایتی اڈے دے مطالبات تے تنقید نوں وی مدنظر رکھنے دی کوششاں نے کچھ کرداں وچ اس دی مقبولیت ودھانے وچ مدد فراہم دی سی۔ اسٹینٹن دے مطابق ، PKK دے اپنے شہری حامیاں دے نال تعلقات نے ممکنہ طور اُتے حکومت نوں کچھ کرد شہریاں دے خلاف دہشت گردی دے استعمال دے لئی مراعات پیدا کيتیاں ۔ اُتے ، متعدد تبدیلیاں دے باوجود ، تنظیم عام شہریاں اُتے پرتشدد حملےآں نوں ختم کرنے وچ ناکام رہی تے حکومت دے خلاف دہشت گردی نوں اپنے ہتھیاراں وچوں اک دے طور اُتے استعمال کردی رہی۔ [۱۴۷]
پہلی شورش
سودھو1984–1993
سودھو
پی دے کے نے 15 اگست 1984 نوں اپنی مسلح بغاوت دا آغاز کيتا [۱۳۶][۱۴۸] ایروہ تے سیمڈینلی اُتے مسلح حملےآں توں ۔ انہاں حملےآں دے دوران 1 صنفی فوجی ہلاک تے 7 فوجی ، 2 پولیس اہلکار تے 3 شہری زخمی ہوئے۔ اس دے بعد دو دن بعد سیرت دے اک پولیس اسٹیشن اُتے پی دے کے نے چھاپہ ماریا۔ [۱۴۹]
1990 دی دہائی دے اوائل وچ ، صدر ترگت اوزال نے پی دے کے دے نال گل گل اُتے اتفاق کيتا ، 1991 دی خلیج جنگ دے واقعات نے خطے دی جغرافیائی سیاسی حرکیات نوں تبدیل کردتا۔ ازال ، خود ادھا کرد دے علاوہ ، بوہت گھٹ ترک سیاست دان امن عمل وچ دلچسپی رکھدے سن ، تے نہ ہی اوہ خود پی دے کے دے اک حصے توں زیادہ سن ۔ [۱۵۰] فروری 1991 وچ ، اوزال دی صدارت دے دوران ، کرد موسیقی دی ممانعت منسوخ کردتی گئی۔ [۱۵۱] اُتے ، 1992 وچ ، ترکی ، جس نے ریاستہائے متحدہ تے کردستان ڈیموکریٹک پارٹی تے پیٹریاٹک یونین آف کردستان دی حمایت حاصل سی ، نے 9 اکتوبر تے یکم نومبر دے درمیان اک شمالی سرحدی آپریشن ، پی دے کے دے خلاف 300،000 توں زیادہ فوجیاں دے استعمال دے تحت ، آپریشن شمالی عراق دا آغاز کيتا۔ عراقی سرحد عبور کرنے والے 20،000 توں زیادہ ترک فوجیاں دی مدد توں ہزاراں مقامی پشمرگاں نے شمالی عراق توں 10،000 پی دے کے گوریلاں نوں بھگانے دی کوشش کيتی۔ بھاری جانی نقصان دے باوجود ، پی دے کے شمالی عراق وچ اپنی موجودگی برقرار رکھنے وچ کامیاب رہی تے پی دے کے تے دے آر جی دے وچکار فائر فائر معاہدہ طے پا گیا۔ 1993 وچ ، اوزال نے سابق وزیر خزانہ عدنان کهویسی تے ترکی دے جنرل کمانڈر جنڈرمری ، ایریف بٹلیس دے نال امن منصوبےآں اُتے کم کرنا شروع کيتا۔
یکطرفہ فائر فائر 1993
سودھومذاکرات دے نتیجے وچ پی دے کے نے 17 مارچ 1993 نوں یکطرفہ فائر بندی دی ۔ جلال طالبانی دے ہمراہ ، کلاان نے کہیا کہ پی دے کے ہن ترکی توں تقسیم نئيں بلکہ امن ، [۱۵۲] ترکی وچ کرداں دے لئی جمہوری ریاست دے فریم ورک دے تحت گل گل تے آزاد سیاسی کارروائی دا خواہاں اے۔ اس وقت ترکی دے وزیر اعظم سلیمان ڈیمیرل نے پی دے کے توں مذاکرات کرنے توں انکار کردتا سی ، لیکن ایہ وی دسیا اے کہ جبری طور اُتے ملحق کرداں دے بارے وچ غلط انداز سی۔ [۱۵۳] لبنان دے بریلییاس وچ پریس کانفرنس وچ متعدد کرد سیاست داناں نے جنگ بندی تے کیمل برکائے دی حمایت دی تے پیپلز لیبر پارٹی (ایچ ای پی) دے احمد ترکی وی موجود سن ۔ پی دے کے دے فائر بندی دے اعلامیے نوں سامنے رکھدے ہوئے ، عزال قومی سلامتی کونسل دے اگلے اجلاس وچ کرد نواز اصلاحات دے اک وڈے پیکیج دی تجویز کرنے دا ارادہ کر رہے سن ۔ 17 اپریل نوں صدر دی موت دی وجہ توں اس اجلاسنوں ملتوی کردتا گیا ، تے منصوبے کدی پیش نئيں کیتے گئے۔ [۱۵۴] 19 مئی 1993 وچ کولپ [۱۵۵] وچ ترک فوج دی طرف توں پی دے کے اُتے حملہ کرنے دے بعد جنگ بندی دا خاتمہ ہويا تے 24 مئی نوں پی دے کے نے ترک فوج دے اک قافلے اُتے گھات لگیا کر حملہ کيتا ۔ پی دے کے دے سابق کمانڈر علمدین ساکک نے دسیا کہ ایہ حملہ دوؤالالما گربو دی بغاوت دے منصوبےآں دا اک حصہ سی۔ [۱۵۶] 8 جون 1993 نوں ، اوجلان نے پی دے کے دے ذریعہ جنگ بندی دے خاتمے دا اعلان کيتا۔ [۱۵۷]
شورش 1993–1994
سودھوتانسو چیلر دی سلیمان ڈیمیرل تے پریمیئر شپ دے نويں ایوان صدر دے تحت ، کیسل پلان (تشدد دا استعمال کردے ہوئے کرد سوال نوں حل کرنے دے لئی کسی وی طرح توں تے ہر طرح توں استعمال کرنے دے لئی) ، جس دی ازال نے مخالفت کيتی سی ، نافذ کيتا گیا سی ، تے امن عمل ترک کردتا گیا سی۔ [۱۵۸] کچھ صحافی تے سیاست دان ایہ کہندے نيں کہ ازال دی موت (مبینہ طور اُتے زہر دے کے) انہاں دی امن کوششاں دی حمایت کرنے والی متعدد سیاسی تے فوجی شخصیتاں دے قتل دے نال نال ، 1993 وچ امن منصوبےآں نوں روکنے دے لئی اک خفیہ فوجی بغاوت دا اک حصہ سی۔
پی دے کے دی ودھدی ہوئی طاقت دا مقابلہ کرنے دے لئی ترک فوج نے 1992 تے 1995 دے درمیان انسداد شورش دی نويں حکمت عملیاں دا آغاز کيتا۔ باغیاں نوں آپریشن دے اک لاجسٹک اڈے توں محروم کرنے تے مبینہ طور اُتے پی دے کے دی حمایت کرنے والے مقامی لوکاں نوں سزا دینے دے لئی فوج نے پینڈو علاقےآں دی غیر جنگلات دی تے 3،000 توں ودھ کرد دیہات نوں تباہ کردتا ، جس دے نتیجے وچ گھٹ توں گھٹ 2 لکھ مہاجرین۔ انہاں وچوں بیشتر دیہاتاں نوں خالی کرا لیا گیا سی ، لیکن دوسرے دیہاتاں نوں جلایا گیا ، بمباری کيتی گئی یا سرکاری فوج نے گولہ باری دی تے کئی پورے دیہاتاں نوں ہويا توں ختم کردتا گیا۔ جدوں کچھ پنڈ تباہ یا خالی کردتے گئے سن ، بوہت سارے دیہات نوں ترک حکومت کیتی طرف لیایا گیا سی ، جس نے مقامی کساناں تے چرواہاں نوں ویلج گارڈز وچ شامل ہونے دے لئی تنخواہاں دی پیش کش کيتی سی ، جو PKK نوں انہاں پنڈ وچ کم کرنے توں رکدا سی ، جدوں کہ اوہ دیہات جنہاں توں انکار کردتا گیا سی فوج دے ذریعہ خالی کيتا گیا۔ انہاں حرباں نے شہراں تے دیہاتاں توں باغیاں نوں پہاڑاں وچ کھڑا کرنے وچ کامیابی حاصل کيتی ، حالانکہ انہاں وچ ہن وی اکثر حکومتی حامی دیہات اُتے انتقامی کارروائی کيتی جاندی اے ، جس وچ عام شہریاں اُتے حملے وی شامل نيں۔
یکطرفہ فائر بندی 1995–1996
سودھودسمبر 1995 وچ ، پی دے کے نے 24 دسمبر 1995 نوں عام انتخابات توں پہلے ، دوسری یکطرفہ جنگ بندی دا اعلان کيتا ، سوچیا کہ نويں ترک حکومت نوں پی دے کے تے ترکی دے وچکار تنازعہ دے بارے وچ زیادہ پرامن انداز دے اظہار دے لئی وقت دے گا۔ جنگ بندی دے دوران ، سیاسی تے سول سوسائٹی نے تنازعہ دے حل دی حمایت وچ متعدد امن اقدامات دا اہتمام کيتا۔ لیکن مئی 1996 وچ ، عبداللہ اسکلان نوں قتل کرنے دی کوشش دمشق وچ ہوئی تے ايسے سال جون وچ ترک فوج نے عراقی کردستان وچ پی دے کے دا پِچھا کرنا شروع کيتا۔ [۱۵۹] پی دے کے نے 16 اگست 1996 نوں یکطرفہ فائر بندی دے خاتمے دا اعلان کردے ہوئے ، ایہ ذکر کيتا کہ اوہ ہن وی سیاسی حل دے طور اُتے امن مذاکرات دے لئی تیار اے۔
شورش 1996–1999
سودھوپر ، تنازعہ دا اہم موڑ [۱۶۰] 1998 وچ آیا ، جدوں ، ترکی دے سیاسی دباؤ تے فوجی دھمکیوں دے بعد [۱۶۱] ، پی دے کے دے رہنما ، عبد اللہ اوجلان نوں شام چھڈنے اُتے مجبور کيتا گیا ، جتھے اوہ ستمبر توں جلاوطنی وچ سن ۔ 1980۔ اوہ پہلے روس گیا ، فیر اٹلی تے یونان گیا۔ بالآخر اسنوں کینیا دے نیروبی وچ یونانی سفارت خانے لیایا گیا ، جتھے انہاں نوں 15 فروری 1999 نوں ایم ای ٹی - سی آئی اے دے مشترکہ آپریشن وچ ہوائی اڈے اُتے گرفتار کيتا گیا تے ترکی لیایا گیا ، جس دے نتیجے وچ کرداں نے دنیا بھر وچ وڈے مظاہرے کیتے ۔ برلن وچ اسرائیلی قونصل خانے وچ داخل ہونے دی کوشش کرنے اُتے تن کرد مظاہرین نوں گولی مار دے ہلاک کردتا گیا جدوں عبداللہ اسکلان دی گرفتاری وچ اسرائیلی دے مبینہ ملوث ہونے دے خلاف احتجاج کيتا گیا۔ [۱۶۲] اگرچہ کلاان اُتے گرفتاری نے تیسری جنگ بندی دا خاتمہ کيتا جس دا اعلان جولان نے یکم اگست 1998 نوں اعلان کيتا سی ، [۱۲۳] پی دے نے یکطرفہ فائر بندی دا اعلان کيتا جو 2004 تک جاری رہے گا۔ [۸۰]
یکطرفہ فائر بندی 1999–2003
سودھو
یک طرفہ جنگ بندی دے بعد پی دے کے نے ستمبر 1999 وچ اعلان کردہ ، انہاں دیاں فوجاں جمہوریہ ترکی توں پوری طرح پِچھے ہٹ گئياں تے عراق دے قندیل پہاڑاں وچ نويں اڈے قائم کردتے [۱۴۹] تے فروری 2000 وچ انہاں نے جنگ دے باضابطہ خاتمے دا اعلان کيتا۔ [۱۶۱] اس دے بعد ، پی دے کے نے کہیا کہ اوہ اپنے مقاصد دے حصول دے لئی پرامن طریقے استعمال کرنے دے لئی اپنی حکمت عملی نوں تبدیل کريں گا۔ اپریل 2002 وچ پی دے کے نے اپنا ناں تبدیل کرکے KADEK (کردستان فریڈم اینڈ ڈیموکریسی کانگریس) رکھ دتا ، دعویٰ کيتا کہ پی دے نے اپنا مشن پورا کيتا اے تے ہن اوہ مکمل طور اُتے سیاسی تنظیم دے طور اُتے اگے بڑھاں گے۔ [۱۲۵] اکتوبر 2003 وچ KADEK نے اپنی تحلیل دا اعلان کيتا تے اک نويں تنظیم تشکیل دینے دا اعلان کيتا: کانگرا-جیل (کردستان پیپلز کانگریس)۔
مذاکرات دے لئی پی دے کے دی پیش کشاں نوں ترک حکومت نے نظرانداز کردتا ، [۱۲۵] جس نے دعوی کيتا اے کہ کانگرا - جی ای ایل نے 1999–2004 دے عرصہ وچ وی مسلح حملے جاری رکھے ، حالانکہ اس پیمانے اُتے ستمبر 1999 توں پہلے دی طرح نئيں سی۔ انہاں نے کنگرا - جیل نوں وی کرد فسادات دا ذمہ دار ٹھہرایا جو اس دوران ہوئے۔ [۱۴۹] پی دے کے دا کہنا اے کہ انہاں نے صرف اپنا دفاع کيتا کیونجے انہاں دا دعوی اے کہ ترک فوج نے شمالی عراق وچ وی انہاں دے ٹھکانےآں دے عسکریت پسنداں دے خلاف لگ بھگ 700 چھاپے مارے۔ [۱۴۸] اس دے علاوہ، کونگرا جیل فائر بندی دے باوجود، دوسرے گروپاں اپنی مسلح سرگرمیاں، جاری PSK مثال دے طور پر، انہاں دی تنظیم وچ شامل ہونے دی PKK جنگجوواں نوں اپنی طرف متوجہ کرنے دے لئی فائر بندی نوں استعمال کرنے دی کوشش کيتی.[۱۶۳] اس مدت دے دوران کردستان فریڈم ہاکس (ٹی اے اے) دی تشکیل بنیاد پرست کانگرا جی ای ایل دے کمانڈراں نے کيتی سی ، جو فائر بندی توں مطمئن نئيں سن ۔ اسکالان اُتے قبضہ دے بعد دا عرصہ ترک حکومت نے ترک حزب اللہ (کرد حزب اللہ) دے خلاف وڈے وڈے کریک ڈاؤن آپریشن شروع کرنے دے لئی استعمال کيتا سی ، 1998 وچ 130 دے مقابلے وچ 2000 وچ حزب اللہ دے 3 ممبراں نوں گرفتار کيتا سی ، تے اس گروپ دے رہنما حیسین ویلیو اولو نوں 13 جنوری نوں قتل کيتا سی۔ 2000.[۱۶۴][۱۶۵][۱۶۶] جنگ دے اس مرحلے دے دوران پی دے کے تے سیکیورٹی فورسز دے وچکار لڑائی دے دوران گھٹ توں گھٹ 145 افراد ہلاک ہوگئے سن ۔ [۱۶۷]
2002 وچ اے دے پارٹی دے اقتدار وچ آنے دے بعد ، ترک ریاست نے کرد بولی تے سبھیاچار اُتے پابندیاں نوں کم کرنا شروع کيتا۔
2003 توں 2004 تک کانگرا-جی ای ایل دے اندر اقتدار دی جدوجہد اک اصلاح پسند ونگ دے وچکار ہوئی سی جو تنظیم نوں مکمل طور اُتے اسلحے توں پاک کروانا چاہندا سی تے اک روايتی ونگ جو تنظیم چاہندا سی کہ اوہ اک بار فیر اپنی مسلح شورش دا آغاز کرے۔ [۱۴۹][۱۶۸] تنظیم دے قدامت پسند ونگ نے ایہ طاقت دی جدوجہد جیت لی کنی یلماز ، نظامتین تس تے عبداللہ اوجلان دے چھوٹے بھائی عثمان کلاان جداں اصلاح پسند رہنماواں نوں تنظیم چھڈنے اُتے مجبور کيتا۔ تن وڈے روايتی رہنماواں ، مرات کاریائلن ، سیمیل بائیک تے فہمن ہوسین نے تنظیم دی نويں قیادت کمیٹی تشکیل دی۔ [۱۶۹] نويں انتظامیہ نے شورش نوں دوبارہ شروع کرنے دا فیصلہ کيتا ، کیونجے انہاں نے دعوی کيتا اے کہ گوریلا دے بغیر پی دے کے دی سیاسی سرگرمیاں ناکام رہیاں گی۔ [۱۲۵] ایہ اس وقت پیش آیا جدوں کرد نواز پیپلز ڈیموکریسی پارٹی (HADEP) اُتے ترکی دی سپریم کورٹ نے 13 مارچ 2003 نوں پابندی عائد کردتی سی [۱۷۰] تے اس دے رہنما مرات بولزاک نوں قید کردتا گیا سی۔ [۱۷۱]
اپریل 2005 وچ ، کانگرا - جیل نے اپنا ناں پی دے دے ميں تبدیل کردتا۔ چونکہ کانگرا - جیل دے تمام عناصر واپس نئيں آئے ، اس لئی اس تنظیم نوں نیو پی دے کے وی کہیا جاندا اے۔ [۱۷۲] کانگرا-جی ای ایل اس دے بعد توں کوما سیواکن کردستان دی قانون ساز اسمبلی بن گئی اے ، جو اک چھتری تنظیم اے جس وچ پی دے کے وی شامل اے تے اسنوں گروپ دے شہری تے سیاسی شعبے دے طور اُتے استعمال کيتا جاندا اے۔ ڈی ای پی دے سابق ممبر زبیئر آئدار کانگرا - جی ای ایل دے صدر نيں۔ [۱۷۳]
جنگ بندی دے سال 2000 ، 2001 ، 2002 تے 2003 دے دوران ، ترک حکومت دے مطابق 711 افراد نوں ہلاک کيتا گیا۔ اپسلا تنازعہ ڈیٹا پروگرام نے انہاں سالاں دے دوران ہلاکتاں دی تعداد 368 توں 467 کردتی۔ [۱۷۴]
2004–2012 توں بغاوت
سودھو
یکم ستمبر 2003 نوں پی دے کے نے جنگ بندی دے خاتمے دا اعلان کيتا لیکن انہاں نے سن 2004 دے وسط تک اک نويں شورش دا انتظار کيتا۔ [۱۷۵] یکم جون 2004 نوں ، پی دے نے اپنی مسلح سرگرمیاں دوبارہ شروع کيتیاں کیونجے انہاں دا دعوی سی کہ ترک حکومت مذاکرات دے مطالبے نوں نظرانداز کررہی اے تے ہن وی انہاں دی افواج اُتے حملہ کررہی اے۔ [۱۲۵][۱۴۹] حکومت نے دعوی کيتا اے کہ ايسے مہینے وچ عراقی کردستان دے راستے تقریبا 2،000 کرد گوریلا ترکی وچ داخل ہوئے سن ۔ [۸۰] 90 دے دہائی وچ ریاستی کفیل یا اس قسم دی افرادی قوت دی کمی دا شکار پی دے کے نوں نويں حربے اختیار کرنے اُتے مجبور کيتا گیا۔ اس دے نتیجے وچ ، اس نے اپنے فیلڈ یونٹاں دا سائز 15–20 عسکریت پسنداں توں گھٹا کر 6–8 عسکریت پسنداں تک کردتا۔ اس نے براہ راست محاذ آرائی توں وی بچا تے ہٹ اینڈ رن ہتھکنڈاں دا استعمال کردے ہوئے بارودی سرنگاں ، سنائپرز تے چھوٹے گھاتاں دے استعمال اُتے زیادہ انحصار کيتا۔ [۱۷۶] پی دے کے حرباں وچ اک ہور تبدیلی ایہ وی سی کہ اس تنظیم نے ہن کسی علاقے نوں کنٹرول کرنے دی کوشش نئيں کيتی ، اندھیرے دے بعد وی ننيں۔ [۱۷۷] بہرحال ، 2004 تے 2005 دونے وچ تشدد وچ اضافہ ہويا جس دے دوران کہیا جاندا سی کہ پی دے کے 2005 دے دوران مغربی ترکی وچ ہونے والے درجناں بم دھماکےآں دا ذمہ دار اے۔ خاص طور اُتے 2005 دے کواڈاس منی بس بم دھمادے ميں 5 افراد ہلاک تے 14 افراد زخمی ہوئے سن ، اگرچہ پی دے کے نے اس دی ذمہ داری توں انکار کيتا۔
مارچ 2006 وچ پی دے کے تے ترکی دی سکیورٹی فورسز دے وچکار دیار باقر دے آس پاس بھاری لڑائی چھڑ گئی ، ايسے طرح پی دے کے دے حامیاں دے ذریعہ وڈے ہنگامے ہوئے ، اس دے نتیجے وچ فوج نوں دیار باقر ائیرپورٹ جانے والی سڑکاں عارضی طور اُتے بند کرنی پئی تے بہت سارے اسکولاں تے کاروباری ادارےآں نوں بند کرنا پيا۔ [۸۰] اگست وچ ، کردستان فریڈم ہاکس (ٹی اے کے) ، جس نے "ترکی نوں جہنم وچ بدلنے" دے عزم دا اظہار کيتا ، نے اک وڈی بمباری مہم چلائی۔ 25 اگست نوں دو مرتب کم سطحی دھماکےآں نے اڈانا وچ اک بینک نوں نشانہ بنایا ، 27 اگست نوں استنبول دے اک اسکول نوں بم دھماکے دا نشانہ بنایا گیا ، 28 اگست نوں مارماریس وچ تن مربوط حملے ہوئے سن تے اک انٹالیا وچ سیاحاں دی صنعت نوں نشانہ بنایا گیا تے 30 اگست نوں مرسین وچ ٹی اے اے دے بم دھماکے ہوئے۔ انہاں بم دھماکےآں دی مذمت پی دے کے نے کيتی سی ، [۴۲][۴۲] جس نے یکم اکتوبر 2006 نوں پنجواں فائر بندی دا اعلان کيتا ، [۱۲۳][۱۲۳] جس نے تنازعہ دی شدت نوں کم کردتا۔ اُتے ، ترک انسداد شورش دی کارروائیاں دی وجہ توں جنوب مشرق وچ معمولی جھڑپاں جاری رنيں۔ 2006 وچ مجموعی طور اُتے اس تنازعہ نے 500 توں زیادہ افراد دیاں جاناں لاں۔ 2006 وچ وی پی دے کے نے عراق وچ فروری وچ اپنے اک سابق کمانڈر کنی یلماز نوں قتل کيتا سی۔ [۱۴۹]
مئی 2007 وچ ، انقرہ وچ اک بم دھماکا ہويا سی جس وچ 6 [۱۷۸][۱۷۹][۱۸۰][۱۸۱] ہلاک تے 121 افراد زخمی ہوئے سن ۔ ترک حکومت نے الزام لگایا کہ بم دھماکے دا ذمہ دار پی دے کے اے۔ [۱۸۲] 4 جون نوں ، تونسیلی وچ پی دے کے دے خودکش بم دھمادے ميں اک فوجی اڈے اُتے ست فوجی ہلاک تے چھ زخمی ہوئے سن ۔ عراقی سرحد دے اس پار وی کشیدگی پھیلیانا شروع ہوگئی جدوں پی دے کے دی لڑائی دے تعاقب وچ ترک افواج متعدد بار عراق وچ داخل ہوگئياں تے جون وچ ، 4 فوجی فوجی بارودی سرنگ دے ذریعے مارے گئے ، عراقی کردستان دے وڈے علاقےآں وچ گولہ باری کيتی گئی جس توں 9 دیہات نوں نقصان پہنچیا تے رہائشیاں نوں نقل مکانی کرنے اُتے مجبور کردتا گیا۔ 7 اکتوبر 2007 نوں ، 40-50 پی دے کے جنگجوواں نے [۱۷۶] نے گبر پہاڑاں وچ 18 رکنی ترک کمانڈو یونٹ اُتے گھات لگیا کر حملہ کيتا ، جس وچ 15 کمانڈوز ہلاک تے تن زخمی ہوئے سن ، [۱۸۳] جس نے 1990 دی دہائی دے بعد توں ایہ پی دے دے ميں مہلک ترین حملہ کردتا۔ اس دے جواب وچ اک قانون منظور کيتا گیا جس دے تحت ترک فوج نوں عراقی سرزمین دے اندر کارروائی کرنے دی اجازت دتی گئی۔ 21 اکتوبر 2007 دے مقابلے وچ ، 150-200 عسکریت پسنداں نے یولیکوفا دے دارالدا ميں اک چوکی اُتے حملہ کيتا ، جس دا انتظام 1950 دی پیادہ بٹالین نے کيتا سی۔ اس چوکی اُتے قابو پالیا گیا تے پی دے کے نے 12 افراد ہلاک ، 17 نوں زخمی تے 8 ترک فوجیاں نوں گرفتار کرلیا۔ اس دے بعد اوہ 8 اسیر فوجیاں نوں اپنے نال لے کے عراقی کردستان واپس چلے گئے۔ اس حملے دے بعد ترک فوج نے گرم ، شہوت انگیز تعاقب وچ 32 پی دے کے جنگجوواں نوں ہلاک کرنے دا دعوی کيتا سی ، اُتے ، پی دے کے نے اس دی تردید کيتی سی تے ترک فوج دی جانب توں پی دے کے عسکریت پسنداں دی کوئی وی لاش نئيں نکلی سی۔ ترک فوج نے 24 اکتوبر [۱۸۴] نوں پی دے کے دے ٹھکانےآں اُتے بمباری کرکے جوابی کارروائی کيتی تے سرحد پار توں ہونے والے اک وڈے فوجی آپریشن دی تیاری شروع کردتی۔
سرحد پار توں ہونے والی اس وڈی کارروائی ، جسنوں آپریشن سن دا ناں دتا گیا ، 21 فروری 2008 نوں شروع ہويا تے اس دے بعد شمالی عراق وچ پی دے کے کیمپاں دے خلاف فضائی کارروائی کيتی گئی ، جس دا آغاز 16 دسمبر 2007 نوں ہويا سی۔ [۱۸۵] اس کارروائی وچ 3،000 توں 10،000 دے درمیان ترک افواج نے حصہ لیا۔ ترک فوج دے مطابق زمینی کارروائی وچ پی دے کے دے نیڑے 230 جنگجو مارے گئے ، جدوں کہ 27 ترک فورسز نوں ہلاک کيتا گیا۔ پی دے کے دے مطابق ، 125 توں زیادہ ترک افواج ہلاک جدوں کہ پی دے کے دی ہلاکتاں دسیاں وچ نيں۔ [۱۸۶] سانچہ:Better source عراقی کردستان وچ پی دے کے اڈاں دے خلاف چھوٹے پیمانے اُتے ترک آپریشن جاری رہے۔ [۱۸۷] 27 جولائی 2008 نوں ، ترکی نے PKK نوں استنبول وچ دوہرے بم دھماکے دا ذمہ دار ٹھہرایا سی جس وچ 17 افراد ہلاک تے 154 افراد زخمی ہوئے سن ۔ پی دے کے نے اس وچ ملوث ہونے توں انکار کيتا۔ [۱۸۸] 4 اکتوبر نوں ، حکاری وچ وچ ہونے والی جھڑپاں اکتوبر 2007 دے بعد سب توں پُرتشدد جھڑپاں اس وقت شروع ہوئیاں جدوں پی دے کے نے حکاری صوبہ دے شیمدینلیماں واقع اختن دی سرحدی چوکی اُتے رات دے وقت حملہ کيتا۔ 15 ترک فوجی ہلاک تے 20 زخمی ہوئے ، ايسے دوران کہیا گیا کہ لڑائی دے دوران پی دے کے دے 23 جنگجو مارے گئے[۱۸۹] 10 نومبر نوں ، ایرانی کرد باغی گروپ پی جے اے سی نے اعلان کيتا کہ اوہ ترک فوج توں لڑنا شروع کرنے دے لئی ایران دے اندر کارروائیاں نوں روک دے گا۔ [۱۹۰]
2009 دے آغاز وچ ترکی نے اپنا پہلا کرد بولی دا ٹی وی چینل ، ٹی آر ٹی 6 ، [۱۹۱] کھولیا تے 19 مارچ 2009 نوں ترکی وچ بلدیاتی انتخابات ہوئے جس وچ کرد نواز ڈیموکریٹک سوسائٹی پارٹی (ڈی ٹی پی) نے اکثریت توں ووٹ حاصل کیتے۔ جنوب مشرق وچ اس دے فورا بعد ہی ، 13 اپریل 2009 نوں ، پی دے کے نے چھیويں جنگ بندی دا اعلان کيتا ، اس دے بعد عبداللہ کلاان نے فوجی آپریشن ختم کرنے تے امن دی تیاری دا مطالبہ کيتا۔ [۱۲۳] اگلے ہی دن ترک حکام نے ڈیموکریٹک سوسائٹی پارٹی (ڈی ٹی پی) دے 53 کرد سیاستداناں نوں گرفتار کيتا۔ [۱۹۲] ستمبر وچ ترکی دی ایردوان حکومت نے کرد پہل دا آغاز کيتا ، جس وچ کرد پنڈ دا ناں تبدیل کرنے ، ترک اظہار ناں دی آزادی نوں وسعت دینے ، کرد مہاجرین نوں ترک شہریت بحال کرنے ، مقامی حکومتاں نوں مضبوط بنانے ، تے جزوی عام معافی دینے دے منصوبے شامل سن ۔ پی دے جنگجوواں دے لئی۔ [۱۹۳] لیکن کرد اقدام دے منصوبےآں اُتے جتھے ترکی دی آئینی عدالت [۱۹۴] جانب توں 11 دسمبر 2009 نوں ڈی ٹی پی اُتے پابندی عائد کرنے دے بعد تے اس دے رہنماواں نوں دہشت گردی دے الزام وچ مقدمے دی سماعت دے بعد بھاری تکلیف پہنچی۔ پارٹی دے خلاف حکومتی کریک ڈاؤن وچ ڈی ٹی پی دے کل 1،400 ارکان نوں گرفتار کيتا گیا تے 900 افراد نوں حراست وچ لیا گیا۔ [۱۹۵] اس توں کرداں دی طرف توں پورے ترکی وچ وڈے فسادات ہوئے تے اس دے نتیجے وچ کرد نواز تے سیکیورٹی فورسز دے نال نال ترک حامی مظاہرین دے درمیان پرتشدد جھڑپاں ہوئی ، جس دے نتیجے وچ متعدد زخمی تے ہلاکتاں ہوئیاں۔ 7 دسمبر نوں پی دے کے نے ریڈیڈیا وچ اک حملہ کيتا جس وچ ست ہلاک تے تن ترک فوجی زخمی ہوئے جو 1990 دی دہائی دے بعد توں اس علاقے وچ پی دے دے ميں سب توں مہلک حملہ سی۔ [۱۹۶]
یکم مئی 2010 نوں پی دے کے نے اپنے فائر بندی دے خاتمے دا اعلان کيتا ، [۱۹۷] تونسیلی وچ اک حملہ شروع کيتا جس وچ چار افراد ہلاک تے ست فوجی زخمی ہوئے۔ [۱۹۸] 31 مئی نوں ، عبداللہ اوجلان نے ترک حکومت دے نال دوبارہ اپروچ کرنے تے گل گل کرنے دی اپنی کوششاں نوں ختم کرنے دا اعلان کيتا ، جس توں پی دے کے اعلیٰ کمانڈراں نوں تنازعہ دا ذمہ دار چھڈ دتا گیا۔ اس دے بعد پی دے نے اپنی مسلح سرگرمیاں نوں تیز کردتا ، [۱۹۹] اسکندرون وچ بحریہ دے اک اڈے اُتے میزائل حملے توں ، جس وچ 7 افراد ہلاک تے 6 فوجی زخمی ہوئے۔ [۲۰۰] 18 تے 19 جون نوں ، شدید لڑائی شروع ہوئی جس دے نتیجے وچ پی دے کے دے 12 جنگجو ، 12 ترک فوجی ہلاک تے 17 ترک فوجی زخمی ہوئے ، جدوں پی دے کے نے صوبہ ہاکاری تے ایلازگ وچ تن وکھ وکھ حملے کیتے۔ [۲۰۱] against the civilians, doctors, Kurdish elites, institutions, schools and even hospitals. Thousands of people were killed for serving the government or just for refusing to support the organization. Additionally, hundreds of schools were burned and more than 217 teachers were murdered. The PKK saw schools as "emblems of Turkish imperialism" that belonged to the "colonial assimilation system" and a justification for the killing of teachers was that they taught Turkish to Kurdish
20 جولائی 2010 نوں حکاری وچ اک ہور وڈا حملہ ہويا ، جس وچ چھ ہلاک تے ستاراں ترک فوجی زخمی ہوئے ، جس وچ اک پی دے کے لڑاکا ہلاک ہويا۔ [۲۰۲] اگلے ہی دن ، پی دے کے دے رہنما ، مراد کریلان نے اعلان کيتا کہ جے کرد مسئلہ مسئلے دے ذریعے گل گل دے ذریعے حل کيتا جائے گا تاں پی دے کے اپنے ہتھیار ڈال دین گے تے دھمکی دتی گئی کہ جے اس مطالبے نوں پورا نئيں کيتا گیا تاں اوہ آزادی دا اعلان کرن گے۔ [۲۰۳][۲۰۴] ترک حکام نے دعوی کيتا اے کہ انہاں نے 14 جولائی تک 187 افراد نوں ہلاک کيتا تے 160 PKK جنگجوواں نوں گرفتار کرلیا۔ [۲۰۵] 27 جولائی تک ، ترک خبراں دے ذرائع نے 100 توں زیادہ سکیورٹی فورسز دی ہلاکت دی اطلاع دتی ، جو 2009 دے تمام تعداد توں تجاوز کرگئياں۔ [۲۰۶] اُتے ، 12 اگست نوں ، پی دے کے نے رمضان فائر بندی دا اعلان کيتا۔ نومبر وچ اس جنگ بندی نوں 12 جون 2011 نوں ترک عام انتخابات تک ودھیا دتا گیا سی ، اس دے باوجود کہ ترکی نے اس دوران انہاں دے خلاف 80 توں زیادہ فوجی آپریشن شروع کیتے سن ۔ [۱۲۳] صلح صفائی دے باوجود ، پی دے نے انہاں فوجی کارروائیاں دا جواب سیرت تے ہقاری صوبےآں وچ انتقامی حملےآں دا آغاز کردے ہوئے کيتا ، جس وچ 12 ترک فوجی ہلاک ہوگئے۔ [۲۰۷]
سیز فائر نوں 28 فروری 2011 نوں جلد ہی منسوخ کردتا گیا سی۔ اس دے فورا بعد ہی شمالی عراق دے راستے ترکی وچ داخل ہونے دی کوشش دے دوران پی دے کے دے تن جنگجو ہلاک ہوگئے۔ [۲۰۸] مئی وچ ، انسداد شورش دی کارروائیاں وچ پی دے کے دے 12 جنگجو تے 5 فوجی ہلاک ہوگئے سن ۔ اس دے نتیجے وچ کرد حمایت امن و جمہوریت پارٹی (بی ڈی پی ) دی طرف توں شروع کيتی گئی شہری نافرمانی دی مہم دے اک حصے دے طور اُتے ترکی وچ وڈے مظاہرے ہوئے ، [۲۰۹] انہاں مظاہرےآں دے دوران 2 افراد ہلاک ، 308 زخمی تے 2،506 گرفتار ترک حکام نے کيتا۔ [۲۱۰] 12 جون دے انتخابات وچ کرد نواز پیس اینڈ ڈیموکریسی پارٹی (بی ڈی پی ) دے لئی تاریخی کارکردگی دکھادی گئی جس نے جنوب مشرق وچ 36 نشستاں حاصل کيتیاں ، جو حکمران جسٹس اینڈ ڈویلپمنٹ پارٹی (اے دے پی) توں زیادہ سن ، جس نے صرف 30 نشستاں حاصل کيتیاں ۔ کرد علاقے۔ [۲۱۱] اُتے ، بی ڈی پی دے منتخب کردہ 36 نمائندےآں وچوں جون جون تک ترکی دی جیلاں وچ بند نيں۔ اس دے بعد جیل وچ بند چھ نائباں وچوں اک ، ہاتپ ڈیکل ، نوں آئینی عدالت نے اپنے منتخب عہدے توں کنارہ کشی اختیار کرلئی ، جس دے بعد 30 آزاد ارکان اسمبلی نے ترک پارلیمنٹ دا بائیکاٹ دا اعلان کيتا۔ پی دے کے نے اپنی مسانوں اک بار فیر تیز کيتا ، جولائی وچ دو ہفتےآں وچ 20 ترک فوجی مارے گئے ، اس دوران گھٹ توں گھٹ 10 پی دے کے جنگجو مارے گئے۔ 17 اگست 2011 نوں ، ترک مسلح افواج نے 132 اہداف اُتے حملہ کردے ہوئے کرد باغیاں دے خلاف متعدد چھاپے مارے ۔ جنرل فوج دے مطابق ، چھ دن دے ہوائی حملےآں وچ ترک فوج نے شمالی عراق وچ پی دے کے دے ٹھکانےآں اُتے بمباری دی ، جتھے اُتے 90-100 پی دے کے فوجی ہلاک تے گھٹ توں گھٹ 80 زخمی ہوئے۔ [۲۱۲] جولائی توں ستمبر تک ایران نے شمالی عراق وچ پی جے اے سی دے خلاف کارروائی کيتی جس دے نتیجے وچ 29 ستمبر نوں جنگ بندی کيتی گئی۔ جنگ بندی دے بعد پی جے اے سی نے ایران توں اپنی فوجاں واپس لے لی تے ترکی توں لڑنے دے لئی پی دے کے دے نال شامل ہوگئے۔ ترکی دی انسداد دہشت گردی کارروائیاں وچ اکتوبر تے نومبر وچ ہلاک ہونے والے باغیاں وچ ایرانی شہریاں دی تیزی توں اضافے دی اطلاع ملی اے ، جداں کہ 28 اکتوبر نوں اپردا ميں چھ PJAK جنگجو ہلاک ہوئے سن ۔ [۲۱۳] 19 اکتوبر نوں ، کوکورکا تے یوکیسکووا وچ بیک وقت پی دے کے دے 8 حملےآں وچ چھبیس ترک فوجی مارے گئے [۲۱۴] تے 18 زخمی [۲۱۵] ، حاکری وچ 10،000 تے 15،000 کل وقتی طور اُتے پیش آئے ، جو ہن تک دا سب توں اُچا اے۔ [۲۱۶]
موسم گرما وچ 2012، پی دے نال تنازعہ اک متشدد وکر، متوازی وچ نال لے گئے شام دی خانہ جنگی [۲۱۷] صدر بشار الاسد نوں شام وچ کئی کرد شہراں دے حوالے کردتا کنٹرول PYD ، PKK دے شامی الحاق، تے ترکی نے کرداں دے خلاف داعش تے ہور اسلامی گروہاں نوں مسلح کردتا۔ [۲۱۸] ترکی دے وزیر خارجہ احمد داوتوگلو نے اسد حکومت اُتے اس گروہ نوں مسلح کرنے دا الزام عائد کيتا۔ [۲۱۹] جون تے اگست وچ صوبہ ہکاری وچ شدید جھڑپاں ہوئیاں ، جنھاں سالاں وچ سب توں زیادہ پُرتشدد قرار دتا گیا اے۔ جدوں پی دے کے نے ایران تے عراق توں قصبے دی طرف جانے والی رستےآں نوں روکنے تے ڈی ایس ایچ دے ہیوی مشین گناں تے راکٹ لانچراں نوں ترک موٹرسائیکل یونٹاں اُتے گھات لگانے دے لئی قیام کرکے "یمنیڈلی" اُتے قابض ہونے دی کوشش کيتی۔ جو شہر نوں دوبارہ لینے دے لئی بھیجیا جائے گا۔ [۲۲۰] اُتے ، ترک فوج نے ہويا توں بھاری ہتھیاراں نوں تباہ کرکے تے پی دے کے نوں جڑ توں اکھاڑ پھینکنے دے لئی لمبی رینج توپ خانے دا استعمال کرکے اس جال توں بچا۔ ترک فوج نے اعلان کيتا کہ آپریشن 11 اگست نوں کامیابی دے نال ختم کيتا گیا ، جس وچ دعوی کيتا گیا سی کہ 115 گوریلا ہلاک ہوئے نيں تے صرف 6 فوجی تے دو پنڈ دے محافظ کھو چکے نيں۔ 20 اگست نوں ، غازی انتپ وچ مہلک بم دھماکے دے نتیجے وچ 8 افراد ہلاک تے 66 زخمی ہوگئے۔ [۲۲۱] دے مطابق KCK شیلنگ دے 400 واقعات، ہوائی بمباری تے مسلح جھڑپاں اگست وچ واقع ہوئی اے . 24 ستمبر نوں ، ترک جنرل نیکیڈ اوزل نے دعوی کيتا کہ سن 2012 دے آغاز توں ہی 110 ترک فوجی تے 475 پی دے کے عسکریت پسند مارے گئے نيں۔ against the civilians, doctors, Kurdish elites, institutions, schools and even hospitals. Thousands of people were killed for serving the government or just for refusing to support the organization. Additionally, hundreds of schools were burned and more than 217 teachers were murdered. The PKK saw schools as "emblems of Turkish imperialism" that belonged to the "colonial assimilation system" and a justification for the killing of teachers was that they taught Turkish to Kurdish
امن عمل 2012–2015
سودھو28 دسمبر 2012 نوں ، اک ٹیلی ویژن انٹرویو وچ اس سوال اُتے کہ کیہ حکومت دے پاس اس مسئلے نوں حل کرنے دا کوئی منصوبہ اے ، اردوغان نے کہیا کہ حکومت جیل وچ بند باغی رہنما اسکالن دے نال گل گل کر رہی اے۔ [۲۲۲] مذاکرات نوں ابتدا وچ عوامی سطح اُتے حل پروسیس (ÇözÇöm Süreci) دے ناں توں موسوم کيتا گیا سی۔ جدوں گل گل جاری سی ، ایداں دے متعدد واقعات ہوئے جنھاں مذاکرات توں پٹری توں اتارنے دے لئی سبوتاژ سمجھیا جاندا اے: پیرس وچ پی دے کے دے منتظمین سکین کینسیز ، فڈان دوان تے لیلا سلیمیز دا قتل۔، کرد نواز پیپلز ڈیموکریٹک پارٹی دے نال اوجلان دے مذاکرات دا انکشاف پیپلز ملیت اخبار [۲۲۳] تے آخر کار ، وزارت انصاف دے ترکی تے انقرہ وچ واقع پارٹی دے صدر دفتر وچ ایردوان دے دفتر اُتے بم دھماکےآں دے ذریعہ عوام وچ ڈیموکریٹک پارٹی (ایچ ڈی پی)۔ [۲۲۴] اُتے ، دونے فریقاں نے انہاں تِناں واقعات دی شدید مذمت کيتی تے کہیا کہ اوہ اوداں وی پرعزم نيں۔ بالآخر 21 مارچ 2013 نوں ، ترک حکومت دے نال کئی مہینےآں دے مذاکرات دے بعد ، دیار باقر وچ نوروز دی تقریبات دے دوران لوکاں نوں عبد اللہ اوکلان دا خط ترک تے کرد بولی وچ پڑھیا گیا۔ اس خط وچ جنگ بندی دا مطالبہ کيتا گیا سی جس وچ تخفیف اسلحہ تے ترکی دی سرزمین توں دستبرداری تے مسلح جدوجہد دے خاتمے کا مطالبہ کيتا گیا سی ۔ پی دے کے نے اعلان کيتا کہ اوہ اس دی تعمیل کرن گے ، انہاں دا کہنا سی کہ 2013 دا سال جنگ دے ذریعے یا امن دے ذریعے حل دا سال اے۔ اردوان نے اس خط دا خیرمقدم کيتا اے جس وچ کہیا گیا اے کہ پی دے کے دے انخلا دے بعد ٹھوس اقدامات ہون گے۔ [۱۲۶]against the civilians, doctors, Kurdish elites, institutions, schools and even hospitals. Thousands of people were killed for serving the government or just for refusing to support the organization. Additionally, hundreds of schools were burned and more than 217 teachers were murdered. The PKK saw schools as "emblems of Turkish imperialism" that belonged to the "colonial assimilation system" and a justification for the killing of teachers was that they taught Turkish to Kurdish
25 اپریل 2013 نوں ، پی دے نے اعلان کيتا کہ اوہ ترکی دے اندر اپنی تمام افواج نوں شمالی عراق واپس بھیجے گا۔ [۲۲۵] ترک حکومت [۲۲۶] تے کرداں [۲۲۷] تے بیشتر پریس دے مطابق ، [۲۲۸] ایہ اقدام 30 سالہ پرانے تنازعہ دے خاتمے دی نشاندہی کردا اے۔ دوسرا مرحلہ جس وچ کرداں دے انسانی حقوق دے اعتراف دی طرف آئینی تے قانونی تبدیلیاں شامل نيں انخلا دے نال ہی بیک وقت شروع ہوجاندیاں نيں۔against the civilians, doctors, Kurdish elites, institutions, schools and even hospitals. Thousands of people were killed for serving the government or just for refusing to support the organization. Additionally, hundreds of schools were burned and more than 217 teachers were murdered. The PKK saw schools as "emblems of Turkish imperialism" that belonged to the "colonial assimilation system" and a justification for the killing of teachers was that they taught Turkish to Kurdish
اضافہ
سودھو6 تے 7 اکتوبر 2014 نوں ، کوبانے دے محاصرے دے خلاف احتجاج کرنے اُتے ترکی دے مختلف شہراں وچ ہنگامے پھوٹ پئے۔ کرداں نے ترک حکومت اُتے الزام لگایا کہ اوہ داعش دی مدد کردا اے تے لوکاں کوبانے کرداں دی حمایت نئيں بھیجنے دیندا اے۔ مظاہرین توں آنسو گیس تے آبی توپاں نال ملاقات کيتی گئی۔ احتجاج وچ 37 افراد ہلاک ہوئے۔ [۲۲۹] انہاں مظاہرےآں دے دوران ، پی دے کے تے حزب اللہ دے ہمدرداں دے درمیان مہلک جھڑپاں ہوئیاں۔ [۲۳۰] جنوری 2015 وچ پی دے کے دے ذریعہ 3 فوجی ہلاک ہوگئے سن ، [۲۳۱] ملک وچ بڑھدے ہوئے تناؤ دی علامت دے طور پر۔against the civilians, doctors, Kurdish elites, institutions, schools and even hospitals. Thousands of people were killed for serving the government or just for refusing to support the organization. Additionally, hundreds of schools were burned and more than 217 teachers were murdered. The PKK saw schools as "emblems of Turkish imperialism" that belonged to the "colonial assimilation system" and a justification for the killing of teachers was that they taught Turkish to Kurdish
2015 – موجودہ
سودھوجون 2015 وچ ، شام دی اہم کرد ملیشیا ، وائی پی جی ، تے ترکی دی مرکزی حامی کرد پارٹی ، ایچ ڈی پی نے ، ترکی اُتے الزام لگایا سی کہ اوہ اسلامک اسٹیٹ (داعش) دے فوجیاں نوں اپنی سرحد عبور کرنے تے شام دے کرد شہر کوبانی اُتے حملہ کرنے دی اجازت دیندا اے۔ 20 جولائی 2015 نوں ترقی پسند کارکناں اُتے سوریے دے بمباری حملے دے بعد ، ترکی تے پی دے کے دے درمیان تنازعہ تے ودھ گیا سی ، جس دا دعوی داعش نے کيتا سی۔24-25 جولائی 2015 دے آپریشن شہدا یلن دے دوران ، ترکی نے شام دے کرد علاقے روزاوا وچ عراق وچ پی دے کے دے اڈاں تے پی وائی ڈی دے ٹھکانےآں اُتے بمباری کيتی سی ، جس نے سیلانپنر قصبے (جس نوں پی دے نے انجام دینے توں انکار کيتا سی) وچ دو پولیس اہلکار دے قتل دا ارادہ کيتا سی۔ جنگ بندی (کئی مہینےآں دے بڑھدے ہوئے تناؤ دے بعد) [۲۳۲][۲۳۳][۲۳۴] ترکی دے جنگی طیارےآں نے شام وچ وائی پی جی دے ٹھکانےآں اُتے وی بمباری کيتی۔ [۲۳۵]against the civilians, doctors, Kurdish elites, institutions, schools and even hospitals. Thousands of people were killed for serving the government or just for refusing to support the organization. Additionally, hundreds of schools were burned and more than 217 teachers were murdered. The PKK saw schools as "emblems of Turkish imperialism" that belonged to the "colonial assimilation system" and a justification for the killing of teachers was that they taught Turkish to Kurdish
جلد ہی ترکی وچ تشدد پھیل گیا۔ ہجوم دے ذریعہ کرداں دے بوہت سارے کاروبار تباہ ہوگئے۔ کرد نواز پیپلز ڈیموکریٹک پارٹی (ایچ ڈی پی) دے صدر دفاتر تے شاخاں اُتے وی حملہ کيتا گیا۔ اطلاعات نيں کہ متعدد کرد آبادی والے شہراں تے دیہاتاں وچ عام شہریاں دے ہلاک ہونے دی اطلاعات نيں۔ کونسل آف یورپ نے شہریاں اُتے حملےآں تے سیزر دے 4 ستمبر 2015 دی ناکہ بندی اُتے اپنے خدشےآں اٹھائے سن ۔ [۲۳۶]against the civilians, doctors, Kurdish elites, institutions, schools and even hospitals. Thousands of people were killed for serving the government or just for refusing to support the organization. Additionally, hundreds of schools were burned and more than 217 teachers were murdered. The PKK saw schools as "emblems of Turkish imperialism" that belonged to the "colonial assimilation system" and a justification for the killing of teachers was that they taught Turkish to Kurdish
لیکن ایہ وی کرد باغی جنگجو خاموش نئيں بیٹھے: اک ترک گورنر نے دعوی کيتا کہ کرد حملہ آوراں نے ستمبر 2015 وچ اڈانا وچ پولیس دی گڈی اُتے فائرنگ کيتی سی جس وچ دو اہلکار ہلاک ہوگئے سن ، تے پی دے کے باغیاں دے نال غیر یقینی طور اُتے "تصادم" صوبہ حکاری وچ پیش آیا سی۔ صدر اردگان نے دعوی کيتا کہ 23 جولائی توں ستمبر دے آخر تک ، 150 ترک افسران تے 2،000 کرد باغی ہلاک ہوگئے سن ۔ [۲۳۷] دسمبر 2015 وچ ، ترک مشرقی ترکی دے کرد علاقےآں وچ ترک فوجی کارروائیاں وچ سیکڑاں شہری ہلاک ، سیکڑاں ہزاراں افراد بے گھر تے رہائشی علاقےآں وچ وڈے پیمانے اُتے تباہی ہوئی سی۔ [۲۳۸] ہیومن رائٹس واچ (ایچ آر ڈبلیو) دی رپورٹ دے مطابق ، "انسانی حقوق دے مقامی گروہاں نے 100 توں زیادہ شہریاں دی ہلاکت تے متعدد زخمیاں دی ریکارڈنگ دی اے۔" [۲۳۹]against the civilians, doctors, Kurdish elites, institutions, schools and even hospitals. Thousands of people were killed for serving the government or just for refusing to support the organization. Additionally, hundreds of schools were burned and more than 217 teachers were murdered. The PKK saw schools as "emblems of Turkish imperialism" that belonged to the "colonial assimilation system" and a justification for the killing of teachers was that they taught Turkish to Kurdish
لڑائی دی سرگرمیاں وچ 2016 دے موسم بہار وچ موسمی تیزی دیکھنے وچ آئی۔ مئی وچ ، ترک بیل اے ایچ 1 سپرکوبرا ہیلی کاپٹر اُتے دستاویزی دستاویز کيتی گئی سی جسنوں پی دے کے توں چلائے جانے والے روسی ساختہ مانپڈس نوں گرا دتا سی۔ [۲۴۰]against the civilians, doctors, Kurdish elites, institutions, schools and even hospitals. Thousands of people were killed for serving the government or just for refusing to support the organization. Additionally, hundreds of schools were burned and more than 217 teachers were murdered. The PKK saw schools as "emblems of Turkish imperialism" that belonged to the "colonial assimilation system" and a justification for the killing of teachers was that they taught Turkish to Kurdish
6 مئی ، 2016 نوں ، کرد پی دے کے دے آس پاس تعمیر کردہ اک چھتری تنظیم ، ایچ بی ڈی ایچ نے شمال مشرقی ترکی وچ صوبہ جیرسن وچ جندررمری جنرل کمانڈ دے اڈے اُتے حملہ کيتا۔ خبراں دے مطابق ، سڑک دے کنارے نصب اک بم پھٹا جس وچ اک جینڈرسمری گڈی نوں نشانہ بنایا گیا۔ [۲۴۱] ایچ ڈی بی ایچ نے 8 مئی نوں حملے دی ذمہ داری قبول کردے ہوئے کہیا اے کہ حملے وچ تن صنفاں دی موت ہوگئی ، ہور ویہہ کمانڈر وی ، جو مطلوبہ ہدف سی۔ [۲۴۲] دی مشترکہ کمان نے خطے وچ ہور کئی حملےآں دی ذمہ داری قبول کيتی اے ، جس وچ بنیادی طور اُتے ترک فوجیاں یا صنفاں نوں نشانہ بنایا جاندا اے۔ اتحاد دے ذریعہ استعمال کیتے جانے والے ہتھکنڈے پی دے کے دے استعمال کردہ انداز توں بہت ملدے جلدے نيں۔ سب توں قابل ذکر حملہ 19 جولائی 2016 نوں ہويا سی ، ایہ سن 2016 دی ترک بغاوت دی کوشش دے صرف 4 دن بعد سی ۔ ایچ بی ڈی ایچ نے اطلاع دتی اے کہ انھاں نے صبح صبح ساڈھے اٹھ بجے صوبہ ترابزون وچ 11 ترک فسادات پولیس نوں ہلاک کيتا سی۔ [۲۴۳] ایچ بی ڈی ایچ دی رپورٹ دوان نیوز ایجنسی دے ذریعہ پیش آنے والے حملے دے وقت تے مقام دے مطابق اے ، جس وچ "نامعلوم حملہ آوراں" نے پولیس چوکی اُتے فائرنگ کردتی۔ اس رپورٹ وچ دسیا گیا اے کہ اک شہری دے نال 3 اہلکار ہلاک تے 5 زخمی ہوئے۔ [۲۴۴]against the civilians, doctors, Kurdish elites, institutions, schools and even hospitals. Thousands of people were killed for serving the government or just for refusing to support the organization. Additionally, hundreds of schools were burned and more than 217 teachers were murdered. The PKK saw schools as "emblems of Turkish imperialism" that belonged to the "colonial assimilation system" and a justification for the killing of teachers was that they taught Turkish to Kurdish
.jpg)
اکتوبر 2019 وچ ، ترک فورس نے شمالی شام وچ شامی کرداں دے خلاف آپریشن شروع کيتا جس نوں آپریشن پیس بہار قرار دتا گیا اے۔ [۲۴۵][۲۴۶]against the civilians, doctors, Kurdish elites, institutions, schools and even hospitals. Thousands of people were killed for serving the government or just for refusing to support the organization. Additionally, hundreds of schools were burned and more than 217 teachers were murdered. The PKK saw schools as "emblems of Turkish imperialism" that belonged to the "colonial assimilation system" and a justification for the killing of teachers was that they taught Turkish to Kurdish
سیرہیلدان
سودھوسیرہیلدان یا لوکاں دی بغاوت ، 14 مارچ 1990 نوں شروع ہوئی ، نوسائبن ، 20 سالہ پی دے کے لڑاکا کاموران ڈنڈر دی آخری رسومات دے دوران ، جس نوں 13 روزہ دوسرے جنگجوواں دے نال ترکی دے راستے شام دے راستے عبور کرنے دے بعد ماریا گیا سی۔ [۲۴۷][۲۴۸] ڈنڈر اک کرد قوم پرست خاندان توں آیا سی جس نے اس دی لاش دا دعوی کيتا سی تے اس دے لئی نصیبین وچ اک آخری رسومات دا انعقاد کيتا سی جس وچ اسنوں شہر دی مرکزی مسجد تے 5000 افراد نے لیایا سی جنہاں نے مارچ کيتا سی۔ واپسی دے راستے وچ مارچ پرتشدد ہوگیا تے مظاہرین نے پولیس توں جھڑپاں کيتیاں ، اس دوران دونے فریقاں نے اک دوسرے اُتے فائرنگ دی تے متعدد افراد زخمی ہوگئے۔ اس دے بعد نصیبین وچ کرفیو لگایا گیا ، ٹینک تے خصوصی دستے لیائے گئے تے تقریبا 700 افراد نوں گرفتار کرلیا گیا۔ فسادات نیڑےی قصبےآں وچ پھیل گئے تے سیزر وچ پندرہ ہزار توں زیادہ لوکاں نے اس قصبے دی نصف آبادی اُتے مشتمل فسادات وچ حصہ لیا جس وچ پنج افراد ہلاک ، 80 زخمی تے 155 گرفتار ہوئے۔ نوروز اُتے پورے جنوب مشرق وچ وڈے پیمانے اُتے ہنگامے ہوئے ، کرد نويں سال دی تقریبات ، جس اُتے اس وقت پابندی عائد سی۔ اگلے دو ہفتےآں وچ احتجاج سست پڑگیا کیونجے بوہت سارے لوکاں نے گھراں وچ ہی رکنا شروع کردتا سی تے ترک فوجاں نوں حکم دتا گیا سی کہ اوہ مداخلت نہ کرن جدوں تک کہ بالکل ضروری نہ ہوئے لیکن فیکٹری دے دھرناں ، گو سستاں ، کم دا بائیکاٹ تے "غیر مجاز" ہڑتالاں حالے وی منعقد کيتیاں گئیاں اگرچہ اس وچ ریاست دا احتجاج against the civilians, doctors, Kurdish elites, institutions, schools and even hospitals. Thousands of people were killed for serving the government or just for refusing to support the organization. Additionally, hundreds of schools were burned and more than 217 teachers were murdered. The PKK saw schools as "emblems of Turkish imperialism" that belonged to the "colonial assimilation system" and a justification for the killing of teachers was that they taught Turkish to Kurdish
21 مارچ یا نوروز وچ اکثر احتجاج کيتا جاندا اے۔ [۲۴۹] خاص طور اُتے 1992 وچ ، جدوں ہزاراں مظاہرین نے ملک بھر وچ سیکیورٹی فورسز دے نال جھڑپاں کيتیاں تے جتھے فوج نے مبینہ طور اُتے صدر سلیمان ڈیمیرل دے احتجاج اُتے حملہ نہ کرنے دے حکم دی نافرمانی کيتی۔ [۲۴۸] اس سال نوروز دے احتجاج دے دوران ہونے والے زبردست تشدد وچ ، تقریبا 55 55 افراد مارے گئے ، بنیادی طور اُتے ارنک (26 ہلاک) ، سیرز (29 ہلاک) تے نصیببن (14 ہلاک) تے اس وچ اک پولیس افسر تے اک سپاہی شامل نيں۔ 200 توں زیادہ افراد زخمی ہوئے [۲۵۰] تے ہور 200 نوں گرفتار کيتا گیا۔ ارنک دے گورنر ، مصطفیٰ مالائی دے مطابق ، ایہ تشدد 500 توں 1،500 مسلح باغیاں دی وجہ توں ہويا سی جس دا الزام انہاں نے تہوار دے دوران شہر وچ داخل کيتا سی۔ اُتے ، انھاں نے اعتراف کيتا کہ "سیکیورٹی فورسز نے اپنے اہداف نوں ٹھیک توں قائم نئيں کيتا تے شہریاں دے مکاناں نوں بہت نقصان پہنچیا۔" [۲۵۱]against the civilians, doctors, Kurdish elites, institutions, schools and even hospitals. Thousands of people were killed for serving the government or just for refusing to support the organization. Additionally, hundreds of schools were burned and more than 217 teachers were murdered. The PKK saw schools as "emblems of Turkish imperialism" that belonged to the "colonial assimilation system" and a justification for the killing of teachers was that they taught Turkish to Kurdish
کرد سیاسی تحریک
سودھو| نام | مختصر | قائد | فعال |
|---|---|---|---|
| پیپلز لیبر پارٹی | HEP | احمد فہمی آئکلر | 1990–1993 |
| ڈیموکریسی پارٹی | ڈی ای پی | یار کایا | 1993–1994 |
| پیپلز ڈیموکریسی پارٹی | خوش | مرات بوزلاک | 1994–2003 |
| ڈیموکریٹک پیپلز پارٹی | ڈی ایچ اے پی | ٹونسر بکرمن | 1997–2005 |
| جمہوری معاشرے دی تحریک | ڈی ٹی ایچ | لیلا زنا | 2005 |
| ڈیموکریٹک سوسائٹی پارٹی | ڈی ٹی پی | احمد ٹرک | 2005–2009 |
| پیس اینڈ ڈیموکریسی پارٹی | بی ڈی پی | گلتن کونک ، سیلہتن ڈیمرٹاş | 2008–2014 |
| ڈیموکریٹک ریجنز پارٹی | ڈی بی پی | امین آئینہ ، کامران یوکسیک | 2014 – موجودہ |
| پیپلز ڈیموکریٹک پارٹی | ایچ ڈی پی | پروین Buldan ، Sezai Temelli | 2012 – موجودہ |
7 جون 1990 نوں ، ترکی دی گرینڈ نیشنل اسمبلی دے ست اراکین جنہاں نوں سوشل ڈیموکریٹک پیپلز پارٹی (ایس ایچ پی) توں کڈ دتا گیا سی ، نے مل کے پیپلز لیبر پارٹی (ایچ ای پی) تشکیل دتی تے انہاں دی سربراہی احمت فہمی اکلر نے کيتی۔ جولائی 1993 وچ ترکی دی آئینی عدالت نے علیحدگی پسندی نوں فروغ دینے اُتے پارٹی اُتے پابندی عائد کردتی سی۔ اس پارٹی دی کامیابی ڈیموکریسی پارٹی نے کيتی سی ، جس دی بنیاد مئی 1993 وچ رکھی گئی سی۔ ڈیموکریسی پارٹی اُتے 16 جون 1994 نوں کرد قوم پرستی تے پارٹی دے چار ممبران: لیلی زنا ، ہاتپ ڈیکل ، اورہان دوان تے سلیم صدک نوں 14 سال قید دی سزا سنانے اُتے پابندی عائد کردتی گئی سی۔ زانا پہلی کرد خاتون سن جو پارلیمنٹ وچ منتخب ہوئیاں سن۔ [۲۵۲] اُتے ، اس نے پارلیمنٹ وچ اپنے افتتاح دے موقع اُتے ، ایہ کہندے ہوئے اک وڈے تنازعہ نوں جنم دتا ، "ميں ایہ حلف ترک عوام تے کرد عوام دے وچکار بھائی چارے دے ل take لیندا ہون۔" جون 2004 وچ ، 10 سال جیل وچ گزارنے دے بعد ، اک ترک عدالت نے چاراں قیدیاں دی رہائی دا حکم دتا۔ [۲۵۳] مئی 1994 وچ ، کرد وکیل مراد بوزلاک نے پیپلز ڈیموکریسی پارٹی (ایچ اے ڈی ای پی) تشکیل دتی ، جس نے 24 دسمبر 1995 نوں عام انتخابات دے دوران 1،171،623 ووٹ یا قومی ووٹ دا 4.17٪ حاصل کيتا [۲۵۴] تے 1،482،196 ووٹ یا 4.75٪ اس وچ انتخابات 18 1999اپریل 1999 نوں ہوئے ، لیکن 10 th دہلیز دی وجہ توں اوہ کسی وی نشست نوں جیتنے وچ ناکام رہیا۔ 1999 وچ بلدیاتی انتخابات دے دوران انہاں نے 37 بلدیات اُتے کنٹرول حاصل کيتا تے 47 شہراں تے سیکڑاں ضلعے وچ نمائندگی حاصل کيتی۔ 2002 وچ پارٹی سوشلسٹ انٹرنیشنل دی ممبر بن گئی۔ 1999 وچ بندش دے مقدمے توں بچنے دے بعد ، بالآخر 13 مارچ 2003 نوں اس بنیاد اُتے HADEP اُتے پابندی عائد کردتی گئی کہ ایہ "غیر قانونی سرگرمیاں دا مرکز بن گیا اے جس وچ پی دے کے دی مدد کرنا تے اس وچ اضافہ کرنا شامل اے "۔ یوروپی کورٹ آف ہیومن رائٹس نے 2010 وچ فیصلہ دتا سی کہ اس پابندی دے تحت انسانی حقوق توں متعلق یورپی کنونشن دے آرٹیکل 11 دی خلاف ورزی ہوئی اے جو انجمن دی آزادی دی ضمانت دیندا اے۔ [۲۵۵] ڈیموکریٹک پیپلز پارٹی (ڈی ای ایچ اے پی) 24 اکتوبر 1997 نوں تشکیل دتی گئی تے اس نے ایچ ای ڈی ای پی نوں کامیاب کيتا۔ [۲۵۶] ڈی ایچ اے پی نے 3 نومبر 2002 دے عام انتخابات دے دوران 1،955،298 ووٹ یا 6،23٪ جِتیا سی ۔ [۲۵۷] اُتے ، اس نے 28 مارچ 2004 دے بلدیاتی انتخابات دے دوران مایوس کن کارکردگی دا مظاہرہ کيتا ، جتھے ایس ایچ پی تے فریڈم اینڈ سولیڈریٹی پارٹی (ÖDP) دے نال انہاں دا اتحاد صرف 5.1 فیصد ووٹ حاصل کرنے وچ کامیاب رہیا ، صرف بیٹ مین ، حکری ، دیار باقر تے ارنک صوبےآں وچ کامیابی حاصل کيتی۔ ، کرد ووٹرز دی اکثریت اے دے پی نوں ووٹ دے رہی اے۔ [۲۵۸] 2004 وچ رہائی دے بعد لیلی زانا نے ڈیموکریٹک سوسائٹی موومنٹ (ڈی ٹی ایچ) دی تشکیل دی ، جو 2005 وچ احمد ٹرک دی سربراہی وچ ڈی ای ایچ اے پی دے نال ڈیموکریٹک سوسائٹی پارٹی (ڈی ٹی پی) وچ ضم ہوگئی۔[۲۴۷][۲۵۹]against the civilians, doctors, Kurdish elites, institutions, schools and even hospitals. Thousands of people were killed for serving the government or just for refusing to support the organization. Additionally, hundreds of schools were burned and more than 217 teachers were murdered. The PKK saw schools as "emblems of Turkish imperialism" that belonged to the "colonial assimilation system" and a justification for the killing of teachers was that they taught Turkish to Kurdish
_Celebration_-_Istanbul.jpg)
ڈیموکریٹک سوسائٹی پارٹی نے 22 جون 2007 دے عام انتخابات دے دوران اپنے امیدواراں نوں بطور آزاد امیدوار چلانے دا فیصلہ کيتا سی تاکہ 10 فیصد دہلیز دی حکمرانی حاصل کيتی جاسکے۔ انتخابات دے دوران آزاد امیدواراں نے 1،822،253 یا 5.2٪ ووٹ حاصل کیتے ، جس دے نتیجے وچ مجموعی طور اُتے 27 نشستاں آئیاں ، جنہاں وچوں 23 ڈی ٹی پی دے پاس گئياں۔ [۲۶۰] پارٹی نے 29 مارچ ، 2009 دے بلدیاتی انتخابات دے دوران عمدہ کارکردگی دا مظاہرہ کيتا ، اُتے ، 2،116،684 ووٹ یا 5.41٪ جیتنے توں گورنرز دی تعداد چار توں اٹھ ہوگئی تے میئراں دی تعداد 32 توں ودھ کے 51 ہوگئی۔ [۲۶۱] پہلی بار انہاں نے جنوب مشرق وچ اکثریت حاصل کيتی تے ، بیٹ مین ، ہاکوری ، دیار باقر تے ارنک صوبےآں نوں چھڈ کے جو ڈی ایچ اے پی نے 2004 وچ جِتیا سی ، ڈی ٹی پی اے دے پی توں وان ، سیرت تے ایڈیور صوبےآں نوں جیتنے وچ کامیاب رہی۔ [۲۶۲] 11 دسمبر 2009 نوں ، ترکی دی آئینی عدالت نے ڈی ٹی پی اُتے پابندی عائد کرنے دے حق وچ ووٹ دتا ، اس فیصلے وچ کہیا گیا اے کہ پارٹی نوں وی بند کرد پارٹیاں دی طرح پی دے کے توں روابط نيں [۲۶۳] تے حکام نے دعوی کيتا اے کہ اسنوں "دہشت گردی پھیلانے دے مجرم دے طور اُتے دیکھیا جاندا اے "۔ پروپیگنڈا "۔ چیئرمین احمت ٹرک تے قانون ساز ایسل ٹلوک نوں پارلیمنٹ توں کڈ دتا گیا ، تے انہاں تے پارٹی دے 35 ہور ممبراں نوں پنج سال تک کسی وی سیاسی جماعت وچ شامل ہونے اُتے پابندی عائد کردتی گئی۔ [۲۶۴] یوروپی یونین نے اک بیان جاری کردے ہوئے عدالت دے فیصلے اُتے تشویش دا اظہار کيتا تے ترکی توں سیاسی جماعتاں دی طرف اپنی پالیسیاں نوں تبدیل کرنے اُتے زور دتا۔ اس پابندی دے جواب وچ ترکی وچ پوری کرد برادریاں وچ وڈے مظاہرے پھوٹ پئے۔ ڈی ٹی پی دی جگہ امن تے ڈیموکریسی پارٹی (بی ڈی پی ) نے سلیہتن ڈیمرٹا دی سربراہی وچ کامیابی حاصل کيتی۔ بی ڈی پی نے اپنے حامیاں توں 12 ستمبر 2010 نوں ترک آئینی ریفرنڈم دا بائیکاٹ کرنے دا مطالبہ کيتا کیونجے آئینی تبدیلی اقلیتاں دے مطالبات اُتے پورا نئيں اتری۔ بی ڈی پی دی شریک صدر ، گلتن کونک نے اک بیان جاری کردے ہوئے کہیا اے کہ "ہم ترمیم دے خلاف ووٹ نئيں ڈالاں گے تے موجودہ فاشسٹ آئین دی زندگی نوں طول دے سکدے نيں۔ نہ ہی اسيں ترمیم دے حق وچ ووٹ دین گے تے کسی نويں فاشسٹ آئین دی حمایت کرن گے۔ " [۲۶۵] بائیکاٹ دی وجہ توں حکاری (9.05٪) ، ارنک (22.5٪) ، دیار باقر (34.8٪) ، بیٹ مین (40.62٪) ، مردین (43.0٪) ، وان (43.61) ، سیرٹ (50.88٪) ، آئڈر (51.09٪) ، مصحف (54.09٪)، ایگری (56.42٪)، تنچلی(67.22٪)، شانلیعرفا (68.43٪)، قارص (68.55٪) تے بلتیس صوبہ (70.01٪)، ملک وچ سب توں کم ٹرن آؤٹ سی دے لئی اک 73،71٪ مقابلے قومی اوسط تونسلی واحد کرد اکثریتی صوبہ سی جتھے آبادی دی اکثریت نے رائے شماری دے دوران "نئيں" نوں ووٹ دتا سی۔ [۲۶۶] 12 جون ، 2011 دے قومی انتخابات دے دوران بی ڈی پی نے 61 آزاد امیدواراں نوں نامزد کيتا ، جنہاں نے 2،819،917 ووٹ یا 6.57٪ جیت کر اپنی نشستاں دی تعداد 20 توں بڑھاکر 36 کردتی۔ بی این ڈی پی نے آرنک (72.87٪) ، حکری (70.87٪) ، دیار باقر (62.08٪) تے مردین (62.08٪) صوبےآں وچ سب توں زیادہ حمایت حاصل کيتی۔ [۲۶۷]against the civilians, doctors, Kurdish elites, institutions, schools and even hospitals. Thousands of people were killed for serving the government or just for refusing to support the organization. Additionally, hundreds of schools were burned and more than 217 teachers were murdered. The PKK saw schools as "emblems of Turkish imperialism" that belonged to the "colonial assimilation system" and a justification for the killing of teachers was that they taught Turkish to Kurdish
بلاکتاں
سودھو
اناڈولو ایجنسی دے جاری کردہ اعدادوشمار دے مطابق ، ترکی دے اک سکیورٹی ذرائع دا حوالہ دیندے ہوئے ، سن 1984 توں اگست 2015 تک ، اس تنازعہ وچ 36،345 اموات ہوئیاں۔ اس وچ صرف ترکی وچ اگست 2015 تک 6،741 عام شہری ، 7،230 سکیورٹی فورس (5،347 فوجی ، 1،466 پنڈ دے محافظ تے 283 پولیس اہلکار) تے 22،374 پی دے کے جنگجو شامل سن ۔ [۲۶۸][۲۶۹] شہری ہلاکتاں وچ ، 2012 تک ، 157 استاداں سن ۔ [۲۷۰] اگست 1984 توں جون 2007 تک ، مجموعی طور اُتے 13،327 فوجی تے 7،620 شہری زخمی ہونے دے بارے وچ دسیا گیا اے۔ کہیا جاندا اے کہ 1984 تے 1991 دے درمیان تقریبا 2، 2500 افراد ہلاک ہوئے سن ، جدوں کہ 1991 توں 1995 دے درمیان 17،500 توں زیادہ افراد ہلاک ہوئے سن ۔ [۲۷۱] سرکاری تخمینے دے مطابق ، 1985 توں 1996 تک ولیج گارڈز دے ذریعہ ہونے والے قتل دی تعداد 296 دسی گئی اے۔ [۲۷۲]against the civilians, doctors, Kurdish elites, institutions, schools and even hospitals. Thousands of people were killed for serving the government or just for refusing to support the organization. Additionally, hundreds of schools were burned and more than 217 teachers were murdered. The PKK saw schools as "emblems of Turkish imperialism" that belonged to the "colonial assimilation system" and a justification for the killing of teachers was that they taught Turkish to Kurdish
اس تازہ ترین تخمینے دے برعکس ، ترک فوج دے ابتدائی اعداد و شمار نے پی دے کے ہلاکتاں دی تعداد بہت زیادہ کردتی ، جون 2007 تک پی دے کے دی 26،128 ہلاکتاں ہوئیاں ، تے مارچ 2009 تک 29،704۔ 2004 وچ دوسری شورش دے آغاز دے دوران ، تے مارچ 2009 وچ ، پی دے کے دے 2،462 عسکریت پسنداں دے مارے جانے دا دعوی کيتا گیا۔ اُتے ، بعد وچ فوج نے 1984–2012 دے دوران فراہم کردہ اعدادوشمار وچ ، پی دے کے دے ہلاک شدہ ممبراں دی تعداد 21،800 کردتی گئی۔
پی دے کے تے ترک فوج دونے نے اک دوسرے اُتے شہریاں دی ہلاکت دا الزام عائد کيتا اے۔ 1970 دی دہائی توں ، انسانی حقوق دی یورپی عدالت نے کرد عوام دے خلاف ہزاراں انسانی حقوق دی پامالیاں دے لئی ترکی دی مذمت کيتی اے۔ فیصلے کرد شہریاں دی منظم سزائے موت ، تشدد ، جبری بے گھر ہونے ، [۲۷۳] ہزاراں تباہ شدہ دیہات ، [۱۱۵][۱۱۶][۱۱۷] من منی گرفتاریاں ، قتل تے لاپتہ کرد صحافیاں توں متعلق نيں۔ ، سیاستدان تے کارکن۔ ECHR ( Kuskonar قتل عام ) وچ کرد شہریاں نوں ہلاک کرنے تے PKK اُتے الزام لگانے اُتے ترکی دی وی مذمت کيتی گئی اے۔
انسانی حقوق دی تنظیماں دے مطابق بغاوت دے آغاز توں ہی 4000 دیہات تباہ ہوچکے نيں ، [۲۷۴] جس وچ 380،000 توں لے کے 1،000،000 دے درمیان کرد دیہاتیاں نوں زبردستی انہاں دے گھراں توں کڈیا گیا اے ، خاص طور اُتے ترکی دی فوج نے۔ [۲۷۵] ترک حکام نے تقریبا 5000 ترک تے 35،000 کرد ، ہلاک ، 17،000 کرد لاپتہ تے 119،000 کرداں نوں قید کردتا اے۔ ہیومنٹریٹ لا پروجیکٹ دے مطابق ، ترک حکومت دے ذریعہ 2،400 کرد دیہات تباہ تے 18،000 کرداں نوں پھانسی دے دتی گئی۔ اس تنازعہ توں مجموعی طور اُتے 3،000،000 افراد (بنیادی طور اُتے کرد) بے گھر ہوچکے نيں ، [۵۶] اک اندازے دے مطابق 2009 دے مطابق ہن تک 1،000،000 داخلی طور اُتے بے گھر ہوئے نيں۔ [۲۷۶] اسوریئن اقلیت نوں وی بہت زیادہ متاثر کيتا گیا سی ، جداں کہ ہن زیادہ تر (50-60) اس دی ہزار / 70،000) یوروپ وچ پناہ اے۔
بی ڈی پی توں منتخب ممبر پارلیمنٹ سبحت تونسل نے جولائی 2011 تک پی دے کے دی ہلاکتاں دی تعداد 18،000 کردتی۔ [۲۷۷]
2012 توں پہلے جنگ بندی
سودھواپسالا تنازعات دے ڈیٹا پروگرام وچ اج تک 25،825–30،639 ہلاکتاں ریکارڈ کيتیاں گئیاں ، جنہاں وچوں 22،729–25،984 پہلے شورش دے دوران ہلاک ، 368–467 جنگ بندی دے دوران تے دوسری شورش دے دوران 2،728–4،188 ہلاک ہوئے۔ یو سی ڈی پی دے مطابق 1989 توں لے کے 2011 تک ہونے والے حادثات درج ذیل نيں: [۱۷۴]
| سال | کم تخمینہ | زیادہ تخمینہ |
|---|---|---|
| 1989 | 227 | 234 |
| 1990 | 245 | 303 |
| 1991 | 304 | 310 |
| 1992 | 1,518 | 1,598 |
| 1993 | 2,099 | 2,394 |
| 1994 | 4,000 | 4,488 |
| 1995 | 3,076 | 3,951 |
| 1996 | 3,533 | 3,578 |
| 1997 | 4,247 | 5,483 |
| 1998 | 1,952 | 2,039 |
| 1999 | 1,403 | 1,481 |
| 2000 | 173 | 189 |
| 2001 | 81 | 96 |
| 2002 | 35 | 100 |
| 2003 | 79 | 82 |
| 2004 | 180 | 322 |
| 2005 | 324 | 611 |
| 2006 | 210 | 274 |
| 2007 | 458 | 509 |
| 2008 | 501 | 1,068 |
| 2009 | 128 | 149 |
| 2010 | 328 | 433 |
| 2011 | 599 | 822 |
| کل: | 25,825 | 30,639 |
جمہوریہ ترکی دے جنرل اسٹاف ، ترک گیندررمری ، جنرل نظامت سیکیورٹی دے مطابق تے اس دے بعد جون 2010 تک جمہوریہ ترکی تے ترکی دے جنرل اسٹاف دے اعداد و شمار دے ملیت دے تجزیے دے مطابق ، اس تنازعہ وچ 1984 تے مارچ 2009 دے وچکار تنازعات دی ہلاکتاں جندرمری مندرجہ ذیل سن :
| سال | دفاعی افواج | عام شہری | شورش پسند | کل |
|---|---|---|---|---|
| 1984 | 26 | 43 | 28 | 97 |
| 1985 | 58 | 141 | 201 | 400 |
| 1986 | 51 | 133 | 74 | 258 |
| 1987 | 71 | 237 | 95 | 403 |
| 1988 | 54 | 109 | 123 | 286 |
| 1989 | 153 | 178 | 179 | 510 |
| 1990 | 161 | 204 | 368 | 733 |
| 1991 | 244 | 233 | 376 | 853 |
| 1992 | 629 | 832 | 1,129 | 2,590 |
| 1993 | 715 | 1,479 | 3,050 | 5,244 |
| 1994 | 1,145 | 992 | 2,510 | 4,647 |
| 1995 | 772 | 313 | 4,163 | 5,248 |
| 1996 | 608 | 170 | 3,789 | 4,567 |
| 1997 | 518 | 158 | 7,558 | 8,234 |
| 1998 | 383 | 85 | 2,556 | 3,024 |
| 1999 | 236 | 83 | 1,458 | 1,787 |
| 2000 | 29 | 17 | 319 | 365 |
| 2001 | 20 | 8 | 104 | 132 |
| 2002 | 7 | 7 | 19 | 33 |
| 2003 | 31 | 63 | 87 | 181 |
| 2004 | 75 | 28 | 122 | 225 |
| 2005 | 105 | 30 | 188 | 323 |
| 2006 | 111 | 38 | 132 | 281 |
| 2007 | 146 | 37 | 315 | 498 |
| 2008 | 171 | 51 | 696 | 918 |
| 2009 | 62 | 18 | 65 | 145 |
| 2010 | 72 | - | - | - |
| کل: | 6,653 | 5,687 | 29,704 | 42,044 |
2013 سے: فائر بندی توں لے کے نويں محاذ آرائیاں تک
سودھوبیلجیئم وچ مقیم کرائسس گروپ کریڈش - ترکی تنازعہ توں وابستہ ہلاکتاں اُتے نظر رکھدا اے۔ [۲۷۹] ایہ اعداد و شمار مناسب ترکی تک ہی محدود اے ، تے اس وچ شام یا عراق وچ پیشگی کارروائیاں توں ہونے والے جانی نقصان شامل نئيں نيں۔
| سال | سیکیورٹی فورسز | عام شہری | نامعلوم | شورش پسند | Total | Note |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 2013 | 3 | 4 | 0 | 14 | 21 | سیز فائر اُتے ترکی (اے دے پی) تے کردستان ورکرز پارٹی(پی دے کے) دونے نے اتفاق کيتا۔ |
| 2014* | 20 | 53 | 0 | 19 | 92 | |
| 2015, جنوری توں جون سیز فائر | 2 | 3 | 0 | 6 | 11 | |
| جون 2015 نوں 2 'سیکیورٹی فورسز دے ہلاک ہونے دی وجہ توں ایتھے جنگ دوبارہ شروع ہوئی۔' ' | ||||||
| 2015, جولائی توں ستمبر: جنگ | 206 | 128 | 87 | 261 | 682 | سیز فائر تے امن عمل 20 جولائی 2015 نوں ٹُٹ گیا۔ فوجی تصادم فیر شروع ہويا۔ |
| 2015 | 208 | 131 | 87 | 267 | 693 | |
| 2016 | 645 | 269 | 136 | 1,162 | 2,212 | |
| 2017 | 164 | 50 | 0 | 591 | 805 | |
| 2018 | 123 | 17 | 0+ | 362 | 502+ | |
| 2019 Jan.-Sept. | 77 | 22 | 0 | 258 | 347 | |
| کل | 1,240 | 544 | 223 | 2,573 | 4,672 | |
*: بنیادی طور اُتے ترکی وچ 6–8 اکتوبر 2014 کرد فسادات دی وجہ توں جتھے پورے ترکی وچ کرد گروہاں دے حکومت مخالف مظاہرےآں دے دوران ریاستی فورسز دے ذریعہ 42 شہری مارے گئے۔ مظاہرین نے دولت اسلامیہ دے کوبانی دے محاصرے دے دوران انقرہ دی پوزیشن دی مذمت کيتی۔ ایہ جنگ بندی دی مدت توں باہر دا اہم واقعہ اے۔[۲۷۹]
سیز فائر معاہدہ جولائی 2015 وچ ٹُٹ گیا ، جس وچ 2015 نوں دو مختلف مختلف ادوار وچ تقسیم کيتا گیا۔
بیرونی کاروائیاں
سودھوترکی نے پی دے کے توں وابستہ گروہاں اُتے حملہ کرنے دے لئی شام تے عراق وچ ہڑتالاں تے متعدد زمینی کارروائیاں دی قیادت دی اے۔
| Date | Place | Type | Operation | Turkish forces dead (injured) | Turkish allies dead (injured) | Kurdish forces dead (captured) |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 5 October – 15 November 1992 | Iraq | Operation Northern Iraq | 28 (125) | — | 1,551 (1,232) | |
| 20 March – 4 May 1995 | Iraq | Operation Steel* | 64 (185) | — | 555 (13) | |
| 12 May – 7 July 1997 | Iraq | Operation Hammer* | 114 (338) | — | 2,730 (415) | |
| 25 September – 15 October 1997 | Iraq | Operation Dawn* | 31 (91) | — | 865 (37) | |
| 21–29 February 2008 | Iraq | Operation Sun* | 27 | — | 240[۲۸۰][۲۸۱][۲۸۲] | |
| 24–25 July 2015 | Iraq | Airstrikes | Operation Martyr Yalçın* | - | - | 160 |
| 24 August 2016 – 29 March 2017 | Syria | Land and air | Operation Euphrates Shield*,** | 71 | 614 | 131 (37) |
| 25 April 2017 | Syria, Iraq | Airstrikes | 2017 Turkish airstrikes in Syria and Iraq | 0 | — | 70 |
| 20 January – 24 March 2018 | Syria | Land and air | Operation Olive Branch* | 55 | 318 (Turkish claim) 2,541 (SDF claim) |
820 (SDF claim) 4,558 (Turkish claim) |
| 19 March 2018 – present | Iraq | Land and air | Operation Tigris Shield* | 112 (17) | — | 234[۲۸۳][۲۸۴] |
| 15 August 2018 | Sinjar, Iraq | Airstrikes | Turkish strikes on Sinjar (2018) | — | — | 5 |
| 28 May 2019 – present | Iraq | Airstrikes | Operation Claw (2019)* | — | — | 2 |
| 9 October 2019 – present | (Syria) | Land and air | ترکی دا شمال مشرقی شام اُتے حملہ،2019* | (ongoing) | (ongoing) | (ongoing) |
| 15 June 2020 | Iraq | Airstrikes | Operation Claw-Eagle (2020)* | — | — | ongoing |
| Total: | 502 (756) | 932–3,155 | 7,575–11,607 (1,737) | |||
- ترکی دی فوجی یا سیاسی قیادت دے ایہ ناں مواصلات / پروپیگنڈا دے مقاصد نيں
- ترکی وچ زیادہ تر آپریشن فرات شیلڈ لڑاکا اک طرف آئی ایس دے خلاف ٹی ایس دے تے ٹی ایف ایس اے دے درمیان سی ، تے دوسری طرف آئی ایس دے خلاف وائی پی جی دے وچکار ، جدوں کہ ترک افواج تے امریکا توں وابستہ وائی پی جی پوری پیمانے اُتے جھڑپاں توں گریز کردی اے۔ ترکی دا اسٹریٹجک مقصد افرین چھاؤنی نوں وائی پی جی منبیج تے ہور روجوا علاقےآں نال رابطہ قائم کرنے توں روکنا سی۔ اس دے مطابق ، انہاں کارروائیاں وچ ہونے والی ہلاکتاں وچوں صرف اک چھوٹا جہا حصہ ترکی افواج بمقابلہ وائی پی جی فورسز دا سی۔
آبادیاتی اثر
سودھوملک دے مشرقی تے جنوب مشرق وچ بنیادی طور اُتے کرد علاقےآں دی ترک کاری وی جدید ترک قوم پرستی دے ابتدائی خیالات تے پالیسیاں وچ پابند سی ، جو 1918 دے اوائل وچ ترک قوم پرست ضیاء گوک الپ دے "منطقی اعلان ، اسلامائزیشن تے جدیدیت" اُتے عمل پیرا سی۔ [۲۸۵] ترقی پذیر ینگ ترک ضمیر نے ترقی پسندی دی اک مخصوص تشریح اپنائی ، سوچ دا اک ایسا رجحان جس وچ سائنس ، ٹیکنالوجی تے تجربات اُتے انحصار کردے ہوئے انسانی معاشرے نوں بنانے ، بہتر بنانے تے اس دی نويں شکل دینے دی انسانی صلاحیت اُتے زور دتا گیا اے۔ [۲۸۶] معاشرتی ارتقا دا ایہ تصور آبادی اُتے قابو پانے دی پالیسیاں دی حمایت تے جواز دے لئی استعمال ہويا۔ کرد بغاوتاں نے ترک کمال پسنداں نوں اس طرح دے نظریات نوں عملی جامہ پہنانے دا اک آسانی توں بہانہ فراہم کیہ تے 1934 وچ تصفیہ قانون جاری کيتا گیا ۔ اس نے معاشرے دی ریاست دے وچکار تعامل دا اک پیچیدہ نمونہ تشکیل دتا ، جس وچ حکومت نے دور دراز دے اک جغرافیے وچ اپنے عوام دی حمایت دی ، جسنوں مقامی لوکاں نے معاندانہ قرار دتا اے۔
1990 دی دہائی دے دوران ، کرد ترکی دے تنازعہ دی وجہ توں کرد اکثریتی مشرقی تے جنوبی مشرقی ترکی (کردستان) نوں آباد کردتا گیا سی۔ [۲۸۵] ترکی نے وڈے پیمانے اُتے پینڈو آبادیاں نوں آباد تے تباہ کردتا ، جس دے نتیجے وچ شہری علاقےآں وچ اک پینڈو کرد آبادی وڈے پیمانے اُتے آباد ہوگئی تے اس دے نتیجے وچ پینڈو علاقےآں وچ آبادی آبادکاری دی اسکیماں دی ترقی تے دوبارہ ڈیزائن کيتا گیا۔ ڈاکٹر جوسٹ جونجرڈن دے مطابق ، 1990 دی دہائی دے دوران ترکی دی آبادکاری تے دوبارہ آبادکاری دی پالیسیاں دو مختلف قوتاں توں متاثر ہوئیاں۔ پینڈو علاقےآں وچ انتظامیہ نوں وسعت دینے دی خواہش تے شہریریت دے متبادل نظریہ توں ، مبینہ طور اُتے "ترک" پیدا ہويا۔
انسانی حقوق دی پامالی
سودھووزارت انصاف دے مطابق ، فوجی مہماں وچ مارے گئے 35،000 افراد دے علاوہ ، تنازعہ شروع ہونے اُتے ، تے 1998 دے دوران ، سنہ 1984 دے درمیان 17،500 افراد نوں قتل کيتا گیا سی۔ مبینہ طور اُتے 1999 دے پہلے نو مہینےآں وچ اک ہزار افراد نوں قتل کيتا گیا۔ ترک پریس دے مطابق ، انہاں جرائم دے مصنفاں ، جنہاں وچوں کسی نوں وی گرفتار نئيں کيتا گیا اے ، انہاں دا تعلق سیکیورٹی ادارےآں دے لئی براہ راست یا بالواسطہ طور اُتے کم کرنے والے کرائے دے گروہاں توں اے۔
ترکی دی طرف توں بدسلوکی
سودھوسن 1970 دی دہائی توں ہی ، انسانی حقوق دی یورپی عدالت نے کرد لوکاں دے خلاف انسانی حقوق دی ہزاراں خلاف ورزیاں کرنے اُتے ترکی دی مذمت کيتی اے۔ ایہ فیصلے کرد شہریاں دی منظم سزائے موت ، جبری بھرتیاں ، tort تشدد ، [۱۱۳] جبری بے گھر ہونے ، [۲۸۸] ہزاراں تباہ شدہ دیہات ، [۲۸۹] من منی گرفتاریاں ، [۲۹۰] قتل تے متعلق نيں۔ کرد صحافی لاپتہ ہوگئے۔ تازہ ترین فیصلے 2014 توں نيں۔ ڈیوڈ ایل فلپس دے مطابق ، کرد اپوزیشن جماعتاں تے تنظیماں توں وابستہ 1500 توں زیادہ افراد نوں 1986 توں 1996 دے درمیان نامعلوم حملہ آوراں نے قتل کيتا سی۔ حکومت کیتی حمایت یافتہ فوجیاں نے پی دے کے دے سیکڑاں مشتبہ ہمدرداں کوقتل کيتا۔ [۱۴۳] 1987 توں 2000 دے درمیان تنازعہ وچ گھٹ توں گھٹ 3،438 شہری ہلاکتاں دے لئی ترک انسانی حقوق دی تنظیماں دے ذریعہ ترک حکومت نوں ذمہ دار قرار دتا گیا اے۔
قتل عام
سودھونومبر 1992 وچ ، ترکی دے صنفی افسراں نے کِلیکی پنڈ دے رہنما نوں زبردستی ہتھیاراں انہاں دے گھراں اُتے گولی باری دے بعد، تمام باشندےآں نوں اوتھے توں نکالنے اُتے مجبور کردتا۔ فوجیاں نے نو گھراں نوں اگ لگیا دتی تے تمام دیہاتیاں نوں بھج جانے اُتے مجبور کردتا۔ بعد وچ فوجیاں نے پنڈ دے باقی حصےآں نوں جلایا تے تمام 136 مکانات نوں تباہ کردتا۔ [۲۹۱]
1993 وچ ، ترک اسپیشل فورس دے جواناں نے مہمت اوگٹ ، انہاں دی حاملہ بیوی تے انہاں دے ساتاں بچےآں نوں جلا ڈالیا۔ ترک حکام نے ابتدائی طور اُتے پی دے نوں مورد الزام ٹھہرایا تے اس کیس دی تحقیقات توں انکار کردتا جدوں تک کہ اسنوں 17 سال بعد دوبارہ نئيں کھولیا گیا۔ تفتیش بالآخر 2014 دے آخر وچ تن صنف افسراں ، اسپیشل فورسز دے اک ممبر تے نو فوجیاں دے لئی عمر قید دی سزا دے نال اختتام پذیر ہوئی۔
8 ستمبر 1993 نوں ، ترک فضائیہ نے منزور پہاڑاں دے نیڑے اک بم گرادتا ، جس وچ 2 خواتین ہلاک ہوگئياں۔ ايسے سال ، ترک سیکیورٹی فورسز نے جوس شہر اُتے حملہ کيتا ، 401 مکانات ، 242 دکاناں تباہ تے تیس توں ودھ شہریاں دا قتل عام کيتا تے اک سو زخمی ہوئے۔ [۲۹۲]
26 مارچ 1994 نوں ترک فوجی طیارے (ایف 16) تے اک ہیلی کاپٹر نے دو دیہاتاں دا چکر لگایا تے انہاں اُتے بمباری دی جس توں 38 کرد شہری ہلاک ہوگئے۔ ترک حکام نے پی دے کے اُتے الزام عائد کيتا تے ہلاک بچےآں دی تصاویر کيتیاں تے پریس وچ پھیل گئياں۔ انسانی حقوق دی یورپی عدالت نے متاثرہ افراد دے اہل خانہ نوں 2،3 ملین یورو دینے دی ترکی دی مذمت کيتی۔ اس واقعہ نوں کوکونار قتل عام دے ناں توں جانیا جاندا اے۔
1995 وچ ہیومن رائٹس واچ نے اطلاع دتی اے کہ ترک فوجیاں دے لئی عام شہری سی کہ اوہ کرد شہریاں نوں مار ڈالاں تے اسلحے دے نال انہاں دی لاشاں دی تصویر کھینچاں ، اوہ صرف تقریبات دے انعقاد دے لئی۔ ہلاک ہونے والے عام شہریاں نوں پی دے کے "دہشت گرد" دی حیثیت توں دباؤ وچ دکھایا گیا۔
1995 وچ ، یوروپی اخبار نے اپنے پہلے صفحے وچ ترک فوجیاں دی تصاویر شائع کيتیاں جنھاں نے کرد پی دے کے جنگجوواں دے کٹے سراں دے نال کیمرے دے لئی پوز کيتا سی ۔ ترک جنگجوواں دا ترک اسپیشل فورس دے جواناں نے سر قلم کردتا۔ [۲۹۳][۲۹۴]
مارچ 2006 دے آخر وچ ، ترک سیکیورٹی فورسز نے جنھاں نے پی دے کے جنگجوواں دے جنازاں نوں روکنے دی کوشش کيتی ، مظاہرین دے نال جھڑپ ہوئی ، جس وچ کم توں کم اٹھ کرد مظاہرین ہلاک ہوگئے ، جنہاں وچ دس سال توں کم عمر دے چار بچے وی شامل نيں۔ [۲۹۵]
اگست 2015 وچ ، ایمنسٹی انٹرنیشنل نے اطلاع دتی سی کہ ترک حکومت دے فضائی حملےآں وچ عراق دے کردستان خطے دے قندیل پہاڑاں وچ واقع زرجیل پنڈ اُتے صریحا. غیرقانونی حملے وچ 8 شہری ہلاک تے گھٹ توں گھٹ 8 افراد زخمی ہوگئے۔ [۲۹۶]
21 جنوری 2016 نوں ، ایمنسٹی انٹرنیشنل دے ذریعہ شائع ہونے والی اک رپورٹ وچ دسیا گیا سی کہ سیزر وچ ڈیڑھ سو توں زیادہ عام شہری مارے جاچکے نيں۔ ایمنسٹی انٹرنیشنل دے مطابق ، 19 توں ودھ مختلف شہراں تے ضلعے وچ کرفیو نافذ کردتا گیا سی ، جس توں سیکڑاں ہزاراں افراد دی زندگیاں خطرے وچ پڑ گئياں۔ اضافی طور اُتے ، رپورٹ وچ کہیا گیا اے کہ حکومت کیتی نقل و حرکت تے ہور صوابدیدی اقدامات اُتے غیر متناسب پابندیاں اجتماعی سزا دی طرح سن ، جو 1949 دے جنیوا کنونشن دے تحت جنگی جرم سی۔ [۲۹۷][۲۹۸]
1992 وچ ہیومن رائٹس واچ نے نوٹ کيتا سی کہ:
- چونکہ ہیومن رائٹس واچ نے اکثر اوقات اس دی اطلاع تے مذمت کيتی اے ، ترک حکومت کیتی افواج نے ، پی دے کے توں تنازعہ دے دوران ، انسانی حقوق تے انسانی حقوق دی بین الاقوامی خلاف ورزیاں دا وی ارتکاب کيتا اے ، جنہاں وچ تشدد ، غیر قانونی عدالدی قتل تے اَنھّا دھند فائرنگ شامل نيں۔ اسيں ایہ مطالبہ جاری رکھے ہوئے نيں کہ ترک حکومت انہاں خلاف ورزیاں دے لئی ذمہ دار اپنی سکیورٹی فورسز دے انہاں ممبراں دی تحقیقات کرے تے انہاں دا احتساب کرے۔ بہر حال ، بین الاقوامی قانون دے تحت ، حکومت کسی وی حالت وچ اوکلان دے پی دے کے دے ذریعہ سرزد ہونے والےآں نوں جواز یا عذر پیش کرنے دے لئی کسی وی حالت وچ نئيں دیکھی جاسکدی اے۔ [۲۹۹]
- کرد ورکرز پارٹی (پی دے کے) ، اک علیحدگی پسند گروہ جو سیاسی مقاصد دے لئی تشدد دے استعمال کیتی حمایت کردا اے ، جنوب مشرق وچ گوریلا جنگ جاری رکھے ہوئے اے ، جو اکثر بین الاقوامی انسانی قانون یا جنگ دے قوانین دی خلاف ورزی کردا اے۔ غیر قانونی سرگرمی دے شبہ وچ لوکاں نوں گرفتار کرنے ، انہاں توں پوچھ گچھ کرنے تے انہاں اُتے فرد جرم عائد کرنے دی کوشش کرنے دے بجائے ، ترکی دی سیکیورٹی فورسز نے گھریلو چھاپےآں وچ مشتبہ افراد نوں ہلاک کردتا ، اس طرح تفتیشی ، جج ، جیوری تے جلاد دی حیثیت توں کم کيتا گیا۔ پولیس نے معمول دے مطابق زور دتا کہ پولیس تے "دہشت گرداں" دے وچکار فائرنگ دے تبادلے وچ اس طرح دی اموات ہوئی نيں۔ بوہت سارے معاملات وچ ، عینی شاہدین نے اطلاع دتی کہ حملہ آور مکان یا اپارٹمنٹ توں کوئی فائرنگ نئيں ہوئی۔ قابل اعتماد اطلاعات نے اشارہ کيتا اے کہ جدوں چھاپہ مار جگہ اُتے قبضہ کرنے والےآں نوں گولی مار دے ہلاک کردتا گیا سی ، چھاپےآں دے دوران کوئی پولیس ہلاک یا زخمی نئيں ہويا سی۔ اس تضاد توں پتہ چلدا اے کہ بین الاقوامی انسانی حقوق تے انسانی ہمدردی دے قانون دی خلاف ورزی کردے ہوئے ایہ ہلاکتاں خلاصہ ، غیر عدالدی پھانسیاں اُتے مشتمل سن۔ [۳۰۰]
جرمنی وچ ترک - کرد انسانی حقوق دے کارکناں نے ترکی اُتے الزام لگایا کہ اوہ پی دے کے دے خلاف کیمیائی ہتھیار استعمال کردا اے۔ فوٹو جعلسازی دے جرمنی دے اک ماہر ہنس بومن نے ، تصاویر دی صداقت دی چھان بین دی تے دعوی کيتا کہ ایہ تصاویر مستند نيں۔ ہیمبرگ یونیورسٹی ہسپتال دی طرف توں جاری کردہ فرانزک رپورٹ وچ انہاں الزامات دی حمایت کيتی گئی اے۔ جرمنی دی گرین پارٹی نال تعلق رکھنے والی کلاڈیا روتھ نے ترک حکومت توں وضاحت طلب کيتی۔ ترک وزارت خارجہ دے ترجمان سیلیوک اونل نے اس معاملے اُتے تبصرہ کيتا۔ انہاں نے کہیا کہ انہاں نوں اس گل اُتے زور دینے دی ضرورت نئيں اے کہ الزامات بے بنیاد نيں۔ انہاں نے ہور کہیا کہ ترکی نے 1997 وچ کیمیائی ہتھیاراں دے کنونشن اُتے دستخط کیتے سن ، تے ترکی دے پاس کیمیائی ہتھیاراں دے پاس نئيں سی۔ [۳۰۱] ترکی 1997 توں لے کے کیمیائی ہتھیاراں دی ترقی ، پیداوار ، ذخیرہ اندوزی دے استعمال کیتی ممانعت تے انہاں دی تباہی دے کنونشن اُتے دستخط کنندہ رہیا اے ، تے اس کنونشن دے ذریعہ درکار تمام معائنے نوں منظور کيتا اے۔ [۳۰۲]
پی دے کے دی سرگرمیاں دے جواب وچ ، ترک حکومت نے جنوب مشرقی اناطولیہ ، جتھے کرد نسل دے شہری اکثریت وچ نيں ، نوں فوجی حکمرانی دے تحت رکھیا۔ ترک فوج تے کرد پنڈ دے محافظاں نے کرد شہریاں دے نال بدسلوکی دی اے ، جس دے نتیجے وچ شہراں وچ وڈے پیمانے اُتے نقل مکانی ہوئی اے۔ حکومت نے دعوی کيتا کہ بے گھر ہونے والی پالیسی دا مقصد مقامی آبادی دی پناہ گاہ تے امداد نوں ختم کرنا اے تے اس دے نتیجے وچ دیار باقر تے سیزری جداں شہراں دی آبادی دگنی توں وی زیادہ اے۔ [۳۰۳] اُتے ، آخری صوبےآں وچ 2002 وچ مارشل لاء تے فوجی حکمرانی ختم کردتی گئی سی۔
ریاستی دہشت گردی
سودھوجمہوریہ ترکی نے اپنی تشکیل دے بعد توں ہی کرد عوام دے لئے مختلف طرح توں ملحق تے جابرانہ پالیسیاں اپنائی نيں۔ [۳۰۴] تنازعہ دے آغاز اُتے ، پی دے کے دے اپنے شہری حامیاں دے نال تعلقات نے ترک حکومت دے لئی ترکی دے کرد اکثریتی جنوب مشرقی خطے وچ کرد شہریاں دے خلاف دہشت گردی نوں استعمال کرنے دے لئی مراعات پیدا کيتیاں ۔ [۱۴۷] 1980 دی دہائی دے اوائل توں ، حکام نے مخالفین نوں دبانے دے لئی من منی گرفتاریاں ، مشتبہ افراد دی پھانسی ، ضرورت توں زیادہ طاقت تے تشدد نوں منظم طریقے توں استعمال کيتا اے۔ 1993 وچ ، ہیومن رائٹس واچ دے ذریعہ شائع ہونے والی اس رپورٹ وچ کہیا گیا اے:
Kurds in Turkey have been killed, tortured and disappeared at an appalling rate since the coalition government of Prime Minister Suleyman Demirel took office in November 1991. In addition, many of their cities have been brutally attacked by security forces, hundreds of their villages have been forcibly evacuated, their ethnic identity continues to be attacked, their rights to free expression denied and their political freedom placed in jeopardy.
ہیومن رائٹس واچ دے مطابق ، حکام نے ایتھے تک کہ کرد شہریاں نوں پھانسی دتی تے انہاں دی لاشاں دی تصویراں نوں ہتھیاراں دے نال لے لیا ، انہاں نے ایہ واقعات پیش کرنے دے لئی اٹھائے ، تاکہ انہاں نوں کردستان ورکرز پارٹی (پی دے کے) "دہشت گرد" دے طور اُتے دکھبے۔ 1995 وچ ، ہیومن رائٹس واچ دی شائع کردہ اک ہور رپورٹ وچ دسیا گیا: [۳۰۵]
Based on B.G.'s statement and substantial additional evidence, Human Rights Watch believes that the official government casualty estimates severely misrepresent the true number of civilians slain by government forces. It is likely that many of the persons referred to in the official estimates as "PKK casualties" were in fact civilians shot by mistake or deliberately killed by security forces. Witness testimony also demonstrates that many of the Turkish government's denials of wrong-doing by the Turkish security forces are fabrications manufactured by soldiers or officials somewhere along the government's chain of command.
سیکیورٹی فورسز خوف پھیلانے دے لئی پرامن مظاہرین نوں گولی مار تے ہلاک کرنا اک طریقہ سی۔ 1992 وچ ، سیکیورٹی فورسز نے 103 توں ودھ مظاہرین نوں ہلاک کيتا ، انہاں وچوں 93 کرداں نے تن کرد شہراں وچ نوروز دے جشن دے دوران۔ سکیورٹی فورس دے کسی وی ممبر اُتے کسی دی موت دا الزام عائد نئيں کيتا گیا۔ [۳۰۶]
1990 دی دہائی دے اوائل وچ ، سیکیورٹی فورسز دی تحویل وچ لینے دے بعد سیکڑاں افراد لاپتہ ہوگئے سن ۔ صرف 1992 وچ ، مبینہ طور اُتے 450 توں زیادہ افراد ہلاک ہوئے سن ۔ ہلاک ہونے والےآں وچ صحافی ، استاداں ، ڈاکٹر ، انسانی حقوق دے کارکن تے سیاسی رہنما شامل سن ۔ سیکیورٹی فورسز نے عام طور اُتے متاثرہ افراد نوں حراست وچ لینے توں انکار کيتا لیکن بعض اوقات انہاں نے دعویٰ کيتا کہ انہاں نے متاثرین نوں "مختصر طور اُتے روک سیم" دے بعد رہیا کيتا اے۔ ہیومن رائٹس ایسوسی ایشن (ایچ ڈی) دے مطابق ، 1990 دی دہائی توں ہن تک لاپتہ ہونے دے 940 واقعات ہوئے نيں۔ اس دے علاوہ ، غیر قانونی عدالدی قتل وچ قتل کیتے جانے والے 3،248 توں زیادہ افراد نوں 253 علیحدہ تدفین گاہاں وچ دفن کيتا گیا سی۔6 جنوری 2011 نوں ، بلتیسکے شہر متدی ميں اک پرانے سینے دے نیڑے اک اجتماعی قبر وچ 12 افراد دی لاشاں ملیاں سن۔ کچھ مہینےآں دے بعد ، مبینہ طور اُتے تیمیجیک پولیس اسٹیشن دے باغ وچ تن ہور اجتماعی قبراں ملی نيں۔ [۳۰۷][۳۰۸]
2006 وچ ، سابق سفیر روحاؤ نے بیان دتا کہ نسلی کرداں دے نال جاری انسانی حقوق دی پامالی یورپی یونین دی ترک رکنیت وچ رکاوٹاں وچوں اک اے [۳۰۹]
غیر قانونی اغوا تے لاپتہ ہونا
سودھو1990 دی دہائی تے اس دے بعد دی ترکی دی سیکیورٹی خدمات نے کرداں نوں حراست وچ لیا اے ، کچھ معاملات وچ انھاں دوبارہ کدی نئيں دیکھیا گیا صرف کہانی سنانے دے لئی سامنے آنے والے عینی شاہدین دے نال۔ [۳۱۰] 1997 وچ ، ایمنسٹی انٹرنیشنل (اے آئی) نے اطلاع دتی اے کہ ترک ریاست دی طرف توں انسانی حقوق دی پامالیاں دے گمشدگیاں تے غیرقانونی سزائے موت نوں نويں تے پریشان کن نمونے دے طور اُتے ابھر کر سامنے آیا اے۔ [۳۱۱]
اسٹاک ہوم سنٹر فار فریڈیم (ایس سی ایف) نے سن 2016 توں ہن تک گیارہ واقعات دی دستاویزی دستاویزات کيتیاں جنہاں وچ لوکاں نوں پولیس اہلکار دے طور اُتے شناخت کرنے والے مرد اغوا کرلئی گئے نيں۔ ایسا لگدا اے کہ ایہ زیادہ تر ترکی دے راجگڑھ انقرہ وچ اے کیونجے متاثرین نوں زبردستی ٹرانزٹ ویناں اُتے مجبور کيتا جاندا اے۔ کنبے دے ممبران ریاست توں اپنے تھاںواں دا پتہ نئيں لگاسکدے نيں ، اس گل دا اشارہ کردے نيں کہ انہاں نوں خفیہ طور اُتے یا خفیہ گروہاں نے حراست وچ لیا اے۔ اک ایداں دے معاملے وچ جدوں اک بالآخر 42 دن دے گمشدگی دے بعد واقع ہويا سی ، اس اُتے کئی دن تک تشدد کيتا گیا ، اسنوں اعتراف جرم اُتے دستخط کرنے اُتے مجبور کيتا گیا تے پولیس دے حوالے کردتا گیا۔ [۳۱۲]
اذیت
سودھواگست 1992 وچ ہیومن رائٹس واچ نے ترکی وچ سیکیورٹی فورسز دے ذریعہ تشدد دے ناجائز عمل دی اطلاع دی۔ ہیلسنکی واچ دے ذریعہ انٹرویو لینے والے تشدد دا نشانہ بننے والےآں نے پولیس تحویل وچ زیر حراست افراد دے خلاف تشدد دے منظم طریقے توں انکشاف کيتا سی۔ پولیس دی تحویل وچ سولہ افراد مشکوک حالات وچ ہلاک ہوگئے سن ، انہاں وچوں دس جنوب مشرق وچ کرد سن ۔ [۳۰۶]
2013 وچ ، دی گارڈین نے اطلاع دتی اے کہ ترکی وچ کرد قیدیاں دے نال عصمت دری تے تشدد کرنا پریشان کن معمول اے۔ 2003 وچ ایمنسٹی انٹرنیشنل دے ذریعہ شائع ہونے والی اس رپورٹ دے مطابق ، کرد گروپ ، پی دے کے دی حمایت کرنے دا الزام عائد کرنے والے اک قیدی ہمدتے اسلان نوں تقریبا تن ماہ توں جنوب مشرقی ترکی دے مرڈن جیل وچ نظربند رکھیا گیا سی ، جس وچ اس دی اکھاں اُتے پٹی بنھی گئی سی ، افسران نے دھمکی دتی تے انہاں دا مذاق اڑایا۔ [۳۱۳]
فروری 2017 وچ ، اقوام متحدہ دے ہائی کمشنر برائے انسانی حقوق دے دفتر دے ذریعہ شائع ہونے والی اک رپورٹ وچ کہیا گیا اے کہ ترک حکام نے جنسی تشدد دا استعمال کردے ہوئے ، جنسی زیادتی تے عصمت دری دے دھمکیوں سمیت زیر حراست افراد نوں مار پیٹ تے چھدرت دی سی۔ کچھ معاملات وچ ، ترک حکام دے ذریعہ تشدد دے بعد نظربند افراد نوں عریاں طور اُتے تصاویر کيتیاں گئياں تے انہاں نوں عوامی توہین دی دھمکی دتی گئی۔ [۳۱۴]
پھانسیاں
سودھو24 فروری 1992 نوں ، کرد حمایت دے ہفتہ وار اخبار ، یینی ایلکے کے لئے بیٹ مین نامہ نگار ، سنجیز الٹون ہلاک ہوگئے۔ [۳۱۵] 1990 توں 1995 دے درمیان مختلف اخبارات وچ کم کرنے والے 33 توں زیادہ کرد صحافی مارے گئے۔ کرد صحافیاں دی ہلاکتاں دا آغاز اس وقت ہويا سی جدوں کرد نواز پریس نے " روز گندم " (فری ایجنڈا) دے ناں توں پہلا روزنامہ شائع کرنا شروع کيتا سی۔ موسور انٹیر ، اک مشہور کرد دانشور تے الزور گندیم دے صحافی نيں ، جنڈرمری انٹلیجنس آرگنائزیشن دے ممبراں نے 1992 وچ قتل کيتا سی۔
1992 وچ ، ترک سیکیورٹی فورسز نے گھراں اُتے چھاپےآں وچ 74 افراد تے مظاہرےآں وچ سو توں زیادہ افراد نوں پھانسی دی۔ [۳۰۶]
اکتوبر 2016 وچ ، شوقیہ فوٹیج سامنے آئی سی جس وچ دکھایا گیا سی کہ ترک فوجیاں نے دو خواتین پی دے کے ممبراں نوں پھانسی دے دتی سی جنھاں انہاں نے زندہ گرفتار کرلیا سی۔ [۳۱۶]
فروری 2017 وچ ، اقوام متحدہ دے ہائی کمشنر برائے انسانی حقوق دے دفتر نے اک رپورٹ شائع دی جس وچ ترک حکومت نے جنوب مشرقی ترکی وچ منظم سزائے موت ، شہریاں نوں بے گھر کرنے ، تے زیادتی تے تشدد کرنے اُتے ترک حکومت کیتی مذمت کيتی سی۔ [۳۱۴]
اکتوبر 2019 وچ ، نو افراد نوں پھانسی دتی گئی ، جنہاں وچ ہیورین خلف ، اک 35 سالہ کرد خاتون سی جو مستقبل شام پارٹی دی سکریٹری جنرل سی تے بین المذاہب اتحاد دے لئی کم کردی سی۔ [۳۱۷]
کرداں دی طرف توں بدسلوکی
سودھو,_Eyl%C3%BCl_2015.jpg)
کردستان ورکرز پارٹی نوں دہشت گردی دے ہتھکنڈے استعمال کرنے اُتے بین الاقوامی مذمت دا سامنا کرنا پيا ، جس وچ اغواء ، شہری قتل عام ، سمری پھانسیاں ، خودکش حملہ آوراں تے بچےآں دے فوجیاں نوں شامل اے ، تے منشیات دی اسمگلنگ وچ اس دے ملوث ہونے پر۔ [۳۱۸][۳۱۹][۳۲۰] اس تنظیم نے 1984 دے بعد توں وڈے پیمانے اُتے شہریاں ، ڈاکٹراں ، استاداں ، اسکولاں ، اسپتالاں تے ہور سرکاری ادارےآں نوں نشانہ بنایا اے تے اوہ ہزاراں شہریاں دی ہلاکتاں دا ذمہ دار اے۔ [۱۴۳][۳۲۱] پی دے کے نے 1989 تے 1999 دے درمیان ہونے والی کل شہری ہلاکتاں دی تعداد نوں آزاد اپسلا یک طرفہ تشدد ڈیٹاسیٹ نے 1،205 قرار دتا سی۔ [۳۲۲][۳۲۳][۳۲۴] 1999 وچ ، ایچ آر ڈبلیو دے ذریعہ شائع ہونے والی اک رپورٹ وچ کہیا گیا سی کہ خیال کيتا جاندا اے کہ پی دے کے 768 توں زیادہ پھانسیاں دا ذمہ دار سی۔ اس تنظیم نے مبینہ طور اُتے 25 توں زیادہ قتل عام دا ارتکاب کيتا سی ، جس وچ خواتین ، بوڑھاں تے بچےآں سمیت 300 توں ودھ بے گناہ افراد نوں ہلاک کيتا گیا سی۔ [۳۲۵] جون 2011 دے انتخابات وچ کرد شمارے دے مصنف نیل ستانہ دے مطابق ، شہریاں اُتے پی دے کے حملے اس وقت تک جاری رہے جدوں تک کہ تنظیم نوں ایہ معلوم نئيں ہوئے جاندا اے کہ ایہ انہاں دے بین الاقوامی وقار نوں نقصان پہنچیا رہے نيں۔ [۳۲۶]
قتل عام
سودھو23 جنوری 1987 نوں ، پی دے کے ملیشیاواں نے صوبہ ارناک دے شہر اورٹا بğ وچ اک قتل عام کيتا ، جس وچ 8 خواتین تے 2 بچےآں سمیت 8 شہری ہلاک ہوگئے۔ [۳۲۷][۳۲۸][۳۲۹]
20 جون 1987 نوں ، تنظیم نے ترکی دے صوبہ مردین دے پنڈ پیناراسک وچ اک قتل عام دا ارتکاب کيتا ، جس وچ 30 توں ودھ افراد ، خاص طور اُتے خواتین تے بچےآں نوں ہلاک کيتا گیا۔ [۳۳۰][۳۳۱][۳۳۲]
8 جولائی 1987 نوں ، پی دے کے عسکریت پسنداں دے اک گروپ نے 16 توں زیادہ شہریاں نوں پھانسی دے دی۔ متاثرین دی اکثریت خواتین تے بچےآں دی سی۔ [۳۳۳]
18 اگست 1987 نوں ، پی دے کے جنگجوواں نے ترکی دے شہر سیرت وچ 25 توں ودھ افراد دا قتل عام کيتا۔ متاثرین دی اکثریت بچے ، بُڈھے تے خواتین سن۔ [۳۳۴]
21 ستمبر 1987 نوں ، گوریلااں دے اک گروہ نے اِفِتِکاوِک شہر اُتے حملہ کيتا ، جس وچ دس افراد ہلاک تے پنج زخمی ہوئے۔ ترک ذرائع دے مطابق ، ہلاک شدگان بنیادی طور اُتے بچے تے حاملہ خواتین سن۔ [۳۳۵]
10 جون 1990 نوں ، گرنیلاں دے اک گروہ نے آرنک دے گلکونک ضلع وچ واقعیریم پنڈ اُتے چھاپہ ماریا ، جس وچ 27 توں زیادہ افراد ہلاک ہوئے ، جنہاں وچ زیادہ تر خواتین تے بچے سن ۔ اس واقعہ نوں اویورملی قتل عام دے ناں توں جانیا جاندا اے۔ [۳۳۶]
21 مارچ 1990 نوں ، پی دے کے ممبراں نے اک سڑک بلاک کردتی جتھے انہاں نے 9 انجینئرز تے اک کارکن نوں ہلاک کردتا۔ [۳۳۷]
15 جولائی 1991 نوں ، پی دے کے گوریلاں نے پزارسک تے ایلاینسریٹ ضلعے دے دیہاتاں وچ 9 گھراں نوں گھراں وچ جلیا کے ہلاک کردتا۔ متاثرین جو بنیادی طور اُتے خواتین تے بچے سن انہاں اُتے الزام لگایا گیا سی کہ اوہ پی دے کے دے ماہانہ رسالہ سیرکسویبون وچ جاسوس تے مخبر نيں۔ [۳۳۷][۳۳۸]
25 دسمبر 1991 نوں ، پی دے کے نے باکرکی ضلع دے اک اسٹور اُتے مولوتوف کاک دے نال حملہ کيتا ، جس دے نتیجے وچ 7 خواتین تے اک بچہ سمیت 11 افراد ہلاک ہوگئے۔ [۳۳۹]
22 جون 1992 نوں ، پی دے کے ممبراں دے اک گروپ نے ترکی دے شہر باتمان وچ پنڈ دے محافظاں دے گھراں اُتے چھاپے وچ دو بچےآں سمیت دس افراد نوں ہلاک کردتا۔
11 جون 1992 نوں ، گوریلاں نے تاتوان وچ رکنے والی اک بس توں 13 توں ودھ افراد نوں پھانسی دے دی۔ اس واقعہ نوں تاتواں دے قتل عام دے ناں توں جانیا جاندا اے۔ [۳۴۰]
21 اکتوبر 1993 نوں ، پی دے کے ممبراں دے اک گروپ نے سیرٹ وچ اسکول دے صحن وچ 13 بچےآں سمیت 22 افراد نوں ہلاک کيتا۔ [۳۴۱]
1993 وچ ہیومن رائٹس واچ نے پی دے کے دی حکمت عملی دے بارے وچ مندرجہ ذیل گلاں بیان کيتیاں ۔
- اس دے نتیجے وچ ، تمام معاشی ، سیاسی ، فوجی ، سکیورٹی دے ادارے ، تشکیل تے قوم پرست تنظیماں تے جو انہاں وچ خدمت کردے نيں اوہ نشانہ بن چکے نيں۔ پی دے کے نے کرد علاقےآں توں باہر ترک حکام اُتے حملہ کيتا اے۔
- پی دے کے ترکی دی سیاسی جماعتاں ، ثقافتی تے تعلیمی ادارےآں ، قانون سازی تے نمائندہ ادارےآں ، تے "تمام مقامی ساتھیاں تے جمہوریہ ترکی دے لئی کم کرنے والے ایجنٹاں" دے خلاف اے۔ [۲۹۹]
- ہلاک ہونے والے متعدد افراد غیر مسلح شہری سن ، جو پی دے کے تے سیکیورٹی فورسز دے وچکار درمیان وچ پھنس گئے سن ، دونے طرف توں حملےآں دا نشانہ بنایا گیا سی۔ [۳۰۰]
یکم جنوری 1995 نوں ، پی دے کے گوریلاں نے دیار باقر دے کلپ دے ہمزلی محلے وچ اک قتل عام کيتا ، جس وچ 1 دیہاندی محافظ تے 20 توں زیادہ عام شہری ، خاص طور اُتے خواتین تے بچے ہلاک ہوگئے۔ یادگار محلے دے متاثرین دے لئی بنائی گئی اے۔ [۳۴۲]
ستمبر 1995 وچ ، پی دے کے ممبراں نے چھاپہ ماریا اک کان وچ سیلڈیرن پنڈ ، نو کان کناں نوں پھانسی تے دو زخمی۔ حکام دے مطابق ، پی دے کے ممبراں نے کان کناں نوں نامعلوم وجوہات دی بنا اُتے پھانسی دینے توں پہلے کھانا لیانے دی دھمکی دتی سی۔ تنظیم نے بعد وچ ایہ دعویٰ کردے ہوئے سرکس وبن دی اشاعت وچ حملے دا دعوی کيتا سی کہ ہلاک ہونے والے کان کن فوجی تے 'فاشسٹ' سن ۔ [۳۳۵]
31 اکتوبر 2010 نوں ، کردستان فریڈم ہاکس (ٹی اے کے) نے استنبول دے تکسم چوک وچ خودکش بم دھماکا کيتا ، جس وچ 17 شہری تے 15 پولیس اہلکار زخمی ہوئے۔
13 مارچ 2016 نوں ، ٹی دے کے اک ممبر نے انقرہ وچ اک خود کش حملہ کيتا ، جس وچ 37 توں ودھ شہری ہلاک ہوئے۔
27 اپریل 2016 نوں ، ٹی اے دی کی اک خاتون رکن ، ایسر کیلی ، نے ترک شہر برسا وچ عثمانی دور دی اک مسجد دے نیڑے خود نوں دھماکے توں اڑا لیا ، جس توں 13 افراد زخمی ہوگئے۔ دو دن بعد ، کرد عسکریت پسند گروپ ٹی اے اے نے اس دی ذمہ داری قبول کيتی۔ [۳۴۳]
اغوا
سودھوابتدائی مرحلے وچ ، پی دے نے منظم طریقے توں بچےآں ، مرداں تے خواتین نوں اغوا کرکے بھرتی کيتا۔ جیمسٹاون فاؤنڈیشن دے شائع کردہ اشاعت دے مطابق ، اس توں انہاں خانداناں نوں مجبور کيتا گیا جنہاں دے بچے پہلے توں ہی تنظیم دی اک ممبر دی حیثیت توں تعاون کر رہے سن تے اس طرح انھاں ساتھیاں وچ تبدیل کردتا گیا۔ بچےآں دا منظم طور اُتے اغوا 1980 دی دہائی دے آخر تے 1990 دی دہائی دے اواخر دے عروج اُتے سی ، جدوں پی دے کے نے ہر خاندان نوں کسی نوں تیسری کانگریس دے بعد اپنے مسلح ونگاں دی خدمت دے لئی بھیجنے اُتے مجبور کرنے دا فیصلہ کيتا۔ جھڑپاں وچ مارے جانے دے بعد پی دے کے دا ماہانہ رسالہ سرکس وبن وچ اغوا کیتے گئے متعدد بچےآں نوں ہیرو قرار دتا گیا سی۔ کچھ متاثرین جداں انجیل اکگل ، جو اک بچہ دی سپاہی اے جو 1990 وچ جدوں اوہ صرف دس سال کيتی سی ، اغوا کيتا گیا سی ، جدوں انہاں دی موت ہوئی تاں اسنوں ماڈل 'انقلابی جنگجو' قرار دتا گیا۔ [۳۴۴][۳۴۵][۳۴۶]
فیڈریشن آف امریکن سائنسداناں دے ذریعہ شائع ہونے والی اک رپورٹ وچ کہیا گیا اے کہ 1994 دے بعد توں پی دے کے دی اغوا دے ذریعہ جبری بھرتیاں دی پالیسی وچ ڈرامائی طور اُتے اضافہ ہويا اے۔ تنظیم نے اس پالیسی نوں تنازعہ دے ابتدائی دناں توں ہی اپنے بھاری نقصانات نوں پورا کرنے دے لئی استعمال کيتا اے۔ [۳۴۷] 2014 وچ ، کرد خانداناں دے اک گروپ نے پی دے کے دے ذریعہ اپنے بچےآں نوں جبری طور اُتے بھرتی کرنے دے خلاف احتجاج کرنے دے لئی ، جنوب مشرقی ترک صوبے دیار باقر وچ ٹاؤن ہال دے سامنے دھرنا دتا۔ دو ہفتےآں دے احتجاج دے بعد ، اہل خانہ نے اپنے مغوی بچےآں دی واپسی دے مطالبے دے لئی بھکھ ہڑتال شروع کردتی۔ [۳۴۸][۳۴۹]
28 مئی 2012 نوں ، عسکریت پسنداں دے اک گروہ نے عیدر وچ سڑک دی تعمیر دے منصوبے اُتے کم کرنے والے 10 کارکناں نوں اغوا کرلیا ۔ اک ماہ بعد ، عسکریت پسنداں دے اک ہور گروپ نے دیار باقر تے بنگول دے درمیان سڑک بلاک کردتی تے اک برطانوی سیاح نوں اغوا کرلیا۔ [۳۵۰]
دہشت گردی
سودھو1980 دی دہائی دے اوائل وچ ، تنظیم دے رہنما ، عبد اللہ اوجلان نے شہریاں توں حکومت توں وفاداری تے پی دے کے دی حمایت دے درمیان انتخاب کرنے دا مطالبہ کيتا ، جس دے نتیجے وچ شہریاں ، ڈاکٹراں ، کرد اشرافیہ ، ادارےآں ، اسکولاں تے ایتھے تک کہ اسپتالاں دے خلاف دہشت گردی دی مہم چلائی گئی۔ . ہزاراں افراد حکومت کیتی خدمت یا صرف اس تنظیم دی حمایت کرنے توں انکار کرنے اُتے مارے گئے۔ ہور برآں ، سیکڑاں اسکول جلا دتے گئے تے 217 توں زیادہ استاداں نوں قتل کيتا گیا۔ پی دے کے نے اسکولاں نوں "ترک استعمار دے نشان" دے طور اُتے دیکھیا جس دا تعلق "نوآبادیاتی امتیازی نظام" توں سی تے استاداں دے قتل دا اک جواز ایہ سی کہ انہاں نے کرد بچےآں نوں ترکی دی تعلیم دی۔ [۱۴۳]
In the early 1990s, the organization began to bomb civilian targets and commit massacres against innocent civilians after the government refused to negotiate. According to Jessica Stanton, an associate professor in the global policy area, the shift in PKK tactics was a direct response to government behavior. Abdullah Öcalan, the organization's leader, stated publicly:تنظیم دی دہشت گردی دی مہم اِنّی سفاک سی کہ اس نے تنظیم دے اندر تنقید دا وی سبب بنیا۔ تنظیم دی چوتھی کانفرنس دے دوران ، تنظیم دے کچھ ارکان نے شہریاں دے خلاف حملےآں دے خاتمے دا مطالبہ کيتا جس نے حملےآں دی تعداد نوں کچھ سالاں تک کم کيتا لیکن انہاں دا خاتمہ نئيں ہويا۔ ایہ تنظیم شہریاں نوں ذبح کرنے ، سیاحاں دے تھاںواں تے ہوٹلاں اُتے بمباری تے سیاحاں نوں اغوا کرنے دا سلسلہ جاری رکھے ہوئے اے ، تے اس دی تشکیل دے بعد توں اس نے لگ بھگ 7،000 شہری ہلاکتاں دا ذمہ دار دیکھیا اے۔ 1997 وچ ، محکمہ خارجہ نے 1990 دی دہائی دے دوران مسلسل تشدد دے استعمال اُتے مبنی پی دے کے نوں غیر ملکی دہشت گرد تنظیم دے طور اُتے درج کيتا۔ [۱۴۷][۱۴۳][۳۵۲][۳۵۳]If attacks on military and police targets could not force the government to negotiate, then perhaps attacks on civilian targets would.[۳۵۱]
21 اکتوبر 1993 نوں ، تنظیم نے ڈیرنس قتل عام دا ارتکاب کيتا ، جس وچ اک ہی خاندان دے 22 افراد ہلاک ہوئے۔ ریاست ، ریاست دے نال تعاون کرنے دا الزام عائد کرنے دے بعد خواتین ، بچےآں تے بچےآں نوں بے دردی توں سزائے موت دتی گئی۔ پی دے کے نے ایداں دے بیکرز نوں وی پھانسی دتی جس نے فوجی اڈاں تک روٹی پہنچیا دتی ، جلانے تے انہاں ایندھن اسٹیشناں دے مالکان نوں ہلاک کردتا جو انہاں علاقےآں وچ اہلکاراں دی خدمت کردے سن جنہاں وچ اوہ سرگرم سن ۔ انہاں نے ترک اخبارات دی تقسیم تے ترک ٹیلی ویژن چینلز نوں دیکھنے توں منع کيتا ، جس توں باشندےآں نوں اپنا اینٹینا ہٹانے اُتے مجبور کردتا گیا۔ اوتھے دے باشندےآں نوں کسی وی ترک سیاسی جماعت وچ شامل ہونے اُتے پابندی عائد کردتی گئی سی تے جے اوہ مقامی دفاتر دے لئی انتخاب لڑنا چاہندے نيں تاں انہاں نوں پی دے کے دی منظوری لینے اُتے مجبور کيتا گیا سی۔ [۳۵۴] 1997 وچ ایمنسٹی انٹرنیشنل دی رپورٹس دے مطابق ، پی دے کے نے 1980 دے دہائی وچ کُرد کساناں تے اس دے اپنے ممبراں نوں تشدد دا نشانہ بنایا تے ہلاک کيتا۔ درجناں کرد شہریاں نوں اغوا کيتا گیا تے انہاں نوں ہلاک کيتا گیا کیونجے انہاں نوں شبہ سی کہ انہاں دے ساتھی یا مخبر نيں۔ ایمنسٹی انٹرنیشنل دی 1996 دی اک رپورٹ دے مطابق ، "جنوری 1996 وچ [ترک] حکومت نے اعلان کيتا کہ پی دے کے نے گلکونک دے دور دراز پنڈ دے نیڑے 11 افراد دا قتل عام کيتا اے۔ متاثرین وچوں ست مقامی پنڈ دے محافظ دستےآں دے رکن سن ۔ " [۳۴۱]
1995 توں 1999 دے درمیان ، تنظیم دی 'خود کش گوریلا ٹیماں' ، جو بنیادی طور اُتے خواتین اُتے مشتمل سن ، ترکی وچ ہونے والے 21 خود کش دہشت گرد حملےآں دا ذمہ دار سن۔ [۱۴۳]
6 نومبر 2018 نوں ، اسٹیٹ ڈیپارٹمنٹ نے انصاف دے پروگرام دے لئی اپنے انعامات وچ پی دے کے دے تن اعلیٰ ایگزیکٹوز ، مراد کرائیلان ، سیمیل بائیک تے ڈوران کالکان نوں درج کيتا ، جسنوں انسداد دہشت گردی دے لئی امریکی محکمہ خارجہ نے تیار کيتا اے۔ اس پروگرام وچ دنیا دے انتہائی مطلوب دہشت گرداں دے ناں تے معلومات درج نيں۔ [۳۵۵] Abdullah Öcalan, the leader of the organization, who captured power by brutally suppressing dissent and purging opponents after the PKK's third Congress, consolidated absolute power through a campaign of torture and executions he started against the closest cadres in 1980. Only in 1986, the PKK executed more than sixty of its members, including Mahsum Korkmaz, who is believed to have been murdered during the clashes on 28 March 1986.[۱۴۳] The organization also targeted the defectors and assassinated at least eight of them in the EU. Hüseyin Yıldırım, a lawyer and the PKK's former spokesman in برسلز, who broke with Öcalan and left the organization in 1987 stated:[۳۵۶]27 ستمبر 2017 نوں ، تنظیم نے محمود بزنسیر نوں اغوا کرکے پھانسی دے دتی جس اُتے غلطی توں اک مخبر ہونے دا الزام لگایا گیا سی۔ [۳۵۷]The PKK executed many of its members. The revolutionaries I knew, whom I trusted, were shot. Many people, regardless of whether they were women or children, were killed in the country. Öcalan wanted to be accepted through violence. Many people were killed in وادی بقاع (old training camps). If you dig, you will find corpses.
21 جون 2017 نوں ، عسکریت پسنداں دے اک گروپ نے 23 سال دے استاد نکمٹین یلماز نوں اغوا کيتا تے اسنوں پھانسی دے دی۔ تنظیم دے مسلح ونگ ایچ پی جی نے انہاں اُتے جاسوس ہونے دا الزام عائد کيتا سی۔ [۳۵۸]
2017 وچ ، سرکاری خبر رساں ایجنسی ، روزنامہ صباح نے اطلاع دتی اے کہ 2007 دے بعد توں 570 پی دے کے ممبران ترک سیکیورٹی فورسز دے سامنے ہتھیار ڈال چکے نيں۔ ہتھیار ڈالے ہوئے پی دے کے ممبراں دے اعترافات توں مرتب کيتی جانے والی انہاں رپورٹاں وچ تنظیم دے اندر پھانسیاں تے تشدد دے طریقےآں دی تفصیلات سامنے آئی نيں۔ تنظیم دے احکامات نوں مننے توں انکار کرنے اُتے پی دے کے دے دو ممبران ، ہارون کوئر تے یوسف برسن نوں پھانسی دے دتی گئی سی۔ کچھ معاملات وچ ، ممبراں نوں صرف مقامی کمانڈراں دے احکامات نوں مسترد کرنے دی وجہ توں پھانسی دتی گئی سی۔ ہور برآں ، اس رپورٹ وچ تنظیم دے اندر عصمت دری تے جنسی استحصال دے نال نال دھمکیوں دے کچھ مقدمات درج کیتے گئے نيں۔ [۳۵۹]
25 جولائی 2018 نوں ، 6 بچےآں دے والد میوولت بینگی نوں پھانسی دے کے گوریلااں نے بجلی دے ٹاور توں بنھ دتا سی ، جس نے مبینہ طور اُتے اس اُتے اے دے پارٹی دے ساتھی ہونے دا الزام لگیا کر پھانسی نوں جائز قرار دتا سی ، جس نے اس نے انتخابی مبصر دی حیثیت توں خدمات انجام دتیاں سن۔ 24 جون دے انتخابات دے دوران اپنے ضلع دے بیلٹ بکس پر۔ [۳۶۰]
بچے سپاہی
سودھوٹی ای پی اے وی تھنک ٹینک دے مطابق جس نے 2001 تے 2011 دے درمیان اپنی جاناں توں ہتھ دھو بیٹھے 1،362 پی دے کے جنگجوواں دی شناخت اُتے تحقیق کيتی سی ، بھرتی ہونے والےآں وچوں 42 فیصد 18 سال توں کم عمر سن ، انہاں وچوں اک چوتھائی اس وقت 15 سال توں کم عمر سن بھرتی کی.[۳۶۱] ایہ تنظیم ہن وی فعال طور اُتے چائلڈ فوجیاں دی بھرتی کررہی اے تے اس اُتے ترک سیکیورٹی فورسز دے ذریعہ 2،000 توں زیادہ بچےآں نوں اغوا کرنے دا الزام عائد کيتا گیا اے۔ ہیومن رائٹس واچ (ایچ آر ڈبلیو) ، اقوام متحدہ (یو این) تے ایمنسٹی انٹرنیشنل دی تازہ ترین آزاد اطلاعات نے 1990 دی دہائی توں تنظیم تے اس دے مسلح ونگاں دے ذریعہ چائلڈ سپاہیاں دی بھرتی تے انہاں دے استعمال کیتی تصدیق دی اے۔ خیال کيتا جاندا اے کہ ایہ تنظیم بچےآں نوں منشیات دے کاروبار وچ استعمال کردی سی۔ [۳۱۹][۳۶۲][۳۶۳][۳۶۴]
2008 وچ ، چائلڈ سولجرز انٹرنیشنل دے ذریعہ شائع ہونے والی اک رپورٹ وچ کہیا گیا اے کہ 1998 وچ پی دے کے دے پاس عراق وچ مقیم تے جنوب مشرقی ترکی وچ سرگرم فورسز وچ 3،000 چائلڈ سپاہی رکھنے دے بارے وچ خیال کيتا گیا سی۔
منشیات دی اسمگلنگ
سودھو2011 وچ ، اقوام متحدہ دے دفتر برائے منشیات تے جرائم (یو این او ڈی سی) دے ذریعہ شائع ہونے والی اس رپورٹ وچ کہیا گیا اے کہ عراق وچ عدم استحکام نے پی دے کے نوں ہیروئن دے تبادلے دے نقطہ دے طور اُتے عراق دی نشوونما تے استعمال کرنے وچ مدد فراہم دی اے۔ پی دے کے نوں اسلامی جمہوریہ ایران تے عراق دی سرحداں توں ترکی نوں سمگل دی جانے والی اک کلو ہیروئن ٹیکس جمع کرنے دی اطلاع ملی سی ، جس توں ممکنہ منافع سالانہ 200 ملین امریکی ڈالر تک پہنچ گیا سی۔ [۳۶۵] ايسے سال یورپی پولیس آفس (یوروپول) دے ذریعہ شائع ہونے والی اک ہور رپورٹ وچ کہیا گیا اے کہ ایہ تنظیم منی لانڈرنگ ، غیر قانونی منشیات تے انسانی سمگلنگ دے نال نال یورپی یونین دے اندر تے باہر غیر قانونی امیگریشن وچ اپنی سرگرمیاں فنڈز تے چلانے دے لئی سرگرم عمل اے۔ [۳۶۶]
2012 وچ ، امریکی محکمہ خزانہ دے دفتر برائے غیر ملکی اثاثےآں اُتے قابو پانے والا دفتر (آفس) نے چار مولڈوواں نال تعلق رکھنے والے افراد زیان الدین گیلری ، سرکیز اکلوت تے عمیر بوزٹائپ نوں یورپ وچ پی دے کے دی جانب توں منشیات دی اسمگلنگ دے لئی خصوصی طور اُتے نامزد منشیات اسمگلر نامزد کرنے دا اعلان کيتا۔ .او اے اے سی دے مطابق ، زیئینڈنگ گیلری دی شناخت پی دے کے دے اک اعلیٰ درجے دے ممبر دے طور اُتے ہوئی جدوں کہ دو ہور مبینہ طور اُتے محض پی دے کے کارکن سن ۔ او اے اے سی نے دسیا کہ منشیات دی اسمگلنگ پی دے کے دی اک مجرمانہ سرگرمی اے جو ترکی حکومت توں لڑنے دے لئی اسلحہ تے مواد حاصل کرنے دے لئی استعمال کردی اے۔ [۳۶۷]
ہور ویکھو
سودھو- عراقی - کرد تنازعہ
- ایرانی - کرد تنازعہ
- شام تے کردتنازعہ
- عراق – ترکی بارڈر
- شمالی عراق وچ ترک مسلح افواج دی کارروائیاں دی لسٹ
- ترکی وچ ماؤنواز شورش
- کرد – ترک تنازعہ دی ٹائم لائن
- شام دی خانہ جنگی وچ ترکی دی شمولیت
نوٹ
سودھوحوالے
سودھو- ↑ «Turkey's Kurdish tribes call PKK to leave country». TRTWorld. ۲ ستمبر ۲۰۱۵. بایگانیشده از اصلی در ۲۰ دسمبر ۲۰۱۶. دریافتشده در ۶ مئی ۲۰۱۹. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=نظر انداز کردا (کمک) - ↑ «Kurdish people unite against terror: Tribe of 65,000 pledge to stand up against PKK». Dailysabah.com.
- ↑ «Erdogan's new Kurdish allies». Kurdish Institute.
- ↑ MacDonald، Alex (۱۴ ستمبر ۲۰۱۵). «Increasing tensions see resurgence of Turkey's far-right street movements». Middle East Eye. دریافتشده در ۷ دسمبر ۲۰۱۶.
- ↑ «Kurds demand answers after battles in Cizre». al-monitor.com. ۱۸ ستمبر ۲۰۱۵. دریافتشده در ۱۷ اپریل ۲۰۱۷.
- ↑ «Turkish Government-Associated Death Squads». thesop.org. دریافتشده در ۱۷ اپریل ۲۰۱۷.
- ↑ Metelits, Claire, Inside Insurgency: Violence, Civilians, and Revolutionary Group Behavior, (New York University Press, 2010), 154–155.
- ↑ https://www.news18.com/news/world/pakistan-backs-turkeys-offensive-against-kurds-in-syria-ahead-of-erdogans-islamabad-visit-2343069.html
- ↑ «The Deep State». Newyorker.com.
- ↑ Studies، Karabekir Akkoyunlu Assistant Professor of Modern Turkey at the Centre for Southeast European؛ Graz، University of (۲۵ اکتوبر ۲۰۱۵). «Old Demons in New Faces? The 'Deep State' Meets Erdoğan's 'New Turkey'». Huffingtonpost.com.
- ↑ «PJAK attacks along Iran borders decline». PressTV. بایگانیشده از اصلی در ۲ اپریل ۲۰۱۵. دریافتشده در ۱۳ اپریل ۲۰۱۵. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=نظر انداز کردا (کمک)سانچہ:Dubious - ↑ ۱۲.۰ ۱۲.۱ ۱۲.۲ ۱۲.۳ Faucompret, Erik (2008). Turkish Accession to the EU: Satisfying the Copenhagen Criteria. Hoboken: Taylor & Francis, 168. ISBN 978-0-203-92896-7. “The Turkish establishment considered the Kurds' demand for the recognition of their identity a threat to the territorial integrity of the state, the more so because the PKK was supported by countries hostile to Turkey: Soviet Union, Greece, Cyprus, Iran and especially Syria. Syria hosted the organization and its leader for twenty years, and it provided training facilities in the Beka'a Valley of Syrian-controlled northern Lebanon.”
- ↑ ۱۳.۰ ۱۳.۱ "Syria and Iran 'backing Kurdish terrorist group', says Turkey". The Telegraph. 3 September 2012. https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/europe/turkey/9518194/Syria-and-Iran-backing-Kurdish-terrorist-group-says-Turkey.html. Retrieved on ۱۷ اکتوبر ۲۰۱۲.
- ↑ Bal, İdris (2004). Turkish Foreign Policy In Post Cold War Era. Boca Raton, Fl.: BrownWalker Press, 359. ISBN 978-1-58112-423-1. “With the explicit supports of some Arab countries for the PKK such as Syria...”
- ↑ Mannes, Aaron (2004). Profiles In Terror: The Guide To Middle East Terrorist Organizations. Lanham, Maryland: Rowman & Littlefield Publishers, 185. ISBN 978-0-7425-3525-1. “PKK has had substantial operations in northern Iraq, with the support of Iran and Syria.”
- ↑ Shapir, Yiftah (1998). The Middle East Military Balance, 1996. Jerusalem, Israel: Jaffee Center for Strategic Studies, Tel Aviv University, 114. ISBN 978-0-231-10892-8. “The PKK was originally established as a Marxist party, with ties to the Soviet Union”
- ↑ "Ocalan: Greeks supplied Kurdish rebels". بی بی سی نیوز. 2 June 1999. http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/358115.stm. Retrieved on ۲۱ جولائی ۲۰۱۳.
- ↑ "Turkey says Greece supports PKK". Hürriyet Daily News. 1 July 1999. http://www.hurriyetdailynews.com/default.aspx?pageid=438&n=turkey-says-greece-supports-pkk-1997-07-01. Retrieved on ۲۱ جولائی ۲۰۱۳.
- ↑ Bilgin, Fevzi (2013). Understanding Turkey's Kurdish Question. Lexington Books, 96. ISBN 978-0-7391-8403-5. “The USSR, and then Russia, also supported the PKK for many years.”
- ↑ "Russian newspaper: Russia provided money for PKK". Hurriyet Daily News. 28 February 2000. http://www.hurriyetdailynews.com/default.aspx?pageid=438&n=russian-newspaper-russia-provided-money-for-pkk-2000-02-28. Retrieved on ۱۷ اکتوبر ۲۰۱۲.
- ↑ "Turkey devises action plan to dry up PKK's foreign support". Today's Zaman. 30 September 2010. https://web.archive.org/web/20130922170816/http://www.todayszaman.com/news-223048-102-turkey-devises-action-plan-to-dry-up-pkks-foreign-support.html. Retrieved on ۲۳ جولائی ۲۰۱۳.
- ↑ Phillips, David L. (2009). From Bullets to Ballots: Violent Muslim Movements in Transition. New Brunswick, N.J.: Transaction Publishers, 129. ISBN 978-1-4128-1201-6. “Iran's Revolutionary Guards (Pasdaran) trained the PKK in Lebanon's Beka'a Valley. Iran supported the PKK despite Turkey's strict neutrality during the Iran-Iraq War (1980–1988).”
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ «Are the PKK and Cairo new allies?». Rudaw. ۲۷ جون ۲۰۱۶.
Cairo allegedly gave the PKK delegation funds and weapons after the second meeting, the report adds.
- ↑ "What does Afrin mean for international security?". Australian Strategic Policy Institute. 2 February 2018. https://www.aspistrategist.org.au/afrin-mean-international-security/.
- ↑ "EXCLUSIVE: Iraqi Kurdistan restricts transfers from UAE amid allegations of 'PKK funding'". The New Arab. 15 June 2020. https://english.alaraby.co.uk/english/news/2020/6/15/exclusive-iraqi-kurdistan-restricts-transfers-from-uae.
- ↑ «Turkey: PKK leader calls halt to armed struggle». Ansamed. ۲۱ مارچ ۲۰۱۳. بایگانیشده از اصلی در ۲۰ جون ۲۰۱۸. دریافتشده در ۲۱ مارچ ۲۰۱۳.
- ↑ «Cautious Turkish PM welcomes Öcalan's call for end to armed struggle». Hürriyet Daily News. ۲۱ مارچ ۲۰۱۳. دریافتشده در ۲۱ مارچ ۲۰۱۳.
- ↑ «Kurdish separatist group leader Öcalan calls to stop armed struggle». Trend AZ. ۲۱ مارچ ۲۰۱۳. بایگانیشده از اصلی در ۲۰ مئی ۲۰۱۳. دریافتشده در ۲۱ مارچ ۲۰۱۳. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=نظر انداز کردا (کمک) - ↑ «Ocalan's farewell to arms brings Kurds hope for peace». Euronews. ۲۱ مارچ ۲۰۱۳. بایگانیشده از اصلی در ۵ نومبر ۲۰۱۸. دریافتشده در ۲۱ مارچ ۲۰۱۳.
- ↑ https://ahvalnews.com/turkey-pkk/number-pkk-members-turkey-dropped-486-interior-minister
- ↑ «Turkey neutralizes most-wanted PKK terrorist in N Iraq». Hürriyet Daily News. دریافتشده در ۷ اکتوبر ۲۰۱۹.
- ↑ «PKK militant on Turkey's 'most-wanted list' killed in southeast: Interior Ministry». Hurriyetdailynews.com. ۲۰۱۷-۱۱-۱۴. دریافتشده در ۲۰۱۸-۰۴-۱۶.
- ↑ «PJAK attacks along Iran borders decline». Presstv.com. بایگانیشده از اصلی در ۱۶ جون ۲۰۱۲. دریافتشده در ۱۵ اپریل ۲۰۱۱. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=نظر انداز کردا (کمک) - ↑ «NEWS FROM TURKISH ARMED FORCES». Turkish Armed Forces. بایگانیشده از اصلی در ۵ نومبر ۲۰۱۵. دریافتشده در ۱۵ جنوری ۲۰۱۶. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=نظر انداز کردا (کمک) - ↑ "Turkey's Paramilitary Forces". Orbat: p. 33. 25 July 2006. https://web.archive.org/web/20090327045138/http://orbat.com/site/gd/cwpf_2006/cwpf_display%20version.pdf.
- ↑ «Turkey's 'village guards' tired of conflict». My Sinchew. ۱۹ اپریل ۲۰۱۰. بایگانیشده از اصلی در ۲۱ اپریل ۲۰۱۰. دریافتشده در ۲۹ اگست ۲۰۱۰. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=نظر انداز کردا (کمک) - ↑ Pike، John (۲۱ مئی ۲۰۰۴). «Kurdistan Workers' Party (PKK)». Federation of American Scientists. دریافتشده در ۲۳ جولائی ۲۰۰۸.
- ↑ ۳۹.۰ ۳۹.۱ "The PKK in Numbers". Sabah News Agency. 28 December 2015. http://www.sabah.com.tr/galeri/turkiye/iste-pkkli-hainlerin-il-il-dagilimi/85.
- ↑ ISN Kurdish strike reminder of forgotten war, 26 February 2007
- ↑ Iran's Kurdish Threat: PJAK, 15 June 2006
- ↑ ۴۲.۰ ۴۲.۱ ۴۲.۲ ۴۲.۳ Brandon, James. "The Kurdistan Freedom Falcons Emerges as a Rival to the PKK". Jamestown.org. http://www.jamestown.org/single/?no_cache=1&tx_ttnews%5Btt_news%5D=936. Retrieved on 15 April 2011.
- ↑ 14 taken (May 1993),[۱] 8 taken (Oct. 2007),[حوالہ درکار] 23 taken (2011–12),[۲] Archived 2016-01-20 at the وے بیک مشین 8 released (Feb. 2015),[۳] 20 taken/released (June–Sep. 2015),[۴] 20 held (Dec. 2015),[۵] 2 taken (Jan. 2016),[۶] total of 95 reported taken
- ↑ 20 as of Dec. 2015,[۷] 2 taken Jan. 2016,[۸] total of 22 reported currently held
- ↑ "How many martyrs did Turkey lost?". Internethaber. http://www.internethaber.com/turkiye-30-yilda-ne-kadar-sehit-verdi-642497h.htm. Retrieved on ۷ دسمبر ۲۰۱۵.
- ↑ ۴۶.۰ ۴۶.۱ Şafak، Yeni. «Nearly 7,000 civilians killed by PKK in 31 years». Yenisafak.com. بایگانیشده از اصلی در ۲۰۱۸-۰۸-۲۸. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=نظر انداز کردا (کمک) - ↑ 22,374 killed (1984–2015),[۹] Archived 11 October 2016 at the وے بیک مشین 9,500 killed (2015–2016), [۱۰] 600 killed (2017),[۱۱], 203,000 arrested (1984–2012),[۱۲], 62,145 captured from 2003 to 2011, total of 31,874 reported killed and 203,000 arrested
- ↑ «Erdoğan'dan 'milli seferberlik' ilanı». Bbc.com. ۱۵ دسمبر ۲۰۱۶. دریافتشده در ۱۷ اپریل ۲۰۱۷.
- ↑ «İçişleri Bakanı Soylu: Son 9 ayda bin 68 terörist etkisiz hale getirildi – Haberler – Son Dakika Haberleri – AKŞAM». Aksam.com.tr. دریافتشده در ۵ جنوری ۲۰۱۹.
- ↑ Reuters (۱۰ جنوری ۲۰۱۶). «Turkish forces kill 32 Kurdish militants in bloody weekend as conflict escalates». دی گارڈین.
- ↑ «Over 1,100 die in PKK attacks in Turkey since July 2015». Aa.com.tr. دریافتشده در ۱۰ نومبر ۲۰۱۶.
- ↑ سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا
<ref>ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتےexecutionsلئی۔ - ↑ (2013) Everyday occupations experiencing militarism in South Asia and the Middle East, 1st, Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 14. ISBN 978-0-8122-0783-5.
- ↑ (2005) The Kurdish nationalist movement : opportunity, mobilization and identity. Cambridge: Cambridge University Press, 81. ISBN 978-0-521-68426-2.
- ↑ سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا
<ref>ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتےwoundedلئی۔ - ↑ ۵۶.۰ ۵۶.۱ "Conflict Studies Journal at the University of New Brunswick". Lib.unb.ca. http://www.lib.unb.ca/Texts/JCS/bin/get.cgi?directory=FALL98/articles/&filename=Gunter.htm. Retrieved on 29 August 2010.
- ↑ "Turkish Hezbollah (Hizbullah) / Kurdish Hezbollah". Turkish Weekly. https://web.archive.org/web/20150102143843/http://www.turkishweekly.net/article/180/turkish-hezbollah-hizbullah-kurdish-hezbollah.html. Retrieved on ۲۷ دسمبر ۲۰۱۵.
- ↑ "The real challenge to secular Turkey". The Economist. http://www.economist.com/node/7855127?story_id=7855127. Retrieved on ۲۷ دسمبر ۲۰۱۵.
- ↑ (2008) Characteristics of Turkish Hezbollah: Implications for Policy and Programs. University of Baltimore.
- ↑ T. Nugent, John. "The Defeat of Turkish Hizballah as a Model for Counter-Terrorism Strategy". the Department of National Security Affairs. https://web.archive.org/web/20160120213619/http://www.rubincenter.org/2004/03/nugent-2004-03-06/. Retrieved on ۲۷ دسمبر ۲۰۱۵.
- ↑ Jenkins, Gareth (2010). "A New Front in the PKK Insurgency". International Relations and Security Network (ISN). International Relations and Security Network (ISN). http://www.isn.ethz.ch/Digital-Library/Articles/Detail//?lng=en&id=117499. Retrieved on ۲۷ دسمبر ۲۰۱۵.
- ↑ «Greener Pastures for Bruce Fein: The Kurdish Conflict in Turkey». Asiantribune.com. دریافتشده در ۱۵ اپریل ۲۰۱۱.
- ↑ «Turkey in fresh drive to end Kurdish conflict». Middle-east-online.com. ۲۸ ستمبر ۲۰۱۰. بایگانیشده از اصلی در ۳ اپریل ۲۰۱۲. دریافتشده در ۱۵ اپریل ۲۰۱۱. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=نظر انداز کردا (کمک) - ↑ «Turkey looks to Iraq to help end Kurdish conflict». Euronews.net. ۱۶ جون ۲۰۱۰. بایگانیشده از اصلی در ۴ دسمبر ۲۰۱۰. دریافتشده در ۱۵ اپریل ۲۰۱۱.
- ↑ Head, Jonathan (13 November 2009). "Turkey unveils reforms for Kurds". BBC News. http://news.bbc.co.uk/2/hi/8359582.stm. Retrieved on ۱۵ اپریل ۲۰۱۱.
- ↑ Kinzer, Stephen (3 January 2011). "Nudging Turkey toward peace at home". Guardian (London). https://www.theguardian.com/commentisfree/cifamerica/2008/oct/24/us-turkey-kurds-war. Retrieved on ۱۵ اپریل ۲۰۱۱.
- ↑ Emre Uslu. «Would Turkey intervene in Syria?». Today's Zaman. بایگانیشده از اصلی در ۵ فروری ۲۰۱۲. دریافتشده در ۵ فروری ۲۰۱۲. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=نظر انداز کردا (کمک), 5 February 2011 - ↑ "A Terrorist's Bitter End". Time. 1 March 1999. https://web.archive.org/web/20081210050323/http://www.time.com/time/daily/special/ocalan/bitterend.html. Retrieved on ۱۰ اپریل ۲۰۱۱.
- ↑ Birch، Nicholas (۲۰ اکتوبر ۲۰۰۹). «Kurdish rebels surrender as Turkey reaches out — War in Context». Warincontext.org. دریافتشده در ۱۵ اپریل ۲۰۱۱.
- ↑ «The Kurdish Issue and Turkey's Future». Thewashingtonnote.com. بایگانیشده از اصلی در ۱۵ مئی ۲۰۱۱. دریافتشده در ۱۵ اپریل ۲۰۱۱. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=نظر انداز کردا (کمک) - ↑ بی بی سی نیوز Turkey may ban Kurdish DTP party
- ↑ "Kurdish rebels say they shot down Turkish helicopter". CNN.com. 7 March 1999. https://web.archive.org/web/20111013051527/http://articles.cnn.com/1999-03-07/world/9903_07_turkey.kurds_1_kurdish-rebels-abdullah-ocalan-kurdistan-workers-party-pkk?_s=PM:WORLD. Retrieved on ۱۵ اپریل ۲۰۱۱.
- ↑ "Turkish military's best and brightest now behind bars". Reuters. 6 January 2012. https://www.reuters.com/article/2012/01/06/turkey-plot-general-idUSL6E8C61S020120106.
- ↑ «Turkish crackdown fails to halt Kurdish rebellion». Highbeam.com. ۱ نومبر ۱۹۹۲. بایگانیشده از اصلی در ۵ نومبر ۲۰۱۲. دریافتشده در ۱۵ اپریل ۲۰۱۱. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=نظر انداز کردا (کمک) - ↑ «Turkey and Iraq seek to end Kurdish rebellion». Thenational.ae. بایگانیشده از اصلی در ۱۴ ستمبر ۲۰۱۲. دریافتشده در ۱۵ اپریل ۲۰۱۱. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=نظر انداز کردا (کمک) - ↑ «Turkey says determined to uproot Kurdish rebellion». Kuna.net.kw. ۲۵ جون ۲۰۱۰. دریافتشده در ۱۵ اپریل ۲۰۱۱.
- ↑ Tore Kjeilen. «Kurds». Looklex.com. بایگانیشده از اصلی در ۲۹ جون ۲۰۲۰. دریافتشده در ۱۵ اپریل ۲۰۱۱.
- ↑ «MINA Breaking News – Turkey marks 25 years of Kurd rebellion». Macedoniaonline.eu. ۱۵ اگست ۲۰۰۹. بایگانیشده از اصلی در ۱۵ مارچ ۲۰۱۲. دریافتشده در ۱۵ اپریل ۲۰۱۱.
- ↑ Saatci, Mustafa (2002). "Nation–states and ethnic boundaries: modern Turkish identity and Turkish–Kurdish conflict". Nations and Nationalism 8 (4): 549–564. doi:. https://semanticscholar.org/paper/3f92b9bf2841d27b7265c0e0ac126ee314faf6de.
- ↑ ۸۰.۰ ۸۰.۱ ۸۰.۲ ۸۰.۳ ۸۰.۴ ۸۰.۵ ۸۰.۶ "Partiya Karkeran Kurdistan [PKK"]. GlobalSecurity.org. http://www.globalsecurity.org/military/world/para/pkk.htm. Retrieved on 23 July 2013.
- ↑ «TURKEY AND PKK TERRORISM» (PDF). بایگانیشده از اصلی (PDF) در ۳۱ مئی ۲۰۱۱. دریافتشده در ۱۵ اپریل ۲۰۱۱. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=نظر انداز کردا (کمک) - ↑ «A Report on the PKK and Terrorism». Fas.org. دریافتشده در ۱۵ اپریل ۲۰۱۱.
- ↑ McDowall, David. A modern History of the Kurds. London 2005, pp 439 ff
- ↑ Viviano, Frank (23 February 1996). "Inside Turkey's Civil War, Fear and Geopolitics / For all sides, Kurd insurgency is risky business". Articles.sfgate.com. https://archive.today/20120713133807/http://articles.sfgate.com/1996-02-23/news/17769255_1_kurdish-kurdistan-worker-s-party-turkish. Retrieved on ۱۵ اپریل ۲۰۱۱.
- ↑ «The Kurdish Question In Turkish Politics». Cacianalyst.org. ۱۶ فروری ۱۹۹۹. بایگانیشده از اصلی در ۲۲ مئی ۲۰۱۱. دریافتشده در ۱۵ اپریل ۲۰۱۱. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=نظر انداز کردا (کمک) - ↑ «Israeli military aid used by Turkish in civil war against Kurds». Ivarfjeld.wordpress.com. ۲۵ جون ۲۰۱۰. دریافتشده در ۱۵ اپریل ۲۰۱۱.
- ↑ «Thousands of Kurds protest to support jailed Abdullah Ocalan in Strasbourg». Ekurd.net. دریافتشده در ۱۵ اپریل ۲۰۱۱.
- ↑ Helena Smith in Athens (11 April 2003). "Turkey told US will remove Kurd forces from city". Guardian (London). https://www.theguardian.com/world/2003/apr/11/iraq.kurds. Retrieved on ۱۵ اپریل ۲۰۱۱.
- ↑ The Turkey–PKK conflict is also known as the Kurdish conflict,[۶۲][۶۳][۶۴][۶۵][۶۶] the Kurdish question,[۶۷] the Kurdish insurgency,[۶۸][۶۹][۷۰][۷۱][۷۲][۷۳] the Kurdish rebellion,[۷۴][۷۵][۷۶][۷۷][۷۸] the Kurdish–Turkish conflict,[۷۹] or PKK-terrorism[۸۰][۸۱][۸۲] as well as the latest Kurdish uprising[۸۳] or as a civil war.[۸۴][۸۵][۸۶][۸۷][۸۸]
- ↑ "TÜRKİYE'DE HALEN FAALİYETLERİNE DEVAM EDEN BAŞLICA TERÖR ÖRGÜTLERİ". https://web.archive.org/web/20130114042731/http://www.egm.gov.tr/temuh/terorgrup1.html. Retrieved on 2016-04-12.
- ↑ "PKK ready to swap arms for autonomy". 13 September 2010. https://web.archive.org/web/20100914220711/http://www.presstv.ir/detail/142279.html.
- ↑ "Kurdish PKK leader: We will not withdraw our autonomy demand". Ekurd.net. http://www.ekurd.net/mismas/articles/misc2011/1/turkey3107.htm. Retrieved on 15 April 2011.
- ↑ Jenkins, Gareth. "PKK Expanding Urban Bombing Campaign in Western Turkey". Jamestown.org. http://www.jamestown.org/single/?no_cache=1&tx_ttnews%5Btt_news%5D=4463. Retrieved on 15 April 2011.
- ↑ Internal Displacement Monitoring Centre (IDMC) – Norwegian Refugee Council. "The Kurdish conflict (1984–2006)". Internal-displacement.org. https://web.archive.org/web/20110131234615/http://www.internal-displacement.org/idmc/website/countries.nsf/(httpEnvelopes)/F583DF6E49225B7F802570B8005AA873?OpenDocument. Retrieved on 15 April 2011.
- ↑ "Barzani Calls on Turkey to Stop Attacks on PKK". 2015-07-25. http://www.panorama.am/en/news/2015/07/25/turkey-iraq-barzani/6227.
- ↑ PKK: Targets and activities, Ministry of Foreign Affairs (Turkey), Federation of American Scientists.
- ↑ Mutlu, Servet (2008). "Türkiye'nin güvenliği: Ayrılıkçı PKK Terörünün Ekonomik Maliyeti" (in Turkish). https://web.archive.org/web/20160305035852/http://www.21yuzyildergisi.com/assets/uploads/files/87.pdf. Retrieved on 24 October 2015.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ "Turkey – Linguistic and Ethnic Groups". http://countrystudies.us/turkey/26.htm. Retrieved on 5 January 2019.
- ↑ Bartkus, Viva Ona, The Dynamic of Secession, (Cambridge University Press, 1999), 90-91.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Toumani, Meline. Minority Rules, نیو یارک ٹائمز, 17 February 2008
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Annual report. http://echr.coe.int/Documents/Annual_Report_2014_ENG.pdf. Retrieved on ۲۹ دسمبر ۲۰۱۵.
- ↑ Case of Benzer and others v. Turkey. http://hudoc.echr.coe.int/app/conversion/pdf/?library=ECHR&id=001-128036&filename=001-128036.pdf. Retrieved on ۲۹ دسمبر ۲۰۱۵.
- ↑ ۱۱۳.۰ ۱۱۳.۱ ۱۱۳.۲ Reidy, Aisling. "The prohibition of torture". یورپ دی کونسل. pp. 11, 13. http://www.echr.coe.int/LibraryDocs/HR%20handbooks/handbook06_en.pdf. Retrieved on 27 July 2020.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ ۱۱۵.۰ ۱۱۵.۱ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ ۱۱۶.۰ ۱۱۶.۱ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ ۱۱۷.۰ ۱۱۷.۱ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Police arrest and assistance of a lawyer. http://www.echr.coe.int/Documents/FS_Police_arrest_ENG.pdf.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ "Abdullah Öcalan’ı kim yakaladı? | GAZETE VATAN". http://www.gazetevatan.com/abdullah-ocalan-i-kim-yakaladi--188558-gundem/. Retrieved on 2020-06-28.
- ↑ Miron Varouhakis. "Greek Intelligence and the Capture of PKK Leader Abdullah Ocalan in 1999". https://web.archive.org/web/20160304080848/https://www.cia.gov/library/center-for-the-study-of-intelligence/csi-publications/csi-studies/studies/vol53no1/pdfs/U-%20Varouhakis-The%20Case%20of%20Ocalan.pdf.
- ↑ ۱۲۳.۰ ۱۲۳.۱ ۱۲۳.۲ ۱۲۳.۳ ۱۲۳.۴ ۱۲۳.۵ "PKK has repeatedly asked for a ceasefire of peace since their establishment in the past 17 years". Aknews.com. 6 November 2010. https://web.archive.org/web/20101212230637/http://aknews.com/en/aknews/9/193730/?AKmobile=true. Retrieved on 15 April 2011.
- ↑ Jenkins, Gareth. "PKK Changes Battlefield Tactics to Force Turkey into Negotiations". Jamestown.org. http://www.jamestown.org/single/?no_cache=1&tx_ttnews%5Btt_news%5D=4494. Retrieved on 15 April 2011.
- ↑ ۱۲۵.۰ ۱۲۵.۱ ۱۲۵.۲ ۱۲۵.۳ ۱۲۵.۴ "PKK/KONGRA-GEL and Terrorism". Ataa.org. http://www.ataa.org/reference/pkk/pkk.html. Retrieved on 15 April 2011.
- ↑ ۱۲۶.۰ ۱۲۶.۱ "PKK leader calls for ceasefire in Turkey". Al Jazeera. 21 March 2013. https://web.archive.org/web/20130321170659/http://www.aljazeera.com/news/europe/2013/03/2013321112138974573.html. Retrieved on 21 March 2013.
- ↑ "PKK declares Turkey truce dead after airstrikes". Beirut, Lebanon. http://www.dailystar.com.lb/News/Middle-East/2015/Jul-25/308262-kurdish-pkk-declares-end-to-truce-after-turkey-airstrikes-statement.ashx. Retrieved on 3 August 2015.
- ↑ "Turkey: Events of 2016". Human Rights Watch. https://www.hrw.org/world-report/2017/country-chapters/turkey.
- ↑ "Report on the human rights situation in South-East Turkey". Office of the United Nations High Commissioner for Human Rights. February 2017. http://www.ohchr.org/Documents/Countries/TR/OHCHR_South-East_TurkeyReport_10March2017.pdf. "Some of the most extensively damaged sites are Nusaybin, Derik and Dargeçit (Mardin); Sur, Bismil and Dicle (Diyarbakır); and Cizre and Silopi (Şırnak)."
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Jongerden, Joost. "PKK". CEU Political Science Journal 3 (1): 127–132. http://www.personal.ceu.hu/PolSciJournal/CEU_PolSciJournal_III_1.pdf. Archived 2009-03-25 at the وے بیک مشین
- ↑ "Security Council resolution 688 (1991) on the situation between Iraq and Kuwait". Federation of American Scientists. https://web.archive.org/web/20150720220153/http://fas.org/news/un/iraq/sres/sres0688.htm. Retrieved on 17 July 2015.
- ↑ U.S. Department of State (1994). "Turkey". اقوام متحدہ دے اعلیٰ کمشنر برائے مہاجرین. https://web.archive.org/web/20110811042233/http://www.unhcr.org/refworld/country,,USDOS,,TUR,,3ae6aa7b18,0.html. Retrieved on 22 December 2008. "Human rights groups reported the widespread and credible belief that a counterguerrilla group associated with the security forces had carried out at least some 'mystery killings.'"
- ↑ NATO Sec-Gen arrives in Ankara to urge restraint against Iraq-based PKK rebels, DEBKAfile. 15 June 2007.
- ↑ ۱۳۶.۰ ۱۳۶.۱ ۱۳۶.۲ ۱۳۶.۳ ۱۳۶.۴ "Abdullah Öcalan and the development of the PKK". Xs4all.nl. https://web.archive.org/web/20101215175054/http://www.xs4all.nl/~kicadam/kurdistan/2_99/ocalan.html. Retrieved on 15 April 2011.
- ↑ A modern history of the Kurds, By David McDowall, page 415, at Google Books, accessed on 1 May 2011
- ↑ Gil, Ata. "La Turquie à marche forcée," Le Monde diplomatique, February 1981.
- ↑ دی اکنامسٹ Erdogan pulls it off, 13 September 2010
- ↑ Today's Zaman 1980 coup leader's defense arguments not legally sound Archived 20 January 2016 at the وے بیک مشین, 21 March 2012.
- ↑ According to official figures, in the period during and after the coup, military agencies collected files on over 2 million people, 650,000 of which were detained, 230,000 of which were put on trial under martial law. Prosecutors demanded the death penalty against over 7 thousand of them, of which 517 were sentenced to death and fifty were actually hanged. Some 400,000 people were denied passports and 30,000 lost their jobs after the new regime classified them as dangerous. 14,000 people were stripped of their Turkish citizenship and 30,000 fled the country as asylum seekers after the coup. Aside from the fifty people that were hanged, some 366 people died under suspicious circumstances (classified as accidents at the time), 171 were tortured to death in prison, 43 were claimed to have committed suicide in prison and 16 were shot for attempting to escape.[۱۴۰]
- ↑ "Gundem-online.com". https://web.archive.org/web/20110711133504/http://www.gundem-online.com/yazdir.asp?haberid=55278. Retrieved on 29 July 2010.
- ↑ ۱۴۳.۰ ۱۴۳.۱ ۱۴۳.۲ ۱۴۳.۳ ۱۴۳.۴ ۱۴۳.۵ ۱۴۳.۶ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ ۱۴۴.۰ ۱۴۴.۱ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ ۱۴۷.۰ ۱۴۷.۱ ۱۴۷.۲ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ ۱۴۸.۰ ۱۴۸.۱ Turkey: Government Under Growing Pressure To Meet Kurdish Demands, Radio Free Europe/Radio Liberty, 17 August 2005
- ↑ ۱۴۹.۰ ۱۴۹.۱ ۱۴۹.۲ ۱۴۹.۳ ۱۴۹.۴ ۱۴۹.۵ "Chronology of the Important Events in the World/PKK Chronology (1976–2006)". https://web.archive.org/web/20101006073753/http://www.turkishweekly.net/article/217/chronology-of-the-important-events-in-the-world-pkk-chronology-1976-2006-.html. Retrieved on 15 April 2011.
- ↑ en.internationalism.org, 10 April 2013, Internationalism is the only response to the Kurdish issue
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Refugees, United Nations High Commissioner for. "Refworld | Chronology for Kurds in Turkey" (in en). https://www.refworld.org/docid/469f38e91e.html. Retrieved on 2020-07-27.
- ↑ Michael M. Gunter, "Turgut Özal and the Kurdish question", in Marlies Casier, Joost Jongerden (eds, 2010), Nationalisms and Politics in Turkey: Political Islam, Kemalism and the Kurdish Issue, Taylor & Francis, 9 August 2010. pp. 94–5
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ "Secret witness reveals identity, shady ties between PKK and Ergenekon". 6 November 2012. https://web.archive.org/web/20121106220050/http://todayszaman.com/news-297273-secret-witness-reveals-identity-shady-ties-between-pkk-and-ergenekon.html.
- ↑ Özcan, Ali Kemal (2012),p.206
- ↑ 1998 Turkey Human Rights Report. Human Rights Foundation of Turkey. https://web.archive.org/web/20090205022400/http://www.tihv.org.tr/tihve/data/Yayinlar/Human_Rights_Reports/Ra1998HumanRigthsReport.pdf.
- ↑ Gunes, Cengiz (2013), p.134
- ↑ Hürriyet Daily News History of PKK in Turkey, 14 September 2009
- ↑ ۱۶۱.۰ ۱۶۱.۱ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ "On this day – February 17". News24.com. 17 February 2010. http://www.news24.com/Opinions/OnThisDay/On-this-day-February-17-20100217. Retrieved on 15 April 2011.
- ↑ "PŞK KDP PARTİYA ŞOREŞA KÜDİSTAN (KÜRDİSTAN DEVRİM PARTİSİ)". https://web.archive.org/web/20150626100153/http://www.sucbilimi.org/?ana=teror&alt=pshk. Retrieved on 2011-01-06.
- ↑ "Turkey Country Assessment". https://web.archive.org/web/20160304024728/http://www.ecoi.net/file_upload/ds750_03014tur.pdf. Retrieved on 15 April 2011.
- ↑ "Turkish Hezbollah (Hizbullah) / Kurdish Hezbollah". https://web.archive.org/web/20150102143843/http://www.turkishweekly.net/article/180/turkish-hezbollah-hizbullah-kurdish-hezbollah.html. Retrieved on 13 April 2015.
- ↑ McGregor, Andrew. "The Jamestown Foundation: The Shaykh Said Revolt and Ankara's Return to the Past in its Struggle with the Kurds". Jamestown.org. http://www.jamestown.org/programs/gta/single/?tx_ttnews%5Btt_news%5D=4713&tx_ttnews%5BbackPid%5D=167&no_cache=1. Retrieved on 15 April 2011.
- ↑ "Armed Conflicts Report". https://web.archive.org/web/20110207165941/http://ploughshares.ca/libraries/ACRText/ACR-Turkey.html. Retrieved on 14 March 2011., March 2003
- ↑ Leading PKK Commander Cemil Bayik Crosses into Iran, 20 May 2008
- ↑ "New PKK Leadership Takes Over Insurgency". Menewsline.com. 25 May 2008. https://web.archive.org/web/20150626123957/http://www.menewsline.com/article-809-New-PKK-Leadership-Takes-Over-Ins.aspx. Retrieved on 15 April 2011.
- ↑ European Court Of Human Rights CASE OF HADEP AND DEMİR v. TURKEY, 14 December 2010
- ↑ "HADEP History: The People's Democracy Party". Ofkparis.org. https://web.archive.org/web/20110727141709/http://www.ofkparis.org/english/hadep-historique.htm. Retrieved on 15 April 2011.
- ↑ "Kurdistan Workers Party (PKK)". https://web.archive.org/web/20080818133555/http://www.ag.gov.au/www/agd/rwpattach.nsf/VAP/(153683DB7E984D23214BD871B2AC75E8)~Attach+B+-+Ag_s.PDF/$file/Attach+B+-+Ag_s.PDF.
- ↑ "Court evidence reveals KCK terror network is worse than PKK". 20 June 2010. https://web.archive.org/web/20121015091217/http://www.todayszaman.com/newsDetail_getNewsById.action;jsessionid=E6F2FF01111B4E530468FAE2C7EA880B?load=detay&link=213628&newsId=213559. Retrieved on 15 April 2011.
- ↑ ۱۷۴.۰ ۱۷۴.۱ "Turkey: Kurdistan (entire conflict)". https://web.archive.org/web/20160305073547/http://www.ucdp.uu.se/gpdatabase/gpcountry.php?id=158®ionSelect=10-Middle_East. Retrieved on 26 October 2014.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ ۱۷۶.۰ ۱۷۶.۱ Jamestown PKK Changes Battlefield Tactics to Force Turkey into Negotiations, 24 October 2007
- ↑ Jamestown Partiya Karkaren Kurdistan (PKK) (Turkey), GROUPS – EUROPE – ACTIVE
- ↑ "Bombalı saldırıda sürpriz tanık" (in Turkish). http://www.hurriyet.com.tr/gundem/6634397.asp?gid=180. Retrieved on 2 June 2007.
- ↑ "Anafartalar saldırısında ölü sayısı 7'ye yükseldi" (in Turkish). http://www.hurriyet.com.tr/gundem/6664347.asp?f=1. Retrieved on 8 June 2007.
- ↑ "8'inci kurban" (in Turkish). http://www.hurriyet.com.tr/gundem/6735399.asp?gid=180. Retrieved on 19 June 2007.
- ↑ "Anafartalar'da ölü sayısı 9'a çıktı" (in Turkish). http://www.hurriyet.com.tr/gundem/6830669.asp?gid=180. Retrieved on 4 July 2007.
- ↑ "PKK Suspects Held Over Foiled Ankara Bomb". Dalje.com. 15 September 2007. https://web.archive.org/web/20121019212340/http://dalje.com/en-world/pkk-suspects-held-over-foiled-ankara-bomb/80894. Retrieved on 15 April 2011.
- ↑ Jamestown TURKEY PREPARES FOR CROSS-BORDER MILITARY OPERATION
- ↑ "Turkish raids along Iraqi border," بی بی سی نیوز, 24 October 2007
- ↑ "Turkish air force in major attack on Kurdish camps". Flight Global. http://www.flightglobal.com/articles/2007/12/20/220440/turkish-air-force-in-major-attack-on-kurdish-camps.html. Retrieved on 15 April 2011.
- ↑ "Turkish incursion into Northern Iraq: Military Fiasco, Political Debacle – The Bullet" (in en-US). 2008-03-13. https://socialistproject.ca/2008/03/b89/. Retrieved on 2019-09-03.
- ↑ "Hem karadan hem havadan", Hurriyet Daily News, 27 Nisan 2008
- ↑ بی بی سی نیوز "Istanbul rocked by twin bombings", 28 July 2008
- ↑ نیو یارک ٹائمز "15 Turkish Soldiers Dead in Fighting With Rebels", 4 October 2008
- ↑ "Turkey counts cost of conflict as Kurdish militant battle rages on". https://web.archive.org/web/20210111191845/https://www.todayonline.com/world/turkey-counts-cost-conflict-kurdish-militant-battle-rages.
- ↑ "Critical week for Turkey as Kurdish initiative comes to Parliament". 9 November 2009. https://web.archive.org/web/20121012151928/http://www.todayszaman.com/news-192410-100-critical-week-for-turkey-as-kurdish-initiative-comes-to-parliament.html. Retrieved on 15 April 2011.
- ↑ Marcus, Aliza. "Troubles in Turkey's Backyard" (in en-US). https://foreignpolicy.com/2010/07/12/troubles-in-turkeys-backyard-2/. Retrieved on 2020-01-20.
- ↑ "Outline of Kurdish initiative emerges at security summit". 18 September 2009. https://web.archive.org/web/20101127082510/http://www.todayszaman.com/news-187472-101-outline-of-kurdish-initiative-emerges-at-security-summit.html. Retrieved on 15 April 2011.
- ↑ "Turkey's Kurd initiative goes up in smoke". 16 December 2009. https://web.archive.org/web/20160702060736/http://www.atimes.com/atimes/Central_Asia/KL16Ag01.html. Retrieved on 15 April 2011.
- ↑ "Dozens of Turkey's pro Kurdish BDP members arrested". Ekurd.net. http://www.ekurd.net/mismas/articles/misc2010/2/turkeykurdistan2525.htm. Retrieved on 15 April 2011.
- ↑ "Seven Turkish soldiers killed in terrorist attack". RIA Novosti. http://en.rian.ru/world/20091207/157146510.html. Retrieved on 15 April 2011.
- ↑ "PKK has repeatedly asked for a ceasefire of peace since their establishment in the past 17 years". AKNEWS.com. 6 November 2010. https://web.archive.org/web/20111125090153/http://www.aknews.com/en/aknews/9/193730/?AKmobile=true. Retrieved on 15 April 2011.
- ↑ "4 Turkish soldiers killed by Kurdish rebels". 1 May 2010. http://english.people.com.cn/90001/90777/90854/6970412.html. Retrieved on 15 April 2011.
- ↑ "PKK steps up attacks in Turkey". 30 May 2010. http://www.hurriyetdailynews.com/n.php?n=pkk-steps-up-attacks-in-turkey-2010-05-30. Retrieved on 15 April 2011.
- ↑ "7 troops killed in terrorist attack". Todayszaman.com. 1 June 2010. https://web.archive.org/web/20121012191558/http://www.todayszaman.com/news-211723-101-7-troops-killed-in-terrorist-attack.html. Retrieved on 15 April 2011.
- ↑ "PKK attack kills 8 Turkish soldiers". World Bulletin. 19 June 2010. https://web.archive.org/web/20100621002337/http://www.worldbulletin.net/news_detail.php?id=60178. Retrieved on 15 April 2011.
- ↑ "Seven soldiers killed, seventeen wounded in clashes in SE Turkey". http://www.hurriyetdailynews.com/n.php?n=six-soldiers-reported-killed-in-firefight-in--se-turkey.-2010-07-20. Retrieved on 15 April 2011.
- ↑ "PKK threatens to declare independence". PressTV. 21 July 2010. https://web.archive.org/web/20110723114027/http://edition.presstv.ir/detail/135649.html. Retrieved on 15 April 2011.
- ↑ "PKK says offers Turkey disarmament "with conditions"". World Bulletin. 21 July 2010. https://web.archive.org/web/20110724134319/http://www.worldbulletin.net/index.php?aType=haber&ArticleID=61587. Retrieved on 15 April 2011.
- ↑ "Turkish army kills 46 PKK militants in last month". World Bulletin. 14 July 2010. https://web.archive.org/web/20120426181918/http://www.worldbulletin.net/index.php?aType=haber&ArticleID=61333. Retrieved on 15 April 2011.
- ↑ "Turkish policemen killed in militant ambush / PHOTO". World Bulletin. 27 July 2010. https://web.archive.org/web/20100813012524/http://www.worldbulletin.net/news_detail.php?id=61825. Retrieved on 15 April 2011.
- ↑ "PKK: Twelve Turkish soldiers killed in retaliatory attacks". firatnews.com. https://web.archive.org/web/20120320224104/http://en.firatnews.com/index.php?rupel=article&nuceID=1019. Retrieved on 26 October 2014.
- ↑ "Three killed in clash in Southeast Turkey". 15 March 2011. http://www.hurriyetdailynews.com/n.php?n=three-kurdish-rebels-killed-in-southeast-turkey-2011-03-15. Retrieved on 15 April 2011.
- ↑ "Riots in South-Eastern Turkey after Military Operations". http://www.bianet.org/english/minorities/130035-riots-in-south-eastern-turkey-after-military-operations. Retrieved on 26 October 2014.
- ↑ Hurriyet Daily News Thousands detained in eastern Turkey since March, 16 May 2011
- ↑ "AK Party won, now Kurds win; here's why by Abdulla Hawez Abdulla". https://web.archive.org/web/20141026121337/http://www.todayszaman.com/news-247755-ak-party-won-now-kurds-win-heres-why-by-abdulla-hawez-abdulla*.html. Retrieved on 26 October 2014.
- ↑ "Turkish army: 90-100 Kurd rebels killed in n. Iraq raids – Breaking News – Jerusalem Post". https://www.jpost.com/Breaking-News/Turkish-army-90-100-Kurd-rebels-killed-in-n-Iraq-raids. Retrieved on 5 January 2019.
- ↑ "How Kurdish PKK Militants Are Exploiting the Crisis in Syria to Achieve Regional Autonomy". The Jamestown Foundation. 6 April 2012. http://www.jamestown.org/programs/gta/single/?tx_ttnews%5Btt_news%5D=39235&cHash=3ccc90aba609f654ddd5102286620319. Retrieved on 13 April 2015.
- ↑ "26 Turkish soldiers killed in Kurdish attacks". http://zeenews.india.com/news/world/26-turkish-soldiers-killed-in-kurdish-attacks_737457.html. Retrieved on 26 October 2014.
- ↑ "42 Turkish soldiers killed, wounded in Kurdish rebels attack". kuna.net. http://www.kuna.net.kw/NewsAgenciesPublicSite/ArticleDetails.aspx?id=2197429&Language=en. Retrieved on 26 October 2014.
- ↑ "CRS Report: Terrorism: Middle Eastern Groups and State Sponsors, August 27, 1998". https://www.globalsecurity.org/intell/library/reports/crs/Cterror2.htm. Retrieved on 5 January 2019.
- ↑ "Analysts link PKK upsurge to Syrian war". http://www.ft.com/intl/cms/s/0/dd2c9d8c-ec74-11e1-8e4a-00144feab49a.html#axzz24NgjVuFK. Retrieved on 26 October 2014.
- ↑ The Miami Herald Assad hands control of Syria’s Kurdish areas to PKK, sparking outrage in Turkey, 26 July 2012
- ↑ Turkey accuses Assad of arming PKK Archived 2015-09-08 at the وے بیک مشین, 9 August 2012
- ↑ "Bloodiest PKK Fight in Years Kill Dozens, 6 August 2012". https://web.archive.org/web/20141026113630/http://www.turkishweekly.net/news/139749/bloodiest-pkk-fight-in-years-kill-dozens.html. Retrieved on 13 April 2015.
- ↑ "Eight killed in bombing in Turkey". CNN. 20 August 2012. https://web.archive.org/web/20121001213344/http://articles.cnn.com/2012-08-20/world/world_europe_turkey-bombing_1_pkk-kurdistan-workers-party-turkish-city. Retrieved on 26 October 2014.
- ↑ "Yes, we negotiate with Öcalan." (in tr). Ntvmsnbc. December 2012. http://www.ntvmsnbc.com/id/25409952/. Retrieved on 21 March 2013.
- ↑ "Here's what was talked in İmralı" (in tr). 5 March 2013. https://web.archive.org/web/20131217221304/http://siyaset.milliyet.com.tr/iste-imrali-daki-gorusmenin-tutanaklari-basarisizlikta-ben-yokum-/siyaset/siyasetdetay/28.02.2013/1674358/default.htm. Retrieved on 21 March 2013.
- ↑ "Turkish capital Ankara hit by twin explosions". BBC. 20 March 2013. https://www.bbc.co.uk/news/world-europe-21854215. Retrieved on 21 March 2013.
- ↑ "Kurdish Group to Pull Armed Units from Turkey". 25 April 2013. https://www.wsj.com/articles/SB10001424127887324743704578444630691252760?mod=WSJEurope_hpp_LEFTTopStories. Retrieved on 25 April 2013.
- ↑ "Kandil açıklaması meclis'te tansiyonu yükseltti" (in tr). İnternethaber. 25 April 2013. http://www.internethaber.com/kandIl-acIklamasI-meclIste-tansIyonu-yukselttI-526242h.htm. Retrieved on 25 April 2013.
- ↑ "Kandil'in Kararına Meclis'ten İlk Tepkiler" (in tr). Haber3. 25 April 2013. http://www.haber3.com/kandilin-kararina-meclisten-ilk-tepkiler-haberi-1927878h.htm. Retrieved on 25 April 2013.
- ↑ "Silahlara veda" (in tr). T24. 25 April 2013. https://web.archive.org/web/20130428011936/http://t24.com.tr/yazi/silahlara-veda/6592. Retrieved on 25 April 2013.
- ↑ "Anatomy of Protests against the invasion of Kobani". 18 October 2014. http://www.dailysabah.com/opinion/2014/10/18/anatomy-of-protests-against-the-invasion-of-kobani. Retrieved on 23 January 2015.
- ↑ "Kurdish Hizbullah pushed back to the scene". 27 October 2014. http://www.dailysabah.com/opinion/2014/10/27/kurdish-hizbullah-pushed-back-to-the-scene. Retrieved on 23 January 2015.
- ↑ "Three Turkish soldiers killed in southeast Turkey". 25 October 2014. https://web.archive.org/web/20150923222905/http://www.dailysabah.com/nation/2014/10/25/three-turkish-soldiers-killed-in-southeast-turkey. Retrieved on 23 January 2015.
- ↑ "KCK official says PKK not responsible for murders of 2 Turkish policemen". 29 July 2015. https://web.archive.org/web/20150729143815/http://www.todayszaman.com/national_kck-official-says-pkk-not-responsible-for-murders-of-2-turkish-policemen_394957.html.
- ↑ "Turkish jets target Kurds in Iraq, Islamic State militants in Syria". Fox News. https://web.archive.org/web/20150729183912/http://www.foxnews.com/world/2015/07/25/turkish-jets-target-kurds-in-iraq-islamic-state-militants-in-syria/. Retrieved on 3 August 2015.
- ↑ "We really can't succeed against ISIL without Turkey: US". http://www.hurriyetdailynews.com/we-really-cant-succeed-against-isil-without-turkey-us.aspx?pageID=238&nID=86993&NewsCatID=510. Retrieved on 15 August 2015.
- ↑ "Turkey Says It Struck Kurdish Forces in Syria". 27 October 2015. https://www.wsj.com/articles/turkey-opens-new-front-against-kurds-in-syria-1445968338.
- ↑ "Turkey should ensure immediate access to Cizre by independent observers". Council of Europe. 11 September 2015. http://www.coe.int/en/web/commissioner/-/turkey-should-ensure-immediate-access-to-cizre-by-independent-observers?redirect=http://www.coe.int/en/web/commissioner/home?p_p_id=101_INSTANCE_iFWYWFoeqhvQ&p_p_lifecycle=0&p_p_state=normal&p_p_mode=view&p_p_col_id=column-1&p_p_col_count=4.
- ↑ "Scores killed in clashes between Turkish forces and Kurdish rebels". الجزیرہ. 29 September 2015. http://america.aljazeera.com/articles/2015/9/29/scores-killed-in-clashes-between-turkish-forces-and-kurdish-rebels.html.
- ↑ "Turkey's Campaign Against Kurdish Militants Takes Toll on Civilians". 30 December 2015. https://www.nytimes.com/2015/12/31/world/europe/turkey-kurds-pkk.html?hpw&rref=world&action=click&pgtype=Homepage&module=well-region®ion=bottom-well&WT.nav=bottom-well&_r=0.
- ↑ "Turkey: Mounting Security Operation Deaths". Human Rights Watch. 22 December 2015. https://www.hrw.org/news/2015/12/22/turkey-mounting-security-operation-deaths.
- ↑ "Kurdish militants reportedly shoot down Turkish security forces helicopter". 2016-05-14. https://www.washingtonpost.com/news/worldviews/wp/2016/05/14/kurdish-militants-just-challenged-turkish-air-power-in-a-major-way/. Retrieved on 2016-05-15.
- ↑ "PKK ve 9 örgütün oluşturduğu grup o saldırıyı üstlendi". May 8, 2016. http://odatv.com/o-saldiri-ustlendiler-0805161200.html. Retrieved on July 26, 2016.
- ↑ "HBDH claims responsibility for the action in Giresun". May 8, 2016. https://anfenglish.com/news/hbdh-claims-responsibility-for-the-action-in-giresun. Retrieved on July 26, 2016.
- ↑ "HBDH: 11 riot police killed in Trabzon". July 21, 2016. https://anfenglish.com/news/hbdh-11-riot-police-killed-in-trabzon. Retrieved on July 26, 2016.
- ↑ "Three police officers killed in attack in Turkey's north". July 19, 2016. http://www.hurriyetdailynews.com/three-police-officers-in-killed-in-attack-in-turkeys-north.aspx?pageID=238&nID=101788&NewsCatID=341. Retrieved on July 26, 2016.
- ↑ "Trump calls Turkey assault on Syria a 'bad idea' as Kurds report civilian deaths", Fox News, 9 October 2019.
- ↑ https://www.cbsnews.com/news/donald-trump-turkey-syria-incursion-targeting-kurds-if-isis-prisoners-escape-europe-problem-2019-10-10/
- ↑ ۲۴۷.۰ ۲۴۷.۱ Aliza Marcus Blood and Belief: The PKK and the Kurdish Fight for Independence, 2007
- ↑ ۲۴۸.۰ ۲۴۸.۱ "Kurds in Turkey – page 16". https://web.archive.org/web/20110716081035/http://www.asylumlaw.org/docs/turkey/mar99_turkey_kurds.pdf. Retrieved on 15 April 2011.
- ↑ "Protesting as a Terrorist Offens". ifex.org. http://www.ifex.org/turkey/2010/11/01/protesting_as_a_terrorist_offense.pdf. Retrieved on 13 April 2015.
- ↑ "MOBILIZING THE KURDS IN TURKEY: NEWROZ AS A MYTH". etd.lib.metu.edu.tr. http://etd.lib.metu.edu.tr/upload/12606923/index.pdf. Retrieved on 13 April 2015.
- ↑ "Turkey's Kurdish Policy in the Nineties". https://web.archive.org/web/20141026115402/http://kurdistan.org/work/commentary/turkeys-kurdish-policy-in-the-nineties/. Retrieved on 26 October 2014.
- ↑ Early day motion 399, 5 March 2001
- ↑ Kurdish Political Prisoner Leyla Zana Released After a Decade in Jail, 8 June 2004
- ↑ "Türkiye Büyük Millet Meclisi Ýnternet Sitesi". http://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/secimler.secimdeki_partiler?p_secim_yili=1995. Retrieved on 23 January 2015.
- ↑ CASE OF HADEP AND DEMİR v. TURKEY, 14 December 2010
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ NTV Election Results, 3 November 2022
- ↑ Carkoglu, Ali. "Turkish Local Elections of March 28, 2004: A Prospective Evaluation". https://web.archive.org/web/20110930192850/http://www.tusiad.us/Content/uploaded/TURKISH-LOCAL-ELECTIONS-OF-MARCH-28--ALI%20CARKOGLU%202-FINALFINAL.PDF. Retrieved on 9 February 2012.
- ↑ "DTP leader Ahmet Turk". 27 August 2008. https://web.archive.org/web/20090410025003/http://www.turkeydailynews.com/news/117/ARTICLE/1218/2008-08-27.html. Retrieved on 3 January 2009.
- ↑ "Press Review". https://web.archive.org/web/20140815111224/http://www.turkishpress.com/news.asp?id=186642. Retrieved on 26 October 2014.
- ↑ "Ruling party main loser in local ballot". http://www.hurriyet.com.tr/english/domestic/11326291.asp. Retrieved on 26 October 2014.
- ↑ "Local Election Results Reveal a Fractured Turkey". 10 April 2009. https://web.archive.org/web/20110106042815/http://www.silkroadstudies.org/new/inside/turkey/2009/090410A.html. Retrieved on 9 February 2012.
- ↑ "Kurdish unrest erupts in Turkey after DTP ban". http://www.hurriyetdailynews.com/default.aspx?pageid=438&n=kurdish-unrest-erupts-in-turkey-after-dtp-ban-2009-12-12. Retrieved on 26 October 2014.
- ↑ Hacaoglu, Selcan (11 December 2009). "Turkey bans pro-Kurdish party over ties to rebels". https://web.archive.org/web/20091215060704/https://www.google.com/hostednews/ap/article/ALeqM5h9VhSca_oZldvbO-XktR7l7Sa_PgD9CH89VG0. Retrieved on 11 December 2009.
- ↑ Seven Questions about the Turkish referendum, 12 September 2010
- ↑ Government of Turkey, Supreme Election Board (YSK) (12 September 2010). "Official Results – 12 September 2010 Constitutional Referendum". Yüksek Seçim Kurulu. http://www.ysk.gov.tr/ysk/ReferandumSecimSonucServ?bilmece1=. Retrieved on 13 September 2010.
- ↑ "TURKEY: THE AKP WINS THE GENERAL ELECTION". Institut Kurde. http://www.institutkurde.org/en/publications/bulletins/315.html. Retrieved on 26 October 2014.
- ↑ "Turkey: PKK have killed 14,000 since 1984". http://aa.com.tr/en/turkey/turkey-pkk-have-killed-14-01900since-1984/5598.
- ↑ Holding, APA Information Agency, APA. "PKK have killed 14,000 since 1984". http://en.apa.az/world-news/europe/pkk-have-killed-14-01900since-1984.html.
- ↑ "2000 Yılında MEB-Öğretmenlere Yönelik Çalışmalar" (in Turkish). Ministry of Education. 2000. https://web.archive.org/web/20051001054953/http://www.meb.gov.tr/Stats/ist2000/b4.htm. Retrieved on 12 October 2008.
- ↑ "The Kurds in Turkey". https://web.archive.org/web/20150626141413/http://fas.org/asmp/profiles/turkey_background_kurds.htm. Retrieved on 12 December 2015.
- ↑ Derk Kinnane-Roelofsma. "Islam, the Kurds, and Turkey's problems at home and with the neighbors". https://web.archive.org/web/20120708234811/http://globalgeopolitics.net/arc/1998-11-29-Kinnane-Islam-Kurds-Turkey.htm. Retrieved on 26 October 2014.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Los Angeles Times TURKEY: Kurdish teenager convicted as terrorist for attending demonstration
- ↑ "Humanitarian Law Project v. U.S. Dept. of Justice". https://web.archive.org/web/20120316042427/http://fl1.findlaw.com/news.findlaw.com/hdocs/docs/terrorism/hlpdoj120303opn.pdf. Retrieved on 15 April 2011.
- ↑ Internal Displacement Monitoring Centre (IDMC) – Norwegian Refugee Council. "Need for continued improvement in response to protracted displacement". Internal-displacement.org. https://web.archive.org/web/20110131234512/http://www.internal-displacement.org/8025708F004CE90B/(httpCountrySummaries)/66D21F80E3A69E41C125732200255E35?OpenDocument&count=10000. Retrieved on 15 April 2011.
- ↑ Hürriyet Daily News Sebahat Tuncel'den tartışılacak sözler, 1 July 2011
- ↑ سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا
<ref>ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتےTurkish casualtiesلئی۔ - ↑ ۲۷۹.۰ ۲۷۹.۱ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.. Data : here.
- ↑ «Twenty-five killed in clashes between Turkish soldiers, PKK». Monsters and Critics. مئی ۱۰, ۲۰۰۸. بایگانیشده از اصلی در ۴ ستمبر ۲۰۱۲. دریافتشده در ۵ جنوری ۲۰۱۹. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=نظر انداز کردا (کمک) - ↑ «38 killed in PKK attack on Turkish border posts». Thaindian News. بایگانیشده از اصلی در ۱۴ اگست ۲۰۱۸. دریافتشده در ۵ جنوری ۲۰۱۹.
- ↑ «Turkey (2003 — First deaths for this phase of the conflict)». Armed Conflicts Report. جنوری ۲۰۱۰. بایگانیشده از اصلی در ۲۰۱۱-۰۲-۰۷. دریافتشده در ۲۰۱۱-۰۴-۱۵. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=نظر انداز کردا (کمک) - ↑ «April 2018 Large Drop In Violence In Iraq». Musingsoniraq.blogspot.co.uk (به English). دریافتشده در ۲۰۱۸-۰۵-۰۲.
- ↑ «March 2018 The Return Of The Islamic State Insurgency». Musingsoniraq.blogspot.co.uk (به English). دریافتشده در ۲۰۱۸-۰۵-۰۲.
- ↑ ۲۸۵.۰ ۲۸۵.۱ Joost Jongerden. The Settlement Issue in Turkey and the Kurds – an Analysis of Spatial Policies, Modernity and War: p. 38. 2007.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Rouleau, Eric (November–December 2000). "Turkey's Dream of Democracy". Foreign Affairs 79 (6). http://www.foreignaffairs.org/20001101faessay939/eric-rouleau/turkey-s-dream-of-democracy.html.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ "Police arrest and assistance of a lawyer". European Court of Human Rights. p. 1. http://www.echr.coe.int/Documents/FS_Police_arrest_ENG.pdf. Retrieved on 27 July 2020.
- ↑ "Unjust, Restrictive, and Inconsistent: The Impact of Turkey's Compensation Law with Respect to Internally Displaced People: Impact of the ECtHR on provisions for Turkey's displaced". https://www.hrw.org/legacy/backgrounder/eca/turkey1206/3.htm#_Toc152994672. Retrieved on 2019-01-09.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ "Variant". Variant.org.uk. https://web.archive.org/web/20160112225947/http://variant.org.uk/27texts/cause_for_concern.html#footnote16. Retrieved on 31 January 2016.
- ↑ "Kurdistanica". http://kurdistan.org/turkey-and-the-charge-of-genocide-july-31-1999/. Retrieved on 31 January 2016.
- ↑ Refugees, United Nations High Commissioner for. "Refworld | Turkey: Status of the Kurdistan Workers' Party (PKK) and Turkish Hezbollah; situation and treatment of members, supporters and sympathizers of these parties (2006–2007)" (in en). https://www.refworld.org/docid/46fa537528.html. Retrieved on 2019-01-02.
- ↑ "Fresh evidence of casualties underscores need for impartial investigation into Turkish airstrikes in Kandil Mountains". Amnesty International. https://www.amnesty.org/en/latest/news/2015/08/fresh-evidence-of-casualties-underscores-need-for-impartial-investigation-into-turkish-airstrikes-in-kandil-mountains/.
- ↑ Press, Associated (2 March 2016). "Turkey eases curfew after assault on PKK rebels leaves Cizre in ruins". https://www.theguardian.com/world/2016/mar/02/turkey-kurdish-people-cizre-return-to-ruins. Retrieved on 5 January 2019.
- ↑ "Cizre in ruins as Turkey lifts curfew on Kurdish towns – News – Al Jazeera". https://www.aljazeera.com/news/2016/03/cizre-ruins-turkey-lifts-curfew-kurdish-towns-160312113030597.html. Retrieved on 5 January 2019.
- ↑ ۲۹۹.۰ ۲۹۹.۱ Letter to Italian Prime Minister Massimo D'Alema, نگہبان حقوق انسانی.
- ↑ ۳۰۰.۰ ۳۰۰.۱ Turkey: Human Rights Developments, نگہبان حقوق انسانی.
- ↑ "Dışişleri'nden 'kimyasal silah' iddialarına ret haberi Siyaset haberleri Haber7 haber7.com – Güncel Haberler, Son dakika haberleri – Bu noktada haber var" (in Turkish). Haber7.com. 14 August 2010. http://www.haber7.com/haber/20100814/Disislerinden-kimyasal-silah-iddialarina-ret.php. Retrieved on 29 August 2010.
- ↑ "Turkish officials deny Der Spiegel's claim on use of chemical weapons". https://web.archive.org/web/20100816121716/http://www.hurriyetdailynews.com/n.php?n=officials-deny-der-spiegel8217s-claim-on-use-of-chemical-weapons-2010-08-13. Retrieved on 29 August 2010.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ "Protesting as a Terrorist Offense: The Arbitrary Use of Terrorism Laws to Prosecute and Incarcerate Demonstrators in Turkey" (in en). 2010-11-01. https://www.hrw.org/report/2010/11/01/protesting-terrorist-offense/arbitrary-use-terrorism-laws-prosecute-and. Retrieved on 2019-01-10.
- ↑ "Turkey". https://www.hrw.org/reports/1995/Turkey.htm. Retrieved on 2019-01-07.
- ↑ ۳۰۶.۰ ۳۰۶.۱ ۳۰۶.۲ THE KURDS OF TURKEY: KILLINGS, DISAPPEARANCES AND TORTURE. https://www.hrw.org/sites/default/files/reports/TURKEY933.PDF.
- ↑ "Karakol yakını kazıdan 12 insan iskeleti çıktı" (in tr). https://www.sabah.com.tr/gundem/2011/01/06/karakol_yakini_kazidan_12_insan_iskeleti_cikti. Retrieved on 2019-01-09.
- ↑ "Karakol bahçesinden 7 kişinin kemikleri çıktı | BirGün Gazetesi" (in tr-TR). https://www.birgun.net/haber-detay/karakol-bahcesinden-7-kisinin-kemikleri-cikti-59553.html. Retrieved on 2019-01-09.
- ↑ "U.S. Policy In The Mediterranean: Managing The Greece, Turkey, Cyprus Triangle". ریاستہائے متحدہ ایوان نمائندگان. https://web.archive.org/web/20070131230422/http://www.foreignaffairs.house.gov/archives/107/73068.pdf. Retrieved on 1 September 2006.
- ↑ "Turkey: No Answers for Kurdish Victims". Human Rights Watch. https://www.hrw.org/news/2015/11/05/turkey-no-answers-kurdish-victims.
- ↑ "Time for Justice Ending Impunity for Killings and Disappearances in 1990s Turkey". Human Rights Watch (HRW). https://www.hrw.org/report/2012/09/03/time-justice/ending-impunity-killings-and-disappearances-1990s-turkey.
- ↑ "Report on the human rights situation in South-East Turkey". The Stockholm Center for Freedom (SCF). https://www.ohchr.org/Documents/Countries/TR/OHCHR_South-East_TurkeyReport_10March2017.pdf.
- ↑ Meral Duzgun. "Turkey: a history of sexual violence". https://www.theguardian.com/global-development-professionals-network/2013/jun/10/turkey-history-sexual-violence. Retrieved on 2013-12-03.
- ↑ ۳۱۴.۰ ۳۱۴.۱ "Report on the human rights situation in South-East Turkey". Office of the United Nations High Commissioner for Human Rights. https://www.ohchr.org/Documents/Countries/TR/OHCHR_South-East_TurkeyReport_10March2017.pdf. Retrieved on 5 January 2019.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Tomson, Chris (2016-10-29). "VIDEO: Turkish Army executes two female PKK prisoners of war" (in en-US). https://web.archive.org/web/20190110014307/https://www.almasdarnews.com/article/video-turkish-army-executes-two-female-pkk-prisoners-war/. Retrieved on 2019-01-09.
- ↑ Klett, Leah MarieAnn (15 October 2019). "Kurdish female politician, who worked to unite Christians, Arabs, Kurds, executed in Syria" (in en). https://www.christianpost.com/news/kurdish-female-politician-who-worked-to-unite-christians-arabs-kurds-executed-in-syria.html. Retrieved on 2019-10-17.
- ↑ "PKK claims deadly suicide bombing at Turkish police station". https://www.middleeasteye.net/news/pkk-claims-responsibility-suicide-bombing-left-11-dead-turkey-1381604350. Retrieved on 5 January 2019.
- ↑ ۳۱۹.۰ ۳۱۹.۱ "Child soldiers in ISIS, PKK, Boko Haram…". https://web.archive.org/web/20161016064155/https://hrwf.eu/wp-content/uploads/2016/07/Child-soldiers-in-ISIS-PKK-Boko-Haram%E2%80%A6.pdf. Retrieved on 5 January 2019.
- ↑ "Condemnation of Ankara terror attack grows". https://www.aa.com.tr/en/turkey/condemnation-of-ankara-terror-attack-grows/536823. Retrieved on 5 January 2019.
- ↑ "Turkey". https://2009-2017.state.gov/j/inl/rls/nrcrpt/2016/vol1/253316.htm. Retrieved on 5 January 2019.
- ↑ Civilian victimization and the politics of information in the Kurdish Conflict in Turkey.
- ↑ "Serxwebûn, issue of June 1987" (in Turkish). Serxwebûn. https://web.archive.org/web/20200804135925/http://www.serxwebun.org/arsiv/66/#/1/. Retrieved on 20 December 2016.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ "Rights Group Decries Missed Opportunity to Prosecute PKK Leader". 20 January 1999. https://www.hrw.org/news/1999/01/20/rights-group-decries-missed-opportunity-prosecute-pkk-leader. Retrieved on 5 January 2019.
- ↑ The Kurdish Issue in June 2011 Elections: Continuity or Change in Turkey's Democratization?.
- ↑ Mehmet Ali Birand, APO ve PKK. Istanbul 1992
- ↑ Özçağlayan, Mehmet (2019-08-01). "Gramsci'nin Hegemonya Kuramı Bağlamında Nükleer Karşıtı Hareketin Milliyet Gazetesindeki Temsiliyeti (11 Ocak 1999-25 Temmuz 2000)". İnsan Ve İnsan Dergisi.
- ↑ A.A. "Terör kurbanları 22 yıl sonra anıldı" (in tr). https://www.hurriyet.com.tr/gundem/teror-kurbanlari-22-yil-sonra-anildi-10861299. Retrieved on 2020-03-08.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Reuters (10 July 1987). "Kurdish Rebels Kill 20 In 2 Villages in Turkey". https://www.nytimes.com/1987/07/10/world/kurdish-rebels-kill-20-in-2-villages-in-turkey.html. Retrieved on 5 January 2019.
- ↑ "PKK murdered 30 peasants in Pınarcık this day 30 years ago". https://web.archive.org/web/20170623033403/http://en.ilkha.com/haber/2278/pkk-murdered-30-peasants-in-pinarcik-this-day-30-years-ago. Retrieved on 5 January 2019.
- ↑ "History of PKK's massacres". 30 June 2018. http://www.cinarinsesi.com/history-of-pkks-massacres-152077h.htm. Retrieved on 5 January 2019.
- ↑ "Bebek öldürüp...". https://www.sabah.com.tr/gundem/2012/02/21/pkknin-sucustu-belgeleri. Retrieved on 5 January 2019.
- ↑ ۳۳۵.۰ ۳۳۵.۱ "History of PKK's massacres". https://web.archive.org/web/20190716070343/https://en.ilkha.com/haber/3895/history-of-pkks-massacres. Retrieved on 5 January 2019.
- ↑ "HUMAN RIGHTS WATCH WORLD REPORT 1990 An Annual Review of Developments and the Bush Administration's Policy on Human Rights Worldwide January 1991". Human Rights Watch. https://books.google.com/?id=1A9vDivZRmgC&pg=PA412&lpg=PA412&dq=cevrimli+massacre#v=onepage&q=cevrimli+massacre&f=false. Retrieved on 5 January 2019.
- ↑ ۳۳۷.۰ ۳۳۷.۱ "PKK terrorists' long history of attacking civilians: A grim timeline". https://www.dailysabah.com/war-on-terror/2016/05/20/pkk-terrorists-long-history-of-attacking-civilians-a-grim-timeline. Retrieved on 5 January 2019.
- ↑ "When cornered, the PKK lashes out with massacres – Dünya Times". https://web.archive.org/web/20200929210212/http://en.dunyatimes.com/article/When-cornered-the-PKK-lashes-out-with-massacres-sydQRRp3.html. Retrieved on 5 January 2019.
- ↑ "Wayback Machine". 2016-01-20. https://web.archive.org/web/20160120152936/http://www.usak.org.tr/dosyalar/dergi/z6UFq2LoFkdiuzBbZSt9qHMi7u4Ke2.pdf. Retrieved on 2020-03-06.
- ↑ "The PKK Always Targets Civilians: A Grim Timeline". 20 May 2016. https://en.haberler.com/the-pkk-always-targets-civilians-a-grim-timeline-916532/. Retrieved on 5 January 2019.
- ↑ ۳۴۱.۰ ۳۴۱.۱ "PKK's". https://dogruhaber.com.tr/haber/313627-pkk-s-derince-massacre/. Retrieved on 5 January 2019.
- ↑ "Hamzalı katliamı unutulmadı". https://www.sabah.com.tr/gundem/2018/01/02/hamzali-katliami-unutulmadi. Retrieved on 5 January 2019.
- ↑ "Kurdish group claims suicide attack in Turkish city of Bursa – National | Globalnews.ca" (in en). 2016-05-01. https://globalnews.ca/news/2673502/kurdish-group-claims-attack-in-turkish-city-of-bursa/. Retrieved on 2019-01-11.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ "A Report on the PKK and Terrorism". https://fas.org/irp/world/para/docs/mfa-t-pkk.htm.
- ↑ "Kurdish families protest against PKK over kidnapped children". https://www.dailysabah.com/turkey/2014/05/29/kurdish-families-protest-against-pkk-over-kidnapped-children. Retrieved on 2019-01-10.
- ↑ "Families start hunger strike in Diyarbakır for return of children who joined PKK – Turkey News" (in en). http://www.hurriyetdailynews.com/families-start-hunger-strike-in-diyarbakir-for-return-of-children-who-joined-pkk-67570. Retrieved on 2019-01-10.
- ↑ "PKK militants kidnap British tourist in Turkey – Turkey News" (in en). http://www.hurriyetdailynews.com/pkk-militants-kidnap-british-tourist-in-turkey--22307. Retrieved on 2019-01-09.
- ↑ Stanton, Jessica A. (26 September 2016). Violence and Restraint in Civil War: Civilian Targeting in the Shadow of International Law. Cambridge University Press. ISBN 978-1-316-72059-2. Retrieved on 5 January 2019.
- ↑ "PKK killing Kurds under the guise of protecting their rights". https://www.dailysabah.com/war-on-terror/2016/08/31/pkk-killing-kurds-under-the-guise-of-protecting-their-rights. Retrieved on 2019-01-09.
- ↑ "Contending with the PKK's Narco-Terrorism" (in en). https://www.washingtoninstitute.org/policy-analysis/view/contending-with-the-pkks-narco-terrorism. Retrieved on 2019-01-09.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ "Rewards for Justice – Wanted for Terrorism – Cemil Bayik" (in en). https://web.archive.org/web/20181108184800/https://rewardsforjustice.net/english/cemil_bayik.html. Retrieved on 2019-01-10.
- ↑ «PKK'da Öcalan'ın diktatörlüğünü reddedenler öldürüldü». t24.com.tr. دریافتشده در ۲۰۱۹-۰۱-۰۷.
- ↑ "PKK önce infaz etti, sonra başsağlığı diledi!" (in en-US). 2018-10-02. http://www.diken.com.tr/pkk-once-infaz-etti-sonra-bassagligi-diledi/. Retrieved on 2019-01-09.
- ↑ "PKK terrorists kidnap, murder young teacher in eastern Turkey". https://www.dailysabah.com/war-on-terror/2017/06/22/pkk-terrorists-kidnap-murder-young-teacher-in-eastern-turkey. Retrieved on 2019-01-09.
- ↑ "Former militants expose PKK torture, execution of members". https://www.dailysabah.com/war-on-terror/2017/02/16/former-militants-expose-pkk-torture-execution-of-members. Retrieved on 5 January 2019.
- ↑ "İlçeyi karıştıran iddia! PKK infaz etti...". http://www.hurriyet.com.tr/gundem/dogubayazitta-pkk-infazi-iddiasi-olu-bulundular-40879026. Retrieved on 5 January 2019.
- ↑ "USA: PKK Taking Children as Weapons in Turkey – Anadolu Türk Haber". http://www.anadoluturkhaber.com/TR/Detail/USA-PKK-Taking-Children-As-Weapons-In-Turkey/844. Retrieved on 5 January 2019.
- ↑ "Iraq: Armed Groups Using Child Soldiers". 22 December 2016. https://www.hrw.org/news/2016/12/22/iraq-armed-groups-using-child-soldiers-0. Retrieved on 5 January 2019.
- ↑ Refugees, United Nations High Commissioner for. "Refworld – Child Soldiers Global Report 2001 – Turkey". https://www.refworld.org/docid/498805c428.html. Retrieved on 5 January 2019.
- ↑ "Child Soldiers : Global Report 2008". https://web.archive.org/web/20170628062439/https://www.justice.gov/sites/default/files/eoir/legacy/2014/07/14/child_soldiers_2008_Global_Report.pdf. Retrieved on 5 January 2019.
- ↑ "THE GLOBAL AFGHAN OPIUM TRADE : A Threat Assessment". https://www.unodc.org/documents/data-and-analysis/Studies/Global_Afghan_Opium_Trade_2011-web.pdf. Retrieved on 28 December 2018.
- ↑ "EU Terrorism Situation and Trend Report". https://www.europol.europa.eu/sites/default/files/documents/te-sat2011_0.pdf. Retrieved on 28 December 2018.
- ↑ "Treasury Sanctions Supporters of the Kurdistan Workers Party (PKK) Tied to Drug Trafficking in Europe". https://www.treasury.gov/press-center/press-releases/Pages/tg1406.aspx. Retrieved on 2019-01-09.
سانچہ:Kurdish–Turkish conflict سانچہ:Turkey topics سانچہ:Middle East conflicts سانچہ:Post-Cold War Asian conflicts