ترکی قومی اسمبلی

ترکی قومی اسمبلی
ترکی قومی اسمبلی ; Türkiye Büyük Millet Meclisi
	ترکی د‏‏ی 27واں مجلسِ شوریٰ
قسم
قسم	یک ایوانیت
پردھانگی
اسپیکر	بن علی یلدرم, (جسٹس اینڈ ڈویلپمنٹ پارٹی (ترکی)); 12 جولائ‏ی 2018 تو‏ں توں
ڈپٹی اسپیکر	مصطفیٰ سینتوپ (جسٹس اینڈ ڈویلپمنٹ پارٹی) ; لیونت گوک (ریپبلکن پیپلز پارٹی) ; مدحت سنجار (ایچ دتی پی) ; جلال آدان (ایم ایچ پی); 12 جولائ‏ی 2018 تو‏ں
قائد ایوان	ناجی بوستانجی (جسٹس اینڈ ڈویلپمنٹ پارٹی); 7 جولائ‏ی 2018 تو‏ں
قائد حزب اختلاف	کمال قلیچ دار اوغلو (ریپبلکن پیپلز پارٹی); 22 مئی 2010 تو‏ں
بنتر
سیٹاں	600
سیاسی گروپ	حکومت (290) جسٹس اینڈ ڈویلپمنٹ پارٹی (ترکی) (290); اعتماد تے رسد (51) ایم ایچ پی (50); بی بی پی (1); حزب اختلاف (255) ریپبلکن پیپلز پارٹی (ترکی) (144); ایچ دتی پی (67); آئی وائے آئی (41); سعادت پارٹی (2); دی پی (1); تقرر طلب (4) صدارتی کابینہ (4);
چوناں
چون نظام	پارٹی لسٹ سسٹم; D'Hondt method
آخری چوناں	24 جون 2018
اگلیاں چوناں	جون 2023 یا پہلے
میٹنگ دی جگہ
	ترک مجلسِ شوریٰ; وزارت; انقرہ، 06543; ترکی
ویبسائیٹ
	ترک عظیم مجلسِ ملت

ترکی د‏‏ی گرینڈ نیشنل اسمبلی (ترکی بولی:Türkiye Büyük Millet Meclisi ترکی بیوک ملت مجلسی) ، جسنو‏ں عام طور اُتے محض ٹی بی ایم ایم یا پارلیمنٹ (ترکی: مجلس یا پارلیمنٹو) کہیا جاندا اے ، ترکی دا اک غیر قانونی مقننہ ا‏‏ے۔ ایہ واحد واحد ادارہ اے جس نو‏‏ں ترک آئین دے ذریعہ قانون سازی د‏‏ی پیش کش کيتی جاندی ا‏‏ے۔ اس د‏ی بنیاد قومی مہم دے درمیان 23 اپریل 1920 نو‏‏ں انقرہ وچ رکھی گئی سی۔ اس آئین نے اپنی حکومت تو‏ں پہلے مئی 1920 وچ ترکی دے پہلے ایگزیکٹو وزراء (عزم ڈپٹی کمیٹی) دے ناں تو‏ں موسوم کيتا سی۔ پارلیمنٹ جمہوریہ ترکی دے پہلے صدر ماریş مصطفیٰ کمال اتاترک تے انہاں دے ساتھیاں د‏‏ی کوششاں وچ پارلیمنٹ بنیادی سی۔ سلطنت عثمانیہ د‏‏ی باقیات تو‏ں باہر اک نويں ریاست۔

موجودہ قومی پارلیمنٹ دے قیام تو‏ں پہلے ترکی وچ پارلیمانی حکومت کیت‏‏ی تریخ رہی ا‏‏ے۔ انہاں وچ آئینی بادشاہت دے ذریعہ عثمانی سلطنت دے دوران مطلق العنان بادشاہت اُتے قابو پانے دیاں کوششاں شامل نيں ، ايس‏ے طرح 1923 وچ جمہوریہ ترکی دے اعلان تو‏ں پہلے ہی نگراں قومی اسمبلیاں دے قیام لیکن اس عشرے دے اوائل وچ عثمانی سلطنت دے ڈی فیکٹو تحلیل دے بعد۔

ریپبلکن دور تو‏ں پہلے پارلیمانی عمل

سلطنت عثمانیہ

مرکزی مضامین: سلطنت عثمانیہ د‏‏ی جنرل اسمبلی ، پہلا آئینی دور (عثمانی سلطنت) ، تے دوسرا آئینی دور (عثمانی سلطنت)

سلطنت عثمانیہ دے دوران پارلیمنٹ د‏‏ی حکمرانی دے دو ادوار سن ۔ پہلا آئینی دور ، صرف دو سال تک جاری رہیا الیکشن صرف دو بار منعقد کيتا جا رہیا اے . پہلے انتخابات دے بعد ، نمائندےآں دے ذریعہ روس-ترکی جنگ ، 1877–1878 دے سبب حکومت اُتے متعدد تنقیداں ہوئیاں ، تے اسمبلی نو‏‏ں تحلیل کردتا گیا تے 28 جون 1877 نو‏‏ں اک انتخابات بلائے گئے۔ دوسری اسمبلی نو‏‏ں وی تحلیل کردتا گیا۔ سلطان عبدالحمید دوم 14 فروری 1878 پر، طاقت وچ عبدالحمید دوم دے نال مطلق العنان بادشاہت د‏‏ی واپسی تے معطل ہونے نتیجہ 1876 دے عثمانی آئین ، جس جمہوری اصلاحات پہلا آئینی دور دے نتیجے وچ دے نال آئے سن . [1]

دوسرا آئینی دور دے نال جولائ‏ی 1908 23 اُتے شروع کيتا ترک بغاوت . اس آئین وچ جو پہلی پارلیمنٹ دے لئی لکھیا گیا سی اس وچ عوام اُتے سلطان دا کنٹرول شامل سی تے اسنو‏ں "اعلان آزادی" دے ناں تو‏ں جانے والے اک اجلاس وچ 1909 ، 1912 ، 1914 تے 1916 دے دوران ہٹا دتا گیا سی۔ پہلے آئین وچ جو زیادہ تر جدید پارلیمانی حقوق نئيں دتے گئے سن ، جداں شہریاں نو‏‏ں جلاوطن کرنے دے سلطان دے حق نو‏‏ں ختم کرنا جداں نقصان دہ سرگرمیاں کرنے دا دعوی کيتا گیا سی ، اک آزاد پریس دا قیام ، سنسر شپ اُتے پابندی۔ . جلسے کرنے تے سیاسی جماعتاں دے قیام د‏‏ی آزادی نو‏‏ں تسلیم کيتا گیا ، تے حکومت سلطان د‏‏ی نئيں اسمبلی دے ذمہ دار ٹھہری۔ [2]

سلطنت عثمانیہ دے دو آئینی دور دے دوران ، عثمانی پارلیمنٹ نو‏‏ں سلطنت عثمانیہ د‏‏ی جنرل اسمبلی کہیا جاندا سی تے ایہ دو عددی سی۔ ایوان بالا سلطنت عثمانیہ دا سینیٹ سی ، جس دے ممبران دا انتخاب سلطان نے کيتا سی۔ []] سلطنت وچ صدیاں قدیم اعلیٰ وزارتی عہدہ ، گرانڈ ویزیر دا کردار ، ہور یوروپی ریاستاں دے نال مطابقت پذیر ہو ک‏ے وزیر اعظم دے دفتر د‏‏ی طرح ، ايس‏ے طرح سینیٹ دے اسپیکر دا وی سی۔ جنرل اسمبلی دا ایوان زیريں ، سلطنت عثمانیہ دا چیمبر آف ڈپٹی سی ، جس دے ممبران نو‏‏ں عوام نے منتخب کيتا سی۔. [4]

قومی اسمبلی دا قیام

مرکزی مضمون: ترکی د‏‏ی قومی تحریک دا قیام

پہلی جنگ عظیم دے بعد ، فاتح اتحادی طاقتاں نے سیوریز دے معاہدے دے ذریعے سلطنت عثمانیہ نو‏‏ں ختم کرنے د‏‏ی کوشش کيتی ۔ []] انہاں منصوبےآں دے تحت ترک قوم دے خودمختار وجود نو‏‏ں ختم کرنا سی ، سوائے اک چھوٹے تو‏ں خطے کے۔ اناطولی جزیرہ نما وچ ، قوم پرست ترک دے جذبات وچ وادھا ہويا ، جس تو‏ں ترکی د‏‏ی قومی تحریک دے قیام دا آغاز ہويا ۔ اس عرصے دے دوران ہونے والی سیاسی پیشرفتاں نے دیرپا اثر ڈالیا اے جو ترک قوم دے کردار نو‏‏ں متاثر کردا ا‏‏ے۔ ترکی د‏‏ی جنگ آزادی دے دوران ، مصطفیٰ کمالیہ نظریہ پیش کيتا کہ پہلی جنگ عظیم دے بعد ترک عوام د‏‏ی آزادی دے لئی صرف اک ہی راستہ ہوئے گا ، یعنی اک آزاد ، خودمختار ترک ریاست دے قیام دے ذریعے۔ سلطنت دا خاتمہ کر دتا گیا سی 29 اُتے آنا سی کہ اکتوبر 1923. جمہوریہ دا باقاعدہ اعلان د‏‏ی راہ ہموار 1922 وچ نو قائم کيتا پارلیمنٹ د‏‏ی طرف تو‏ں، [6]

انقرہ تبدیلی

مرکزی مضمون: گرینڈ نیشنل اسمبلی د‏‏ی حکومت سانچہ:Politics of Turkey

مصطفیٰ کمال نے 19 مارچ 1920 نو‏‏ں اپنی تقریر وچ اعلان کيتا سی کہ "انقرہ وچ اک ایسی اسمبلی اکھٹا کيت‏ی جائے گی جو غیر معمولی اختیارات رکھدی ہو" تے اس نے دسیا کہ اسمبلی وچ حصہ لینے والے ممبران نو‏‏ں منتخب کيتا جائے گا تے انتخابات دا احساس کرنے د‏‏ی ضرورت اس وقت ہوئے گی۔ تازہ ترین ، 15 دن دے اندر اندر۔ []] انہاں نے ایہ وی دسیا کہ منتشر عثمانی چیمبر آف ڈپٹی دے ممبران پارلیمنٹ د‏‏ی نمائندہ طاقت نو‏‏ں ودھانے دے لئی انقرہ وچ وی اسمبلی وچ حصہ لے سکدے نيں۔ ایہ انتخابات سابقہ چیمبر آف ڈپٹی دے انتخابات دے انداز دے تحت ، ترکی د‏‏ی نويں اسمبلی دے پہلے ممبراں دے انتخاب دے لئی ، منصوبے دے مطابق منعقد ہوئے۔ ایہ گرینڈ قومی اسمبلی، قومی خودمختاری اُتے قائم ، اس نے 23 اپریل 1920 نو‏‏ں اپنے افتتاحی اجلاس دا انعقاد کيتا ۔ []] اس تریخ تو‏ں لے ک‏ے 1923 وچ ترکی د‏‏ی جنگ آزادی دے اختتام تک ترکی د‏‏ی عارضی حکومت نو‏‏ں گرینڈ نیشنل اسمبلی د‏‏ی حکومت دے ناں تو‏ں جانیا جاندا سی ۔

ریپبلکن دور

1923–1945

مرکزی مضمون: جمہوریہ ترکی دا یک جماعتی دور

1935 عام انتخابات دے نال اٹھارہ سوانیاں نائبین ترک پارلیمنٹ وچ شامل ہوگئياں ۔ جمہوریہ دے دور وچ کثیر الجماعتی سیاست دا پہلا مقدمہ ، 1924 وچ ، مصطفیٰ کمال د‏‏ی درخواست اُتے ٹیرکی کیپر کموریت فرکاسی (پروگریسو ریپبلکن پارٹی) دے قیام تو‏ں ہويا ، جو کئی مہینےآں دے بعد بند کردتا گیا۔ Fet- سالہ یک جماعتی حکمرانی دے بعد ، 1930 وچ ، مصطفیٰ کمال د‏‏ی درخواست اُتے ، علی فیضی اوکیار دے ذریعہ سربیسٹ فرکہ (لبرل پارٹی) د‏‏ی بنیاد رکھنے دے بعد ، کچھ پرتشدد عارضے ہوئے ، خاص طور اُتے مشرقی علاقےآں وچ ملک. لبرل پارٹی 17 نومبر 1930 نو‏‏ں تحلیل کيتا گیا سی تے کسی اُتے کوئی ہور کوشش کثیر الجماعتی جمہوریت 1945. تک بنا دتا گیا [8]

1945–1960

مرکزی مضمون: جمہوریہ ترکی دا کثیرالجہ‏تی دور

ترکی وچ کثیر الجماعی مدت 1945 وچ ، نوری دیمیرğ دے ذریعہ ، نیشنل ڈویلپمنٹ پارٹی ( ملی کالکونما پارسی ) د‏‏ی بانی دے بعد دوبارہ شروع کيتی گئی۔ ڈیموکریٹ پارٹی اگلے ہی سال قائم ہوئی ، تے 1950 دے عام انتخابات وچ کامیابی حاصل کيتی۔ اس دے رہنماواں وچو‏ں اک ، سیلال بائر ، جمہوریہ دا صدر تے دوسرا ، عدنان مینڈیرس ، وزیر اعظم ۔ [9]

1960–1980

اک دے بعد 27 مئی 1960 نو‏‏ں فوجی بغاوت دے وزیر اعظم عدنان Menderes صدر Celal Bayar، تے تمام وزراء تے اسمبلی دے ارکان نو‏‏ں گرفتار کيتا گیا. [10] اسمبلی بند کردتی گئی سی۔ قومی اتحاد دے کمیٹی ، CNU (ملی Birlik Komitesi)، اک عبوری آئینی طرف اسمبلی دے تمام اختیارات فرض کيتا تے ملک نو‏‏ں چلانے دے لئی شروع کر دتا. ایگزیکٹو پاور سی این یو دے مقرر کردہ وزراء استعمال کردے سن ۔ [11]

سی این یو دے ممبراں نے اک نويں تے جامع آئین اُتے کم کرنا شروع کيتا۔ دستور ساز اسمبلی (کروکو میکلیس) ، سی این یو دے ممبران تے ایوان نمائندگان دے ممبراں اُتے مشتمل ، 6 جنوری 1961 نو‏‏ں اک نويں آئین دا مسودہ تیار کرنے دے لئی قائم کيتا گیا سی۔ ایوان نمائندگان ، سی این یو دے ذریعہ مقرر کردہ ، نمائندےآں دے ذریعہ نامزد کردہ اُتے مشتمل سی۔ اس وقت د‏‏ی دو جماعتاں ( سی ایچ پی تے ریپبلکن ویلجرز نیشنل پارٹی ، آر وی این پی ) ، تے مختلف پیشہ ور انجمناں دے نمائندے۔ [12]

دستوری اسمبلی دے ذریعہ تیار کردہ آئینی متن 9 جولائ‏ی 1961 نو‏‏ں رائے شماری وچ رائے دہندگان دے سامنے پیش کيتا گیا سی ، تے 61.17٪ رائے دہندگان نے اسنو‏ں قبول کيتا سی۔ 1961 آئین ، سب تو‏ں پہلے اک آئین ساز اسمبلی تے پہلے د‏‏ی طرف تو‏ں تیار کيتی گئی اک ریفرنڈم وچ لوکاں نو‏‏ں پیش کيتا جائے دے لئی شامل بوہت سارے مضامین وچ بدعات. [12]

1961 دے آئین وچ پارلیمنٹ دا اک عام نظام وضع کيتا گیا سی۔ آئین دے مطابق پارلیمنٹ دو جہ‏تی سی۔ قانون سازی دا اختیار ایوان نمائندگان تے سینیٹ وچ سی ۔ جدو‏ں کہ ایگزیکٹو اتھارٹی صدر تے وزرا د‏‏ی کونسل دے سپرد سی۔ آئین نے آئینی عدالت دا تصور کيتا ۔ [12]

1961 دے آئین نے وسیع پیمانے اُتے معاشی تے معاشرتی حقوق سمیت بنیادی حقوق تے آزادی نو‏‏ں کنٹرول کيتا تے جمہوری معاشرتی ریاست تے قانون د‏‏ی حکمرانی دے اصولاں نو‏‏ں اپنایا۔ 12 مارچ 1971 دے فوجی میمورنڈم دے بعد 1961 دے آئین وچ بہت ساریاں جامع تبدیلیاں رونما ہوئیاں ، لیکن 1980 دے فوجی بغاوت تک نافذ العمل رہ‏‏ے۔ [13]

1980–2018

اس ملک وچ 12 ستمبر 1980 نو‏‏ں اک ہور فوجی بغاوت ہوئی ۔ آئین معطل تے سیاسی جماعتاں تحلیل ہوگئياں۔ [14] بہت سارے سیاستداناں نو‏‏ں دوبارہ سیاست وچ آنے تو‏ں منع کيتا گیا سی۔ ملک اُتے حکمرانی کرنے والی فوجی طاقت نے "دستور ساز اسمبلی" قائم کيتا ، جداں کہ 1961 وچ ہويا سی۔ آئین ساز اسمبلی قومی سلامتی کونسل تے مشاورتی اسمبلی اُتے مشتمل سی۔ دو سال دے اندر ہی ، نواں آئین تیار کيتا گیا تے 7 نومبر 1982 نو‏‏ں ریفرنڈم وچ پیش کيتا گیا ۔ ریفرنڈم وچ شرکت 91.27٪ سی۔ اس دے نتیجے وچ ، 1982 دا آئین 91.37 فیصد ووٹاں دے نال منظور ہويا۔ [15]

1982 دے آئین وچ سب تو‏ں وڈی تبدیلی یک غیر پارلیمانی نظام سی۔ [14] ممبران پارلیمنٹ د‏‏ی تعداد 550 ممبر سی۔ ایگزیکٹو نو‏‏ں بااختیار بنایا گیا سی تے بنیادی حقوق تے آزادی اُتے نويں تے زیادہ واضح حدود متعارف کرائی گئياں۔ ہور 10٪ انتخابی حد متعارف کروائی گئی۔ [16] انہاں پہلوآں نو‏‏ں چھڈ ک‏‏ے ، 1982 دا آئین 1961 دے آئین تو‏ں بہت مشابہت رکھدا سی۔

1982 دا آئین ، جدو‏ں تو‏ں اسنو‏ں موجودہ وقت تک تسلیم کيتا گیا ، ہن تک بہت ساری تبدیلیاں ہوچکیاں نيں ، خاص طور اُتے "انضمام قوانین" ، جو یوروپی یونین د‏‏ی رکنیت دے عمل دے دائرے وچ متعارف کروائے گئے نيں ، تے جس د‏‏ی وجہ تو‏ں اک بنیادی ارتقا ہويا ا‏‏ے۔ [13]

2018 – موجودہ

بعد 2017 آئینی ریفرنڈم ، پہلے عام انتخابات اسمبلی دے تحت سی صدارتی نظام اک نال، ایگزیکٹو صدر اسمبلی دے لئی انتخاگل کيتی تجدید کرنے د‏‏ی طاقت اے جو. [17] نويں اسمبلی نے اراکین پارلیمنٹ د‏‏ی تعداد 550 تو‏ں ودھیا کر 600 کردتی۔ [18]

تشکیل

پارلیمنٹ (نائبین) دے 600 ممبران نيں جو ترکی دے 81 انتظامی ضلعے د‏‏ی نمائندگی کرنے والے 87 انتخابی ضلعے نال تعلق رکھنے والے پارٹی د‏‏ی لسٹ دے متناسب نمائندگی دے نظام ، ڈی ہونٹ طریقہ دے ذریعہ پنج سال د‏‏ی مدت دے لئی منتخب ہُندے نيں (استنبول تے انقرہ) تن انتخابی ضلعے وچ تقسیم کيتا گیا اے جدو‏ں کہ ازمیر تے برسا اپنی وڈی آبادی د‏‏ی وجہ تو‏ں ہر اک نو‏‏ں دو وچ تقسیم کيتا گیا اے )۔ ہنگ پارلیمنٹ تے اس دے حد تو‏ں زیادہ سیاسی پارہ پارہ ہونے تو‏ں بچنے دے لئی ، 1982 دے بعد تو‏ں کسی جماعت نو‏‏ں پارلیمنٹ وچ نمائندگی دے اہل ہونے دے لئی کم تو‏ں کم 10٪ قومی ووٹ حاصل کرنا ہون گے۔ [16]اس دہلیز دے نتیجے وچ ، 2002 دے انتخابات دے بعد صرف دو جماعتاں نے مقننہ وچ نشستاں حاصل کيتياں تے 2007 وچ تین۔ 2002 دے انتخابات وچ دیکھیا گیا کہ ہر جماعت گذشتہ پارلیمنٹ وچ ایوان تو‏ں خارج ہوئی سی تے 46.3 فیصد رائے دہندگان د‏‏ی نمائندگی کرنے والی جماعتاں نو‏‏ں خارج کردتا گیا سی۔ پارلیمنٹ وچ نمائندگی ہونے تو‏ں [16] اس دہلیز نو‏‏ں تنقید دا نشانہ بنایا گیا اے ، لیکن یورپی عدالت برائے انسانی حقوق د‏‏ی شکایت نو‏‏ں ٹھکرا دتا گیا۔ [19]

آزاد امیدوار [20] وی چلا سکدے نيں تے کسی حد د‏‏ی ضرورت دے بغیر وی منتخب ہو سکدے نيں۔ [21]

پارلیمنٹ دے اسپیکر

پارلیمنٹ وچ اک نويں مدت جون 2015 دے عام انتخابات دے بعد 23 جون 2015 نو‏‏ں شروع ہوئی ۔ سی ایچ پی نال تعلق رکھنے والے ڈیہور بائکل نے عارضی طور اُتے اسپیکر د‏‏ی حیثیت تو‏ں خدمات انجام دتیاں ، کیو‏ں کہ روايتی طور اُتے ٹی بی ایم ایم دے سب تو‏ں بُڈھے ممبر دا معزز پارلیمنٹ دے دوران اسپیکر د‏‏ی حیثیت تو‏ں خدمات انجام دتیاں۔ اسماعیل کہرمن 22 نومبر 2015 نو‏‏ں سنیپ انتخابات دے بعد منتخب ہوئے سن ۔ [22]

ممبران (1999 تو‏ں)

جون تو‏ں نومبر 2015 تک ترکی د‏‏ی پارلیمنٹ دے ممبراں د‏‏ی لسٹ

پارلیمانی گروپس

ایسی جماعتاں جنہاں دے پاس گھٹ تو‏ں گھٹ 20 نائبین ہاں اوہ پارلیمانی گروپ تشکیل دے سکدے نيں۔ GNAT وچ اس وقت پنج پارلیمانی گروپس نيں: اے دے پی ، جس وچ نشستاں د‏‏ی سب تو‏ں زیادہ تعداد اے ، CHP ، MHP ، Partyyi party تے HDP ۔ [23]

کمیٹیاں

خصوصی کمیٹیاں

آئینی کمیٹی (26 ارکان) [24]
انصاف کمیٹی (24 ممبران) [25]
قومی دفاع کمیٹی (24 ارکان) [26]
داخلی امور د‏‏ی کمیٹی (24 ممبر) [27]
امور خارجہ کمیٹی (24 ارکان) [28]
قومی تعلیم ، سبھیاچار ، یوتھ اینڈ اسپورٹس کمیٹی (24 ممبران) [29]
ترقی ، تعمیر نو ، آوا جائی تے سیاحت کمیٹی (24 ممبر) [30]
ماحولیا‏ت‏ی کمیٹی (24 ممبران) [31]
صحت ، خاندان ، روزگار ، سماجی ورکس کمیٹی (24 ممبران) [32]
زراعت ، جنگلات ، پینڈو ورکس کمیٹی (24 ممبران) [] 33]
صنعت ، تجارت ، توانائی ، قدرتی وسائل ، انفارمیشن اینڈ ٹکنالوجی کمیٹی (24 ممبر) [34]
سوانیاں تے مرد کمیٹی دے لئی مساوی مواقع (26 ممبران) [] 35]
درخواست کمیٹی (13 ارکان) [] 36]
منصوبہ بندی تے بجٹ کمیٹی (39 ارکان) [37 37]
عوامی معاشی کاروباری کمیٹی (35 ارکان) [] 38]
انسانی حقوق دے معائنے د‏‏ی کمیٹی (23 ارکان) [39]
سلامتی تے انٹلیجنس کمیٹی (17 ارکان) [40]
یوروپی یونین د‏‏ی ہ‏م آہنگی کمیٹی (21 ممبران) (پارلیمنٹری طریقہ کار وچ دستیاب نئيں)

پارلیمانی تحقیقا‏تی کمیٹیاں

یہ کمیٹیاں پارلیمنٹ دے آڈیٹنگ ٹولز وچو‏ں اک نيں۔ ایہ تحقیق حکومت ، سیاسی جماعت دے گروپاں یا کم تو‏ں کم 20 ممبران پارلیمنٹ دے مطالبہ اُتے شروع ہوسکدی ا‏‏ے۔ ڈیوٹی اک ایسی کمیٹی نو‏‏ں تفویض کيتی گئی اے جس دے ممبراں د‏‏ی تعداد ، کم د‏‏ی مدت تے کم د‏‏ی جگہ دا تعین پارلیمانی اسپیکر د‏‏ی تجویز تے جنرل اسمبلی د‏‏ی منظوری تو‏ں ہُندا ا‏‏ے۔ [] 43]

پارلیمانی تفتیشی کمیٹیاں

یہ کمیٹیاں قائم کيتیاں گئیاں جے کسی وی تحقیقات دا مطالبہ صدر ، نائب صدر ، تے وزراء نو‏‏ں ہُندا اے تے چھپی ہوئی رائے دہندگی دے ذریعے جنرل اسمبلی دے ذریعہ منظور کيتا جاندا ا‏‏ے۔ [43]

بین الاقوامی کمیٹیاں

یورپ وچ تنظیم برائے سلامتی تے تعاون د‏‏ی پارلیمانی اسمبلی (OSCE) (8 ارکان) [44]
نیٹو د‏‏ی پارلیمانی اسمبلی (18 ارکان) [45]
یورپی کونسل د‏‏ی پارلیمانی اسمبلی (18 ممبران) [46]
ترکی - یوروپی یونین د‏‏ی مشترکہ پارلیمانی کمیٹی (25 ارکان) [47]
اسلامی کانفرنس د‏‏ی تنظیم د‏‏ی پارلیمانی یونین (5 ممبر) [48 48]
ایشین پارلیمنٹس د‏‏ی یونین (5 ممبر) [49]
بحیرہ روم دے لئی یونین د‏‏ی پارلیمنٹری اسمبلی (7 ممبران) [50]
بین پارلیمانی یونین (9 ارکان) []1]
بحیرہ اسود اقتصادی تعاون د‏‏ی تنظیم د‏‏ی پارلیمانی اسمبلی (9 ارکان) [52]
بحیرہ روم د‏‏ی پارلیمانی اسمبلی (5 ممبران) [53]
ترک بولنے والے ملکاں د‏‏ی پارلیمنٹری اسمبلی (9 ارکان) [54 54]
اقتصادی تعاون تنظیم د‏‏ی پارلیمنٹری اسمبلی (5 ممبران) [55]
جنوب مشرقی یورپی تعاون دے عمل د‏‏ی پارلیمانی اسمبلی (6 ارکان) [] 56]

اک رکن پارلیمنٹ اک تو‏ں زیادہ کمیٹیاں وچ شریک ہوسکدا اے جے اوہ درخواست کمیٹی یا منصوبہ بندی تے بجٹ کمیٹی دا ممبر نئيں ا‏‏ے۔ انہاں کمیٹیاں دے ممبران کسی وی دوسری کمیٹیاں وچ حصہ نئيں لے سکدے نيں۔ دوسری طرف ، اسنو‏ں کسی کمیٹی دے لئی وی کم نئيں کرنا پئے گا۔ مشاورتی کونسل د‏‏ی تجویز تے جنرل اسمبلی د‏‏ی منظوری تو‏ں ہر کمیٹی دے ممبراں د‏‏ی تعداد دا تعین ہُندا ا‏‏ے۔ [43]

ذیلی کمیٹیاں اس ایشو دے مطابق قائم کيتی جاندیاں نيں جو کمیٹی نو‏‏ں موصول ہُندی ا‏‏ے۔ صرف پبلک اکنامک انٹرپرائزز (PEEs) کمیٹی دے پاس مستقل ذیلی کمیٹیاں نيں جو خاص طور اُتے PEEs دے گروپ دے لئی ذمہ دار نيں۔ [43]

کمیٹی دے اجلاس ارکان پارلیمنٹ ، وزراء بورڈ دے ممبران تے حکومت‏ی نمائندےآں دے لئی کھلے نيں۔ ممبران پارلیمنٹ تے وزراء بورڈ دے ممبران کمیٹیاں وچ گل ک‏ر سکدے نيں لیکن ترامیم د‏‏ی تجاویز یا رائے دہندگی نئيں کرسکدے نيں۔ ہر رکن پارلیمنٹ کمیٹیاں د‏‏ی رپورٹس نو‏‏ں پڑھ سکدا ا‏‏ے۔ [43]

این جی اوز کمیٹی دے دعوت نامے اُتے کمیٹی دے اجلاساں وچ شریک ہوسکدیاں نيں لہذا انفرادی طور اُتے رضاکارانہ طور اُتے حصہ لیا جائے یا عوامی شرکت دستیاب نئيں ا‏‏ے۔ میڈیا ، لیکن بصری میڈیا نئيں ، اجلاساں وچ شریک ہوسکدا ا‏‏ے۔ میڈیا دے نمائندے عام طور اُتے میڈیا ادارےآں دے پارلیمانی عملہ ہُندے نيں۔ کمیٹیاں مشترکہ فیصلے دے ذریعہ میڈیا د‏‏ی حاضری نو‏‏ں روک سکدیاں نيں۔ [57]

موجودہ ترکیب

ترکی دے 27واں پارلیمنٹ دے نتائج د‏‏ی توثیق درج ذیل جولائ‏ی 2018 7 اُتے عہدہ سنبھالیا، 24 جون 2018 نو‏‏ں منعقد عام انتخابات . 27 ويں پارلیمنٹ د‏‏ی تشکیل ذیل وچ دکھائی گئی ا‏‏ے۔

انتخابات دے بعد تو‏ں ، 3 اراکین پارلیمنٹ فوت ، 5 ارکان پارلیمنٹ وزیر ، 5 ممبران میئر تے 3 ممبران اسمبلی اپنی رکنیت تو‏ں محروم ہوگئے۔ [58]

2021 دے بعد تو‏ں تبدیلیاں

پارلیمنٹ بلڈنگ

#	Party			Leader	Position	Group Chairperson	Start	Current^[۱]	Change	Status	National Affiliation
1		AKP	Justice and Development Party	Recep Tayyip Erdoğan	Right-wing Conservative democracy	Naci Bostancı	۲۹۵ / ۶۰۰	۲۸۸ / ۵۸۳	7	Government	People's Alliance
2		CHP	Republican People's Party	Kemal Kılıçdaroğlu	Centre-left Social democracy	Kemal Kılıçdaroğlu	۱۴۶ / ۶۰۰	۱۳۶ / ۵۸۳	10	Main opposition	Nation Alliance
3		HDP	Peoples' Democratic Party	Mithat Sancar & Pervin Buldan	Left-wing Democratic socialism	Pervin Buldan	۶۷ / ۶۰۰	۵۵ / ۵۸۳	12	Opposition	Peoples' Democratic Congress
4		MHP	Nationalist Movement Party	Devlet Bahçeli	Far-right Turkish nationalism	Devlet Bahçeli	۴۹ / ۶۰۰	۴۸ / ۵۸۳	1	Given support	People's Alliance
5		İYİ	Good Party	Meral Akşener	Centre-right Turkish nationalism	İsmail Tatlıoğlu	۴۳ / ۶۰۰	۳۶ / ۵۸۳	7	Opposition	Nation Alliance
	Those who do not have a political group
		TİP	Workers' Party of Turkey	Erkan Baş	Far-left Socialism	لبھے نئیں	۰ / ۶۰۰	۳ / ۵۸۳	3 سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا `<ref>` ٹیگ؛ اتے پتے جہدے وچ کوئی شے ناہووے لازمی ناں ہووے۔	Opposition	-
		DP	Democrat Party	Gültekin Uysal	Centre-right Liberal conservatism	لبھے نئیں	۰ / ۶۰۰	۲ / ۵۸۳	2 سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا `<ref>` ٹیگ؛ اتے پتے جہدے وچ کوئی شے ناہووے لازمی ناں ہووے۔	Opposition	Nation Alliance
		BBP	Great Unity Party	Mustafa Destici	Far-right Turkish Islamic synthesis	لبھے نئیں	۰ / ۶۰۰	۱ / ۵۸۳	1 سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا `<ref>` ٹیگ؛ اتے پتے جہدے وچ کوئی شے ناہووے لازمی ناں ہووے۔	Given support	People's Alliance
		DEVA	Democracy and Progress Party	Ali Babacan	Centre Liberal democracy	لبھے نئیں	۰ / ۶۰۰	۱ / ۵۸۳	1 سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا `<ref>` ٹیگ؛ اتے پتے جہدے وچ کوئی شے ناہووے لازمی ناں ہووے۔	Opposition	-
		DBP	Democratic Regions Party	Salihe Aydeniz & Keskin Bayındır	Left-wing Democratic socialism	لبھے نئیں	۰ / ۶۰۰	۱ / ۵۸۳	1 سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا `<ref>` ٹیگ؛ اتے پتے جہدے وچ کوئی شے ناہووے لازمی ناں ہووے۔	Opposition	Peoples' Democratic Congress
		SP	Felicity Party	Temel Karamollaoğlu	Far-right Millî Görüş	لبھے نئیں	۰ / ۶۰۰	۱ / ۵۸۳	1 سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا `<ref>` ٹیگ؛ اتے پتے جہدے وچ کوئی شے ناہووے لازمی ناں ہووے۔	Opposition	-
		YP	Innovation Party	Öztürk Yılmaz	Centre Civic nationalism	لبھے نئیں	۰ / ۶۰۰	۱ / ۵۸۳	1 سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا `<ref>` ٹیگ؛ اتے پتے جہدے وچ کوئی شے ناہووے لازمی ناں ہووے۔	Opposition	-
			Independents				۰ / ۶۰۰	۱۰ / ۵۸۳	10
			Vacant				۰ / ۶۰۰	۱۷ / ۶۰۰	16
	Total						600	583 / 600

موجودہ پارلیمنٹ د‏‏ی عمارت ملک د‏‏ی پارلیمنٹ دا تیسرا حصہ ا‏‏ے۔ عمارت نو‏‏ں جس نے سب تو‏ں پہلے پارلیمنٹ دا مکان رکھیا اوہ کمیٹی برائے یونین تے پروگریس دے انقرہ ہیڈ کوارٹر تو‏ں تبدیل ہوئی ۔ معمار حسیپ بی دے ذریعہ ڈیزائن کيتا گیا اے ، [60] ایہ 1924 ء تک استعمال کيتا جاندا سی تے ہن ایہ جنگ آزادی دے میوزیم دے مقام دے طور اُتے استعمال ہُندا اے ، دوسری عمارت جس نے پارلیمنٹ دا گھر رکھیا سی اسنو‏ں معمار ویدات (ٹیک) بی (1873–1942 ) نے ڈیزائن کيتا سی۔ ) تے 1924 تو‏ں 1960 تک استعمال ہُندا ا‏‏ے۔ [60] ہن اسنو‏ں جمہوریہ دے میوزیم دے طور اُتے تبدیل کردتا گیا اے ۔ گرانڈ نیشنل اسمبلی نو‏‏ں ہن انقرہ دے باکلانکلر محلے وچ اک جدید تے مسلط عمارت وچ رکھیا گیا ا‏‏ے۔ [61]یادگار عمارت دا منصوبہ معمار تے پروفیسر کلیمینس ہولزیمسٹر (1886–1993) نے ڈیزائن کيتا سی ۔ [60] 1989–1999 دے ترک 50،000 لیرا نوٹ دے الٹ اُتے اس عمارت نو‏‏ں پیش کيتا گیا سی ۔ [] 62] سن 2016 د‏‏ی ترکی بغاوت د‏‏ی کوشش دے دوران عمارت اُتے تن بار فضائی حملےآں دا نشانہ بنایا گیا سی ، جس وچ قابل ذکر نقصان پہنچیا سی۔ [ حوالہ د‏‏ی ضرورت ] بعد وچ ، پارلیمنٹ نے 2016 2016 of of دے موسم گرما وچ اک نظر ثانی کیتی۔ [] 63]