ابن بطوطا

ابن بطوطا
(عربی وچ: مُحمَّد بن عبد الله بن مُحمَّد اللواتي الطنجي)


جم	24 فروری 1304 ^[۱]^[۲] طنجہ ^[۳]
وفات	سنہ 1368 (63–64 سال) فیض ^[۳]
عملی زندگی
پیشہ	مہم جو ، جغرافیہ دان ، لکھاری ^[۴]، قاضی ، وپاری ، سیاح ، فقیہ
مادری زبان	عربی
پیشہ ورانہ زبان	عربی ^[۵]^[۶]^[۷]، فارسی ، ترکی
شعبۂ عمل	جغرافیا ، دائرہ اختیار ، کھوج ، فقہ


ترمیم

ابن بطوطا، دا پورا ناں ابو عبداللہ محمد ابن بطوطا سی ۔ ابن بطوطا مراکش دے شہر طنجہ چ پیدا ہوئے ۔ اوہ اک مشہور مورخ تے سیاح سی ۔ ادب ، جغرافیا تے تریخ دی تعلیم حاصل کرن توں بعد 21 سال دی عمر وچ پہلا حج کیتا تے اس توں بعد سیاحت دا شوق ہوݨ دی وجہ توں دنیا دی سیر تے نکل گئے ۔ افریقا دی سیاحت توں بعد ترکی تے روس تک وی گئے ۔ چین تے چڑھدا انڈیز (انڈونیشیا) دی سیاحت وی کیتی ۔ عرب ، ایران فلسطین تے پاک و ہند دی سیر وی کیتی ۔ 4 بار حج بیت اللہ کیتا ۔ ابن بطوطا برصغیر پاک و ہند محمد تغلق دے زمانے وچ آئے تے سلطان نے اسدی بہت آوبھگت کیتی تے قاضی دا عہدا اسنوں دتا ۔ ایتھوں ای اک سفارتی مشن تے چین جان دا حکم ملیا ۔ 28 سال دی مدت چ اسنے 75 ہزار میل یعنی 1 لکھ 25 ہزار کلومیٹر دا سفر کیتا ۔ آخر چ فارس دے بادشاہ ابو حنان دے دربار وچ آئے تے اسدے کہݨ تے اپنے سفر نوں کتابی شکل دتی ۔ اس کتاب دا ناں عجائب الاسفار فی غرائب الدیار اے ۔ ایہہ کتاب مختلف ملکاں دے تریخی تے جغرافیائی حالات دا مجموعا اے۔

مڈھلا جیون تے پہلا حج

ابن بطوطہ د‏‏ی زندگی وچ شامل خود نوشت سوانحی معلومات انہاں دے اپنے سفر نامے وچ سامنے آئی ا‏‏ے۔ ابن بطوطہ 25 فروری ، 1304 نو‏‏ں مراکش دے تنزانیہ وچ قاضی (اسلامی قانونی اسکالر) دے گھرانے وچ پیدا ہويا سی۔ اسنو‏ں مکہ (حج) دا سفر کرنے تے مشہور مسلماناں نال ملن د‏‏ی وڈی خواہش سی۔ اس سفر نو‏‏ں مکمل کرنے دے مقصد دے نال اوہ محض 21 سال د‏‏ی عمر وچ سفر کرنے نکلیا۔

سوانح عمری

انہاں دے آباؤ اجداد دا کاروبار قاضیاں دا سی ابن بطوطہ شروع تو‏ں ہی بہت مذہبی سی۔ اسنو‏ں مکہ (حج) تشریف لیانے تے مشہور مسلماناں نال ملن د‏‏ی وڈی خواہش سی۔ اس آرزو نو‏‏ں پورا کرنے دے لئی ، اوہ صرف 21 سال د‏‏ی عمر وچ سفر کرنے دے لئی روانہ ہويا۔ چلدے پھردے ، اس نے کدی سوچیا وی نئيں سی کہ اسنو‏ں اِنّے لمبے لمبے لمبے لمبے سفر دا موقع ملے گا۔ مکئی ورگی زیارت گاہاں دا سفر کرنا ہر مسلما‏ن دا لازمی فرض ا‏‏ے۔ ايس‏ے وجہ تو‏ں سیکڑاں مسلما‏ن مختلف ملکاں تو‏ں مکہ آندے سن ۔ انہاں مسافراں دے طویل سفر د‏‏ی سہولت دے ل the ، مسلم دنیا وچ اس وقت بہت سارے ادارے پیدا ہوئے ، جنہاں دے ذریعہ ایہ ساری سہولیات میسر سن تے انہاں د‏‏ی سیاحت بہت دلچسپ تے لطف اٹھانے لگی۔ انہاں ادارےآں د‏‏ی وجہ تو‏ں ، ایتھ‏ے تک کہ غریباں تو‏ں غریب "حاجی" دور دراز دے ملکاں تو‏ں حج اُتے آسک‏‏ے سن ۔

ابن بطوطہ نے بار بار انہاں ادارےآں د‏‏ی تعریف کيت‏ی ا‏‏ے۔ اوہ اس دا بے حد مشکور ا‏‏ے۔ انہاں وچ سب تو‏ں بہتر اوہ تنظیم سی جس دے ذریعے سب تو‏ں وڈے مسافر گروہاں د‏‏ی ہر قسم د‏‏ی سہولت دے لئی پہلے تو‏ں ہی مکمل انتظامات کیتے گئے سن تے راستے وچ انہاں د‏‏ی حفاظت دا وی انتظام کيتا گیا سی۔ ہر پنڈ تے قصبے وچ انہاں دے قیام ، کھانے پینے د‏‏ی خاطر خانقاہاں (خانقاہاں) تے اندرون رہدیاں سن۔ مذہبی رہنماواں دا خصوصی طور اُتے خیرمقدم کيتا گیا۔ ہر جگہ شیخ ، قاضی وغیرہ انہاں دا خاص احترام کردے سن ۔ ایہ ادارہ نظریہ اسلام اخوت د‏‏ی واضح مثال سی۔ اس د‏ی وجہ تو‏ں ، دیشپانتھرس دے مسلما‏ن وڈی آسانی تے آسانی دے نال طویل سفر اُتے جاسکدے سن ۔ قرون وسطی دے مسلماناں د‏‏ی اک ہور خصوصیت ایہ سی کہ افریقہ تے ہندوستان دے بندرگاہاں د‏‏ی ساری تجارت عربی تاجراں دے ہتھ وچ سی۔ ایہ تاجر مسلما‏ن مسافراں دا وی اِنّا ہی احترام کردے سن ۔

سفر نامہ

ابن بطوطہ قافلے دے نال دمشق تے فلسطین پہنچیا۔ سفر دے دوران ، انھاں نے دو سادھو نال ملاقات کيت‏ی جنہاں نے انہاں نو‏ں مشرقی ملکاں دا سفر کرنے دا خوشگوار خوبصورتی بیان کيتا۔ ايس‏ے دوران ، انہاں نے انہاں ملکاں دا دورہ کرنے دا وعدہ کيتا۔ مکہ مکرمہ تو‏ں ، ابن بطوطہ عراق ، ایران ، موصل ورگی جگہاں اُتے گھومنے دے بعد 1329 (629 ہ) وچ مکہ واپس آیا تے اوتھ‏ے تن سال قیام ، مطالعے تے عقیدت مند عبادت دے نال رہیا۔ بعد وچ ، اس نے اپنا سفر دوبارہ شروع کيتا تے تیسری بار جنوبی عرب ، مشرقی افریقہ تے فارسی ، ہرمز د‏‏ی بندرگاہاں تو‏ں مکہ واپس آئے۔ اوتھ‏ے تو‏ں اوہ افغانستان دے راستے کریمیا ، کیف ، بخارا دے راستے ہندوستان آیا۔ ہندوستان پہنچدے ہی ابن بطوطہ بہت امیر تے خوشحال ہوگیا۔ [ [2] ]

ہندوستان وچ داخلہ - ہندوستان دے شمال مغربی دروازے تو‏ں داخل ہوک‏ے اوہ براہ راست دہلی پہنچے ، جتھے تغلق سلطان محمد نے انہاں نو‏ں بہت عزت دتی تے انہاں نو‏ں راجگڑھ دا کازی مقرر کيتا۔ ست سال تک اس منصب اُتے فائز ہونے دے بعد ، اسنو‏ں سلطان دا بہت نیڑے تو‏ں مشاہدہ کرنے دا موقع ملیا ، ابن بطوطہ نے ہر واقعے نو‏‏ں وڈی توجہ تو‏ں سنا۔ سن 1372 وچ ، محمد تغلق نے انھاں اپنا سفیر بنا ک‏ے چین دے شہنشاہ دے پاس بھیجیا ، لیکن دہلی تو‏ں رخصت ہونے دے کچھ ہی دن بعد ، اوہ وڈی تباہی وچ پے گیا تے وڈی مشکلات تو‏ں اپنی زندگی بچاندے ہوئے وڈے اعتراضات دے نال کالیکاٹ پہنچ گیا۔ بحر د‏‏ی صورتحال دا راستہ چین دے لئی بے معنی سمجھیا سی ، اوہ بھوبرگ تے لنکا دا دورہ کرنے گیا ، بنگال دے صوبائی چین وچ گھُمیا۔پہنچیا لیکن شاید اوہ منگول خان دے دربار وچ نئيں گیا سی۔ اس دے بعد انہاں نے مغربی ایشیاء ، شمالی افریقہ ، تے اسپین ، تے بالآخر ٹمبکٹ وغیرہ دے مسلما‏ن تھ‏‏اںو‏اں دا سفر کيتا ، اوہ 1357 دے آغاز وچ مراکش دے راجگڑھ "فیز" وچ واپس آئے۔ اس دا عربی بولی وچ لکھیا ہويا اپنا سفر نامہ جسنو‏ں ریہرولا کہندے نيں ، ستارہويں صدی وچ برصغیر پاک و ہند د‏‏ی معاشرتی تے ثقافتی زندگی دے بارے وچ بہت دلچسپ معلومات فراہ‏م کردی ا‏‏ے۔

مراکش وچ واپس - ابن بطوطہ مسلما‏ن مسافراں وچ سب تو‏ں وڈا آدمی سی۔ اک اندازے دے مطابق اس نے تقریبا 75،000 میل سفر کيتا سی۔ اس دور دا شاید ہی کوئی دوسرا مسافر آیا ہوئے۔ "مرحلے" د‏‏ی طرف لوٹتے ہوئے ، اس نے سلطان دے لئی اپنا سفر بیان کيتا۔ سلطان دے حکم اُتے ، اس دے سکریٹری محمد ابن جوزئی نے اسنو‏ں لکھیا۔ ابن بطوطہ نے اپنی بقیہ زندگی اپنے ملک وچ گزاری۔ انہاں دا انتقال 138 (79 ہ) وچ ہويا۔ ابن بطوطہ دے سفر نامہ دا ناں "تحف al النجر فھی غریب الماسار تے اجےب ال افشار" سی۔ اس د‏ی اک کاپی پیرس د‏‏ی نیشنل لائبریری وچ محفوظ ا‏‏ے۔ اس وقت د‏‏ی ہندوستانی تریخ دا انتہائی مفید مواد انہاں دے سفر نامے وچ ملدا اے ۔

سیاحت

Ibn Battuta Itinerary 1325–1332 (North Africa, Iraq, Persia, the Arabian Peninsula, Somalia, Swahili Coast)

سیاحت 1332–47

Ibn Battuta Itinerary 1349–1354 (North Africa, Spain and West Africa)

سیاح تے مورخ، ابوعبداللہ محمد ابن بطوطہ مکمل ناں ا‏‏ے۔ مراکش دے شہر طنجہ وچ پیدا ہويا۔ ادب، تریخ تے جغرافیہ د‏‏ی تعلیم حاصل کرنے دے بعد اکیس سال د‏‏ی عمر وچ پہلا حج کيتا۔ اس دے بعد شوق سیاحت نے افریقہ دے علاوہ روس تو‏ں ترکی پہنچایا۔ جزیرے شرق الہند تے چین د‏‏ی سیاحت کیتی۔ عرب، ایران، شام، فلسطین، افغانستان تے ہندوستان د‏‏ی سیاحت کیتی۔ چار بار حج بیت اللہ تو‏ں مشرف ہويا۔ محمد بن تغلق دے عہد وچ ہندوستان آیا سی۔ سلطان نے اُس د‏‏ی وڈی آؤ بھگت د‏‏ی تے قاضی دے عہدے اُتے سرفراز کيتا۔ ایتھے تو‏ں اک سفارتی مشن اُتے چین جانے دا حکم ملا۔ 28 سال د‏‏ی مدت وچ اس نے 75 ہزار میل کاسفر کيتا۔ آخر وچ فارس دے بادشاہ ابوحنان د‏‏ی دربار وچ آیا۔ تے اس دے کہنے اُتے اپنے سفر نامے نو‏‏ں کتابی شکل دی۔ اس کتاب دا ناں عجائب الاسفارنی غرائب الدیار ا‏‏ے۔ ایہ کتاب مختلف ملکاں دے تاریخی و جغرافیائی حالات دا مجموعہ ا‏‏ے۔

ہور ویکھو

مارکو پولو

حوالے

↑ Encyclopædia Britannica Online ID: https://www.britannica.com/biography/Ibn-Battuta — عنوان : Encyclopædia Britannica
↑ full work available at URL: http://enc.cap.ru/ — مصنف: Yury Isayev — عنوان : Чувашская энциклопедия — ناشر: Chuvash publishing company — ISBN 978-5-7670-1471-2
↑ ^۳.۰ ^۳.۱ Treccani's Dizionario di Storia ID: https://www.treccani.it/enciclopedia/ibn-battuta_(Dizionario-di-Storia) — subject named as: Ibn Battuta — اخذ شدہ بتاریخ: ۸ اکتوبر ۲۰۲۳ — مصنف: various authors — مدیر: Institute of the Italian Encyclopaedia — عنوان : Dizionario di Storia — شائع شدہ از: ۲۰۱۰
↑ full work available at URL: https://www.bartleby.com/lit-hub/library — مدیر: Charles Dudley Warner — عنوان : Library of the World's Best Literature
↑ http://data.bnf.fr/ark:/12148/cb11908143b — اخذ شدہ بتاریخ: ۱۰ اکتوبر ۲۰۱۵ — مصنف: Bibliothèque nationale de France — اجازت نامہ: Open License
↑ CONOR.SI ID: https://plus.cobiss.net/cobiss/si/sl/conor/192215395
↑ CONOR.SI ID: https://plus.cobiss.net/cobiss/si/sl/conor/236721507

وکیمیڈیا کامنز چ مورتاں: ابن بطوطا

[ef7ca895793769ed6dbf4d76ce0bce7428df90ac-1] Encyclopædia Britannica Online ID: https://www.britannica.com/biography/Ibn-Battuta — عنوان : Encyclopædia Britannica

[c542b04aa30414665569573e09d92c5769b5b331-2] ull work available at URL: http://enc.cap.ru/ — مصنف: Yury Isayev — عنوان : Чувашская энциклопедия — ناشر: Chuvash publishing company — ISBN 978-5-7670-1471-2

[e1017e84c9861f54b4e200d53c721b5868194dca-3] ۳.۰ ^۳.۱ Treccani's Dizionario di Storia ID: https://www.treccani.it/enciclopedia/ibn-battuta_(Dizionario-di-Storia) — subject named as: Ibn Battuta — اخذ شدہ بتاریخ: ۸ اکتوبر ۲۰۲۳ — مصنف: various authors — مدیر: Institute of the Italian Encyclopaedia — عنوان : Dizionario di Storia — شائع شدہ از: ۲۰۱۰

[17719537c93d3b75709dc5a408afd9a5d3cd7899-4] ull work available at URL: https://www.bartleby.com/lit-hub/library — مدیر: Charles Dudley Warner — عنوان : Library of the World's Best Literature

[b6e03b8200457edf14452f7722ad79d714caabc1-5] ttp://data.bnf.fr/ark:/12148/cb11908143b — اخذ شدہ بتاریخ: ۱۰ اکتوبر ۲۰۱۵ — مصنف: Bibliothèque nationale de France — اجازت نامہ: Open License

[38fa2ad662976d9ea2d1d1bde9670808de5a4249-6] CONOR.SI ID: https://plus.cobiss.net/cobiss/si/sl/conor/192215395

[0515d30851c70af987dc12d399c3743c281f5ca4-7] CONOR.SI ID: https://plus.cobiss.net/cobiss/si/sl/conor/236721507

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]