وکیپیڈیا

خواجہ ولی

حضرت خواجہ ولی دا  شمار صف اوّل دی  اولیاء وچ ہوندا ہے آپ حسینی سید نيں آپ دا  سلسلہ حضرت امام علی نقی دے  فرزند سید عبد اللہ علی اکبر رحمت اللہ علیہ( 238 ہجری   292ہجری) توں چلدا ہے آپ حضرت خواجہ مودود چشت دی  اولاد نيں جس دی  توسط سے  آپ مودودی سید کہلاندے نيں  آپ دے  والد محترم حضرت خواجہ نقرالدین شال پیر بابا نے چشت سے  اپنے دو بھائیاں دے  ہمراہ  ہجرت دی  تے پشین دے  اک نوائی پنڈ منزکی وچ پڑاو دی تا جتھ‏ے آپ دا  اک بھائی حضرت خواجہ نظام الدین علی مستقل آباد ہوئے جنہاں دا مزار  اسی پنڈ وچ ہے مگر خواجہ نقرالدین کوئٹہ دی  طرف روانہ ہوئے تے آپ نے کوئٹہ  وچ سکونت اختیار دی  آپ  دا  مزار قدیم قلعہ کوئٹہ  دے  قرہب واقع ہے حضرت خواجہ نقرالدین شال پیر بابا دا تیسرا بھائی حضرت خواجہ ابراہیم یکپاسی ہور آگے بمقام مستونگ بلوچستان مقیم ہوئے آپ دا  مزار بھی مستونگ وچ اے۔

فائل:Khwaja Wali Kirani Quetta.jpg
خواجہ ولی چستی کرانی 2008
خواجہ ولی چستی کرانی 28-08-1999

تاریخی پس منظر حضرت خواجہ ولی

سودھو
لیکھ لڑی

تصوف

 
عقائد و عبادات
صوفی شخصیتاں
تصوف دیاں مشہور کتاباں
صوفی مکاتب فکر
سلاسلِ طریقت
علم تصوف دیاں اصطلاحاں
مساجد
تصوف دی نسبت نال مشہور علاقے
ہور اصطلاحاں

تاریخ

سودھو

حضرت خواجہ ولی  کرانی دی تاریخ ولادت تے وفات دے بارے وچ درست علم نئيں ہو سکا مگر دوسرے مستند حوالےآں تو‏ں خواجہ ولی مودودی دا دور حیات  تقریباًً ( 1470 ء) بندا اے، البتہ آپ افغانستان دے بادشاہ احمد شاہ ابدالی دے دور حکومت تو‏ں 350 برس قبل موجود تھے- احمد شاہ درانی دا دورے سلطنت ( 1747ء تو‏ں 1823ء) تک افغانستان اُتے رہیا۔ اس دا اندازہ اس گل تو‏ں لگیا یا جاسکدا اے کہ احمد شاہ ابدالی دی ہمشیرہ جنہاں دا نام بی بی گل بتایا جاندا اے حضرت خواجہ ولی دے مزار دے دروازہ وچ مدفون ہیں- اک روایت دے مطابق احمد شاہ ابدالی دی ہمشیرہ دی اپنی وصیت دے مطابق انھاں اس مقام اُتے دفنایا گیا تھا-خود خواجہ قطب الدین مودود چستی رحمة الله عليه دی بلوچستان آمد وی آبا مودودی تے بلوچستان تو‏ں ثابت اے۔

کرامات

سودھو

خواجہ ولی کرانی دی کرامات بے شمار نيں مگر اک واقع دور حاضر دا اے تے اوہ ایہ کہ تقریباً اک دہائی قبل کچھ مقامی علمائے کرام نے آپ دے مزارے اقدس دی بے حرمتی کیتی صبح ونے اُتے اوہ لوگ رنگے ہتھو‏ں پکڑے وی گے -چونکہ اوہ لوگ زیادہ طاقت اوراثر والے سن ا سلئی معاملہ رفع دفع کر دتا گیا- لیکن اس واقع دا اثر کچھ اس طرح ہويا کہ اک مختصر عرصہ وچ معتقدین اہلبیت دی وڈی تعداد اس علاقہ وچ آکر آباد ھونا شروع ہو گئی تے مختصر عرصہ وچ لکھاں لوگ آباد ہو گئے جس دا سلسلہ اج تک جاری و ساری اے۔ اج آپ دی اپنی اولاد کوبھی مز ارے اقدس دی حاضری دے لئی انتظار کرنا پڑتا ہے- اج مزار اقدس میلےآں تک انہی لوگاں دے گھیرے وچ اے۔

اولاد حضرت خواجہ ولی

سودھو

ابتدائی دور وچ آپ دی اولاد وچو‏ں کچھ لوگاں نے خد مت دین وچ دلچسپی لی مگر اج دے دور وچ آپ دی اولاد وی ہوس زر تے مادہ پرستی وچ پیش پیش اے۔ تے انہاں وچو‏ں اکثر ہجرت کرکے بلوچستان تے سندھ دے مختلف علاقےآں وچ آباد ہو گے-بلوچستان وچ منگچرتے خضدار وغیرہ وچ وی آپ دی اولاد آباد اے۔ سندھ دے مختلف علاقےآں وچ وی آپ دی اولاد آباد اے تے زیادہ خو شحال وی ہیں-نواب شاہ وچ آپ دے سلسلہ چشتیہ دے کافی خاندان آباد نيں۔ انہاں دا جد ابجد سید امام علی شاہ بتایا جاندا اے جو آپ دی اولاد وچو‏ں اے۔ اسی طرح ٹنڈروآدم دے مختلف پنڈ وچ وی آپ دی نسل پھیلی ہاوہی اے تے کچھ لوگ میر پور خاص دے نواح وچ آباد ہیں-سادات دے بارے وچ مشہور اے کہ جے کنيں سادات زیادہ تعداد اکٹھے رہندے ہاں تو فسادات وچ تبدیل ہو جاندے نيں، کیونکہ اس نسل دی فطرت وچ اللہ تعالٰی نے پھیلنا رکھیا اے تاکہ ایہ مختلف علاقےآں تک پیغامی حق پھیلا سکیاں، ویسے وی اللہ تعالٰی نو‏‏ں جمود دی بجاے حرکت پسند اے، حضرت براہیم تو‏ں لیکر حضرت محمد صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم تک تے سادات دے بچے بچے وچ اوہی انبیا دا خون اے، کیتا بعید سادات دے کسی وی گھر وچ پھر کوئی خواجہ قطب الدین یا خواجہ اجمیر پیدا ہو، وراثت صرف زمین جائداد دی تو نئيں ہوندی، سادات دی اصل وراثت تو اوہ تحفہ اے جو اللہ تعالٰی نے نسل بنو ہاشم نو‏‏ں عنایت دی تے حضرت محمد صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم دی صورت وچ انھاں ساری نسلاں اُتے فوقیت دی، اج سادات دی اس وراثت پربھی غیراں دا قبضہ اے، تاریخ گواہ اے کہ جو ہدایت دین خواجہ اجمیر نے دی اوہ اج کسی اسلحہ دے زور اُتے نئيں دتا جاسکدا، حضرت خواجہ ولی دا سالانہ عرس مبارک با قاعدگی تو‏ں منایا جاندا اے تے محفل سماع دا خاص احتمام ہوندا اے [۱]

کرانی

سودھو

کرانی پاکستان دے صوبہ بلوچستان دے دار الحکومت کوئٹہ شال کوٹ دے مضافات وچ واقع ہے- ایہ اک چھوٹا سا پنڈ ہے-ابتدا وچ ایتھ‏ے خواجہ صاحب دی اولاد تے انہاں دی زمیناں اُتے گزر بسر کرنے والے کچھ بلوچ تے پٹھان اقوام دے لوگ مقیم تھے-ابتدائی دور وچ ایہ علاقہ سرسبز و شاداب سی -ایتھ‏ے ہر قسم دے میاں دے باغات سن -جنہاں نو‏ں چشماں دے ذریعے سیر آب کیتا جاندا تھا-جنگلا ت تے ہر قسم دے جنگلی حیوانات دی بہتات تھی-جنگل تو‏ں مقامی لوگاں نو‏‏ں اپنی گھریلو ضرورت دی لکڑیاں حاصل کرنے دے لئی وی خواجہ صاحب دی اولاد تو‏ں اجازت نامے دی ضرورت پڑتی تھی- ابتدائی دور وچ بلوچ قبائل زیادہ تر خانہ بدوش سن تے انہاں دا گزر بسر مویشی بانی اُتے سی، ایہ لوگ سادات دی جاگیر وچ مویشی چراندے تے خیمہ نشینی دی زندگی بسر کردے سن، آہستہ آہستہ انہاں لوگاں نے اپنا ذریعہ معاش تبدیل کرنا شروع کر دتا، ہن ایہ لوگ پہاڑاں تو‏ں لکڑیاں کاٹ کر لاندے تے انہاں وچو‏ں کچھ لوگ غیر آباد زمیناں اُتے خیمہ زن ہو ک‏ے بیٹھ گے تے انہاں زمیناں نو‏‏ں آباد کرنا شروع کیتا تے آمدن دا کچھ حصہ مالکان نو‏‏ں بطور مالکانہ حقوق دے دینے لگے، چونکہ اُس دور وچ افرادی قوت دی کمی سی تے زمیناں وی بارانی سن، اس لئی سادات نو‏‏ں وی کوئی اعتراض نہ ہويا تے کچھ اس وچ سادات کرام دی جدی رحمدلی وی شامل سی، کچھ دھا یاں گزرنے دے بعد آباد کاراں نے اپنے زیر قبضہ اراضیات اُتے اپنے نصف ملکیت دا دعوا کیتا تے قابض ہو گئے، ادھر سادات دے اپنے اولاد وچ وی اضافہ ہوندا رہیا تے اراضی تقسیم در تقسیم ہوندا گیا تے باز خانداناں دے پاس اتنی زمین رہ گئی کہ انہاں دا گزارہ ہی مشکل ہو گیا تے اوہ لوگ اپنی اراضی فروخت کرکے دوسرے علاقےآں دی طرف ہجرت کر گئے، اس طرح غیر اقوام دا دخل علا قہ وچ ودھدا گیا تے سادات دی گرفت علاقہ اُتے کمزور پڑھدی گی، اس طرح اک وقت ایسا آیا کہ نو آمد لوگاں دے پنڈ دے پنڈ آباد ہو گئے تے ہر پنڈ دے لوگاں نے ہزاراں ایکڑ بنجر اراضی اپنے قبضے وچ کر لئی، اج سادات کرام صرف اپنے پنڈ تک محد ود ہو ک‏ے رہ گئے تے اکثر اپنی باقی ماندہ اراضی فروخت کرکے ہجرت اُتے مجبور ہو گئے نيں،

کرانی دا نام

سودھو
فائل:Kiranies.jpg
(کرانی واقع بیجار شہر ایران) تےکرانی واقع کوئٹہ بلوچستان
فائل:Khawarizm-005.png
خوارزم 992ء تا 1041ء غزنوی سلطنت دا صوبہ تھا

بمطابق گزٹیرز آف بلوچستان اس کا نام کرانی اس پنڈ دے  قریب واقع  اک کھادی دی  وجہ سے  ملیا ہے جس کو گران نایی یا کران تنگی کہندے نيں مگر ایہ اس لحاظ تو‏ں مستند نئيں اے کہ گزٹیر 1907ء وچ برطانیہ دور دی تحریر اے تے کرانی نو‏‏ں شال پیر بابا دے فرزند خواجہ ولی نے 1470ء دے لگ بگ آباد کیتا تھا تے اس دا نام وی اُسی وقت انہاں دے خاندان نے رکھیا سی، چونکہ خواجہ ولی دے اجد امجد مودود چشتی چشت ہرات وچ ولی بے بدل سن مودود چشتی کے دور حیات وچ چشت ہرات علاقہ خراسان دا حصہ سن تے خراسان دی سرحداں چشت تو‏ں ایران دے صوبے زنجان تے کردستان تک سن تے زنجان تے کردستان دے درمیان کرانی دے نام تو‏ں اک علاقہ مشہور اے تے ایہ گل وثوق تو‏ں کہیا جاسکدا اے کرانی کوئٹہ دا نام (کرانی واقع بیجار شہر ایران) دے نام پہ رکھیا گیا اے، تاریخی حوالے تو‏ں خراسان ایران دا اک اہ‏م تے قدیم صوبہ سی اس وچ اوہ پہلے اوہ تمام علاقہ شامل سی جو ہن شمال مغربی افغانستان اے۔ مشرق وچ بدخشاں تک پھیلا ہويا سی تے اوہدی شمالی سرحد دریائے جیحاں تے خوارزم سن ۔ نیشاپور، مرو، ہرات تے بلخ اس دے دار الحکومت رہے نيں۔ ہن اس دا صدر مقام مشہد اے۔ تے مشرقی خراسان مع شہر ہرات افغانستان دی حددود وچ شامل اے۔ نیشابور، ایران دا اک قدیم شہر صوبہ خراسان دا صدر مقام بہت پرانا تے تاریخی شہر اے۔ خوارزم شاہی سلطنت وسط ایشیا تے ایران دی اک سنی مسلم بادشاہت سی جو پہلے سلجوقی سلطنت دے ماتحت سی تے 11 واں صدی وچ آزاد ہو گئی تے 1220ء وچ منگولاں دی جارحیت تک قائم رہی۔ جس وقت خوارزم خاندان ابھرا اس وقت خلافت عباسیہ دا اقتدار زوال دے آخری کنارے اُتے سی سلطنت دے قیام دی حتمی تاریخ واضح نئيں۔ خوارزم 992ء تا 1041ء غزنوی سلطنت دا صوبہ سی تے خواجہ مودود چشتی دا تاریخ ولادت: 1038ء تے وفات: 1142ء ہے

تصاویر

سودھو

جاگیر

سودھو

علاقہ دشت و میان غنڈی تا شیخ ماندہ

سودھو

غنڈی فارسی بولی دا لفظ اے اس دے معنی چھوٹی پہاڑی دے نيں ـ تے میان غنڈی دو پہاڑیاں دے درمیان دا علاقہ اے، ایہ علاقہ ہزار گنجی تو‏ں شروع ہوکر ہوائی گرونڈ دشت کمبیلان اُتے مشتمل سی جس دا رقبہ ہزاراں ایکڑ سی ـ ایہ علاقہ قیام پاکستان تو‏ں قبل انگریز حکومت نے ایرپورٹ دے لئی سادات تو‏ں جبراً لے لی تے اوتھ‏ے اُتے ایرپورٹ تعمیر دی قیام پاکستان دے بعد اس ایرپورٹ نو‏‏ں ترک کیتا گیا تے نواں ایرپورٹ بمقام سمنگلی ایربیس بنایا گیا مگر سادات دی زمین انکو واپس نہ کيتی گئی تے اس رقبہ اُتے بلوچ اقوام بزور طاقت قابض ہو گئے سادات مودودی چشتیہ دی جاگیر موضع شیخ ماندہ شروع ہوکر تیرہ سنگ میل واقع مستونگ روڈ تک پھیلا ہويا سی جس وچ میان غنڈی، ہزار گنجی، کوہ چلتن، موضع خشکابہ سادات، موضع شمو زائی ،شادین زائی، سردار کاریز، موضع خلی، گلزار، موضع کرانی، کرخسہ، بروری، شیخ ماندہ تا سمنگلی دے علاقے شامل سن تے اج وی ایہ ریکارڈ لینڈ ریونیو وچ موجود اے تے تحصیل کوئٹہ وچ زیرکار اے ـ سادات دی زیادہ اراضی بلوچ اقوام نے غصب دی جس دی موجودہ مثال موضع خشکابہ سادات وچ اج وی دیکھی جا سکدی اے جتھ‏ے بلوچستان دے نواباں سرداراں منسٹرز تو‏ں لیکر عام لینڈ مافیا تک سب قبضہ گری وچ مصروف نظر آندے نيں , بلکہ خود حکومت پاکستان نے وی نیو سبزی منڈی , نیو بس اڈا , نیو ٹرک اڈا , ہزار گنجی نیشنل پارک دے نام اُتے ہزاراں ایکڑ رقبہ غصب کیتا ـ 1223ھ بمطابق 1808ء دا اک سند جاری شدہ از خان آف قلات محراب خان جس وچ تحریر اے کہ آز حد تپہ سفیتک یعنی حد تیرہ میل تا حد کرخسہ بروری سادات دی ملکیت وچ دست اندازی تو‏ں اقوام ریسانی نو‏‏ں منع کیتا گیا اے ـ [۲]

قدیم اسناد

سودھو

کوہ چلتن

سودھو

کوہ چلتن دا شمار بلوچستان دے سب تو‏ں اُچی چوٹیاں وچ ہوندا اے ـ ہزار گنجی تے کوہ چلتن دے پہاڑی علاقے اک دوسرے دے نال واقع نيں۔ جنگلی حیات دے لئی کوہ چلتن نو‏‏ں محفوظ کر دتا گیا اے ہزار گنج چلتن نیشنل پارک پاکستان دا اک خوبصورت نیشنل پارک اے کوہ چلتن دے نام دے بارے وچ کئی من گھڑت کہانیاں مشہور نيں مگر جو گل تاریخ تو‏ں ثابت اے اوہ ایہ کہ خواجہ قطب الدین مودود چشتی دے اولاد وچو‏ں انہاں دے تن نواساں نے چھ سو برس قبل چشت ہرات افغانستان تو‏ں سوئے بلوچستان ہجرت دی جنہاں وچاں اک بھائی خواجہ نظام الدین علی نے پشین منزکی وچ سکونت اختیار دی دوسرے بھائی خواجہ ابراہیم یکپاسی نے مستونگ بلوچستان دا رخ کیتا تے اوتھ‏ے سکونت اختیار دی تے تیسرے بھائی خواجہ نقرالدین شال پیر بابا نے کوئٹہ وچ سکونت اختیار دی خواجہ نقرالدین شال پیر بابا نو‏‏ں افغانستان دے بادشاہاں دی طرف تو‏ں وادی کوئٹہ دا مغربی حصہ دتا گیا خواجہ نقرالدین شال پیر بابا دے فرزند خواجہ ولی مودودی چستی کرانی دے مقام اُتے آباد ہوئے کرانی اسی جاگیر دے اندر واقع اے کوہ چلتن نو‏‏ں چلتن دا نام خواجہ نقرالدین شال پیر بابا دے دور وچ ملیا اس دے علاوہ میان غنڈی تے دشت نو‏‏ں وی اسی دور ایہ نام ملے کیونکہ ایہ وی خواجہ نقرالدین شال پیر بابا دے جاگیر دا حصّہ تھے چشت ہرات افغانستان وچ وی چلتن[۳] دے نام تو‏ں اک پہاڑ مشہور اے کیونکہ ایہ اولیاء چشت شریف تو‏ں ہجرت کرکے آئے سن تے چشت شریف وچ وی اسی نام تو‏ں بالکل اسی مشباہہت دی اک چوٹی موجود اے اس لئی سادات چشتیہ نے اپنے سابقہ وطن تے اجداد دی محبت وچ اس پہاڑ نو‏‏ں وی چلتن دا نام دتا چونکہ چشت تے کرانی دے موسم وی اک جداں نيں اس لئی دونے اسيں نام پہاڑاں دے درخت تے پودے وی اک جداں نيں ,[۴]

کلی گلزار

سودھو

جب کوئٹہ اُتے انگریز دی گرفت مضبوط ہوئی تو انکو اک فوجی چھاونی دی اشد ضرورت محسوس ہوئی، اج جس مقام اسٹاف کالج کوئٹہ قائم اے، اوتھ‏ے اک قلعہ ہويا کردا سی، جو قلعہ درانی دے نام تو‏ں موسوم سی، جدو‏ں انگریز نے اس مقام نو‏‏ں چھاونی بنانے دے لئی منتخب کیتا تو ایہ قلعہ درانیاں سے خرید لیا، 1905 وچ کوئٹہ وچ ایشیا دی سب تو‏ں وڈی فوجی اکیڈمی اسٹاف کالج دا قیام ہويا تے درانیاں نو‏‏ں ایتھ‏ے تو‏ں بے دخل کیتا، چنانچہ غلام سرور خان درانی ولد سردار سعید خان درانی نے کرانی دے مقام اُتے سید محمد اشرف شاہ ولد سید محمد صادق شاہ کرانی تو‏ں وسیع خطہ اراضی کلی کرانی دے متصل خرید لیا تے اوتھ‏ے اُتے کلی گلزار دے نام تو‏ں اپنا پنڈ بسایا جو اج وی مجود اے، جس دا حوالہ لینڈ روینو ریکارڈ اُتے وچ موجود اے، [۲]

مقبرہ

سودھو

تعمیر مقبرہ

سودھو

ابتدائی ایام وچ خواجہ صاحب دے  مزار دی  عمارت پختہ نئيں تھی 1970ء سے  قبل سادات کرانی نے مزار دے  گرد پختہ چار دیواری  تے دروازہ تعمیر کروایا܂ اس دے  بعد 1973ء وچ اُس وقت دے  صدر پاکستان جناب شہید  ذو الفقار علی بھٹو نے مزار دی  تعمیر دے لئی رقم فراہ‏م دی  جس سے  یہ عمارت پختہ بنائی گئی تے  2006 وچ اس دی  ہور توسیع دی  گئی،

موجودہ تعمیر

سودھو

 2008 ء  ، وچ آبادی دی  لپیٹ وچ آنے دے  بعد مزار اقدس تے سادات کرانی دے  چھ سو سال قدیم قبرستان کو بے حرمتی دا خطرہ  درپیش ہويا  اس لئی حکومت بلوچستان نے  مزار اقدس مع سارے قبرستان دے  گرد  دسمبر 2008 ء  ، وچ اک اُچی چار دیواری  تعمیر کروایا وزیر اعلٰی بلوچستان  جناب نواب محمد اسلم ریسانی نے اس دے  لئی پنجاہ لکھ رو پیہ دے  گرانٹ دی  منظوری دی  جناب نواب محمد اسلم ریسانی دے  والد محترم جناب نواب غوث بخش ریسانی (مرحوم)  نے ہر مشکل  وقت وچ  سادات کرانی دا  اپنے بیٹےآں تے سائیاں دے  ہمراہ  نال دتا، مزار اقدس تے سادات دے  قبرستان دے  گرد اُچی چار دیواری کی تعمیر وچ خواجہ ولی کرانی دے  اک مرید خاص  جناب میر حاجی علی مدد جتک (وزیر خوراک بلوچستان)  نے خاص کردار ادا دی تا تے یہ منصوبہ  میر حاجی علی مدد جتک دے  کوششاں سے  ہی ممکن ہويا،

نسب

سودھو

شجرہ جات

سودھو

شجرہ نسب حضرت خواجہ ولیؒ 

سودھو

سلسلہ اولاد

سودھو
  • سیدخواجہ ولی مودودی چستی کرانی رحمت اللہ علیہ  تقریباًً دور حیات ( 1470 ء)
  • سید خواجہ میر شہداد مودودی چشتی کرانی  تقریباًً دور حیات (1519 ء )
  • سید قاسم شاہ مودودی چشتی کرانی  تقریباًً دور حیات ( 1558 ء)

تاریخ چشتیہ

سودھو

سلسلہ چشتیہ دی مودودی شاخ دے بانی تے جد ابجد خواجہ قطب الدین مودود چشتی نيں، خواجہ نقرالدین شال پیر بابا خواجہ قطب الدین مودود چشتی دے پسری اولاد نيں،تے کرانی دے سادات خواجہ نقرالدین شال پیر بابا دی اولاد نيں، جو تقریباًً چھ سو سال قبل منزکی پشین چھڈ دے کوئٹہ آ گئے سن، اُنکا بیٹھا خواجہ ولی مودودی چستی کرانی وچ آباد ہويا، آپ دے اولاد نے پہلی افغان جنگ وچ کچھ خدمات انجام داں، اُس وقت مبارک شاہ نامی اُنکا معتبر سی، سادات کرانی دے عمائدین لیوی سروس تو‏ں وظائف حاصل کردے سن، سید لطف ﷲ شاہ جو خواجہ نقر الدین المعروف شال پیر بابا تو‏ں ستويں پشت وچ گزرے نيں تے انہاں دا مختصر شجرہ کچھ ایويں اے، سید لطف ﷲ شاہ بن سید صادق شاہ بن سید اسمٰعیل شاہ بن سید قاسم شاہ بن سید میر شہداد بن سید خواجہ ولی کرانی بن سید نقر الدین،سید لطف ﷲ شاہ میر نصیر خان اوّل خان آف قلات دے ہمراہ اک مہم اُتے ایران گئے تے واپسی اُتے تحصیل کوئٹہ وچ چشمہ شیخ ماندہ تے کاریز صادق اُتے انہاں نو‏ں مالیہ معاف زمیناں دی گئياں تے بمقام ڈھاڈر وچ دو انگشت پانی وی دتا گیا، موخر الذ کر ہن خاندان دے دوسرے شاخ دے پاس اے، خان نصیر خان خان آف قلات دا دورے حکومت 1749ء تو‏ں 1794ء تک سی،[۶]

خواجہ گان مودودی تے تاتاری فوج 

سودھو

دور اول

سودھو

منگول سردار  چنگیز خان  کا اصل نام تموجن تھا    (پیدائش 1162ء تے وفات1227ء)  1220ء وچ افغانستان اُتے تاتاری یلغار ہويا تے اسی حملے دے  دوران گھو لگھولا دے  مقام اُتے منگول حکمران چنگیز خان دا  بیٹا قتل ہويا ، یہ خبر سن کر چنگیز خان غضب ناک ہو گیا تے اسنے یہ فرمان  جاری دی تا کہ اس علاقہ دے  ہر جاندار کو ختم کر دو، اس فرمان دے  ملتے ہی فوج نے ایسا قتل عام شروع دی تا کہ انساناں دے  نال کتے  بلیاں تے چوہاں کو بھی نہ بخشا،[۷] 1221ء وچ یہ جنگ وسط افغانستان سے  شمال دی  جانب ہرات  منتقل ہوئی، تاتاری فوج دے  راستے وچ کوئی بھی آندا وہ قتل ہو جاندا،  یہ دور سید خواجہ رکن الدین مودودی چستی (B1150 D1237 ) کاسی،  اسی دور وچ تاتاریاں دا  فتنہ اپنے عروج اُتے تھا خواجہ رکن الدین حسین  رحمت اللہ علیہ  نے اپنے والد محترم کو خواب وچ دیکھیا جو ان سے  فرما رہے تھے کہ تاتاریاں کا لشکر پہنچ رہیا ہے  علاقہ بدری دی  بشارت پاندے ہی  آپ علاقہ غور دی  طرف روانہ ہو گئے تے اپنے دونے صاحب زاداں خواجہ محی الدین علی رحمت اللہ علیہ تے شیخ الاسلام قدودین خواجہ محمد رحمت اللہ علیہ کو  ست لیا، اس طرح منازل طے کردے ہوئے علاقہ ساغر  پہنچے تے چھ ماہ اوتھ‏ے قیام دی تا چھ ماہ دے  بعد جب خواجہ رکن الدین رحمت اللہ علیہ واپس  مزارات  متبرکہ چشت شریف پہنچے تو پایا کہ اکثر عزیزو اقارب تاتاری فوج دے  ہتھو‏ں شہید ہو چکے تھے تے جو بچ گئے تھے وہ نہایت پریشان حال سن، آپ نے سب کو یکجا دی تا تے تسلی دی، منقول ہے لشکر کفار جب بھی مزارات مبارکہ 

دے   پاس سے  لنگھدی تو ان وچ سے  اکثر خواجہ رکن الدین رحمت اللہ علیہ  دے   ہتھو‏ں اسلام لاندے اس طرح ہزاراں  فو جی مشرف بہ اسلام ہوئے

 تے یہ سلسلہ جاری رہیا، منقول ہے کہ اک وقت ایسا بھی آیا کہ وحشی ظالم تاتاری بھی خواجہ گان چشت دے  گھوڑےآں دے  سماں پہ بھُوسا دیندے ہوئے پائے گئے، [۸]

دور دوہم

سودھو

 سید خواجہ قطب دین محمد  ابن خواجہ محمد مودودی چستی ( B1205 D1288)  چنگیز خان دے  پوندے ہلاکو خان  (پیدائش 1217   وفات1265)  دے  ہمعصر تھے چنگیز خان   دے  بعد اس دے  لڑکےآں تے حواریاں وچ سے بہت ساراں نے اسلام  قبول دی تا تے  خواجہ قطب دین محمد  ابن خواجہ محمد  رحمت اللہ علیہ دے  ارادت منداں وچ شامل ہو گئے تے خواجہ صاحب دے  پند ونسائح نے ان کے عقید ے کو پختہ دی تا،  حضرت خواجہ قطب دین محمد ابن خواجہ محمد  رحمت اللہ علیہ دے  ہمعصر چنگیز خان دے  پوندے  ہلاکو خان  سن، 1221ء وچ تاتاری یلغار دے  وقت خواجہ قطب الدین ابن خواجہ محمد  رحمت اللہ علیہ دے  عزیز تے مریدین چشت دے علاقہ سے  ہجرت کر دے  دوسرے علاقےآں غور غزنی تے خراسان  چلے گئے تھے تاتاری حاکم وقت نے اک حکم نامہ جاری دی تا کہ جو شخص خواجہ صاحب دے  علاقہ وچ واپس آجاوے تے ان دی  حمایت کرے تو اوہدی مزاحمت نہ دی  جائے، چنانچہ غور غزنی تے خراسان دی  طرف سے  بہت سارے لوگ واپس چشت آ گئے آپ نے خطوط لکھ کر  سب کو واپس بلیایا سب کو تسلی دی اس طرح سب امن و خوشی سے  رہنے لگے، [۹] سید محمد بن مبارک (میرخورد) سیرالاولیاء وچ لکھدے نيں میرئے والد محترم دی عمرئے عزیز سلطان المشائخ دی نظر مرحمت و شفقت وچ گزری ـ اس بنا اُتے کہ اوہ خانوادہ چشت وچ خواجہ قطب الدین چشتی تو‏ں عقیدت رکھدے تھے وہ دو مرتبہ چشت وی گئے ـ دوسری مرتبہ جدو‏ں اوہ چشت گئے تے خواجہ قطب الدین چشتی دی خدمت وچ پہنچے تو کچھ دن اوتھ‏ے ٹھہر کر اس مبارک خانوادے دی خدمت بجا لیائے، خواجہ قطب الدین نو‏‏ں ایہ معلوم ہو گیا کہ ایہ سید محض خواجگانے چشت دی زیارت دے کیتے آندا اے، تو آپ نے انہاں نو‏‏ں اپنی خلافت تو‏ں سر فراز کیتا تے خرقہ خلافت تے اجازت نامے تو‏ں اپنے نشان مبارک تو‏ں نوازا تے اک کمیت مغل گھوڑا، جو آپ دی سواری لے لئی خاص سی انہاں نو‏‏ں عطا فرمایاتے نصیت فرمائی کہ ہمیشہ باوضو رہو تے کھانا تنہا مت کھاو پھر آپ نو‏‏ں نہایت اعزاز دے نال رخصت کیتا سیراولیاء وچ میر خورد ہور لکھدے نيں کہ میرے والد محتم فرماندے سن کہ وچ اس سال جدو‏ں چشت تو‏ں لوٹا اس گھوڑے اُتے سوار سی جو خواجہ قطب الدین نے مینو‏ں دتا سی، اس گھوڑے اُتے خواجہ قطب الدین دے پائے مبارک دے ایڑاں دے نشان پڑے ہوۓسن، اس سال کافر تاتاریاں دا لشکر سلطان علاء الدین خلجی دے فاتح لشکر تو‏ں شکست کھا کر دہلی تو‏ں تیتر بیتر ہوکر ہزار تے دو ہزار دی ٹولیاں وچ واپس ہو رہیا سی، اس لش کرکے کچھ لوگ خراسان دے راستے مین کئی مرتبہ مینو‏ں ملے، انھاں نے چاہیا کہ میرا گھڑا تے کپڑاں دا بقچہ دی جس وچ خواجہ بزرگوار دا عطا کیتا ہويا خرقہ سی میرے تو‏ں کھو لاں لیکن جدو‏ں اوہ خواجہ بزرگوار کے ایڑاں دے داغاں نو‏‏ں دیکھدے تو گھوڑے دے سم چھومنے لگتے تے کہندے تساں خواجہ قطب الدینؒ دی برکت تو‏ں خیریت تو‏ں گھر پہنچوگے تے اپنے والد دی خدمت کروگے .[۱۰]

دور سو ہمہ

سودھو

ہزارہ جات دا اصل وطن ہزارستان ہے جو افغانستان دے  وسطٰی علاقہ اُتے مشتمل اے، ہزارہ جات اپنے آپ کو منگول فوج دے  اک ہزار سائیاں کی نسل بتاندے نيں سادات مودودیہ چشتیہ دے  نال  اس قوم دا  اک واسطہ چنگیز خان دے  دور وچ ثابت ہوندا اے، دوسرا واسطہ ہلاکو خان دے  دور کااے، جو اواُتے تفصیل سے  بیان ہو چکے نيں تے تیسرا واسطہ دور حاضر دا ہے جو افغانستان اُتے روسی جارحیت دے  وقت سے  شروع ہويا تے مہاجرین دی  صورت وچ کثیر تعداد وچ لوگ پاکستان منتقل ہوئے  ان مہاجرین وچ ہزارہ جات دا  طبقہ خواجہ ولی مودودی چستی کرانی دے  جاگیر وچ بمقام کرانی کوئٹہ آباد ہوئے تے اج بھی دوسرے علاقےآں مقابلے زیادہ عافیت  سے نيں، خواجہ ولی مودودی چستی کرانی دے   اجداد دے   طفیل یہ قوم ماضی وچ مشرف بہ اسلام ہوئی حال وچ بھی انکو خواجہ گان چشت دے  دامن وچ پنا ملی، [۸]

ہزارہ ٹاون

سودھو

خواجہ ولی کرانی دی جاگیر موضع شیخ ماندہ تپہ بلیلی تحصیل کوئٹہ تو‏ں میان غنڈی حد مستونگ تک پھیلا ہويا سی، سابقہ چھ سوبرس تو‏ں ایہ جاگیر [۱۱] خواجہ ولی دے اولاد دی ملکیت رہی اے، ہزارہ ٹاؤن [۱۲] اسی جاگیر دے وسطی حصہ مین بمقام کرانی واقع اے، ہزارہ ٹاون اک لور مڈل کلاس آبادی اے، موجودہ 2009 ء تک اوہدی آبادی اک لکھ افراد تو‏ں تجاوز کر چک‏ی اے جنہاں دی اکثریت افغان ہزاراں اُتے مشتمل اے، اوہدی بنیاد 1982 ء مین حاجی علی احمد نامی شخص نے رکھی جس نے ایہ اراضی مودودی چستی سید گھرانے تو‏ں خریدی تے ایتھ‏ے اُتے پلاٹ تے مکانات بنائے، بوہت سارے ہزارہ قوم دے افراد جو افغانستان تو‏ں ہجرت کرکے کوئٹہ آئے ایتھ‏ے آ دے آباد ہو گئے، جس دی وجہ کم قیمت زمین تے مناسب سکیورٹی سی ہزارہ ٹاؤن نو بلا کس اُتے مشتمل اے تے تمام گھر تقریباًً نیم پختہ ہین ایتھ‏ے رہنے والے تقریباًً  افغانی فارسی بولی بولتے نيں تے انہاں دا تعلق شیعہ مسلک سے  ہے   یہ افغانستان دے  و سطی علاقےآں سے تعلق رکھدے نيں، یہ کمیونٹی اک اقلیت ہے کوئٹہ شہر وچ زیادہ آبا دی پشتون سنی مسلک سے  تعلق رکھدی اے، ایتھ‏ے رہنے والے زیادہ تر ہزارہ لوگ  1996 وچ افغانستان سے  ہجرت کرکے پاکستان آئے جس کی وجہ طالبان دے  مظالم سن،  ابتدا وچ یہ لوگ مساجد وچ ٹھر ے تے اس دے  بعد یہ ان ہزارہ خانداناں دے  پاس منتقل ہوئے جو پہلے سے  اوتھ‏ے آباد تھے ، جس کی وجہ سے  یہ لوگ پناہ گزین دی مپاں وچ جا نے سے  بچ گئے، کچھ ہزارہ افغان جو ایران جانا چاہندے نيں وہ ہزارہ ٹاؤن [۱۳] کو بطور رسد گاہ استعمال کردے نيں تے ایتھ‏ے دے  مقامی لوگاں دی  مدد لیندے نيں، ہزار ٹاؤن وچ رہنے والے زیادہ تر لوگاں دے  رشتہ دار آسٹریلیا  یورپ دی نڈا تے امریکا وچ رہیا ہش پزیر نيں تے اوتھ‏ے سے دا فی سرمایہ بھیجدے نيں،  زیادہ تر ہزارہ لوگ کو ہلے دی دا نو وچ کم کر تے نيں ان وچ سے  کچھ تو ٹھیکا دار نيں مگر  زیادہ تر مزدور نيں باقی آبادی چھوٹے موٹے دا روبار  دکانداری تے دہاڑی پیشہ افراد اُتے مشتمل اے، [۱۴]

حوالہ کتب

سودھو
  1. ↑ بحوالہ ڈسٹرکٹ گزٹیرز آف بلوچستان ڈائریکٹوریٹ آف آرکائیو وال یوم 9/12 صفہ نمبر-276
  2. ↑ ۲.۰ ۲.۱ لینڈ روینیو ریکرڈ تحصیل کويٹہ
  3. ↑ [۱] Archived 2009-04-04 at the وے بیک مشین کوہ چھلتن واقع چشت افغانستان
  4. ↑ [۲] در چشت شریف یک کوه بنام چهلتن یاد می کنند
  5. ↑ سجرہ موروثی سادات کرانی
  6. ↑ بحوالہ ڈسٹرکٹ گزٹیرز آف بلوچستان ڈائریکٹوریٹ آف آرکائیو وال یوم 9/12 صفہ نمبر-76
  7. ↑ بحوالہ کتاب خواجہ براہیم یک پاسی تحریر پروفیسر سید احمد سعید ہمدانی،
  8. ↑ ۸.۰ ۸.۱ [۳] تذكار يكپاسى
  9. ↑ [۴] تذكار يكپاسى
  10. ↑ سیرالاولیاء صفیہ نمبر 355
  11. ↑ بحوالہ لینڈ روینیو ریکارڈ تحصیل کوہٹہ -1908ء
  12. ↑ Hazara Town
  13. ↑ en:Hazara town#cite ref-2 Hazara town
  14. ↑ [۵] Afghans in Quetta:

ہور اُردو مضامین

سودھو

(sectionUrdu اُردو مضامین)

"https://pnb.wikipedia.org/w/index.php?title=خواجہ_ولی&oldid=645207" توں لیا