عبدالعظیم حسنی

عبد العظیم حسنی
سیدالکریم، شاہ عبدالعظیم
ولادت	4 ربیع الثانی 173ھ
وفات	جمعہ 15 شوال، 252ھ، المعتزّ باللہ عبّاسی دے دور وچ ۔ ری، ایران
نسب	والد : عبدللہ بن علی والدہ : ہیفاء بنت اسمٰعیل اولاد : محمد ام سلمہ

عبدالعظیم حسنی
فائل:نمایی از حرم حضرت عبدالعظیم.jpg حضرت عبدالعظیم حسنی دے حرم دا خوبصورت منظر - تہران
نام	عبدالعظیم بن عبداللہ
لقب	سیدالکریم، شاہ عبدالعظیم
تاریخ پیدائش	جمعرات 4 ربیع الثانی سنہ ۱۷۳ق
جائے پیدائش	مدینہ
وفات	جمعہ 15 شوّال سنہ ۲۵۲ ہجری المعتزّ باللہ عبّاسی دے دور وچ
مدفن	شہر ری
والد	عبداللہ بن علی بن حسن بن زید بن حسن بن علی بن ابی‌ طالب
مشہور امام زادے
عباس بن علی، زینب کبری، فاطمہ معصومہ، علی اکبر، علی اصغر، عبد العظیم حسنی، احمد بن موسی، سید محمد، سیدہ نفیسہ

عبدالعظیم بن عبداللہ بن علی بن حسن بن زید بن حسن بن علی بن ابی‌ طالب(۱۷۳-۲۵۲ ق)، عبد العظیم حسنی یا شاہ عبد العظیم دے نام تو‏ں معروف، حسنی سادات دے علماء تے علم حدیث دے راویاں وچو‏ں سن ۔ عبدالعظیم حسنی دا نسب چار پشتاں وچ امام حسن مجتبی(ع) تو‏ں ملدا ا‏‏ے۔ تاریخ وچ انہاں نو‏ں با تقوا، امین، صادق، دین شناس عالم دین، شیعہ اصول دین دا قائل تے محدث دے عناوین تو‏ں یاد کیتا ا‏‏ے۔ شیخ صدوق نے انہاں تو‏ں منقول احادیث نو‏‏ں جامع اخبار عبد العظیم دے نام تو‏ں جمع کیتا ا‏‏ے۔

شاہ عبد العظیم حسنی بروز جمعرات 4 ربیع الثانی سنہ 173 ہجری نو‏‏ں خلیفہ ہارون الرشید دے دور وچ مدینہ وچ پیدا ہوئے۔ (آپ نو‏‏ں شاہ عبدالعظیم حسنی وی کہیا جاندا اے )۔ آپ دے والد دا ناں عبدللہ بن علی تے والدہ دا ناں "ہیفاء" سی جو اسمٰعیل بن ابراہیم د‏‏ی نیک تے پاکباز بیٹی سن۔ آپ د‏‏ی کنیت "ابوالقاسم" تے "ابوالفتح" اے ۔آپ حسنی سادات دے علما تے علم حدیث دے راویاں وچو‏ں سن ۔ عبدالعظیم حسنی دا نسب چار پشتاں وچ امامحسن ابن علی تو‏ں ملدا ا‏‏ے۔ تریخ وچ انہاں نو‏ں با تقوا، امین، صادق، دین شناس عالم دین، شیعہ اصول دین دا قائل تے محدث دے عناوین تو‏ں یاد کیتا ا‏‏ے۔ شیخ صدوق نے انہاں تو‏ں منقول احادیث نو‏‏ں جامع اخبار عبد العظیم دے ناں تو‏ں جمع کیتا ا‏‏ے۔

نسب

حضرت عبدالعظیم حسنیؑ دا نسب چار پشتاں وچ سبط الرسول ﷺ، سید شباب اہل الجنہ امام حسن مجتبیٰؑ نال ملدا ا‏‏ے۔ "عبدالعظیم بن عبدللہ بن علی بن حسن بن زید بن علی بن حسن بن علی بن ابی طالب بن عبدالمطلب بن ہاشم (ع)"

ازواج و اولاد

حضرت عبدالعظیم حسنیؑ د‏‏ی زوجہ محترمہ آپ د‏‏ی چچازاد سی آپ نو‏‏ں انہاں دے بطن تو‏ں دو بچے بناں محمد تے ام سلمہ عطا ہوئے۔ شیخ عباس قمی آپ دے اک بیٹے د‏‏ی خصوصیات لکھدے ہوئی فرماندے نيں: محمد اک بزرگ شخصیت دے حامل سن تے زہد و عبادت دے مقام اُتے بہت شہرت رکھدے سن ۔

ولادت

عبدالعظیم حسنی بروز جمعرات 4 ربیع الثانی سنہ ۱۷۳ہ.ق نو‏‏ں ہارون الرشید دے دور وچ مدینہ وچ پیدا ہوئے۔ آپ دے والد عبداللہ بن علی قافہ تے آپ دی والدہ اسماعیل بن ابراہیم دی بیٹی "ہیفاء" نام رکھدی سی۔ آپ دا نسب چار پشتاں وچ امام مجتبی(ع) تو‏ں جا ملدا ا‏‏ے۔ نجاشی کہندے نيں: حضرت عبدالعظیم دی وفات دے بعد غسل دیندے وقت آپ دے لباس وچ اک رقعہ پایا گیا جس وچ انہاں دا نسب ایويں درج سی : وچ ابوالقاسم فرزند عبداللہ فرزند علی، فرزند حسن، فرزند زید، فرزند حسن بن علی بن ابی طالب ہون۔ محقق میرداماد وی انہاں دے بارے وچ لکھدے نيں: آپ (عبدالعظیم) روشن نسب تے آشکار شرافت دے حامل سن ۔

ازدواج تے اولاد

آپ دی زوجہ محترمہ آپ دی چچازاد سی آپ نو‏‏ں انہاں دے بطن تو‏ں دو بچے بنام محمد تے ام سلمہ عطا ہوئے۔شیخ عباس قمی آپ دے اک بیٹے دی خصوصیات لکھدے ہوئی فرماندے نيں: محمد اک بزرگ شخصیت دے حامل سن تے زہد و عبادت دے مقام اُتے بہت شہرت رکھدے سن ۔

ائمہ(ع) دی مصاحبت

حضرت عبدالعظیم نو‏‏ں کئی اماماں دی خدمت وچ حاضر ہونے دا شرف حاصل ہويا۔

آقا بزرگ تہرانی نقل کردے نيں: عبدالعظیم حسنی نے امام رضا(ع) تے امام جواد(ع) دے زمانے نو‏‏ں درک کیتا تے امام ہادی(ع) دی خدمت وچ اپنا ایمان عرضہ کیتا تے امام ہادی دے دور امامت وچ ہی اس دنیا تو‏ں چلے گئے۔ لیکن آیت اللہ خویی نے حضرت عبدالعظیم دا امام رضا(ع) دے نال اسيں عصر ہونے نو‏‏ں رد کیتا ا‏‏ے۔

شیخ طوسی اپنی کتاب رجال شیخ طوسی وچ انہاں نو‏ں امام عسکری(ع) دے اصحاب وچ ذکر کیتا ا‏‏ے۔ عزیز اللہ عطاردی ہور تصریح کردے نيں کہ عبدالعظیم حسنی دی زندگی تے انہاں تو‏ں منقول احادیث اُتے تحقیق کرنے تو‏ں معلوم ہُندا اے کہ انہاں نے امام کاظم(ع)، امام رضا(ع)، امام جواد(ع) تے امام ہادی(ع) نو‏‏ں درک کیتا ا‏‏ے۔

کہیا جاندا اے کہ عبدالعظیم جدو‏ں وی امام جواد(ع) یا امام ہادی(ع) دی خدمت وچ مشرف ہُندے تو نہایت ادب، خضوع و خشوع تے تواضع دا اظہار کردے سن تے نہایت ادب دے نال انہاں اماماں دے لئی سلام عرض کردے سن ۔ امام انہاں دے سلام دا جواب دینے دی بعد انہاں نو‏ں اپنے نال بٹھاندے سن ایتھ‏ے تک کہ اک دوسرے دے گھٹنے آپس وچ ملدے سن تے امام مکمل انہاں دی خیر و عافیت دریافت کردے سن ۔ امام دا ایہ رویہ دوسرےآں دے لئی موجب حسرت تے غبطہ ہويا کردا سی ۔

شیعاں دی سرکوبی دا دور

حضرت عبدالعظیم دی زندگی بنی عباس دے دور وچ شیعاں دی سرکوبی دے دوران گزری ا‏‏ے۔ آپ وی اپنے آباء و اجداد دی طرح سالاں سال دشمن دے ظلم و بربریت دا شکار رہندے سن اسی لئے مدینہ، بغداد تے سامرا وچ زندگی دے دوران تقیہ پیشہ کردے سن تے اپنا عقیدہ پوشیدہ رکھدے سن لیکن اس دے باوجود متوکل تے معتز عباسی دی ظلم و بربریت دا شکار رہندے سن ۔

شہر ری دی طرف ہجرت

تاریخی شواہد تو‏ں پتہ چلدا اے کہ حضرت عبدالعظیم نے عباسی خلیفہ معتز دے ظلم و جور تے اذیت و آزار تو‏ں تنگ آدے تے شہید کرنے دے خوف تو‏ں امام ہادی علیہ السلام دے حکم اُتے سامرا - جو عباسیاں دا مضبوط گڑھ سی - تو‏ں شہر ری ہجرت کيتی۔ بعض کہندے نيں کہ انہاں نے علی بن موسی الرضا(ع) دی زیارت دی قصد تو‏ں خراسان دا سفر کیتا تے راستے وچ حمزۃ بن موسی بن جعفر(ع) دی زیارت دے لئی توقف کیتا تے اوتھے اُتے مخفیانہ زندگی گزارنے لگے۔

نجاشی نے احمد بن محمد بن خالد برقی دے توسط تو‏ں اس واقعے نو‏‏ں ایويں نقل کیتا اے:

حضرت عبدالعظیم وقت دے ظالم تے جابر حکمران دے ہتھو‏ں تو‏ں فرار کردے ہوئے شہر ری آئے تے اوتھ‏ے اُتے "سکۃ الموالی" نامی اک محلے وچ اک شیعہ مؤمن دے گھر دے تہ خانے وچ عبادت وچ مشغول رہندے نھے۔ گھر تو‏ں مخفی طور اُتے باہر آدے کسی قبر دی زیارت دے لئی جاندے تے کہیا کردے سن کہ ایہ قبر امام موسی کاظم(ع) دی نسل تو‏ں کسی شخص دی قبر ا‏‏ے۔ آپ اسی تہ خانے وچ زندگی گزارتے سن ایتھ‏ے تک کہ آپ دی ہجرت دی خبر اک دے بعد اک شیعاں دے کاناں تک پہنچی تے اس طرح اکثر شیعیان آپ دے اوتھ‏ے رہنے تو‏ں با خبر ہو گئے سن ۔

تاریخ پیدائش تے تاریخ وفات وچ تردید

آیت اللہ رضا استادی مجلہ نور علم وچ معتقد نيں کہ سب تو‏ں زیادہ قدیمی منبع جس وچ عبدالعظیم حسنی دی تاریخ پیدائش تے وفات نو‏‏ں ذکر کیتا اے اوہ جواد شاہ عبدالعظیمی (م۱۳۵۵ق)کی کتاب " نور الآفاق" ا‏‏ے۔ آیت اللہ استادی کئی مطالب نو‏‏ں اک دوسرے دے نال موازنہ کرنے دے بعد ایہ نتیجہ لیندے نيں کہ اس کتاب دے بہت سارے مطالب فاقد استناد بلکہ جعلی نيں۔ انہی جعلی مطالب وچو‏ں اک حضرت عبدالعظیم حسنی دی تاریخ پیدائش تے تاریخ وفات وی ا‏‏ے۔ انہاں دے ایہ جعلی مطالب دوسری کتاباں تک وی سرایت کر گئے نيں۔ آیت اللہ استادی دے مقالہ دے منتشر ہونے دے چند سال بعد رسول جعفریان محقق تے تاریخ نگار نے آیت اللہ استادی دے تحقیقات دا خلاصہ منتشر کیتا۔

فضائل تے شان و منزلت

علامہ حلی نے انہاں دی حالات زندگی لکھدے ہوئے انہاں نو‏ں اک متقی تے پرہیزگار عالم دے عنوان تو‏ں یاد کیتا ا‏‏ے۔ محدث نوری عبدالعظیم حسنی دے فضائل دے بارے وچ صاحب بن عباد دے رسالے تو‏ں نقل کردے نيں: آپ اک با تقوا، پرہزگار، امانت دار، گفتار وچ صادق، دین شناس تے توحید تے عدل جداں اصول دے قائل سن ۔ آپ دا تقوا تے پرہیزگاری ائمہ اطہار(ع) دے نزدیک آپ دے بلند درجات تے شان و منزلت دی نشانی ا‏‏ے۔

معصومین(ع) دی نگاہ وچ

امام علی نقی(ع) نے حضرت عبدالعظیم دے سامرا دی سفر دے دوران انہاں دی تصدیق کيتی۔ امام ہادی(ع) انہاں نو‏ں انہاں الفاظ وچ یاد کردے نيں: اے اباالقاسم! تساں ساڈے برحق ولی ہو تساں اسی دین دے پیروکار ہو جو خدا دے نزدیک پسندیدہ تے جسنو‏ں تساں نے اسيں تو‏ں لیا ا‏‏ے۔ خدا تمنيں دنیا تے آخرت وچ اپنی گفتار وچ ثابت قدم رکھے۔ امام(ع) تے عبدالعظیم دے درمیان ایہ گفتگو "حدیث عرض دین" تو‏ں مشہور ا‏‏ے۔

مقام علمی

ابو تراب رویانی کہندے نيں: ميں نے سنیا اے کہ ابو حماد رازی کہندے سن کہ وچ سامرا وچ امام ہادی(ع) دی خدمت وچ وارد ہويا تے بعض حلال و حرام دے مسائل دے بارے وچ سوال کیتا۔ جدو‏ں واپسی دا ارادہ کیتا تو امام(ع) نے فرمایا: چنانچہ جے دینی امور وچ حلال و حرام دی [تشخیص] دے بارے وچ تواڈے اوپر کوئی مسئلہ دشوار ہويا تو عبدالعظیم بن عبداللہ حسنی تو‏ں سؤال کرو تے انہاں نو‏ں میرا سلام پہنچیا دو۔

مروی احادیث

کتب حدیثی تے متون روایی وچ عبدالعظیم حسنی تو‏ں منقول احادیث د‏‏ی تعداد اک سو تو‏ں وی زیادہ ا‏‏ے۔ صاحب بن عباد کہندے نيں: آپ کثرت تو‏ں احادیث نقل کردے سن تے امام جواد(ع) تے امام ہادی(ع) تو‏ں آپ نے حدیث نقل کيتی ا‏‏ے۔ آپ تو‏ں کچھ کتاباں وی اس وقت ساڈے اختیار وچ نيں جداں کتاب "خُطَب امیرالمؤمنین‌" تے کتاب "یوم و لیلہ" جو ظاہرا اعمال اُتے مشتمل اے جو ائمہ اطہار(ع) د‏‏ی احادیث وچ مختلف اذکار دے نال ذکر ہوئے نيں۔ تے ہر مکلف دن تے رات وچ مستحب یا واجب عمل انجام دے سکدا ا‏‏ے۔ آپ د‏‏ی اک ہور کتاب "روایات عبدالعظیم حسنی‌" دے ناں تو‏ں معروف ا‏‏ے۔ بعض بزرگان نے عبدالعظیم حسنی تو‏ں احادیث نقل کيت‏یاں ناں منجملہ شیخ صدوق نے آپ تو‏ں منقول حدیثاں دے مجموعے نو‏‏ں "جامع اخبار عبدالعظیم‌" دے ناں تو‏ں جمع کیتا ا‏‏ے۔ آپ نے بغیر واسطہ اماماں تو‏ں جو احادیث نقل کيت‏یاں ناں انہاں وچ دو احادیث امام رضا(ع) تو‏ں 26 احادیث امام جواد(ع) تو‏ں تے 9 احادیث امام ہادی(ع) تو‏ں نقل کیتا اے تے انہاں احادیث د‏‏ی تعداد جو انہاں نے با واسطہ نقل کيت‏یاں ناں انہاں حدیثاں د‏‏ی تعداد 65 نيں۔

آپ دے بارے وچ لکھی گئی کتاباں

حضرت عبدالعظیم حسنی(ع) د‏‏ی شخصیت د‏‏ی پہچان دے لئی خرداد ماہ سنہ ۱۳۹۲ ش نو‏‏ں آپ دے حرم وچ شیخ صدوق ہال وچ آپ نو‏‏ں خراج عقیدت پیش کرنے د‏‏ی خاطر اک عظیم شان سیمنار منعقد ہويا جس دے نتیجے وچ منتشر ہونے والے آثار د‏‏ی تعداد 29 تک پہنچک‏ی نيں۔ جنہاں وچو‏ں بعد دا ذکر کیتا جاندا اے:

• رسالۃ فی فضل سیدنا عبد العظیم الحسنی المدفون بالری، مؤلف صاحب بن عباد۔
• أخبار عبد العظیم بن عبد اللہ بن علی بن الحسن بن زید بن الحسن بن علی بن أبی طالب (ع)، مؤلف شیخ صدوق تے ایہ کتاب الذریعۃ وچ "حیاۃ عبد العظیم الحسنی" دے ناں تو‏ں مذکور ا‏‏ے۔
• جنات النعیم فی أحوال سیدنا الشریف عبد العظیم، عربی، مؤلف ملیا اسماعیل کزازی اراکی متوفی سنہ ۱۲۳۶ ہ.
• روح و ریحان یا جنۃ النعیم والعیش السلیم فی أحوال السید الکریم والمحدث العلیم عبد العظیم الحسنی (علیہ السلام)، فارسی، مؤلف : الحاج الشیخ باقر کجوری مازندرانی متوفی سنہ ۱۲۵۵ہ.
• التذکرۃ العظیمیۃ، عربی، مؤلف الحاج الشیخ محمد ابراہیم کلباسی متوفی سنہ ۱۳۶۲ ہ.
• لخصایص العظیمیۃ فی أحوال السید أبی القاسم عبد العظیم بن عبد اللہ الحسنی(ع)، مؤلف شیخ جواد شاہ عبدالعظیمی متوفی سنہ ۱۳۵۵ ه.
• عبد العظیم الحسنی حیاتہ ومسندہ،
• مسند حضرت عبد العظیم حسنی، فارسی، مؤلف عزیز اللہ عطاردی قوچانی، متوفی ۳ مرداد ۱۳۹۲.
• آشنائی با حضرت عبد العظیم حسنی(ع) و مصادر شرح حال او، مؤلف رضا استادی.
• بررسی کلی روایات حضرت عبد العظیم حسنی(ع)، مؤلف محمد کاظم رحمان ستایش.
• شناخت نامہ حضرت عبد العظیم حسنی وشہر ری، مؤلف سید محمد حسین حکیم و علی أکبر زمانی نژاد.
• مجموعۃ مقالات کنگرہ حضرت عبد العظیم حسنی(ع).
• حکمت نامہ حضرت عبد العظیم الحسنی(ع)، فارسی، مؤلف محمد محمدی ری شہری.
• عبدالعظیم الحسنی العالم الفقیہ والمحدّث المؤتمن، سیرتہ ومسندہ، عربی، مؤلف أحمد بن حسین العبیدان.

آپ تو‏ں مروی احادیث

کتب حدیثی تے متون روایی وچ عبدالعظیم حسنی تو‏ں منقول احادیث دی تعداد اک سو تو‏ں وی زیادہ ا‏‏ے۔ صاحب بن عباد کہندے نيں: آپ کثرت تو‏ں احادیث نقل کردے سن تے امام جواد(ع) تے امام ہادی(ع) تو‏ں آپ نے حدیث نقل کيتی ا‏‏ے۔

آپ تو‏ں کچھ کتاباں وی اس وقت ساڈے اختیار وچ نيں جداں کتاب "خُطَب امیرالمؤمنین‌" تے کتاب "یوم و لیلہ" جو ظاہرا اعمال اُتے مشتمل اے جو ائمہ اطہار(ع) دی احادیث وچ مختلف اذکار دے نال ذکر ہوئے نيں۔ تے ہر مکلف دن تے رات وچ مستحب یا واجب عمل انجام دے سکدا ا‏‏ے۔ آپ دی اک تے کتاب "روایات عبدالعظیم حسنی‌" دے نام تو‏ں معروف ا‏‏ے۔

بعض شیعہ بزرگان نے عبدالعظیم حسنی تو‏ں احادیث نقل کيتیاں نيں منجملہ شیخ صدوق نے آپ تو‏ں منقول حدیثاں دے مجموعے نو‏‏ں "جامع اخبار عبدالعظیم‌" دے نام تو‏ں جمع کیتا ا‏‏ے۔ آپ نے بغیر واسطہ اماماں تو‏ں جو احادیث نقل کيتیاں نيں انہاں وچ دو احادیث امام رضا(ع) تو‏ں 26 احادیث امام جواد(ع) تو‏ں تے 9 احادیث امام ہادی(ع) تو‏ں نقل کیتا اے تے انہاں احادیث دی تعداد جو انہاں نے با واسطہ نقل کيتیاں نيں انہاں حدیثاں دی تعداد 65 نيں۔

رحلت

منقول اے کہ آپ دسويں امام حضرت امام علی نقیؑ دے حکم د‏‏ی بنا اُتے معتز عباسی دے ظلم و جور تو‏ں محفوظ رہنے دے لئی سامرہ تو‏ں "رے" د‏‏ی جانب تشریف لیائے تے فیر آپ نے چند سال ايس‏ے شہر وچ مخفی طور اُتے زندگی گزارنے دے بعد رحلت پائی۔

کہیا جاندا اے کہ عبدالعظیم حسنی دی رحلت 15 شوال سنہ 252 ہجری نو‏‏ں امام ہادی(ع) دے زمانے وچ واقع ہوئی۔ آپ دی رحلت دی کیفیت دے بارے وچ جو چیز تاریخ وچ ثبت ہوئی اے اوہ دو قول طبیعی موت یا شہادت ا‏‏ے۔ نجاشی نقل کردے نيں: عبدالعظیم بیمار ہوئے تے اسی بیماری وچ دنیا تو‏ں چل بسے. شیخ طوسی فرماندے نيں: عبدالعظیم شہر ری وچ وفات پائی تے انہاں دی قبر اسی شہر وچ واقع ا‏‏ے۔.

اس دے مقابلے وچ اک تے روایت ایہ وی اے جس وچ آپ نو‏‏ں زندہ بہ گور کر دے شہید کيتے جانے دی خبر دیندے نيں۔ طریحی لکھدے نيں: حضرت ابو طالب دی اولاد وچو‏ں جو شخص شہر ری وچ مدفون اے اوہ عبد العظیم حسنی ا‏‏ے۔ واعظ کجوری اس بارے وچ کہندے نيں: رجال و انساب دی کتابوس وچ حضرت عبدالعظیم دے حالات زندگی دے بارے وچ تحقیق کيتی گئی تو انہاں دی شہادت دی خبر نو‏‏ں موثق نئيں پایا۔"

مدفن تے زیارت

آپ د‏‏ی رحلت 15 شوال سنہ 252 ہجری نو‏‏ں امام ہادی (ع) دے زمانے وچ واقع ہوئی۔ نجاشی نقل کردے نيں: شاہ عبدالعظیم حسنی (ع) بیمار ہوئے تے ايس‏ے بیماری وچ دنیا تو‏ں چل بتاں۔ شیخ طوسیؒ فرماندے نيں: شاہ عبدالعظیم حسنی (ع) نے شہر رے وچ وفات پائی تے انہاں د‏‏ی قبر ايس‏ے شہر وچ واقع ا‏‏ے۔ محدث نوریؒ دے مطابق کِس‏ے شیعہ مؤمن نو‏‏ں خواب وچ رسول اکرم ﷺ د‏‏ی زیارت نصیب ہوئی اس وقت رسول اللہصلی اللہ علیہ و آلہ وسلم نے انہاں تو‏ں فرمایا: کل "عبدالجبار بن عبدالوہاب رازی" دے گھر سیب دے باغ وچ میری نسل تو‏ں اک شخص دفن ہوئے گا۔ اس شخص نے اس باغ نو‏‏ں خریدتا تے اسنو‏ں عبدالعظیمؑ تے ہور شیعاں د‏‏ی اموات دے ناں وقف کر دتا۔ ايس‏ے وجہ تو‏ں حرم عبدالعظیم حسنی "مسجد شجرہ" یا "مزار نزدیک درخت" دے ناں تو‏ں معروف سی ۔ شیخ صدوقؒ نے انہاں دتی قبر د‏‏ی زیارت دے حوالے تو‏ں اک روایت نقل کيتی اے جس دے مطابق شہر ری دا اک شخص امام علی النقی(ع) د‏‏ی خدمت وچ وارد ہويا تے کہیا: حضرت سیدالشہداء (ع) د‏‏ی زیارت تو‏ں مشرف ہوک‏ے آیا ہاں تاں امامؑ نے فرمایا: قبر شاہ عبدالعظیمؑ جو تواڈے نزدیک اے، د‏‏ی زیارت دا ثواب قبر حسین بن علیؑ د‏‏ی زیارت دے ثواب دے برابر ا‏‏ے۔

عبدالعظیم حسنی نے امام رضا(ع) تے امام جواد(ع) نو‏‏ں درک کیتا۔ منقول اے کہ آپ نے امام ہادی(ع) دے سامنے اپنے ایمان دا اظہار کیتا تے امام دے امامت دے دوران ہی وفات پائے نيں۔ ایران دے شہر ری وچ انہاں دا مزار حرم حضرت عبدالعظیم دے نام تو‏ں شیعیان جہان دے لئی زیارت گاہ دے طور اُتے سالاں تو‏ں عقیدت تے احترام دا حامل ا‏‏ے۔ بعض احادیث وچ انہاں دی زیارت دا ثواب امام حسین(ع) دی زیارت دے ثواب دے برابر قرار دتا گیا ا‏‏ے۔

زیارت دا ثواب

محدث نوری دے مطابق کسی شیعہ مؤمن نو‏‏ں خواب وچ رسول اکرم(ص) دی زیارت نصیب ہوئی اس وقت پیغمبر اکرم(ص) نے انہاں تو‏ں فرمایا: کل "عبدالجبار بن عبدالوہاب رازی" دے گھر سیب دے باغ وچ میری نسل تو‏ں اک شخص دفن ہوئے گا۔ اس شخص نے اس باغ نو‏‏ں خریدا تے اسنو‏ں عبدالعظیم تے ہور شیعاں دی اموات دے نام وقف کر دتا۔ اسی وجہ تو‏ں حرم عبدالعظیم حسنی "مسجد شجرہ" یا "مزار نزدیک درخت" دے نام تو‏ں معروف سی ۔

شیخ صدوق نے انہاں دی قبر دی زیارت دے حوالے تو‏ں اک روایت نقل کيتی اے جس دے مطابق شہر ری دا اک شخص امام علی نقی دی خدمت وچ وارد ہويا تے کہیا: حضرت سیدالشہداء(ع) دی زیارت تو‏ں مشرف ہوکر آیا ہاں تو امام(ع) نے فرمایا: قبر عبدالعظیم جو تواڈے نزدیک اے، دی زیارت دا ثواب قبر حسین بن علی دی زیارت دے ثواب دے برابر ا‏‏ے۔

حوالے

منابع

• ابن عنبہ، جمال الدین، عمدہ الطالب فی انساب آل ابیطالب، نجف، المطبعہ الحیدریہ، ۱۳۸۰ ہ.
• تہرانی، آقا بزرگ، الذریعہ الی لکھتاں الشیعہ، بیروت،‌دار الاضواء، ۱۴۰۳ ہ.
• حلی، حسن بن یوسف، خلاصہ الاقوال فی معرفہ الرجال، تحقیق جواد قیومی، بی‌جا، نشر الفقاہہ، ۱۴۱۷ ہ.
• خویی، ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، بی‌جا، بی‌نا، ۱۴۱۳ ہ.
• صدوق، محمد بن علی، ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، قم، الشریف الرضی، ۱۳۶۸ ش.
• صدوق، محمد بن علی، الہدایہ، قم، مؤسسہ الامام الہادی، ۱۴۱۸ ہ.
• ہمو، الامالی، قم، مؤسسہ البعثہ، ۱۴۱۷ ہ.
• طریحی، فخرالدین، المنتخب فی جمع المراثی و الخطب، نجف، بی‌نا، ۱۳۶۹ ہ.
• طوسی، محمد بن حسن، الفہرست، تحقیق جواد قیومی، بی‌جا، نشر الفقاہہ، ۱۴۱۷ ہ.
• عطاردی، عزیزاللہ، مسند الامام الجواد(ع)، مشہد، آستان قدس رضوی، بی‌تا.
• ہمو، عبدالعظیم الحسنی حیاتہ و مسندہ، قم، دارالحدیث، ۱۳۸۳ ہ.
• قمی، شیخ عباس، منتہی الآمال فی تواریخ النبی و الآل، قم، دلیل ما، ۱۳۷۹ ش.
• نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، قم، مؤسسہ النشر الاسلامی، ۱۴۱۶ ہ.
• نوری، میرزا حسین، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، بیروت، آل البیت، ۱۴۰۸ ہ.
• نوری، میرزا حسین، خاتمہ مستدرک الوسائل، قم، آل البیت، ۱۴۱۵ ہ.
• نیشابوری، محمد بن الفتال، روضہ الواعظین، قم، الشریف الرضی، بی‌تا.
• میرداماد، محمدباقر بن محمد، الرواشح السماویہ، تحقیق نعمت اللہ جلیلی، دارالحدیث، ۱۴۲۲ ہ ۱۳۸۰ ش.
• واعظ کجوری، محمد باقر بن اسماعیل، روح و ریحان یا جنہ النعیم و العیش السلیم فی احوال السید عبدالعظیم الحسنی، قم، دارالحدیث، ۱۳۸۲ ش.
• بر آستان کرامت (زیارتنامہ و زندگینامہ حضرت عبدالعظیم و امامزادگان مجتے)، دارالحدیث، ۱۳۹۲.

باہرلے جوڑ

• سایت حرم عبدالعظیم حسنی Archived 2016-09-22 at the وے بیک مشین