سلوقی سلطنت

Seleucid Empire Βασιλεία τῶν Σελευκιδῶν
312 ق م–63 ق م
سلیوکس I دا اک سکہ ٹیٹرا درم
سلیوکس I دے مرن ویلے سلطنت اتے سخر اتے, 281 ق م
راجگڑھ	سلیوقیہ (305–240 ق م) انطاکیہ (240–63 ق م)
عمومی زباناں	یونانی (سرکاری) فارسی ارامی
مذہب	یونانی مذہب بابلی مذہب آتش پرستی
حکومت	بادشاہت
باسیلیوس
• 305–281 ق م	سلیوکس I (پہلا)
• 65–63 ق م	فلپس II (اخیرلا)
تاریخی دور	یونانی دور
• دیادوچی جنگاں	312 ق م
• اپسُس دی لڑائی	301 ق م
• رومی شامی لڑائی	192–188 ق م
• معاہدہ اپامیا	188 ق م
• مکابی بغاوت	167–160 ق م
• روم نال الحاق	63 ق م
رقبہ
301 ق م	۳٬۰۰۰٬۰۰۰ کلومیٹر2 (۱٬۲۰۰٬۰۰۰ مربع میل)
240 ق م	۲٬۶۰۰٬۰۰۰ کلومیٹر2 (۱٬۰۰۰٬۰۰۰ مربع میل)
175 ق م	۸۰۰٬۰۰۰ کلومیٹر2 (۳۱۰٬۰۰۰ مربع میل)
100 ق م	۱۰۰٬۰۰۰ کلومیٹر2 (۳۹٬۰۰۰ مربع میل)
ماقبل مابعد مقدونیہ صوبہ شام پارتھیا یونانی باختری راج ہسمونی بادشاہت اوسریؤن
موجودہ حصہ	List افغانستان ایران عراق اسرائیل اردن کویت سانچہ:Country data کرغزستان لبنان پاکستان فلسطین سعودی عرب شام تاجکستان ترکی ترکمانستان ازبکستان

سلوقی سلطنت (پیلے رنگ چ) اپنےعروج تے

سلوقی سلطنت سکندر اعظم دے بعد ایران چ قائم ہون والی یونانی سلطنت سی جہڑی اپنے عروج چ اناطولیہ ، شام ، فلسطین ، بین النہرین تے فارس تے مشتمل سی ۔

سنہ 323 قبل مسیح چ اسدے قیام توں 60 قبل مسیح تک اس سلطنت تے 30 بادشاہاں نے حکومت کیتی ۔305 ق م توں 240 ق م تک اس سلطنت دا راجگھر دریاۓ دجلہ دے کنارے سلیوقیہ دا شہر سی تے 420 ق م توں 64 ق م تک اسدا دارالحکومت انطاکیہ رہیا ۔

سکندر اعظم دی موت مگروں یونانیاں ای کونسل نے سلیوکس I نوں بابل دا حکمران چنیا، جو خود نوں نکوٹار (Nocoter) دا فاتح کہندا سی۔ کیوں جے اس نے مصر دے یونانی حکمران بطلیموس دی مدد نال شام فتح کرلیا بلکہ اس نے ایران دا رخ جاں اسنوں فتح کرکے مشرقی علاقےآں نوں اپنے تسلط چ لے آیا تے نو سال دی جدوجہد مگروں 302 ؁ ق م چ اس دی حکومت سر دریا دے کنڈے توں پنجاب تک پھیلی ہوئی سی، جس دیاں چڑھدیاں حداں برصغیر نال ملدیاں سن۔

سلوکس نے ہن ہندوستان اُپر چڑھائی کرنی چاہی، کیوں جے اس دے دل چ خواہش سی کہ اپنے آقا سکندر دے فتح کیتے پنجاب ، ہندستان دے علاقے اپنے قبضہ چ لے لوے۔ اس لئی اس نے 305 ؁ ق م چ برصغیر ول قدم بڑھایا تے سکندر دے مقبوضہ علاقے فتح کرن دی کوشش کیتی، مگر اسنوں ناکامی دا ساہمنا کرنا پئیا تے پنجاب دی دھرتی اُپر چندرگپت موریہ توں ہارن مگروں اک شرمناک معاہدہ کرن تے مجبور ہویا۔ جس دے تحت اوہ نہ صرف ہندستان دے علاقےآں توں بلکہ کابل، قندھار، ہرات، تے بلوچستان توں وی وانجھا ہوگیا۔ نالے تعلقات نوں چنگا بنا لئی اس نے اپنی بیٹی دی شادی چندر گپت نال کردتی۔ اس نے اپنا اک سفیر میگاستھینیز (Maghasthenes) وں چندر گپت دے دربار بھیجیا۔ چندر گپت نے اس دی گل رکھنے لئی صرف پنج سو ہاتھیاں دا تحفہ بھیجیا۔

سکندر دے ویلے توں باختر یونانیاں دی نوآبادی سی۔ سلوکس نے چندر گپت توں ہارن مگروں جو شرمناک معاہدہ کیتا سی، اس نال بلخ دے یونانیاں نوں ڈر سی کہ چندر گپت بلخ فتح کرنے لئی اگے ودھے گا، اس لئی باختریہ دے یونانیاں نے سلوقیاں دے خلاف بغاوت کردتی۔ انطیوکس اعظم (223 توں 187 ق م) نے اک لمبے مقابلے مگروں باختریہ دی خود مختاری من لئی۔

پارتھیا دے اک سردار اشک نے سلوقی ٹبر نال بغاوت کر کے سمرقند توں مرو تک دا علاقہ آزاد کرالیا سی۔ کجھ چر تک دوناں دیاں حکومتاں بروبرابر چلدیاں رہاں تے دوناں وچکار لڑائیاں دا سلسلہ جاری رہیا۔ سلوکس حکمران انطیوکس اعظم جاں انطیوکس III نے اشکانی سلطنت دے بادشاہ ارشک III نوں ہرا کے اس دے راجگڑھ اتے مل مار لیا، پر بوہپے دن اوہ ایہ مل نہیں رکھ سکیا تے پارتھیاں دی گوریلا جنگ توں تنگ آکے مجبوراََ اس نے صلح کرلئی تے اشک نوں پارتھیا دا بادشاہ من لیا تے ہمدان دا علاقہ جس اتے اس نے قبضہ کر لیا ےی واپس کردتا۔

اس دوران سلوقیاں چ تخت نشینی لئی آپس میں خانہ جنگی چھڑ گئی۔ ارشک VI جاں مہرداد اول نے اس خانہ جنگی توں فائدہ چکدے ہوئے آرمینیا، خوزستان، فارس تے بابل اُپر قبضہ کرلیا، تے سلوقی فرمانروا دمیترس دوم نوں گرفتار کر لیا، جس مگروں ایران چ سلوکی حکومت عملی طور اتے ختم ہوگئی، فیر وی چھڑپاں دا سلسلہ جاری رہیا۔

139؁ ق م میں دمیترس دوم کی گرفتاری مگروں سلوکس VII اک وڈی فوج نال ایران ول ودھیا تے فرہاد II نال تن کامیاب جنگاں دے بعد آرمینیا، سلوکیہ اور بابل اتے مل مار لیا۔ ایداں جاپدا سی کہ انطیوکس اعظم دی تریخ دہرائی جائے گی تے اشکانی اطاعت لئی مجبور ہون گے۔ فرہاد نے وی اپنیاں کمزوریاں محسوس کردے ہوئے مصالحت دی کوشش کیتی۔ پر انطیوکس نے مصالحت لئی ایہوجہیاں شرطاں رکھاں کہ فرہاد منظور نہ کرسکیا تے مجبوراََ جنگ واسطے تیار ہوگیا۔ آخر ہمدان دے نیڑے سلوکیوں اور اشکانیوں دی فیصلہ کن جنگ ہوئی، جس چ انطیوکس ماریا گیا۔ اس دے نال ایران سے یونانی حکومت ہمیشہ لئی ختم ہوگئی تے سلوکی صرف شام تک محدود ہوگئے۔ آخر ؁64 ق م چ رومیاں نے شام دا الحاق اپنی سلطنت نال کرکے سلوکیاں دا ناں نشان مٹادتا۔

ہور ویکھو

• ہند یونانی راج
• پارتھیا
• باختر

حوالے

ہور پڑھو

• G. G. Aperghis, The Seleukid Royal Economy. The Finances and Financial Administration of the Seleukid Empire, Cambridge, 2004.
• Laurent Capdetrey, Le pouvoir séleucide. Territoire, administration, finances d'un royaume hellénistique (312-129 avant J.C.). (Collection "Histoire"). Rennes: Presses Universitaires de Rennes, 2007.
• A. Houghton, C. Lorber, Seleucid Coins. A Comprehensive Catalogue, Part I, Seleucus I through Antiochus III, With Metrological Tables by B. Kritt, I-II, New York - Lancaster - London, 2002.
• Paul J. Kosmin, The Land of the Elephant Kings: Space, Territory, and Ideology in the Seleucid Empire (Cambridge, MA: Harvard University Press, 2014).
• Michael J. Taylor, Antiochus the Great (Barnsley: Pen and Sword, 2013).

باہرلے جوڑ

• Livius, The Seleucid Empire Archived 2008-08-05 at the وے بیک مشین by Jona Lendering
• Genealogy of the Seleucids Archived 2014-12-18 at the وے بیک مشین
• Seleukid Bibliography maintained at the History Department of Utrecht University
• The Empire on Facebook
• Seleucid Research Bibliography, compiled and maintained by the Seleucid Study Group Archived 2015-03-24 at the وے بیک مشین