اسپرانتو

ایس آرٹیکل دی پنجابی ٹھیک نئیں۔ یا تے ایہنوں ٹھیک کیتا جاۓ نئیں تے فیر ایس نوں مٹا دتا جاۓ .

اسپرانتو اک آپ بنائی گئی بولی اے جس نوں ا ک روسی فاضل لودویک زامنہوف نے 1859ء چ بنایا سی ۔ اس نوں بنان دا مقصد بین القوامی رسل تے رسائل وچ آسانیاں پیدا کرنا سی ۔ ایہہ یورپ دیاں اہم بولیاں دے مصدراں نال بنائی گئی اے ۔ اس دا لہجہ وی صوتی اصولاں تے مبنی اے ، ایہ ایک مفید کوشش سی تے نالے ایس دی ترقي واسطے وی بڑا کم ہوندا پیا اے۔

ورتوں

اسرانتو ثقافتی ،بین الاقوامی ، تے فلسفی مقصداں توں وکھ ٹیلی ویژن تے ریڈیو دی عام نشریات لئی وی ورتی جاندی اے ۔ دسئیا جاندا اے کہ اج دنیا وچ 2 لکھ توں وی بوہتے لوک ایس نوں بول سکدے نیں ۔

بولی سکھن چ مدد

اسرانتو نوں دوجیاں بولیاں سکھن وچ وی ورتئیا جاندا اے اک روسی سائنسدان دے مطابق اسپرانتو دی مدد نال روسی سکھنا 25 فیصد ، جرمن سکھنا 30 فیصد ، انگریزی سکھنا 40 فیصد تے فرانسیسی سکھنا 50 فیصد آسان ہو جاندا اے ۔

ایسپیرانتو (اصلی ناں: بین القوامی بولی) جگ دی سب توں ودھ بولی جان والی بین الاقوامی مددگار بولی (بناؤٹی بولی) اے (زیکو مارکس سیکوسیک (Ziko Marcus Sikosek) دی کتاب ایسپیرانتو بارے سچ (Esperanto sen mitoj)؛ دوسرا اڈیشن: فلاندرا دی ایسپیرانتو لیگ؛ چھپن دا سال: 2003، کل ورقے 367؛ ) دوجے شبداں وچ ایسپیرانتو اک بولی ہے پر کسی دیس جاں نسلی فرقے دی نہی: ایہہ اک خود ساختہ بین القوامی بولی اے ۔۔ ایسپیرانتو دا مطلب خود ایسپیرانتو وچ اک "امید کرن والا آدمی" ہندا اے۔

اسپرانتو ناں اصل وچ اک یہودی ڈاکٹر لدوک لازارو زامینہوف (Ludwik Łazarz Zamenhof) نے اپنے خود لئی اس ویلے استعمال کیتا سی، جدّ اوہناں نے سنّ 1887 وچ اس بولی دی پہلی اتے مولک کتاب چھاپی سی۔ ^[۱] اوہ بین القوامی میل جول لئی اک آسانی نال سکھی جان والی بولی تیار کرنا چاہندے سن۔ اس پچھے ڈاکٹر زامینہوف دا مقصد قومی جاں ہور بولیاں نوں ختم کرنا بالکل نہی سی۔ اوہ صرف اک بولی دے پکھ وچ سن جو کہ سنسار دے سارے لوکاں نوں اپنے خیالات بیان کرن دا اک برابر دا موقع دیویگی۔

اسپرانتو نوں بین القوامی پدھر تے کئی وار سراہیا گیا اے۔ جویں کہ یونیسکو ولوں کل دو سیمینار (سنّ 1954، 1985 وچ) ایسپیرانتو دے پکھ وچ منعقد کیتے گئے ہن۔ ^[۲]

اسپرانتو دے مول لفظ لہندی یورپی بولیاں (فرانسیسی، جرمن، انگریزی وغیرہ) توں لئے گئے ہن۔ اسپرانتو دی واک دھنی سلاو بولیاں (روسی، پولش وغیرہ) نال ملدی اے۔ پر اسدا مول لفظاں توں جٹل شبد بناؤن دا گن جاپانی، سواحلی وغیرہ نال ملدا اے۔ اسپرانتو وچ اسم صفت ناواں دے نال بدلدے ہن۔ {جویں کہ پنجابی وچ ہندا اے؛ چنگا منڈا = بونا کنابو (bona knabo)، چنگے منڈے = بونائے کنابوئے (bonaj knaboj)} اسپرانتو توں علاوہ انٹر لینگوا وی اک بین القوامی مددگار بولی اے ۔

تریخ

جنم

زامنہوف دی شروعاتی زندگی

لودویک زامنہوف

اسپرانتو دے جنم ویلے جو ناں ذہن وچ سبھ توں پہلاں آؤداں اے اوہ ہے لودویک لازارس زامنہوف اوہناں نے اپنا بچپن بیالستوک نام دے شہر وچ گزاریا۔ بیالستوک اس وقت روسی سلطنت دا حصہ سی اتے اج ایہہ پولینڈ وچ آؤداں اے۔ بیالستوک اک بہبھاشی (کثیر لسانی) شہر سی اتے اتھے اوہ اکثر وکھ-وکھ فرقیاں وچ ہندیاں لڑایاں دیکھدے سن۔ اتھے رہن والے لوک مکھ طور تے چار فرقیاں وچ ونڈے ہوئے سن؛ یہودی، روسی، جرمن اتے پولش۔ ہر فرقہ اپنی بولی بولدا سی اتے دوسرےآں ولّ شک دی نظر نال ویکھدا سی۔ کیوں کہ اوہناں مطابق اک سرب-سدھارن بولی دی کمی اہنا لڑایاں دا مکھ کارن سی اوہناں نے خود اک بولی بناؤن دا ارادہ کیتا۔ اس پچھے اک ہور سوچ ایہہ وی سی کہ جے دنیا دے سارے لوک اپنی ماں-بولی دے نال-نال اک سانجھی بولی بولدے ہون تاں اوہ آپس وچ گل بات کر سکنگے اتے اک دوجے نوں سمجھ سکنگے۔ اتے جے سارے لوک اک دوجے نوں جانن لگّ پئے تاں لڑائی ناں-ماتر دی ہی بچیگی۔

اوہناں دے مطابق اجیہی بولی کسے وی خاص ملک دی بولی ورگی نہی ہونی چاہدی، سکھن وچ آسان ہونی چاہدی ہے، اتے سب نوں منظور ہونی چاہدی ہے۔ اوہناں دے مطابق ایہہ بولی دنیا دے سارے دیساں وچ باقی وشیاں دے نال پڑھائی جاوے گی اتے جتھے جتھے دو جاں دو توں ودھ دیساں دے لوکاں نے آپس وچ گل بات جاں کوئی میٹنگ کرنی ہے اتھے ایس دا استعمال ہووےگا۔

مڈھلے وچار

پہلاں ڈاکٹر زامنہوف نے یورپ دی اک پرانی بولی لاطینی نوں استعمال کرن دی سوچی۔ (لاطینی دا درجہ یورپ وچ اوہ ہی ہے جو کہ سنسکرت دا بھارت وچ اے۔)زامنہوف نے چھوٹے ہندیاں لاطینی سکھی سی۔ پر پھر اہنا نے ویکھیا کہ لاطینی عامَ لوکاں لئی کافی مشکل اے۔ انگریزی سکھدے ہوئے اہنا نے محسوس کیتا کہ گرائیمر (ویاکرن) ہور وی آسان بنائی جا سکدی اے۔ کسی وی بولی نوں سکھن لئی سبھ توں وڈی رکاوٹ روزانہ بول چال لئی ورتے جاندے بہت سارے شبداں نوں یاد کرنا اے۔

اک دن اوہناں دی نظر اک روسی بولی وچ لکھے کاغذ تے پئی۔ ایتھے اک شبد لکھیا ہویا سی کوندیتیرسکایا (кондитерская؛ مٹھائی دی دوکان) اتے اک ہور شبد سی کوندیتیر (кондитер؛ حلوائی)۔ پھر اوہناں دی نظر اک ہور شبداں دے جوڑے تے گئی: شویئتسارسکایا (швейцарская؛ دربان دی تھاں) اتے شویئتسار (швейцар؛ دربان)۔ دونو وار اک ہی پچھیتر "-سکایا" (-ская) شبد دا مطلب اک خاص لحظے وچ بدل رہا سی۔ اس توں اوہناں نوں خیال آیا کہ اوہ وی اپنی بولی وچ روسی دے اس گن دا استعمال کر سکدے ہن۔ اوہ لاطینی اتے جرمن-گروپ دیاں بولیاں توں اجیہے شبد چننگے جو کہ لگبھگ پوری دنیا وچ پچھانے جا سکن اتے پھر اسان اصولاں وچ اوہناں شبداں نوں بنھ کے اک بولی تیار کرنگے۔

مثال دے طور تے اہنا نے "گرم" لئی "varma" شبد دا استعمال کیتا۔ (ایہہ گلّ دھیان دین دین والی ہے کہ گرم نوں انگریزی اتے جرمن بولیاں وچ warm کہندے ہن۔) پر "ٹھنڈا" لئی اہنا نے "malvarma" لفظ چنیا جو کہ کسے وی بولی دا شبد نہی اے۔ (اتے ایہہ گن سبھ نوں اک تلّ تے لے آؤداں اے۔) اگیتر "mal" نے شبد دا مطلب الٹا کر دتا۔ اس دا فائدہ ایہہ ہویا لفظاں دے الٹ شبد بناؤنے سوکھے ہو گئے۔ جویں کہ "dekstra" دا مطلب "سجا"، "amiko" دا مطلب "دوست" اتے "facila" دا مطلب "آسان" ہندا اے ایہہ شبد یاد کرن توں بعد کسے نوں وی "maldekstra" (mal + dekstra؛ کھبا) ، "malamiko" (mal + amiko؛ دشمن) ، "malfacila" (mal + facila؛ مشکل) دے معنے خودبخود پتہ لگّ جاندے ہن۔ اسی طرح اسپرانتو دے کجھ گنے-چنے اگیتراں-پچھیتراں نوں چنے ہوئے بنیادی شبداں نال جوڑ کے بہت سارے لفظ بنائے جا سکدے ہن۔

پہلی کتاب

میجدونارودنی یازک (Международный язык)(بین القوامی بولی) ڈاکٹر اسپرانتو

اسپرانتو دا پہلا روپ Lingwe uniwersala (لینگوۓ یونیورسالا ) سنّ 1878 تکّ گھٹ-ودھ لگبھگ تیار سی۔ پر زامنہوف دا پیؤ اپنے پتر دی اس محنت نوں وقت دی بربادی اتے اک اجیہا سپنا سمجھدا سی جو کدی سچ نہی ہو سکدا۔ کیہا ایہہ وی جاندا اے کہ اہنا نے ہی Lingwe uniwersala دے متعلق کاغذاں نوں کتے گما دتا سی۔ 1879–1885 دوران ڈاکٹر زامنہوف نے ماسکو اتے وارسا وچ ڈاکٹری دی پڑائی کیتی۔ اسی دوران اہنا نے اپنے سپنے 'تے اک وار دوبارہ کم کرنا شروع کر دتا۔ 1879 وچ زامنہوف اپنے دوستا نوں اس "نویں بولی (اسپرانتو)" نوں سکھانا شروع کیتا۔ اگلے کجھ سالاں تک اوہ شاعری "نویں بولی (اسپرانتو)" وچ کردے رہے تاں کہ اوہ اس "نویں بولی" نوں ہور وی ودھیا بنا سکن۔ خود اینہاں دے لفظاں وچ:

„Ses jarojn mi laboris pri perfektigo kaj testado de Esperanto، kvankam jam en la jaro 1878 ŝajnis al mi، ke la lingvo tute pretas.“

(میں چھیں سال اسپرانتو نوں ہور ودھیا بناؤن اتے اس نوں پرکھن تے محنت کیتی۔ بھاویں 1878 وچ ہی مینوں محسوس ہون لگّ پیا سی کہ بولی لگبھگ تیار اے ۔)

جدّ اوہناں نے اس "نویں بولی (اسپرانتو)" تے اک کتاب چھاپنی چاہی تاں زار (روس دا راجا) دے سینسراں نے اس دی اجازت نہی دتی۔ اس تے اوہ بہت اداس ہو گئے اتے ہن اوہ خالی وقت نوں اسپرانت وچ کتاباں (جویں بائیبل دی پرانی کتاب، شیکسپئر دے کئی ناٹک وغیرہ) دا ترجمہ کرن وچ بیتاؤن لگے۔ آخرکار اوہ جولائی 1887 وچ پولیڈں دے راجگڑھ وارسا وچ اسپرانتو اتے پہلی کتاب روسی بولی وچ چھپواؤن وچ کامیاب ہوئے۔ کتاب دا ناں میجدونارودنی یازک (Международный язык) سی۔ میجدونارودنی (Международный) دا مطلب قوم انتری یعنی بین القوامی ہندا اے اتے یازک (язык) دا مطلب بولی جاں زبان ہندا اے ۔ کتاب وچ زامنہوف نے اپنے اصلی نام دی تھاں ڈاکٹر اسپرانتو ناں ورتیا سی۔ جلدی ہی اس "نویں بولی" نوں "ڈاکٹر اسپرناتو دی بولی" نال جانیا جان لگا اتے آخر وچ ایہہ چھوٹا ہو کے صرف اسپرانتو رہِ گیا۔

شروعات وچ بدلاو دی کوششاں

ڈاکٹر زامنہوف نوں بہت سارے جوش نال بھرے ہوئے خط آئے۔ اوہناں وچوں کجھ اسپرانتو وچ بدلاو کرن دے سجھاو وی سن۔ آپ نے چٹھیا پڑھن توں بعد جرمنی دے شہر نیورنبرگ توں اک میگزین شروع کیتی جسدا ناں سی "La Esperantisto" (لا ایسپیرانتیستو)۔ اس ہی اڈیشن وچ اوہناں نے بولی وچ بدلاواں نوں لے کے ّڑھن آلےآں نال صلاح-مشورے کیتے۔ بہت سارے لوک اس توں ناراض وی ہوئے۔ ایہناں کارنا کر کے بولی وچ بدلاو لیاؤن دیاں منگاں کجھ وقت تک ٹھنڈھیاں پے گئیا اتے بولی پھیلن لگی۔ میگزین دے اس وقت دے روس وچ کافی پاٹھک (پڑھن آلے) سن۔ زار روس دے سیسنراں نال ایہہ رسالہ اک قانونی لڑائی وچ الجھ گیا کیوں کہ اسے میگزین وچ لیو ٹالسٹائی دا اک لیکھ چھپیا سی۔ میگزین بند ہو گئی۔ پر جلدی ہی اوہ نویں روپ وچ پرگٹ ہوئی۔ اس وار میگزین دا ناں سی Lingvo Internacia (بین القوامی بولی)۔ پہلاں ایہہ سویڈن دے اپسالا شہر توں چھپنا شروع ہوئی۔ پھر ایہہ ھنگری، اتے انت وچ پیرس پجی جتھے پہلی وڈی لڑائی دے کارن ایہہ بند ہو گیا۔

وکھ-وکھ دیس اتے اسپرانتو

اتلا امریکہ

کیوبا

فیڈل کاسترو (Fidel Alejandro Castro Ruz) نے سنّ 1990 وچ کیوبا دے راجگڑھ ہوانا وچ ہوئی اسپرانتو کانگرس وچ کیہا Soy soldado del Esperanto. (میں اسپرانتو دا سپاہی ہاں۔) کیوبا وچ وی بہت سارے لوک اسپرانتو بولدے ہن۔

ایشیا

چین

دنیا وچ جنھاں دیساں نے اسپرانتو لئی تہہ دل توں کم کیتا اے چین اوہناں وچوں دی اک اے ۔ نہ صرف بہت ساریاں کتاباں، رسالے چین توں اسپرانتو وچ نکلدے ہن بلکہ چین دا بین القوامی ریڈیو (中国国际广播电台) اسپرانتو وچ وی پروگرام دندا اے ۔

ایران

ایران وچ وی سنّ 1979 دے اسلامی انقلاب توں بعد آیت اللہ خمینی (روح الله موسوی خمینی) (انقلاب دے رہنما) نے مسلماناں نوں اسپرانتو سکھن لئی کیہا اتے اسپرانتو دی صفت کردیاں بین القوامی طور اتے انگریزی دی تھاں اسپرانتو دی ورتوں دی صلاحَ دتی۔ فیر پاک قرآن دا وی اسپرانتو وچ ترجمہ کیتا گیا۔ قم شہر دی مسیتاں وچ مولویاں نوں اسپرانتو دی ورتوں کرن لئی حصلہ افزائيی کیتی گئی ۔

عراق

عراق وچ جدّ اک استاد نے باقی لوکاں نوں اسپرانتوسکھاؤن دی کوشش کیتی تاں اس نوں صدام حسین (صدام حسين عبد المجيد التكريتي) دی حکومت نے دیس نکالا دے دتا گیا۔

پاکستان

پاکستان وچ اسپرانتو سکھان دا سلسلہ سن 1960 توں جاری اے۔ اسپرانتو نوں شہر شہر جا کے متعارف کروان تے پڑھان دا سہرا علامہ مضطر عباسی دے سر تے اے۔ اوہناں کئی شہراں وچ اسپرانتو کلاساں لائیاں اتے وڈی تعداد وچ لوکاں نے اسپرانتو سکھی۔ آپ نے اپنے خاص شاگرد امجد بٹ نال مل کے سن 2000 وچ قران دی اسپرانتو التھا کر کے پاکستان دا ناں اچا کیتا اتے آپ 26 فروری سن 2004 نوں رب نال جا ملے۔

پاکستان وچ ایس زبان دے کھلار لئی پاکستان اسپرونتو ایسوسی ایشن دے ناں توں اِک ستھ کم کر رہیا ہے جس دی نیہ علامہ مضطر عباسی ہوراں رکھی۔ ایس دا ملتان ون چوک شہیداں دے کول ہے۔

یورپ

جرمنی

بین القوامی رابطے دے اس زریعے نوں کئی تاناشاہی حکومتاں شکّ دی نظر نال ویکھدیاں سن۔ کیہا جاندا اے کہ نازی جرمنی وچ تاں اسپرانتو بولن والیاں نوں قتل تک کر دتا جاندا سی۔ ایہہ اس لئی کیوں کہ ڈاکٹر زامنہوف اک یہودی سی اتے اس ویلے دا جرمنی دا تاناشاہ (آمر) اڈولف ہٹلر(Adolf Hitler) یہودیاں نوں جرمنی دی بہت ساری مشکلاں لئی ذمہ وار سمجھدا سی۔ اوہ اپنی سوے-جیونی (سوانح عمری) مائن کامپف (Mein Kampf) وچ لکھدا ہے کہ اسپرانتو یہودیاں دی کوئی بین القوامی شازش دا حصہ اے ۔

روس اتے سویت یونین

لیو ٹالسٹائی (Лев Никола́евич Толсто́й) نوں جدّ اسپرانتو دی اک کتاب بھیجی گئی تاں اوہ اس توں بہت متاثر ہوئیا اتے دعوی کیتا کہ کجھ ہی گھنٹےآں توں بعد اوہ اک ڈکشنری (شبد-کوش) دی ورتوں نال اسپرانتو وچ کتاباں پڑھ سکدے سن۔ کیؤ نکہ روس دی زار حکومت لیو ٹالسٹائی نوں پسند نہی کردی سی اس لئی اوہناں تے نظر رکھی جاندی سی۔ روس دی زار حکومت نے اسپرانتو نال جڑیاں ساریاں کتاباں اتے جرنلاں (رسالےآں) تے 1895 توں 1905 تک پابندی لگائی ہوئی سی۔

ولادیمیر الییچ لینن (Владимир Ильич Ленин) نے اسپرانتو دی تعریف کیتی۔ 1920 دے دہاکے وچ سویت یونین وچ لیو داودووچ تروتسکی (Лев Давидович Троцький) دے سجھاو کارن اسپرانتو کافی مشہور ہوئی۔ ایہہ اس وقت عالمی انقلاب دی بولی منی جاندی سی۔ پر 1930-1940 تکّ اسپرانتو بولن والیاں نوں جاسوس، دہشت گرد اتے تروتسکیئے ورگے ناواں نال جانیا جانن لگا۔ سویت یونین وچ 1938 توں 1956 تکّ اسپرانتو تے پابندی لگی ہوئی سی۔ اس کارن اس دوران سویت یونین اتے جرمنی وچ اسپرانتو بولن والے ناں ماتر (نام نہاد یعنی تھوڑے) ہی بچے۔ 1956 وچ ایہہ پابندی ہٹا لئی گئی سی اتے اس وقت توں اسپرانتو پھر دوبارہ سویت یونین وچ اپنے پیر پسارن لگ پئی۔

فرانس

فرانس نے 1920 وچ اسپرانتو نوں فرانس دے سکولاں وچ پڑاؤن تے پابندی لگی ہوئی سی۔

برطانیہ

1967 وچ برطانیہ دے نشریاتی ادارے بی بی سی (British Broadcasting Corporation؛ BBC) نے کجھ پروگرام اسپرانتو وچ رلے کیتے۔ پر پھر ادارے دی اسپرانتو سیوا پکے طور تے نوں شروع کرن دا پروگرام بریٹیش کونسل (British Council) اتے ہور رسوخدار لوکاں اتے کمپنیاں دے دباء ہیٹھ نامنظور کر دتا گیا جو انگریزی سکھاؤندے سن جاں انگریزی وچ کتاباں چھاپدے سن۔ برطانیہ دی سرکار دی کمائی دا اک وڈا حصہ انگریزی سکھاؤن اتے انگریزی وچ کتاباں چھاپن توں آؤندا اے ۔

سپین

سپین وچ تاناشاہ فرانسیسکو فرانکو (Francisco Franco) دی حکومت دوران اسپرانتو نوں بالکل وی برداشت نہی کیتا جاندا سی۔ اجیہا اسلئی سی کیوں کہ کجھ اسپرانتیستاں نے عالمی جنگ دے دوران مخالف دھر دا ساتھ دتا سی اتے ایہناں اسپرانتیستاں نوں کیمونسٹاں دے نال ملیا ہویا منیا جاندا سی۔

پرتگال

آنتونیو دِ اولویئر سالازار (Antonio de Oliveira Salazar) دی تاناشاہی ہیٹھ تاں حالات ہور وی خراب سی۔ اس دوران پرتگال وچ اسپرانتو پوری طرحاں پابندی دی ذد وچ سی۔

رومانیہ

رومانیہ دی نکولائے چاؤشیسکو (Nicolae Ceauşescu) حکومت دوران اسپرانتو تے پابندی لگی ہوئی سی پر فیر وی 'بلغاریہ، ھنگری اتے یوگوسلاویہ دے ایسپیرانتو بولن والے غیر قانونی طریقے نال اسپرانتو دے متعلق کتاباں منگواندے سن۔ پکڑے جان دا سدھا نتیجہ جیل سی۔

بولیبارے

حرف اتے لپی

اسپرانتو دی لپی لاطینی لپی تے ادھارت اے ۔ اسپرانتو کل 28 اکھراں دی ورتوں کردی اے جناں وچوں 6 صرف اسپرانتو تک ہی محدود ہن۔ اسپرانتو دے حرف ہن:

حرف	اچارن	اداہرن	مطلب
a	آ	arbo (آربو)	درختّ
b	بو	birdo (بیردو)	پنچھی
c	تسو	cigaro (تسیگارو)	سگار
ĉ	چو	ĉevalo (چیوالو)	گھوڑا
d	دو	domo (دومو)	گھر
e	اے	elefanto (ایلیفانتو)	ہاتھی
f	پھو	fiŝo (فیشو)	مچھی
g	گو	gitaro (گیتارو)	گٹار
ĝ	جو	ĝardeno (گاردینو)	باغ
h	ہو	hundo (ہوندو)	کتا
ĥ	خو	teĥniko (تیخنیکو)	تکنیک
i	ای	infano (اینفانو)	بچہ
j	یو	januaro (یانوآرو)	جنوری
ĵ	ایہہ ج اتے ز دے وچ دی آواز اے یعنی فارسی دے ژ ورگی۔	ĵurnalo (جرنالو)	اخبار
k	کو	kato (کاتو)	بلی
l	لو	libro (لیبرو)	کتاب
m	مو	mano (مانو)	ہتھ
n	نو	nova urbo (نووا اوربو)	نواں شہر
o	او	ok (اوکے)	اٹھ
p	پو	Panĝabo (پانجابو)	پنجاب
r	رو	reto (ریتو)	جال
s	سو	stelo (ستیلو)	ستارہ
ŝ	شو	ŝlosilo (شلوسیلو)	چابی
t	تو	tablo (تابلو)	ٹیبل
u	ؤ	urbo (اوربو)	شہر
ŭ	وو؛ ایہہ عامَ تور 'تے شبداں دی شروعات نہی کردا	ankaŭ (آنکاؤ)	ہور، اس توں علاوہ
v	وو	vendejo (ویندیئؤ)	دوکان
z	ظو	zerbo (زیبرو)	زیبرا

کجھ عامَ ورتے جان والے لفظ

ہیٹھ لکھے کجھ عام جہے لفظ عامَ زندگی وچ ورتے جاندے ہن اتے اک خاص لہجے وچ لکھے گئے ہن:

اسپرانتو	پنجابی
Saluton!	سلام
Kiel vi fartas؟	تہاڈا کی حال چال اے ؟
Mi estas bone. Kaj vi؟	میں ٹھیک ہاں۔ تسی دسو۔
Mi ne estas bone. Kaj vi؟	میں ٹھیک نہی ہاں۔ تسی دسو۔
Mi estas malsana. Kaj vi؟	میں بیمار ہاں۔ تسی دسو۔
Mi ankaŭ estas bone.	میں وی ودھیا ہاں۔
Kiel vi nomiĝas؟	تہاڈا کی ناں اے ؟
Mia nomo estas ______.	میرا ناں ______ اے ۔
Kie vi loĝas؟	تسی کتھے رہندے ہو؟
Mi estas el Patialo.	میں پٹیالہ توں ہاں۔
Ĉu vi panĝaban parolas؟	کی تسی پنجابی بولدے ہو؟
Jes، mi ĝin parolas.	ہاں، میں پنجابی بولدا ہاں۔
Ne، mi panĝaban ne parolas.	نہی، میں پنجابی نہی بولدا۔
Mi iomete panĝaban parolas.	میں تھوڑی بوہت پنجابی بولدا ہاں۔
Kiel mi povas helpi al vi؟	میں تہاڈی کویں مدد کر سکدا ہاں؟
Bonvole!	مہربانی کرکے۔
Bonvole، diru al mi، kie estas la loka biblioteko؟	مہربانی کرکے مینوں دسو کہ لوکل لائبریری کتھے اے ؟
Ĉu la biblioteko estas granda؟	کی لائبریری وڈی اے ؟
Jes، ĝi estas granda.	ہاں، اوہ وڈی اے ۔
Jes، ĝi estas tre grands.	ہاں، اوہ بہت وڈی اے ۔
Ne، ĝi estas malgranda.	نہی، اوہ چھوٹی جی اے ۔
Ĝi estas meza.	اوہ ٹھیک ٹھاک اے ۔
Kiom da libroj ĝi enhavas؟	اتھے کنھی کو کتاباں ہن؟
Mi ne scias. Proksimume 75000 .	پتہ نہی۔ 75000 دے قریب ہونگیاں۔
Ĉu vi estas ano de la biblioteko؟	کی تسی لائبریری دے میمبر ہو؟
Ne. Mi neniam iris al iu biblioteko.	نہی۔ میں اج تک کسی لائبریری نہی گیا۔
Kial؟	کیوں؟
Kion oni povas trovi je libroj؟	کتاباں وچ کی رکھیا اے ؟
Pardonu min. Mi vin ne komprenis.	معافی چاہندا ہاں۔ میں تہانوں سمجھیا نہی۔
Oni devas manĝi، trinki (vinon) kaj ĝuju (vivon).	کھاؤ، پیؤُ، عیش کرو۔
Aŭskultu al mi.	میری گلّ سنو۔
Diru!	بول۔
Se vi ne studus ĉiam via nacio estus regadata aŭ fizike aŭ cerbe kaj kulture.	جے تسی نہی پڑھوگے تہاڈا ملک ہمیشہ غلام رہے گا جسمانی طور تے جاں ذہنی اتے تہذیبی طور تے۔
Ĝuste!	اچھا۔
Kompreneble!	بالکل۔
Nu، vi iru for de tie ĉi kaj ne diru eĉ unu vorton!	ہن توں اتھو دفعہ ہو جا تے اک وی لفظ نہ بولی۔
Dankon! Adiaŭ!	شکریہ۔ الوداع۔

اسپرانتو دے 16 اصول

اسپرانتو دے 16 اصول اسپرانتو دی گرائیمر دا سار ہن جو کہ میجدونارودنی یازک وچ چھپی سی۔ ایہہ اسپرانتو دی بنیاد ہن۔ ایہہ اسپرانتو دی پوری گرائمر نہی ہن جویں کہ کجھ اسپرانتو بولن والے دعوی کردے ہن۔ پر ایہہ اسپرانتو دے بارے سانوں کافی کجھ دسّ دندے ہن، خاص کر اوہناں لوکاں لئی جنہاں نوں کوئی یورپی بولی آندی اے ۔

تواریخ/ساہت

اسپرانتو وچ کجھ ساہت اصل ہے اتے کجھ ترجمہ کیتا گیا ہے ۔ کل ملا کے لگبھگ 50،000 دے قریب کتاباں اسپرانتو وچ مل جاندیاں ہن۔ پر اسپرانتو ساہت دا بہت ہی چھوٹا حصہ ہور بولیاں وچ ترجما کیتا گیا ہے ۔ PEN-Klubo (لکھاریاں دی اک بین الاقوامی تنظیم) وی اس امیر ساہت وراثت نوں مندا ہے اتے ستمبر1993 وچ کلبّ وچ اسپرانتو دا شیکشن وی قائم کیتا گیا۔ ساہت دی اس بنیاد نوں ودھاوا دین لئی اسپرانتو دی اکادمی ساہت (Akademio Literatura de Esperanto) ناں دی تنظیم قائم کیتی گئی ۔ اج دے کجھ مشہور لیکھک ہن:

ناول کار:
تریور ستیل، آسٹریلیا
مانئیل دے سیابرا،کاتالان سپین
اسوان نیمیرے ، ھنگری
سپومینکا شتیمیتس،کروشیا
مخائیل یاکونووچ گشپلینگ، اسرائیل
ماؤرو نیروی، اٹلی
ماؤ زیپھو،چین
آبیل مونتاگت، کاتالان سپین
علی اربانووا، چیک لوکراج
ترجمہ کار:
پروبل داس گپتا، بھارت
ہمپھری تنکن، امریکہ
کرسُ کیء، جاپان

اس توں علاوہ ولئم اؤلڈ (William Auld)، ماجاری بلتان (Marjorie Boulton) اتے بالدر راگنارسن (Baldur Ragnarsson) نوبل انعام لئی دعویدار رہِ چکے ہن۔

اسپرانتو دی ورتوں

فیر گزردے سالاں وچ اسپرانتو دا پھیلاء ہونا شروع ہویا۔ ایہہ چڑھدے یورپی علاقے توں نکل کے پوری دنیا وچ پھیلی۔ حالانکہ جگ دے کسی وی ملک نے اسپرانتو نوں سرکاری درجہ نہی دتا اے پر فیر وی اندازاً 20 لکھ دے قریب لوک اس دا استعمال کردے ہن۔ ایشیا وچ ایہہ سب توں ودھ چین اتے جاپان وچ مشہور ہوئی۔ چین وچ تاں اسپرانتو دی تریخ پرانی اے ۔ چین دا عالمی ریڈیو (Ĉina Radio Internacia/چینا رادیو انتیرناتسیا) ہور بولیاں دے نال-نال اسپرانتو وچ وی 'خبراں رلے کردا اے۔ چین وچ تاں اک وقت اجیہا وی سی، جس وکت چینی دی تھاں اسپرانتو نوں استعمال کرن بارے بحث پورے زوراں تے سی۔ جگ دی پہلی اسپرانتو کانگرس سنّ 1905 وچ بولونِ-سر-میئرنِ (Boulogne-sur-Mer)، فرانس وکھے ہوئی سی۔

حوالے

باہرلے جوڑ

اسپرانتو وچ خبراں اتے کتاباں

[1] اوہایو سٹیٹ یونورسٹی دی ویبسائیٹ دا اک ویبپیج

[2] Unesko adoptis specialan rezolucion dediĉitan al Esperanto

[۱]

[۲]