مصحف فاطمہ
زندگی | |
---|---|
فہرست القابات فاطمۃ الزھراء · اختلاف مالی فاطمه تے عباس با خلافت · واقعہ در و دیوار · خطبه فدکیہ · وفات فاطمہ | |
در قرآن | |
سورہ دہر · سورہ کوثر · آیت تطہیر · آیت مباہلہ · آیت نور | |
تھاں | |
مکہ چ: محلہ بنی ہاشم · شعب ابی طالب · مدینہ چ: جنت البقیع · بیتالاحزان · درخت کنار · سقیفہ · مسجد نبوی · شمال حجاز چ : فدک | |
افراد | |
خانواده | محمد · خدیجہ · علی |
فرزندان | حسن · حسین · زینب · ام کلثوم · محسن |
همراهان | فضہ نوبیہ · ام ایمن · اسماء · سلمان |
دیگران | قنفذ · مغیره · عمر · ابوبکر |
مرتبط | |
تسبیحات فاطمہ · مصحف فاطمہ · لوح فاطمہ · واقعہ مباہلہ · ایام فاطمیہ | |
مصحف فاطمہؑ اس الہامی مجموعے نوں کہیا جاندا اے جس دے مطالب فرشتے دے ذریعے حضرت فاطمہ زہراؑ دے لئی بیان ہوئے تے حضرت علی نے انہاں نوں تحریری صورت وچ محفوظ کیتا۔ قیامت دے دن بہشت وچ رسول اللہصلی اللہ علیہ و آلہ وسلم دا مقام تے مستقبل وچ پیش آنے والے واقعات ورگے موضوعات اس کتاب دا حصہ نيں۔ ایہ کتاب اَگڑ پِچھڑ شیعہ ائمہ دی طرف منتقل ہُندی رہی تے اس وقت ایہ کتاب امام زمانہ(عج) دے دست مبارک وچ موجود اے۔ انہاں معصوم ہستیاں دے علاوہ اس کتاب تک کسی ہور نوں رسائی حاصل نئيں رہی۔ بعض علمائے اہل سنت مدعی نيں کہ شیعہ مصحف فاطمہ دے ناں توں اک ہور قرآن رکھدے نيں لیکن ائمہ معصومین ہور شیعہ علماء نے ہمیشہ اس گل دی نفی کردے ہوئے وضاحت کيتی اے کہ "مصحف فاطمہ" قرآن دے علاوہ اک ہور کتاب اے تے شیعاں دا قرآن وی اوہی اے جو دوسرے مسلماناں دا اے۔
املا نویسی
سودھواحادیث دے مطابق رسول اللہصلی اللہ علیہ و آلہ وسلم دی رحلت دے بعد فرشتہ حضرت فاطمہ زہراؑ اُتے کچھ مطالب لے کے نازل ہُندا سی ۔[۱] بعض روایات نے اس فرشتے نوں رسول اللہ (خدا دا بھیجیا ہويا)[۲] جدوں کہ بعض دوسری روایات وچ اسنوں "جبرئیل" قرار دتا اے۔ [۳] علامہ مجلسی انہاں دو قسم دیاں روایات نوں جمع کردے ہوئے کہندے نيں کہ ایہ دونے ناں اک ہی فرد اُتے اطلاق ہُندے نيں کیوں کہ "رسول اللہ"(خدا دا بھیجیا ہويا) توں مراد اوہی "جبرئیل" اے [۴] نہ پیغمبر خداصلی اللہ علیہ و آلہ وسلم ۔ جس دی دلیل وی ایہ اے کہ قرآن وچ ملائکہ تے جبرئیل اُتے "رسول اللہ" دا اطلاق[۵] و سنت[۶] رائج تے مرسوم اے۔[۷]
مصحف فاطمہ نوں ذکر کرنے والی تمام روایتاں نز شیعہ علماء اس گل اُتے متفق نيں کہ اس کتاب نوں امام علی علیہ سلام نے اپنے دست مبارک نال تحریر فرمایا اے۔[۸]
امکان نزول فرشتہ تے نزول وحی
سودھوانبیاء دے علاوہ بعض انساناں اُتے الہی فرشتےآں دا نزول تے خدا دے نال انہاں دے رابطے دا برقرار ہونا امکان پذیر اے چنانچہ حضرت مريم دا فرشتے توں ہمکلام ہونے دا ذکر قرآن وچ موجود اے۔ [۹] ہور احادیث نے وی حضرت فاطمہؑ اُتے فرشتے دے نازل ہونے نوں حضرت مریمؑ اُتے فرشتے دے نازل ہونے دے مشابہ قرار دتا اے۔[۱۰]
امام جعفر صادق علیہ سلام توں منقول اک روایت وچ آیا اے کہ فرشتےآں نے حضرت فاطمہؑ نوں خدا دی جانب توں منتخب ہونے، آپ دی طہارت تے پاکیزگی تے عالمین دی عورتاں اُتے آپ دی برتری نوں بیان کرنے دے بعد خدا دی بارگاہ وچ عبادت کرنے تے سجدہ کرنے دا کہیا۔اس دے علاوہ حضرت فاطمہؑ تے فرشتےآں دے درمیان کچھ گفتگو ہوئی۔ انہاں وچوں اک ایہ اے کہ حضرت فاطمہؑ نے حضرت مریمؑ دی برتری دے حوالے توں سوال کیتا تاں فرشتےآں نے جواب دتا کہ حضرت مریمؑ اپنے زمانے دی عورتاں توں افضل نيں جدوں کہ خدا نے آپ نوں ابتدائے خلقت توں لے کے قیامت تک دی تمام عورتاں اُتے فضیلت تے برتری دتی اے۔ [۱۱]
مضامین
سودھواحادیث دے مطابق مصحف فاطمہؑ نہ قرآن اے تے نہ احکام یعنی حلال و حرام اُتے مشتمل کتاب اے بلکہ مستقبل وچ رونما ہونے والے حوادث تے واقعات دے بارے وچ خبر تے آگاہی اے۔[۱۲] بعض روایات دے مطابق رسول اللہصلی اللہ علیہ و آلہ وسلم دی رحلت دے بعد حضرت فاطمہؑ بہت اداس ہوئیاں، اس موقع اُتے جبرئیل آپؑ دے پاس آندا تے آپ نوں تسلی دیندا سی تے بہشت وچ آپ دے والد گرامی، رسول اللہصلی اللہ علیہ و آلہ وسلم دے مقام و مرتبہ توں آپ نوں آگاہ کردا تے آپؐ دے بعد آپ دی آل اُتے جو حوادث پیش آن گے انہاں توں آپؑ نوں آگاہ کردا سی ۔ [۱۳]
حضرت فاطمہؑ دی جبرئیل دے نال انچام پانے والی گفتگو دے بارے وچ جو گزارشات موصول ہوئیاں نيں انہاں دے مجموعے توں اسيں ایہ نتیجہ کڈ سکدے نيں کہ اس کتاب دے مضامین درج ذیل نيں:
- حضرت فاطمہؑ نوں آپ دے والد گرامی دی رحلت اُتے تسلیت و تعزیت۔
- بہشت وچ رسول اللہصلی اللہ علیہ و آلہ وسلم دے مقام و مرتبے توں آگاہی۔
- مستقل وچ پیش آنے والے حوادث تے واقعات توں آگاہی۔
- امت محمدی اُتے حاکم ہونے والے فرمانروااں دے متعلق معلومات، ناں تے انہاں دے والد دا ناں۔
- انبیاء ماسلف تے گذشتہ تے آئندہ دے مؤمنین تے کافراں دیاں داستاناں توں آگاہی۔
امامت دی نشانی
سودھوبوہت سارے احادیث دے مطابق مصحف فاطمہؑ شیعہ ائمہ دے ہاں اک میراث دی طرح یکے بعد دیگرے پہلے امام توں بعد والے امام تک منتقل ہُندا رہیا۔ بعض احادیث وچ اس مصحف دے حامل ہونے نوں امامت دیاں نشانیاں وچوں قرار دتا گیا اے کیونکہ مصحف فاطمہؑ ایداں دے حقائق دا مجموعہ اے جسنوں خدا دے فرشتےآں نے حضرت فاطمہؑ اُتے نازل کیتا تے امام علی علیہ سلام نے اسنوں تحریر فرمایا۔ امام علیؐ دے بعد آپ دی نسل توں دوسرے ائمہ دے ہاں یکے بعد دیگرے میراث دے طور اُتے منتقل ہُندا رہیا تے اس وقت ایہ مصحف بارہويں امام حضرت مہدی(عج) دے کول موجود اے۔ [۱۴]
اک ہور روایت وچ آیا اے کہ محدثین دی اک محفل وچ امام جعفر صادق علیہ سلام تشریف فرما سن ۔ محدثین وچوں اک نے عبداللہ بن حسن دی جانب توں بنی حسن دی امامت دا ادعا کرنے دی طرف اشارہ کیتا۔ امام صادقؑ نے کچھ مطالب دے بعد فرمایا: … خدا دی قسم (اپنے سینے اُتے ہتھ رکھ کے) اسرار نبوت ، رسول اللہصلی اللہ علیہ و آلہ وسلم دی تلوار تے زرہ ساڈے کول اے تے خدا دی قسم مصحف فاطمہؑ ساڈے پاس اے۔[۱۵]
اعتراضات اہل سنت
سودھواہل سنت دے بعض اکابرین شیعاں اُتے ایہ تہمت لگاندے نيں کہ انہاں دے پاس اک ہور قرآن "مصحف فاطمہ" دے ناں توں موجود اے۔ علامہ عسکری لکھدے نيں: "اہل سنت دے مصنفین مکتب اہل بیتؑ دے پیروکاراں اُتے الزام لگاندے ہوئے کہندے نيں کہ انہاں دے پاس "مصحف فاطمہ" نامی اک ہور قرآن اے کیونکہ اس کتاب دا ناں مصحف فاطمہ اے جدوں کہ صدر اسلام وچ قرآن نوں مصحف کہیا جاندا سی " ۔ [۱۶]
دوسرا اعتراض جو اہل سنت بیان کردے نيں اوہ ایہ اے کہ ایسی کتاب اُتے عقیدہ رکھنا ختم نبوت دے عقیدے توں ہماہنگ نئيں بلکہ ایہ ختم نبوت نوں زیر سوال قرار دیندی اے کیونکہ ختم نبوت توں مراد ایہ اے کہ رسول اللہصلی اللہ علیہ و آلہ وسلم دی رحلت دے بعد وحی دا سلسلہ بند ہو گیا تے آپ دے بعد کسی تے نبی نے نئيں آنا اے۔[۱۷] مثال دے طور اُتے دور حاضر دا وہابی عالم ڈاکٹر ناصر قفاری مدعی اے: "شیعہ اہل بیت اُتے وحی نازل ہونے دا عقیدہ حقیقت وچ اپنے ائمہ دی نبوت اُتے عقیدہ رکھنا اے .... مثلا مصحف فاطمہ ...."۔ [۱۸]
بعض احادیث توں واضح ہُندا اے کہ پہلا اعتراض گذشتہ زمانے توں چلا آرہیا اے تے اہل سنت ایہ خیال کردے سن کہ شیعہ ایہ عقیدہ رکھدے نيں کہ قرآن دی بعض تحریف شدہ تے حذف ہونے والی آیات مصحف فاطمہؑ وچ موجود نيں۔ اس بنا اُتے ائمہ معصومین اس مصحف وچ قرآن دی کسی آیت دے موجود ہونے دا سختی توں انکار فرماندے سن ۔[۱۹] اک حدیث وچ امام جعفر صادق علیہ سلام توں مروی اے:
اک ہور روایت وچ فرمایا:
اس دے علاوہ شیعہ ائمہؑ تے تمام شیعہ علماء نے ایہ متفقہ طور اُتے اعلان کیتا اے کہ:
- "تمام شیعاں دا عقیدہ اے کہ ایہ کتاب "قرآن مجید" توں متفاوت اے تے ایہ اس قرآن دے مقابلے وچ کوئی دوسرا قرآن شمار نئيں ہُندا اے۔" [۲۲]
دوسرے اعتراض دا جواب ایہ اے کہ ائمہ معصومین اُتے وحی نازل ہونے والی وحی قرآن دی صورت وچ رسول اللہصلی اللہ علیہ و آلہ وسلم اُتے نازل ہونے والی وحی توں مختلف سی۔ پس ایہ عقیدہ رکھنا کہ ائمہ اُتے وحی نازل ہُندی اے اس دا مطلب ایہ ہرگز نئيں اے کہ شیعہ ائمہ دی نبوت اُتے اعتقاد رکھدے ہون۔ اس مطلب دی تبیین دی خاطر شیعہ ائمہ دے لئی محدث تے حضرت فاطمہؑ دے لئی محدثہ دی اصطلاح استعمال کردے نيں۔
ہور ویکھو
سودھوحوالے
سودھو- ↑ الصفار، بصائر الدرجات، ص152.
- ↑ الصفار، بصائر الدرجات، ص153.
- ↑ الصفار، بصائر الدرجات، ص154.
- ↑ بحارالانوار، 26/42؛ بہ نقل مہدوی راد، مصحف فاطمہ، ص 72.
- ↑ انعام، 61؛ یونس، 21؛ ہود، 81؛ مریم، 19؛ حج، 75؛ عنکبوت، 31؛ فاطر، 1.
- ↑ کلینی، 2/365؛ صدوق، عیون اخبار الرضا ؑ، 2/244؛ ابن طاووس، فتح الابواب، ص194؛ بہ نقل مہدوی راد، مصحف فاطمہ، ص73.
- ↑ مہدوی راد، مصحف فاطمہ، صص 72-73.
- ↑ مہدوی راد، مصحف فاطمہ، ص 73؛ ہور بنگرید: الصفار، بصائر الدرجات، ص153-155.
- ↑ آل عمران(3)، آيات 42 و 43 و 45.
- ↑ صدوق، علل الشرائع، ج1، ص182.
- ↑ صدوق، علل الشرائع، 1/182؛ طبری امامی، 80-81؛ بہ نقل رحمان ستایش، محدثہ بودن فاطمہ ؑ، ص63.
- ↑ الصفار، بصائر الدرجات، ص156، 157
- ↑ الصفار، بصائر الدرجات، صص154، 157؛ الکلینی، اصول الکافی، ج1، صص186-187.
- ↑ آقابزرگ تہرانی، الذریعZ، ج21، ص126؛ مہدوی راد، مصحف فاطمہ، ص83-84.
- ↑ بصائر الدرجات، ص153; بحارالانوار، ج26، ص 40.
- ↑ عسکری، سید مرتضی، معالم المدرستین، ج 2، ص 32.
- ↑ سبب قلۃ أحاديث فاطمي رضي اللہ عنہا
- ↑ کیانی، انجینیئر، کدامین راہ؟، ص5، قم، معصومین، نوبت اول، 1385.
- ↑ مغنیہ، محمد جواد، الشیعۃ فی المیزان، ص 61.
- ↑ کلینی، کافی، ج1، ص 238.
- ↑ موسوی، سید محمد باقر، الکوثر فی احوال فاطمہ،ج الرابع، ص320، قم، الطبعۃ الاولی، 1420ه.ق.
- ↑ فضل اللہ، سید محمد حسین، فاطمہ زهراء، ترجمہ مأ موری، ص163، تہران، دارالملک، نوبت اول، 1381.
مآخذ
سودھو- آقابزرگ تہرانی، الذریعۃ، بیروت: دارالاضواء، بیتا (نسخہ موجود در لوح فشردہ مکتبۃ اہل البیت، نسخہ دوم).
- الصفار القمی، محمد بن الحسن بن فروخ، بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد ؐ، صححہ وعلقہ: میرزامحسن کوچہ باغی تبریزی، قم: مکتبۃ آیۃ اللہ العظمی المرعشی النجفی، ۱۴۰۴ق.
- رحمانستایش، محمدکاظم، محدثہ بودن فاطمہ ؑ، در دانشنامہ فاطمی ؑ، ج۲، تہران: پژوہشگاہ فرہنگ و اندیشہ اسلامی، ۱۳۹۳.
- الصدوق، علل الشرائع، تقدیم: السیدمحمدصادق بحرالعلوم، النجف الاشرف: المکتبۃ الحیدریۃ، ۱۳۸۵ق-۱۹۶۶م.
- عسکری، سید مرتضی، معالم المدرستین.
- فضل اللہ، سید محمد حسین، فاطمہ زہراء، ترجمہ مأ موری، تہران، دارالملک، نوبت اول، ۱۳۸۱ش.
- الکلینی، محمد بن یعقوب، اصول الکافی، نسخۃ مشکولۃ مع رسالۃ اضبط المقال فی اسماء الرجال، التقدیم والتعلیق: علی اکبر الغفاری، التصحیح والمقابلۃ: نجم الدین الآملی، طہران: المکتبۃ الاسلامیۃ، ۱۳۸۸ق.
- کیانی، انجینیئر، کدامین راہ؟، قم، معصومین، نوبت اول، ۱۳۸۵ش.
- مغنیہ، محمد جواد، الشیعۃ فی المیزان.
- الموسوی، السید محمد باقر، الکوثر فی احوال فاطمہ، قم، الطبعۃ الاولی، ۱۴۲۰ہ. ق.
- مہدوی راد، محمدعلی، مصحف فاطمہ، در دانشنامہ فاطمی ؑ، ج۳، تہران: سازمان انتشارات پژوہشگاہ فرہنگ و اندیشہ اسلامی، ۱۳۹۳.