مصحف علی

مصحف علی قرآن مجید دا اک غیر موجود نسخہ اے، جو علی بن ابی طالب تو‏ں منسوب کیتا جاندا ا‏‏ے۔ علی بن ابی طالب قرآن دے اولین جمع کنندیاں وچو‏ں سن تے شیعہ روایات دے مطابق انھاں نے مکاشفہ دے حکم دے مطابق آیات دا اہتمام کیتا۔ تے محمد صلی اللہ علیہ و آلہ و سلم دی وفات دے بعد، علی بن ابی طالب نے قرآن دے جمع کرنے دے والے حکومتی اہلکاراں نو‏‏ں اس نسخہ دی پیشکش کیتی، لیکن خیر مقدم کیتا نئيں کیتا گیا سی ۔

مصحف علی دا اک نسخہ، اس نسخے دی کتابت نو‏‏ں علی بن ابی طالب تو‏ں منسوب کیتا جاندا ا‏‏ے۔ ایہ صفحہ سورہ بروج دی پہلی آیات اے، 85:1–3۔

جمع و ترتیب

کتاب المصاحف وچ ابن ابی داؤد نے جمع علی بن ابی طالب دے نام تو‏ں اک عنوان بنھیا اے تے اس دے تحت اک روایت نقل کيتی ا‏‏ے۔ اس روایت دے مطابق محمد صلی اللہ علیہ و آلہ و سلم دی وفات دے بعد علی ابن ابی طالب نے ایہ قسم کھا لی سی کہ اس وقت تک اپنی چادر نہ اوڑھن گے جدو‏ں تک قرآن جمع نہ کر لین۔ قرآن جمع کرنے تو‏ں انہاں دی مراد کیہ سی ؟ اس بارے وچ جمہور اہل سنت علما دا کہنا اے کہ اس تو‏ں انہاں دی مراد قرآن نو‏‏ں یاد کرنا سی ۔ روایت دے الفاظ درج ذیل نيں:

حدثنا عبد اﷲ قال حدثنا محمد بن إسماعیل الأحمسي قال حدثنا ابن فضیل عن أشعث عن محمد بن سیرین قال: لما توفي النبي ﷺ أقسم علی أن لا یرتدي برداء إلا لجمعۃ حتی یجمع القرآن في مصحف ففعل، فأرسل إلیہ أبوبکر بعد أیام أکرھت أمارتي یا أبا الحسن؟ قال: لا واﷲ! إلا أني أقسمت أن لا أرتدي برداء إلا لجمعۃ، فبایعہ ثم رجع۔ (قال أبوبکر: لم یذکر المصحف أحد إلا أشعث وھو لین الحدیث و إنما رووا حتی أجمع القرآن یعني: أتم حفظہ فإنہ یقال للذي یحفظ القرآن قد جمع القرآن(کتاب المصاحف‘ باب جمع علی بن ابی طالب)

اس روایت دی سند وچ اشعث ضعیف ا‏‏ے۔ علاوہ ازاں اوہدی سند معضل وی اے یعنی اس وچ ابن سیرین دے بعد دو راوی غائب نيں۔ ابن حجر عسقلانی نے وی فتح الباری وچ اس جمع تو‏ں مراد حفظ ہی لیا ا‏‏ے۔ امام ابن حجر دا کہنا ایہ وی اے کہ جنہاں روایات وچ بین اللوحین جمع کرنے دا تذکرہ اے اوہ راوی دا وہم ا‏‏ے۔ ابن حجر نے وی ابن سیرین دی روایت نو‏‏ں ضعیف کہیا ا‏‏ے۔ (فتح الباري: 9؍13)

اہلسنت دا ایہ وی کہنا اے کہ اکر کوئی الگ تو‏ں مصحف ہُندا تو اج اہل تشیع اوہی استعمال کر رہے ہُندے، لیکن سبھی مسلما‏ن گروہ اک جمع عثمانی اُتے متفق نيں۔ کثرت طرق تو‏ں مروی اے کہ علی ابن ابی طالب نے جمع عثمانی ہی نو‏‏ں ترتیب نزولی دے اعتبار تو‏ں جمع کیتا سی لیکن انہاں دی ایہ جمع اس وقت کتھے اے ؟ اس دے بارے کچھ علم نئيں ا‏‏ے۔ امام سیوطی نے الاتقان وچ اس جمع دی طرف اشارہ کیتا ا‏‏ے۔ (الإتقان‘ باب النوع الثامن عشرمن جمعہ و ترتیبہ)