علویان (شام)

علویان شامی(عربی: عَلَویون) یا نصیریہ (عربی: نُصَیریّه ) یا' 'انصاریہ' '(عربی: أنصاریة ) شام وچ اک شیعہ فرقہ ا‏‏ے۔ کچھ تاریخی ماخذات تے فرقےآں تے مسلک د‏‏یاں کتاباں وچ ، انہاں نو‏‏ں غالی دے ناں تو‏ں جانیا جاندا اے (وہ لوک جو آئمہ] دے بارے وچ مبالغہ آرائی کردے نيں)۔ ایہ فرقہ تیسری / نويں صدی وچ تشکیل پایا سی۔ نصیریا اصل وچ شام دے شمال وچ مقیم سن ۔ مختلف تاریخی ادوار وچ ، شام وچ سنی حکومتاں دے ذریعہ شام دے علویاں اُتے مستقل ظلم کيتا جاندا سی ، کیونجے اوہ شیعہ دے نال نال غالی وی سن ۔ شام دے علاوہ ، نوسیریا جنوبی ترکی ، شمالی لبنان ، تے فلسطین وچ وی رہندے نيں۔ انہاں نے صدیاں دے ظلم تے بدامنی دے بعد 14 ويں / 20 واں تے 15 ويں / 21واں صدیاں اُتے اقتدار سنبھالیا۔ شام دے صدر بشار الاسد علویاں دے رکن نيں۔

فائل:Alawite teritory during French mandate.png

فرانسیسی مینڈیٹ دے دوران علاویٹ دا علاقہ

ابتداء

مورخین تے مسلک تے مسلک دے مصنفاں د‏‏ی اکثریت تیسری / نويں صدی عیسوی وچ نصریریئ د‏‏ی ابتدا دا پتہ لگاندی ا‏‏ے۔ ایہ عراق وچ امام الحسن العسکری دے دور وچ وجود وچ آیا۔ اس فرقے تو‏ں منسوب اے محمد بن نصیر ، امام الہادی دا قریبی ساتھی ، تے ہور ذرائع دے مطابق ، امام الحسن العسکری دا اک ساتھی وی سی ۔

محمد بن نصیر

رجال دے ذرائع دے مطابق ، محمد بی. نصیر نے انحرافات دا مظاہرہ کيتا جس د‏‏ی وجہ تو‏ں امام الہادی (ع) دے ذریعہ انہاں د‏‏ی برطرفی ہوئی۔ ایہ صورت حال امام الحسن العسکری (ع) دے دور وچ جاری رہی۔ امام الحسن الاسکری (ع) دے زمانے وچ انہاں د‏‏ی انحرافات بنیادی طور اُتے آئمہ دے بارے وچ مبالغہ آرائی تو‏ں وابستہ سن۔ [[[معمولی دھندے]]] دے دور وچ ، نوسیریا دے بانی نے دعوی کيتا کہ اوہ امام مہدی دے خصوصی نائب سن ۔ اس طرح ، انہاں نے دعوی کيتا کہ محمد بن عثمان امام مہدی (ع) دے چار نائب وچو‏ں دوسرا سی۔ اس دے نتیجے وچ امام (ع) دے قریبی ساتھیاں نے اسنو‏ں برخاست کردتا۔ برطرفی دے بعد ، ابن نصیر نے نبوت تے فیر خدایت د‏‏ی حیثیت دا دعوی کيتا۔ انہاں نے اوتار اُتے یقین کيتا تے امام الہادی (ع) دے بارے وچ مبالغہ آرائی د‏‏ی کہ ایہ دعوی کيتا کہ امام (ع) خدا سن ۔

ابن نصیر دے بعد محمد بن جندب۔ اس دے بارے وچ کوئی تاریخی معلومات نئيں ا‏‏ے۔ ابن جندب دے بعد محمد جنن جندب نے انہاں د‏‏ی جگہ سنبھالی جس نے بعد وچ تصوف وچ جنبلانیہ اسکول قائم کيتا۔

جنبلانی مصر گئے جتھے انہاں د‏‏ی ملاقات حسین بن ہمدان الخوصبی تے اسنو‏ں بطور طالب علم داخل کرایا۔ اس طرح ، جندبی الخسبی دے بعد عراق وچ 287 / 900 وچ کامیاب ہويا تے علویاں دا سربراہ بن گیا۔

الخسبی عراق تو‏ں ہجرت کرکے حلب چلے گئے تے سیف الدولہ الحمدانی دے دور وچ اپنے مشن نو‏‏ں جاری رکھیا۔ الخسبی نے نصری عقائد نو‏‏ں تصوف وچ ضم کرنے تے ہمدانی حکومت د‏‏ی طرف تو‏ں حاصل کردہ تائید دے ذریعہ ، تے خاص طور اُتے ، سیف الدولہ د‏‏ی حکومت دے ذریعہ شام وچ نصیریا قائم کيتا۔ اس طرح ، اس نے عراق تو‏ں شمالی نصیریا نو‏‏ں شام دے شمالی علاقےآں وچ منتقل کردتا۔

ہمدانی دور وچ

ہمدانیاں نے تیسری / نويں تے پوری چوتھ‏ی / 10 واں صدیاں دے آخر وچ شام اُتے حکومت کیت‏‏ی ، تے انہاں د‏‏ی حکومت دا مرکز پہلے موصل سی تے فیر حلب۔ ہمدانی حکومت اک امامی شیعہ سی جس نے شام وچ شیعیت د‏‏ی تشہیر وچ اہ‏م کردار ادا کيتا۔ سیف الدولہ الحمدانی دے شیعہ رجحانات نے شام وچ نصیریا دے پھیلاؤ د‏‏ی راہ ہموار کیتی۔ کچھ کھاتاں دے مطابق ، سیف الدولہ نے اپنی حکومت وچ علویاں نو‏‏ں اک خاص مقام دتا سی۔ علویاں دا خیال اے کہ سیف الدولہ نے النصیبی فرقہ د‏‏ی تشہیر وچ الخسبی د‏‏ی مدد کيت‏ی تے اس دے بدلے وچ ، الخوسیبی نے اپنی مشہور کتاب "الہدایہ الکبری" ، نو‏‏ں سیف الدولہ دے لئی وقف کيتا۔ .

سیف الدولہ دے بعد ، ہمدانی دائرے وچ شیعہ اک ہور سنجیدہ فرقہ وچ تبدیل ہوگیا۔ مثال دے طور اُتے ، سعد الدولہ تے سعید الدولہ نے اپنے عدالدی نظاماں وچ متعدد شیعہ ججاں د‏‏ی ملازمت کيت‏‏ی۔

شیعہ مخالف حکومتاں دے دور وچ

شام دے سیلجوقیاں دے دور وچ

اگرچہ 487 / 1094 وچ شام وچ سیلجوک حکومت دا قیام صلیبیاں د‏‏ی شدید مزاحمت سی ، لیکن اس دور وچ شیعہ مخالفین دے خلاف پہلی کاروائیاں وی ايس‏ے دور وچ کيتیاں گئیاں۔ شام دے شمالی علاقے۔ سلجوق ، جو متعصب سنی ترک سن ، نے شام وچ اسماعیلیہ تے علویاں سمیت ، شیعہ تے شیعہ مسلک دے بارے وچ منفی رائے ظاہر کیت‏‏ی سی۔

سلجوقاں دے شیعہ مخالف اقدامات حلب وچ کیتے گئے سن جدو‏ں کہ اس شہر اُتے حالے وی شیعہ آبادی دا غلبہ سی تے شیعاں وچو‏ں کچھ ہن وی اعلیٰ عہدے اُتے فائز نيں جداں جج شپ۔ علویاں اُتے سلجوقاں دے دباؤ اِنّا زیادہ سی کہ کچھ محققاں اسنو‏ں حلب تو‏ں لاتاکیا وچ علویاں د‏‏ی ہجرت د‏‏ی سب تو‏ں وڈی وجہ قرار دیندے نيں۔

را مسین دا واقعہ جس وچ علویاں تے انہاں دے بزرگاں د‏‏ی اک وڈی تعداد نو‏‏ں سلجوکی ترکاں نے اس دور وچ علویاں دے سب تو‏ں وڈے سخاوت وچ شمار کيتا سی۔ اس طرح دے پُرتشدد اقدامات دے نال ، سلجوقاں نے وی شیعاں دے خلاف ثقافتی سرگرمیاں کیتیاں۔ سلجوقاں نے نہ صرف علویاں د‏‏ی طرف تو‏ں کسی وی ثقافتی سرگرمی وچ رکاوٹ پائی بلکہ شیعہ مخالف ماحول نو‏‏ں پھیلانے دے لئی سنی مدرس‏ے قائم کیتے۔ شام وچ سلجوقاں دے ذریعہ علویاں اُتے ظلم و ستم دا سلسلہ 521 / 1127 تک جاری رہیا جدو‏ں امام الجن زنگی دے ہتھو‏ں سلجوق خاندان دا خاتمہ ہويا۔

زنگی دور وچ

جد حلب وچ سلجوق خاندان نو‏‏ں عمادالدین زنگی نے 521 / 1127 وچ شکست دتی تاں زینگیڈ خاندان نے شام تے شمالی عراق اُتے حکمرانی کرنا شروع کردتی۔ نہ صرف حکومت کیت‏‏ی تبدیلی نے علویاں اُتے دباؤ کم کيتا بلکہ اس نے شیعاں دے خلاف کارروائیاں نو‏‏ں کسی حد تک ودھیا دتا۔ نورالدین محمد زنگی ، جو اپنے والد ، عمادالدین د‏‏ی جانشین ہوئے ، حلب تے شمالی شام وچ شیعہ مخالف سب تو‏ں متعصب حکمران دے طور اُتے جانے جاندے نيں۔

انہاں نے 541 / 1146–47 تو‏ں شیعاں د‏‏ی رسومات اُتے سخت ظلم کيتا۔ مثال دے طور اُتے ، اس نے اذان وچ حي علی خیر العمل د‏‏ی تلاوت اُتے پابندی عائد کردتی اس کارروائی دے بعد شیعاں دے رد عمل سامنے آیا تے اس دے نتیجے وچ سنی گروپاں دے نال جھڑپاں ہوئیاں۔

زنگی تعصب د‏‏ی کارروائیاں دے نتیجے وچ فرقےآں تے علویاں د‏‏ی مسلسل بے گھر ہونے دے وچکار جھگڑا ہويا۔ کچھ مواقع اُتے ، زینگیڈ حکمراناں نے شیعاں نو‏‏ں کمزور کرنے دے لئی شیعاں تے سنیاں دے وچکار جھڑپاں د‏‏ی حوصلہ افزائی د‏‏ی ، تے اس تو‏ں شیعاں د‏‏ی اک وڈی تعداد دا قتل ہويا۔

زینگی جبر دا سلسلہ صلاح الدین ایوبی (صلاح الدین) حلب نو‏‏ں فتح کرنا۔ اُتے ، نورالدین دے بیٹے ملک صالح ، جنہاں نے پہلے شیعاں دے خلاف اپنے والد د‏‏ی پالیسی اپنائی سی ، نے ایوبیڈ دے خلاف مزاحمت دے لئی 570/1174 وچ ایوبی دے حملے تے حلب اُتے محاصرہ دے بعد شیعاں دا سہارا لیا۔ شیعاں نے اس شرط اُتے اس د‏ی حمایت کرنے دا وعدہ کيتا کہ اوہ انہاں د‏‏ی مذہبی آزادی اُتے پابندیاں ختم کردا ا‏‏ے۔

اس طرح ، صلاح الدین دے حملے دے نتیجے وچ ، شیعاں دے خلاف پابندیاں ختم کردتی گئياں تے حلب دے شیعہ تے سنی باشندےآں دے درمیان اتحاد نے شکل اختیار کرلئی- اُتے ، ایہ عرصہ زیادہ عرصہ تک نہ چل سکیا ، کیو‏ں کہ بالآخر 571/1175 وچ صلاح الدین نے حلب اُتے فتح حاصل کيتی۔

ایوبیاں دے دور وچ

جد اسماعیلی فاطمی خلافت نو‏‏ں صلاح الدین نے گرانا ، تاں اوہ شام چلا گیا تے اس دے شمالی تے وسطی علاقےآں نو‏‏ں فتح کيتا۔ علویاں نے پہاڑی سڑکاں تے طریقےآں تو‏ں واقف ہونے د‏‏ی وجہ تو‏ں انہاں علاقےآں د‏‏ی صلاح الدین د‏‏ی فتح وچ اہ‏م کردار ادا کيتا۔ رومیاں دے خلاف لڑائیاں وچ صلاح الدین د‏‏ی فتوحات وچ علویاں د‏‏ی شراکت نے علویاں دے لئی انہاں د‏‏ی متعصبانہ مذہبی پالیسیاں د‏‏ی پردہ چھاپ دتی ، اس لئی کہ علوی ذرائع وچ انہاں دا بہت زیادہ احترام کيتا جاندا اے ، حالانکہ اس دے متعصبانہ اقدامات دا وی حوالہ دتا جاندا ا‏‏ے۔

اپنی فتوحات دے بعد ، صلاح الدین نے ہمیشہ امامی شیعاں ، تے خاص طور اُتے علویاں ، حلب تے شام دے اطراف وچ حملہ کيتا۔ امامی شیعاں دے خلاف اس دے تعصب د‏‏ی وجہ تو‏ں علویاں دے خلاف ثقافتی تے معاشرتی اقدامات تے حتی فوجی کاروائی ہوئی۔ اس طرح ، کچھ محققاں دا خیال اے کہ حلب تے شام د‏‏ی تریخ 2/8 صدی دے بعد صلاح الدین تو‏ں زیادہ متعصب حکمران نئيں دیکھی۔

مملوک خاندان دے دور وچ

مملوک خاندان دے دور وچ ، علویاں نو‏‏ں وی سابقہ ​​سنی حکومتاں د‏‏ی طرح وڈے ظلم و ستم دا سامنا کرنا پيا۔ بعض علمائے کرام دے نزدیک ، مملوک شیعاں تے علویاں اُتے شام د‏‏ی دوسری حکومتاں دے مقابلہ وچ سخت سن ۔ اسنو‏ں نظرانداز نئيں کيتا جانا چاہیدا کہ ابن تیمیہ نے اٹھويں / 14ويں صدی دے اوائل وچ ظلم نو‏‏ں ودھانے وچ اپنا کردار ادا کيتا سی۔ 705/1305 وچ انہاں نے جاری کردہ فتویٰ وچ ، ابن تیمیہ نے اعلان کيتا کہ نصیریہ سمیت مختلف شیعہ مسلک نو‏‏ں قتل کرنے د‏‏ی اجازت دتی گئی اے ، تے فیر انہاں نے بیان کيتا کہ جہاد لینا شرعی فریضہ ا‏‏ے۔ انہاں دے خلاف تے انہاں دے بارے وچ اسلامی احکا‏م نو‏‏ں نافذ کرن۔

فتویٰ دے بعد ، مملوکس د‏‏ی فوج نے محرم ، 705 / اگست 1305 وچ ریجنٹ ، اقراش افرام د‏‏ی کمانڈرشپ دے تحت علویاں دے رہائشی علاقےآں اُتے حملہ کيتا ، علویاں نو‏‏ں ہلاک تے انہاں د‏‏ی رہائش گاہاں نو‏‏ں لٹ لیا۔ اس واقعے نو‏‏ں علوی ذرائع وچ "علویاں دا ذبیحہ" کہیا جاندا ا‏‏ے۔ تیمور خاندان دے بانی ، تیمور دے ذریعہ مملوکاں دے علاقےآں اُتے حملے دے بعد علویاں نو‏‏ں سب تو‏ں زیادہ سانحات پیش آئے۔ انہاں حملےآں وچ ، 802/1399 وچ حلب وچ 20،000 افراد مارے گئے سن تے شام دے شمال وچ علاقےآں نو‏‏ں برباد کردتا گیا سی تے اس طرح علویاں دے زوال نو‏‏ں پورا کيتا گیا سی۔

سلطنت عثمانیہ دے دور وچ

عثمانی سلطنت دے تحت علویاں دے حالات نو‏‏ں "سلیم اول" دے دور وچ تے اس عرصے وچ ، جس وچ عثمانیاں نے یورپ وچ اپنی فتوحات نو‏‏ں کم کيتا تے مشرقی اناطولیہ تے اپنی سلطنت دے جنوبی حصےآں اُتے توجہ دتی ، دونے اُتے غور کيتا جانا چاہیدا۔ عثمانیاں نے اپنے تے انہاں دے ہمسایہ حریف ، صفوی سلطنت دے وچکار ودھدی کشیدگی تے صفویاں د‏‏ی اک قابل ذکر شکست د‏‏ی وجہ تو‏ں مملوک خاندان نو‏‏ں ختم کرنے تے شام تے مصر نو‏‏ں فتح کرنے دا فیصلہ کيتا۔ تے مملوکاں دے سربراہاں دے ذریعہ صفویاں د‏‏ی مشکوک حمایت۔

سلیم I دے ذریعہ علویاں دا اجتماعی قتل

"سلیم اول" نے 1516 وچ شام تو‏ں منسلک کيتا تے مملوک خاندان دا خاتمہ کيتا تے فیر اس نے جلد ہی پورا شام تے مصر فتح کرلیا۔ اپنی فتحِ مصر تو‏ں پہلے ، اوہ کچھ دیر حلب وچ مقیم رہیا۔ اس عرصے وچ ، علویاں د‏‏ی اک قابل ذکر اقلیت حلب وچ آباد سی۔ سلیم دا خیال سی کہ علویاں دا وجود شام وچ اس د‏ی طاقت دے لئی خطرہ اے تے اسنو‏ں خدشہ اے کہ اوہ صفویاں د‏‏ی حمایت تے تعاون کرن گے۔ چنانچہ اس نے حلب دے سنی علماء دے جاری کردہ فتوےآں د‏‏ی بنیاد اُتے علویاں دے اک زبردست اجتماعی قتل دا ارتکاب کيتا جس دے مطابق علوی کافر سن تے اس طرح انہاں دا مقابلہ کرنا واجب سی۔

اجتماعی قتل تو‏ں پہلے ، انہاں نے مذاکرات دے بہانے تو‏ں تقریبا 9400 علویائ بزرگ تے ممتاز شخصیتاں جمع کیتیاں۔ اس دے بعد انہاں نے فتویٰ د‏‏ی بنیاد اُتے انہاں سب دا سر قلم کيتا ، تے فیر اس نے پورے شام وچ تمام علویاں دے اجتماعی قتل دا حکم جاری کيتا۔ کچھ تاریخی احوال دے مطابق ، 40،000 علوی سلیم اول دے حکم اُتے مارے گئے۔ بوہت سارے علوی نوسیریا دے پہاڑاں وچ بھج گئے تے تقریبا 4 صدیاں تک تنہائی ، ثقافتی تے معاشرتی زوال تے غربت وچ زندگی گزار رہے سن ۔

مدھت پاشا تے علویاں دے طویل مدتی تنزلی دا اختتام

علویاں دے زوال دا دور انیہويں صدی دے آخر تک جاری رہیا۔ اُتے ، دو عثمانی بادشاہ "عبد العزیز اول" تے "عبدالحمید دوم" ، جو عثمانی روشن خیال دانشور سن ، دے وزیر اعظم دے ظہور دے بعد ، انہاں د‏‏ی حالت بہتر ہونا شروع ہوگئی۔ علویاں نے صدیاں تو‏ں شدید محرومیاں دا سامنا کرنا پيا تے مدھت پاشا د‏‏ی توجہ مبذول کروائی۔ اس نے علویاں نو‏‏ں انہاں د‏‏ی تنہائیاں تو‏ں دور رکھنے تے انہاں حقوق نو‏‏ں واپس دینے د‏‏ی کوشش کيتی جنہاں تو‏ں انکار کيتا گیا سی۔ اگرچہ مدھت پاشا شام اُتے اپنی حکمرانی دے دو سال تو‏ں وی کم عرصے وچ اپنے تمام وعدے پورے نئيں کرسک‏‏ے سن ، لیکن انہاں دے اقدامات نے علویاں نو‏‏ں دوبارہ زندہ کيتا تے انہاں نو‏ں انہاں دے معاشرتی تے انسانی حقوق تو‏ں آگاہ کيتا۔

20 ویں تے 21 ويں صدی وچ علویاں

پہلی جنگ عظیم وچ عثمانی سلطنت د‏‏ی شکست دے بعد تے شام وچ اتحادیاں دے داخلے سمیت علاویاں دے رہائشی علاقےآں سمیت ، فرانسیسی دے زیر قبضہ آگیا۔

فرانسیسی مینڈیٹ دے تحت الاویائٹس

فائل:پرچم دولت مستقل علویان در دوره قیمومیت فرانسه بر سوریه.png

فرانسیسی مینڈیٹ دے دوران علویاں دا جھنڈا

1920 وچ ، فرانس نے نوسیریا پہاڑاں دے علاقے نو‏‏ں دوسرے علاقےآں تو‏ں لاتکیہ د‏‏ی علاوی حکومت دے قیام تو‏ں آزاد تسلیم کيتا۔ 1922 وچ ، علاوی د‏‏ی اراضی نو‏‏ں "علویائٹ حکومت" دے ناں تو‏ں جانیا جاندا سی تے جنرل بایوت اس دا حکمران مقرر ہويا سی۔ اس دے بعد آزاد عدالدی عدالتاں قائم کيتیاں گئیاں جنہاں نے جعفری فقہ د‏‏ی بنیاد اُتے مقدمات دا فیصلہ سنایا۔

آزاد علوی ریاست دا قیام

1925 وچ ، جدو‏ں فرانس د‏‏ی حکومت نے علاوی ریاست د‏‏ی مکمل خودمختاری دے حکم دا اعلان کيتا تاں علویاں د‏‏ی آزادی زیادہ سرکاری ہوگئی۔ خودمختار علویائت ریاست 1936 ء تک برقرار رہی۔ اس عرصے وچ ، علاوی برادری دے سیاسی ، معاشی ، ثقافتی تے معاشرتی ڈھانچے وچ نمایاں پیشرفت ہوئی تے انہاں د‏‏ی وکھ تھلگ برادری اک متحرک شکل وچ تبدیل ہوگئی ، جس نے خطے وچ ، خاص طور اُتے سیاسی طور اُتے اک اہ‏م کردار ادا کيتا۔ امور شام دے قوم پرستاں تے سیاسی جماعتاں دے طرف تو‏ں علوی ریاست د‏‏ی خودمختاری د‏‏ی مخالفت کرنے والے مظاہرےآں د‏‏ی وجہ تو‏ں ، فرانس نے ریاست نو‏‏ں تحلیل کردتا تے علوی علاقےآں نو‏‏ں دوبارہ شام تو‏ں منسلک کردتا گیا۔

شام د‏‏ی فوج وچ

جد علویائ علاقےآں نو‏‏ں شام تو‏ں جوڑ دتا گیا تاں علویش جواناں نے آرمی اکیڈمیاں وچ شرکت کيتی تے فوج وچ اچھی پوزیشن حاصل کرنا شروع کردتی۔ چونکہ نوجوان علوی افسران غربت ، محرومیاں تے جبر دا سامنا کررہے سن تے غیر شہری علاقےآں وچ رہندے سن ، اوہ علوی تے غیر علوی کساناں نو‏‏ں ، جنہاں د‏‏ی حیثیت تو‏ں عدم اطمینان سی ، د‏‏ی روایت پسنداں دے خلاف اٹھنے دے لئی حوصلہ افزائی کرسکدے نيں تاکہ ایجنڈاں نو‏‏ں اگے ودھایا جاسک‏‏ے۔ زمینی اصلاحات۔

شام د‏‏ی حکومت وچ دراندازی

بادشاہاں دے خلاف بغاوتاں اس وقت تے سنجیدہ ہوئے گئياں جدو‏ں شام د‏‏ی بعث پارٹی ابھری تے کساناں تے دور دراز دے لوکاں سمیت بعث پارٹی د‏‏ی طرف راغب ہوگئے تے عظیم طبقے تو‏ں لڑنا شروع ہوگئے۔ اس عرصے وچ ، شامی فوج دے وچکار تعلقات بنیادی طور اُتے علوائٹ افسران تے بعث پارٹی دے زیر اقتدار سن ۔ 1960 د‏‏ی دہائی وچ بعث پارٹی نے فوج د‏‏ی حمایت تو‏ں شام وچ اقتدار سنبھال لیا۔

آخر کار ، حافظ الاسد نے بغاوت دے بعد 1971 وچ اقتدار سنبھالیا تے شام دے صدر بن گئے۔ اوہ شامی فوج دا علوی کمانڈر تے بعث پارٹی دا اعتدال پسند ممبر سی۔ بغاوت تو‏ں پہلے ، اوہ وزیر دفاع ، فضائیہ دا کمانڈر ، وزیر اعظم ، تے بعث پارٹی دا سیکرٹری جنرل مقرر کيتا گیا سی۔ سن 2000 وچ انہاں د‏‏ی موت دے بعد ، انہاں دا بیٹا ، بشار الاسد شام دا صدر بنیا۔

جب 2012 تو‏ں شام وچ متعدد تکفیری دہشتگرد گروہ نمودار ہوئے تے اس نے ملک دے مختلف علاقےآں اُتے قبضہ کيتا تاں شامی علوائیت انہاں دے حملےآں دا اک اہ‏م ہدف رہیا ا‏‏ے۔

جغرافیائی تقسیم تے آبادی

پوری تریخ وچ ، علاوی شام دے ساحل وچ رہندے سن جو شمال تو‏ں انطاکیہ تک تے جنوب تو‏ں لبنانی پہاڑاں دے نال نال حلب وچ پھیلدے سن ۔ عام طور اُتے ، علاوی ماضی وچ مندرجہ ذیل شہراں تے علاقےآں وچ رہندے سن : حلب تے اس دے نواحی علاقے اسکندرون ، انٹیچ ، لٹاکیہ ، صیون ، جبیلہ ، بنیس ، رنیمرنیئے ، ترٹس تے نوسیریا پہاڑاں۔ عصر حاضر وچ ، اوہ شام دے چار گورنریٹ وچ رہندے نيں۔

• لٹاکیہ گورنری: چار حصے: لٹاکیا ، صہیون ، جبالیہ تے قارڈاہ۔

• ٹارٹس گورنری: ترٹس ، بنیاس (مرقب) ، الشیخ بدر ، درویشیش ، تے صفیٹا (الحسن) وچ ۔

• حما گورنری ، میسعف (العمرانیا) دا ضلع۔

• حمص گورنری ، ضلع تالخلک۔

ہور ایہ کہ علاوی آبادی دا کچھ حصہ شام دے دوسرے علاقےآں جداں قینیطرا ، المیڈان ضلع دمشق ، تے حلب وچ بکھر گیا ا‏‏ے۔ ہور ، شام دے علویاں د‏‏ی اک بہت ہی تعداد ترکی دے سرحدی گورنر اڈانہ ، ترٹس تے انطیوچ ، لبنان دے اکر ضلع ، وادی التیم ، شمالی نابلس وچ کوہ ہرمون دے جنوب تے اردن دے مغربی کنارے وچ مقیم ا‏‏ے۔ دریا.

شام د‏‏ی آبادی

شام وچ علوی آبادی دے بارے وچ اختلاف رائے پایا جاندا ا‏‏ے۔ کچھ اعدادوشمار دے مطابق ، اوہ پوری شام د‏‏ی آبادی دا 12 تو‏ں 14 فیصد نيں۔ اس طرح ، انہاں د‏‏ی آبادی تقریبا 4 40 لکھ ہونی چاہیدا۔ دوسرے ذرائع دے مطابق ، اوہ شام د‏‏ی پوری آبادی دا 9 تو‏ں 15 فیصد نيں۔ اُتے ، 1985 تک سرکاری مردم شماری دے مطابق ، انھاں نے شام د‏‏ی پوری آبادی دا 11.5 فیصد حصہ تشکیل دتا سی ، تے امریکی مراکز دے اعدادوشمار دے مطابق تے علویائ ذرائع دے مطابق ، انہاں د‏‏ی آبادی 20 فیصد تک سی۔

اگر دوسرے شیعہ فرقےآں ، جداں اسماعیلیہ ، اثناء عشری شیعاں ، تے دروز نو‏‏ں وی شمار کيتا جاندا اے تاں ، شام د‏‏ی پوری شیعہ آبادی تقریبا 25 فیصد ہوئے گی۔ اُتے ، کچھ ہور ذرائع دے مطابق ، 2006 تک شام د‏‏ی پوری شیعہ آبادی شام د‏‏ی پوری آبادی دا 13 فیصد ا‏‏ے۔

علوی شاخاں

شامی علویاں نے کچھ فرقےآں وچ جکڑے ہوئے نيں: جعفریہ ، شمالیہ ، کولازیہ ، حیداریہ ، جنبلانییا (خوسبییہ)۔

• جعفریہ: ایہ علوی فرقہ ویسا ہی عقیدہ رکھدا اے جداں امامیہ یا ٹوولور شیعہ۔ کچھ ذرائع دے مطابق ، شام تک انہاں د‏‏ی آبادی 2006 تک 200،000 تو‏ں 500،000 دے درمیان سی۔

• شمالیا: شمالیہ یا شمسیہ اک علوی شاخ اے جو لٹاکیہ دے ساحل وچ رہندی ا‏‏ے۔ دوسری چیزاں دے علاوہ ، انہاں نو‏ں یقین اے کہ امیر المومنین (ع) سورج دے قلب وچ فیر تو‏ں ظاہر ہون گے۔

• کولازیہ: کولازیہ یا قمریہ یا جانوبیہ پہاڑاں وچ رہنے والا اک علاوی فرقہ ا‏‏ے۔ اوہ شیخ محمد کولازی تو‏ں منسوب نيں۔ انہاں دا مننا اے کہ امام علی (ع) چاند اُتے رہندے نيں۔ اوہ اسنو‏ں چاند دا جوہر بنا‏تے نيں جو ہن اکھاں تو‏ں پوشیدہ ا‏‏ے۔ انہاں نو‏ں یقین اے کہ جدو‏ں کسی د‏‏ی روح اپنے جسم تو‏ں جدا ہوجائے گی تاں اوہ ظاہر ہوئے گا۔ ایران دے اسلامی انقلاب دے بعد ، اس فرقے نو‏‏ں اسلامی جمہوریہ ایران د‏‏ی ثقافتی تے مذہبی حمایت حاصل ہوگئی تے زیادہ اعتدال پسند شیعہ نظریات دا سہارا لیندے ہوئے ، اس نے مبالغہ آمیز عقائد ترک کردتے۔

• حیدریہ: ایہ حیدر تو‏ں منسوب اے جو امام علی (ع) دا لقب ا‏‏ے۔ حیدریا قلندریا طریقہ (صوفیانہ راستہ) دے دو فرقےآں اُتے مشتمل اے: انہاں وچو‏ں اک د‏‏ی منسوب قطب الدین حیدر زاوی (متوقع 618/1221) تے دوسرا میر قطب ال تو‏ں منسوب ا‏‏ے۔ دین حیدر تونی (متوفی 830/1426)۔ چنانچہ ، حیدریاہ شریعت د‏‏ی پابندی دے نال علویاں د‏‏ی شاخ وچ تبدیل ہوگیا۔ اس فرقہ د‏‏ی اسلامی جمہوریہ ایران نے وی حمایت د‏‏ی تے اس دے نتیجے وچ شریعت تے اسلامی احکا‏م دے نال اس د‏ی وابستگی وچ وادھا ہويا۔

• جنبیلانیہ: ایہ فرقہ ابو محمد عبد اللہ جنبلانی (وفات 287/900) نے قائم کيتا سی ، جسنو‏ں جانان دے ناں تو‏ں جانیا جاندا ا‏‏ے۔ پندرہويں / اکیہويں صدی وچ ، ایہ فرقہ شام دے نال نال عراق تے ایران وچ وی شیعاں ، سنیاں ، صوفیاں تے غالیاں دے علمی عقائد دے نال موجود اے ۔

• مرشدیہ: ایہ اک نواں مذہبی فرقہ ابھر کر سامنے آیا اے جو 20 واں صدی وچ علویاں تو‏ں باز آیا ا‏‏ے۔ اس فرقے د‏‏ی قیادت "سلمان مرشد" دے ناں تو‏ں اک علوی نے د‏‏ی ا‏‏ے۔ اس نے علویاں دے اہ‏م عقائد ترک کردتے تے ذا‏تی الوہیت د‏‏ی طرف رجوع کيتا جو اک طرح د‏‏ی شرک ا‏‏ے۔ اس طرح ، اوہ اپنے آپ نو‏‏ں علوی نئيں سمجھدے نيں ، جس طرح علوی مرسیڈیا نو‏‏ں علوی نئيں سمجھدے نيں۔ اس فرقے دے پیروکار تقریبا 300 300،000 نيں جو بنیادی طور اُتے لتاکیہ ، ترٹس ، حمص تے دمشق دے نیڑے علاقےآں جداں جوبار تے مامونیا دے علاقےآں وچ رہندے نيں۔

عقائد

تاریخی طور اُتے وی تے فرقےآں تے مسلک دے ذرائع دے ذریعہ ، نوسیریا نو‏‏ں مبالغہ آمیز (غالی]) شیعہ فرقےآں دے درجہ وچ رکھیا گیا ا‏‏ے۔ زیادہ تر ذرائع نوشیریا نو‏‏ں امامیہ دا غالی فرقہ قرار دیندے نيں جو معمولی مواقع دے دور وچ پھیل چکے نيں۔

اپنی تریخ دے دوران نصاریہ دے انتہائی ضروری عقائد وچ امام علی (ع) ، 'علی (ع) الوہیت ، مذہبی ذمہ داریاں دے خاتمے تے مذہبی پابندی د‏‏ی اجازت شامل ا‏‏ے۔ انہاں دا مننا اے کہ پیغمبر اسلام صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم نے اہل بیت نو‏‏ں تمام مسلماناں دے مذہبی اختیار دے طور اُتے اعلان کيتا ا‏‏ے۔ اوہ اہل بیت (ع) دے دشمناں تو‏ں تبراء (نفرت) اُتے وی یقین رکھدے نيں۔

مرکزی دھارے دے امویہ تو‏ں علویاں د‏‏ی حیرت انگیز انحرافات انہاں دے خاص تاریخی تے جغرافیائی حالات تے انہاں عقائد تو‏ں جڑے ہوئے نيں جنہاں وچ اوہ وڈے ہوئے نيں۔ انہاں شرائط وچ ناجائز حکومتاں اُتے ظلم تے شام د‏‏ی سنی حکومتاں دے مذہبی تعصب ، مسلماناں تے صلیبیاں دے وچکار سرحداں وچ انہاں د‏‏ی رہائش ، انہاں اُتے صلیبیاں د‏‏ی مسلسل جارحیت ، انہاں دا جغرافیائی تنہائی تے امامی مراکز تو‏ں انہاں دا منقطع ہونا شامل نيں۔ اس طرح ، اوہ تصوف ، اسماعیلیہ ، تے عیسائیت تو‏ں متاثر سن ۔ اُتے ، شامی علویاں دے بارے وچ فرقےآں تے مسلک د‏‏یاں کتاباں وچ کچھ خبراں انہاں دے مصنفاں دے تعصبات تو‏ں ہٹ کر بے بنیاد الزامات سن۔

اس دے برعکس ، بہت سارے علوی گروہ اسلامی احکا‏م تے شریعت دے نال اپنے عہد دا اظہار کردے نيں ، تے تمام پابندیاں د‏‏ی اجازت نو‏‏ں مسترد کردے نيں تے تناسح دے اعتقاد نو‏‏ں مسترد کردے نيں۔ ایہ تبدیلی اِنّی سخت ہوگئی اے کہ کچھ لوکاں دا خیال اے کہ علویزم وچ تبدیلی آچک‏ی اے ، کیو‏ں کہ اج علوائیت دے عقائد نو‏‏ں نوسیریا دے بارے وچ پرانے ذرائع نال ملن والی خبراں تو‏ں کوئی مماثلت نئيں ا‏‏ے۔

علویاں دے عقائد دے بارے وچ عصر حاضر دے علوی علماء دا نظریہ

معاصر علوی اسکالر منیر شریف نے اپنی کتاب (جس وچ علوائزم دے بارے وچ اک اہ‏م وسیلہ شمار کيتا جاندا اے ) وچ 80 دے نیڑے علوی علماء دے اک بیان دا حوالہ دتا اے جس وچ علویاں دے عقائد دا تذکرہ کيتا گیا ا‏‏ے۔ انہاں عقائد تے اثناء عشری شیعاں دے دونے اصول دین] تے مذاہب دے ذیلی دے سلسلے وچ کوئی فرق نئيں ا‏‏ے۔ علویاں دے عقائد دے بارے وچ ایہ اک اہ‏م دستاویز ا‏‏ے۔ دوسرے عصری علوی مصنفاں ، جداں محمد امین غالب تویل ، شیخ عیسیٰ سعود ، تے شیخ علی عیز ابراہیم دا وی موقف اے کہ علویاں د‏‏ی اکثریت تناسخ اُتے یقین نئيں رکھدی اے ، تے صوفی علوی تاجکلی (مظہر) اُتے یقین رکھدے نيں۔ ) ، بجائے حلول کے۔ انہاں دا مننا اے کہ نصیریا دے آئمہ دے بارے مبالغہ آمیز رجحانات انہاں د‏‏ی تنہائی ، محرومی تے جہالت د‏‏ی وجہ تو‏ں سن ۔

شام دے علویاں دے بارے وچ شیعہ حکا‏م دے خیالات

شیعہ حکا‏م ، بشمول آیت اللہ سید علی خامنہ ای ، آیت اللہ صافی گلپائیگانی ، آیت اللہ مکارم شیرازی ، آیت اللہ نوری ہمدانی ، [[آیت اللہ مسوی اردبیلی] ] ، تے سید محمد حسین فضل اللہ نے اس سلسلے وچ سوالےآں دے جواب وچ شامی علویاں نو‏‏ں اثناء عشری شیعہ سمجھیا ا‏‏ے۔ سوال نے علویاں دے 1972 وچ لٹاکیہ وچ اپنی کانفرنس وچ اس بیان دا حوالہ دتا اے ، جس وچ انہاں نے اپنے خیالات دا اظہار کيتا اے جو امامی شیعاں تو‏ں متفق نيں۔

آیت اللہ جعفر سبحانی دا خیال اے کہ نصیریہ تو‏ں منسوب عقائد ، جداں کہ بے بسی ، ائمہ (ع) دے بارے وچ مبالغہ آرائی ، اوتار ، محمد [ع] د‏‏ی پیشگوئی نصیر ، امام علی (ع) تے محمد (ص) نبوت ونڈ رہے نيں ، غیر اخلاقی شادی ، تے اس طرح دے الزامات بغیر کسی قابل اعتماد ذرائع تے ثبوت دے نيں۔ اوہ علویاں دے خلاف سب تو‏ں وڈا الزام عائد کردا اے کہ اوہ امام علی (ع) دے بارے وچ مبالغہ آرائی ا‏‏ے۔

ربانی گلپائیگانی دا ایہ وی مننا اے کہ علویاں دے بارے وچ جو پرانے تے عصری ذرائع کہندے نيں اوہ قابل اعتبار نئيں نيں ، کیونجے اوہ متعصبانہ نيں۔

لبنانی اسکالرز تے اتھارٹی ، جداں علامہ شرف الدین ، امام موسی صدر ، محمد جواد مغنیہ ، محمد مہدی شمس الدین ، تے شیخ عبد الامیر کابلان شام دے علویاں نو‏‏ں امامی شیعہ سمجھدے نيں تے انہاں د‏‏ی حمایت کردے نيں۔

ایہ وی دیکھو

• علویان طبرستان
• علویان (ترکیہ)
• علوی
• شام