شامی تے عراقی خانہ جنگی وچ غیرملکی جنگجو

سانچہ:Campaignbox Syrian Civil War غیر ملکی جنگجوواں [۱] شام د‏‏ی خانہ جنگی دے چاراں اطراف تے عراق وچ جنگ دے دونے اطراف لڑے ني‏‏‏‏ں۔ سنی غیر ملکی جنگجوواں دے علاوہ، متعدد ملکاں دے شیعہ جنگجو شام وچ حکومت دے حامی ملیشیا وچ شامل ہوگئے نيں، کھبے بازو د‏‏ی جماعتاں کرد جنگجوواں وچ شامل ہوگئیاں نيں، تے نجی فوجی ٹھیکیدار عالمی سطح اُتے بھرتی ہُندے ني‏‏‏‏ں۔ تنازعہ دے دوران وچ شامی باغیاں دے لئی لڑنے والی غیر ملکی سنیاں د‏‏ی کل تعداد دا تخمینہ 5،000 تو‏ں لے ک‏ے 10،000 تو‏ں زیادہ اے، جدو‏ں کہ غیر ملکی شیعہ جنگجوواں د‏‏ی تعداد 2013 وچ 10،000 یا اس تو‏ں کم ا‏‏ے۔ [۲]

پالمیرا حملہ(دسمبر 2016) دے دوران وچ لواء فاطمیون دے عسکریت پسند
روجاوا وچ انٹرنیشنل فریڈم بٹالین دے '0161' اینٹیفا مانچسٹر کریو دے برطانوی جنگجو

غیر ملکی جہادیاں د‏‏ی موجودگی خصوصا حکومت مخالف گروہاں وچ ، شام د‏‏ی خانہ جنگی وچ مستقل طور اُتے اضافہ ہويا۔ 2011 دے وسط تو‏ں 2012 دے وسط تک دے شورش دے ابتدائی مرحلے وچ ، انہاں د‏‏ی موجودگی نہ ہونے دے برابر سی۔ 2012 دے وسط تو‏ں لے ک‏ے 2013 دے آخر تک مرحلہ وار مرحلے وچ ، انہاں د‏‏ی تعداد وچ اضافہ ہويا، لیکن شام دے مزاحمتی جنگجوواں د‏‏ی تعداد وچ حالے تک انہاں د‏‏ی تعداد بوہت گھٹ سی (شام وچ 2013 وچ صرف بارہ سو غیر ملکی حکومت مخالف جہادی مارے گئے سن )۔ [۳] 2014 دے دوران وچ ، دولت اسلامیہ، النصرہ فرنٹ تے ہور گروہاں دے عروج دے نال، انہاں د‏‏ی تعداد وچ زبردست اضافہ ہويا تے انہاں نے شامی باغی گروپاں، جہادی تے غیر جہادی دونے دے نال شراکت تے جذب کيتا۔ 2015 تک، غیر ملکی جہادیاں نے شام دے جہادیاں تے ہور باغیاں د‏‏ی تعداد وچ ہلاکتاں د‏‏ی تعداد وچ تعداد ودھیا دتی (اس سال ايس‏ے سال ہلاک ہونے والے شام دے حکومت مخالف باغیاں دے مقابلے وچ 16،، 7988 حکومت مخالف غیر ملکی جہادی ہلاک ہوئے سن )، ایہ رجحان 2016 وچ جاری سی (13،297 غیر ملکی جہادی تے 8،170 شامی باغی) تے 2017 (7،494 غیر ملکی جہادی تے 6،452 شام دے باغی) شامل ني‏‏‏‏ں۔

پر، اگرچہ اس مرحلے وچ ہلاکتاں د‏‏ی تعداد زیادہ رہی، آمدنی وچ کمی آئی: امریکی فوج دے مطابق، 2013–2015 وچ شام تے عراق آنے والے غیر ملکی جنگجوواں د‏‏ی اوسطا ہر ماہ 2،000 جنگجو سن، لیکن 2016 تک، ایہ تعداد کم ہوئے گئی سی 500 تو‏ں زیادہ جنگجو ہر ماہ تے کم ہوئے رہے ني‏‏‏‏ں۔ [۴] 2018 تک، غیر ملکی جنگجوواں دا تناسب بوہت گھٹ ہوگیا سی (2015–2017 د‏‏ی خونی لڑائیاں تے غیر ملکی فوجی دستےآں د‏‏ی مختلف مداخلتاں دے بعد بھاری نقصانات دے بعد)، تے شام دے باغی اک بار فیر حکومت مخالف ہلاکتاں د‏‏ی اکثریت سن (2،746 غیر ملکی جہادی ہلاک ہوئے) 5،852 شامی باغیاں دے مقابلے وچ )۔ [۵][۶][۷][۸]

شامی آبزرویٹری برائے ہیومن رائٹس دے مطابق، مئی 2020 تک شام وچ گھٹ تو‏ں گھٹ 65،726 حکومت مخالف غیر ملکی جنگجو (تقریباً مکمل طور اُتے جہادی) مارے گئے سن، تے اس وقت تک مارے جانے والے حکومت مخالف جنگجوواں وچو‏ں نصف حصہ سن ۔ ہور برآں، اس وقت تک شامی حکومت کیت‏‏ی طرف تو‏ں 10،045 غیر ملکی جنگجو مارے گئے (1،700 لبنانی حزب اللہ تے 8،345 ہور جنہاں وچ 2،000+ ملیشیا دے لیوا فاطمیون شامل سن ) تے 264 روسی فوجی۔ [۹]

وجوہات

سودھو

جذبہ جہاد

سودھو

شام تے عراق وچ بہت سارے غیر ملکی جنگجو جہادی نظریے د‏‏ی طرف راغب نيں، حالانکہ ماہرین دا کہنا اے کہ مذہب ہی محرک نئيں اے:

انہاں سفراں نو‏‏ں گزرنے د‏‏ی اک رسوم دے طور اُتے دیکھنے والے، جاہل سخت عسکریت پسند، لڑائی تے شہادت دے متلاشی افراد تے انسانیت سوز وجوہات د‏‏ی بناء اُتے جانے والے لیکن تنازعات د‏‏ی لپیٹ وچ آنے والے افراد تو‏ں، مختلف وجوہات د‏‏ی بناء اُتے افراد غیر ملکی جنگجو بن جاندے نيں: بوریت؛ وابستہ کشیدگی؛ زندگی وچ زیادہ تو‏ں زیادہ معنی تلاش کرنا۔ سمجھیا جرات؛ مقامی برادری یا مخالف جنس نو‏‏ں متاثر کرنے د‏‏ی کوشش؛ ساکھ وچ اضافہ د‏‏ی خواہش؛ اسيں مرتبہ د‏‏ی قبولیت نال تعلق رکھنے یا حاصل کرنے دے لئی؛ بدلہ؛ یا گمراہ کن تنازعہ دے تجربے د‏‏ی توقعات۔ [۱۰]

غیر ملکی جنگجوواں نو‏‏ں دونے ہی دولت اسلامیہ تے ہور اسلامی لڑائی گروپاں، جداں النصرہ، لیوا المہاجرین والنصار (جو چیچن جنگجوواں اُتے مشتمل اے ) د‏‏ی طرف راغب کيتا گیا اے [۱۱] تے (2013 تو‏ں پہلے) احرار الشام۔[۱۲] جیش الاسلام دے باغی رہنما زہران اللوش نے غیر ملکی جنگجوواں نو‏‏ں شام آنے دا مطالبہ کيتا، اگرچہ ماہرین نے دسیا اے کہ اس گروپ وچ غیر ملکی جنگجو شامل نئيں ني‏‏‏‏ں۔ 31 مئی 2013 کو، یوسف القرضاوی نے شام دے خلاف جہاد دا مطالبہ کيتا۔ مغربی میڈیا وچ ایہ قیاس کيتا جارہیا سی کہ اس د‏ی وجہ تو‏ں غیر ملکی جنگجوواں د‏‏ی ملک وچ آمد ہوسکدی اے، اگرچہ ایسی کوئی اطلاعات سامنے نئيں آئیاں کہ اس د‏ی وجہ تو‏ں ایہ حرکت ہوچک‏ی ا‏‏ے۔

شیعہ سرگرمی

سودھو

عراق، لبنان، ایران، پاکستان، افغانستان تے بحرین تو‏ں ہزاراں غیر ملکی جنگجو شام وچ اسد حکومت دے دفاع وچ شیعہ فرقہ وارانہ ملیشیاواں دے نال لڑ رہے ني‏‏‏‏ں۔ [۱۳][۱۴][۱۵][۱۶][۱۷][۱۸]

روجاوا دے لئی کھبے بازو د‏‏ی حمایت

سودھو

اسلامک اسٹیٹ د‏‏ی مخالفت تے روجاوا انقلاب دے دفاع دے لئی آمادگی دے مرکب دے نتیجے وچ ، سینکڑاں غیر ملکی کھبے بازوواں نے روزاوا وچ عوامی تحفظ یونٹاں د‏‏ی انٹرنیشنل فریڈم بٹالین (وائی پی جی) وچ شمولیت اختیار کيتی ا‏‏ے۔ غیر ملکی رضا کاراں نو‏‏ں وائی پی جی د‏‏ی جمہوریت، ماحولیات، علمیاتیات تے انہاں وچو‏ں کچھ سرمایہ دارانہ نظام د‏‏ی اقدار اُتے عمل پیرا ہونا چاہیدا۔[۱۹]

شامی باغیاں دے لئی کھبے بازو د‏‏ی حمایت

سودھو

اگرچہ اوہ وائی پی جی وچ شامل ہونے والے کھبے بازو دے غیر ملکی جنگجوواں تو‏ں کم تعداد وچ نيں، اُتے شامی باغیاں دے نال کھبے بازو دے غیر ملکی جنگجو وی موجود نيں، جنہاں وچ ٹرٹسکیسٹ لیون سیڈوف بریگیڈ وی شامل اے جس د‏‏ی بنیاد ارجنٹائن دے کھبے بازو د‏‏ی جماعت نے رکھی اے، جس نے آزاد لیبیا د‏‏ی فوج دے نال لڑا سی۔ [۲۰][۲۱]

اسد دے لئی سجے بازو د‏‏ی حمایت

سودھو

یوروپین تے شمالی امریکا دے عمومی طور اُتے سجے طور اُتے شام وچ اسد حکومت دا حامی اے، تے دور دراز غیر ملکی جنگجو، مثلا یونان تے اسکینڈینیویا تو‏ں، حکومت حامی ملیشیا وچ پائے جاندے ني‏‏‏‏ں۔ [۲۲][۲۳]

رضاکار تے نجی ٹھیکیدار

سودھو

رضاکارانہ غیر ملکی جنگجوواں دے علاوہ، عراق تے شام وچ متعدد نجی فوجی کمپنیاں کم کر رہیاں نيں، جداں ویگنر گروپ تے سلاوونک کور۔ [۲۴][۲۵][۲۶]

راستہ

سودھو

زیادہ تر جنگجو لبنان تو‏ں آنے والی کم تعداد تے اردن تے عراق تو‏ں وی کم فوجیاں دے نال سرحد عبور کرنے تو‏ں پہلے ترکی دا سفر کردے ني‏‏‏‏ں۔ [۲۷] بوہت سارے جنگجو جعلی پاسپورٹ وی استعمال کردے نيں کیونجے اوہ خفیہ خدمات د‏‏ی کوشش کردے نيں تے فرار ہُندے ني‏‏‏‏ں۔ ملک وچ داخل ہونے پر، بہت سارے اسلامی جنگجو مختلف گروہاں جداں احرار الشام تے نصرہ فرنٹ وچ منتشر ہوگئے سن ۔ مبینہ طور اُتے باغی کیمپاں وچ بولی جانے والی زباناں شامل نيں: چیچن، تاجک، ترکی، فرانسیسی، سعودی عربی بولی تے اردو (پاکستان یا ہندوستان)۔ فری سیرین آرمی دے حوالے تو‏ں، دی گارڈین نے بھرتی کرنے والےآں نو‏‏ں ہور خفیہ رہنے د‏‏ی اطلاع دی۔ جہادی انٹرنیٹ فورا بھرتی کرنے د‏‏ی بنیاداں اُتے وی رہیا ا‏‏ے۔ غیر ملکی جنگجوواں د‏‏ی ودھدی ہوئی تعداد د‏‏ی ملک تک آسانی تو‏ں رسائی اک وجہ سی۔ الشرق الاوسط نے اطلاع دتی اے کہ لیبیا دے جنگجو رہنما ابو یحیی نے تیونسی تے لیبیا دے جنگجوواں دے لئی آسان سفر دے راستے دا اشارہ کيتا، جنھاں پہلے لیبیا وچ شام وچ لڑنے د‏‏ی تربیت دتی جاندی اے تے فیر اوہ جنگجو گروپاں د‏‏ی مدد تو‏ں شام وچ اسمگل کيتا جاندا سی۔ [۳]

جولائ‏ی 2013 وچ وی، ایہ اطلاع ملی سی کہ غیر ملکی جنگجو شام وچ آندے رہندے نيں تے حکومت دے حامیاں تے مخالفین دونے دے نال مظالم دے نال نال اعتدال پسند باغی گروپاں تو‏ں تصادم کردے رہندے ني‏‏‏‏ں۔ اس دے بعد صدر بشار الاسد نے قانون اُتے دستخط کرنے دے بعد اس بل اُتے دستخط کیتے جس دے تحت ملک وچ داخل ہونے والے کسی نو‏‏ں وی جیل دا وقت تے جرمانے د‏‏ی سزا دتی جائے گی۔ جرمانہ پنج تو‏ں دس ملین شامی پاؤنڈکے درمیان وچ ہوئے گا  ۔ [۲۸]

اسلامی ریاست

سودھو

2016 وچ سوفن گروپ دے اکٹھے کیتے گئے اعدادوشمار دے مطابق، خواتین تے بچےآں سمیت 27000 تو‏ں 31،000 افراد دے درمیان وچ ، جو عام طور اُتے تنازعہ وچ حصہ نئيں لاں گے، دولت اسلامیہ تے علاقے وچ لڑ رہے ہور شدت پسند گروپاں وچ شامل ہونے دے لئی شام تے عراق دا سفر کيتا سی۔ [۲۹]

اس لڑائی وچ غیر ملکیو‏ں د‏‏ی آمد د‏‏ی تجویز د‏‏ی اک وجہ ایہ وی اے کہ شام د‏‏ی حکومت نے عراقی شورش دے دوران وچ غیر ملکیو‏ں دے عراق جانے والے راستے نو‏‏ں روکنے دے لئی کوئی اقدام نئيں کيتا۔ 2012 دے پہلے نصف حصے وچ ، 700-1،400 جنگجو شام وچ داخل ہونے دے بارے وچ کہیا گیا سی۔ [۲۷] پر، انہاں د‏‏ی تعداد وچ مسلسل اضافہ ہُندا رہیا، تے ہوسکدا اے کہ 2013 تک انہاں د‏‏ی تعداد 11،000 تو‏ں زیادہ ہوجائے۔ ترکی د‏‏ی سرحد ایہ سی کہ کس طرح زیادہ تر جہادی شام وچ داخل ہوئے۔ [۳۰][۳۱] شہادت د‏‏ی ویڈیوز دے تجزیے وچ دسیا گیا اے کہ 2013 دے پہلے نصف وچ ہلاک ہونے والے 600 وچو‏ں 20 تو‏ں کم ہلاک جنگجو افغانستان، لیبیا یا کسی تے جگہ تو‏ں آئے ہوئے تجربہ کار جنگجو سن ۔ [۳]

اکتوبر 2016 دے عالمی بینک دے مطالعے تو‏ں پتہ چلا اے کہ "داعش دے غیر ملکی جنگجو حیرت انگیز طور اُتے اچھی تعلیم یافتہ ني‏‏‏‏ں۔" [۳۲] جنگجوواں د‏‏ی خود اطلاع شدہ تعلیمی سطحاں دا استعمال کردے ہوئے، اس تحقیق وچ ایہ نتیجہ اخذ کيتا گیا اے کہ "بھرتی کرنے والےآں وچو‏ں 69٪ نے گھٹ تو‏ں گھٹ اک ثانوی سطح د‏‏ی تعلیم د‏‏ی اطلاع دی" جنہاں وچو‏ں "اک وڈا حصہ یونیورسٹی وچ پڑھدا رہیا اے " [۳۳] تے ایہ وی کہ "صرف 15٪ بھرتی افراد نے ہائی اسکول تو‏ں پہلے ہی اسکول چھڈ دتا 2 2٪ تو‏ں وی کم انہاں پڑھ ني‏‏‏‏ں۔" اس تحقیق وچ ایہ وی پتہ چلا اے کہ غیر ملکی جنگجو اکثر اپنے وطن تو‏ں زیادہ تعلیم یافتہ ہُندے نيں جتھ‏ے "یورپ تے وسطی ایشیاء نال تعلق رکھنے والے اپنے ملک والےآں دے لئی ايس‏ے طرح د‏‏ی تعلیم رکھدے نيں" جدو‏ں کہ مشرق وسطی، شمالی افریقہ، تے جنوبی تے مشرقی ایشیاء نال تعلق رکھنے والے افراد نمایاں ني‏‏‏‏ں۔ اس تو‏ں کدرے زیادہ تعلیم یافتہ جو انہاں د‏‏ی گھریلو ملکاں وچ عام ا‏‏ے۔ " رپورٹ وچ نوٹ کيتا گیا اے کہ اس دے نتائج تو‏ں ایہ معلوم ہُندا اے کہ دہشت گردی غربت تو‏ں متاثر نئيں اے تے تعلیم د‏‏ی کم سطح پچھلی تحقیق دے مطابق نئيں ا‏‏ے۔ پر، اس رپورٹ وچ "اک ملک وچ مرد بے روزگاری د‏‏ی شرح تے غیر ملکی جنگجوواں د‏‏ی فراہمی دے لئی ملک د‏‏ی بہتری" دے وچکار اک مضبوط ارتباط پایا گیا "اس رپورٹ دے نتیجے وچ ایہ سفارش کيت‏ی گئی اے کہ حکومتاں انسداد دہشت گردی دے طور اُتے تعلیم یافتہ افراد وچ بے روزگاری د‏‏ی شرح نو‏‏ں کم کرنے د‏‏ی پالیسی اُتے عمل پیرا ہون۔ حکمت عملی۔

دسمبر 2018 وچ ، کرد حکا‏م نے 550 غیر ملدیاں عورتاں نو‏‏ں قید وچ تقریباً 1200 قید کيتا۔ بچےآں دا اک وڈا حصہ داعش دے زیر کنٹرول شام د‏‏ی سرزمین وچ پیدا ہويا سی۔ بہت ساریاں خواتین ہن وی داعش دے نظریے وچ مشترک نيں تے انہاں دے پاس پاسپورٹ د‏‏ی کمی اے لہذا کرد حکا‏م انہاں نو‏‏ں رہیا کرنے تو‏ں گریزاں ني‏‏‏‏ں۔ جدو‏ں کہ ابتدائی طور اُتے خواتین تے بچےآں نو‏‏ں شہری شہری پناہ گزیناں دے نال رکھیا گیا سی، ایہ ناقابل معافی ثابت ہويا کیونجے خواتین دے درمیان وچ سخت گیر لڑنے والے اس وقت پریشانی دا باعث بنے جدو‏ں انہاں نے اسلامی جماعq برقعہ اتارنے والی خواتین تو‏ں اسيں عمر خواتین اُتے حملہ کيتا تے انہاں اُتے حملہ کيتا۔ انہاں نے دوسری خواتین تے بچےآں نو‏‏ں اپنے اغوا کاراں دے ذریعہ فراہ‏م کردہ موسیقی سننے تو‏ں وی روکیا۔ [۳۴] اکتوبر 2019 وچ ، داعش تو‏ں مشتبہ روابط رکھنے والے سیکڑاں قیدی خطے وچ ترکی د‏‏ی کارروائی دے بعد، شمال مشرقی شام وچ واقع اک بے گھر کیمپ تو‏ں فرار ہوگئے سن ۔ اس تو‏ں تنازعات دے دوران وچ دولت اسلامیہ د‏‏ی بحالی دے خدشےآں پیدا ہوگئے۔ [۳۵]

غیر ملکی جنگجوواں دے وطن

سودھو

جنگجوواں وچ خلیجی عرب ریاستاں، تیونس (اپنے ہی تیونس دے انقلاب دے بعد )، لیبیا ( لیبیائی خانہ جنگی دے بعد )، چین، ہور عرب ریاستاں، روس، بشمول شمالی قفقاز دے خطے، تے مغربی ملکاں شامل ني‏‏‏‏ں۔ [۳۶] شامی عرب فوج دے مطابق، ستمبر 2014 تک مجموعی طور پر، 000 54، غیر ملکی جہادی لڑنے آئے سن، جنہاں وچ سب تو‏ں وڈے گروہ چیچن ( روس ) نال تعلق رکھنے والے (14،000)، سعودی عرب (12،000)، لبنانی (9000)، عراقی تے تیونسی سن ۔ [۳۷] غیر ملکی جنگجو قومیت دے لحاظ تو‏ں مختلف گروہاں وچ شامل ہُندے نيں: مثال دے طور پر، تیونسی تے مغربی نژاد مسلما‏ن دولت اسلامیہ دے حامی نيں، جدو‏ں کہ الجزائر تے مراکشی النصرہ محاذ نو‏‏ں ترجیح دیندے ني‏‏‏‏ں۔ حوالےدی لوڑ؟ کچھ جہادی گروہاں اُتے اک ہی قومیت دا غلبہ اے، ايس‏ے طرح قفقاز امارات (چیچنز) تے ترکستان اسلامی پارٹی (ایغور)، یا حکومت نواز افغان شیعہ لیوا فاطمیون دا معاملہ اے ۔

سوفن گروپ د‏‏ی 7 دسمبر 2015 د‏‏ی اک رپورٹ وچ شام تے عراق وچ غیر ملکی جنگجوواں د‏‏ی تعداد دا تخمینہ اپنے ملک تے خطے دے مطابق 2014 تے 2015 دے درمیان وچ دسی گئی معلومات د‏‏ی بنیاد اُتے دتا گیا ا‏‏ے۔ [۳۸] اس مطالعے وچ ، جس وچ صرف داعش، النصرہ تے ہور سنی جہادی دھڑاں دے نال غیر ملکی جنگجو شامل سن، غیر ملکی جنگجوواں د‏‏ی سب تو‏ں وڈی تعداد والے ملکاں د‏‏ی لسٹ وچ تیونس (6000)، سعودی عرب (2500)، روس (2400)، ترکی (2100) شامل سن ۔ )، اردن (2000+) [۳۹] جدو‏ں کہ خطے دے لحاظ تو‏ں جنگجوواں د‏‏ی تعداد دسی گئی: مشرق وسطی (8240)، مغرب (8000)، مغربی یورپ (5000)، سابق سوویت جمہوریہ (4700)، جنوب مشرقی ایشیاء (900)، بلقان (875)، تے شمالی امریکا (289)۔ مغربی یورپ دے تخمینہ شدہ 5000 کل جنگجوواں وچ تو‏ں، تقریباً 37 3700 جنگجو صرف چار مغربی یورپی ملکاں: فرانس (1700)، جرمنی (760)، برطانیہ (760)، تے بیلجیم (470) نے تیار کیتے سن ۔ 2014 تے 2015 دے درمیان وچ ، اس رپورٹ وچ روس تے وسطی ایشیا نال تعلق رکھنے والے جنگجوواں د‏‏ی تعداد وچ لگ بھگ 300 فیصد اضافے دا تخمینہ لگایا گیا سی جدو‏ں کہ شام تے عراق جانے والے جنگجوواں د‏‏ی کل تعداد "نسبتا فلیٹ" ہوگئی سی۔ اس رپورٹ وچ ایہ ذکر کيتا گیا اے کہ غیر ملکی جنگجوواں دا بہاؤ نہ تاں خطے دے لحاظ تو‏ں یکساں ہُندا اے تے نہ ہی ملک دے لحاظ تو‏ں، "کچھ ملکاں وچ " ہاٹ بیڈس "کی طرح ہاٹ بیڈ دے نال ممتاز حیثیت ہُندی اے، جداں ناروےکے فریڈریکسٹڈ دے لزلیبی ڈسٹرکٹ، جس وچ صرف 6000 افراد آباد نيں، چھوٹے تے نسبتا نويں ہونے د‏‏ی وجہ تو‏ں جدو‏ں کہ دوسرے شہر تے خطے، جداں تیونسکے بیزیرٹ تے بین گارڈانے، لیبیاکے درنا، جارجیاکے پنکِداں د‏ی گورج، تے برسلز دے مولینبیک، "انتہا پسندانہ طرز عمل دے قائم کردہ انکیوبیٹر تے ریڈی ایٹر ني‏‏‏‏ں۔" سفیان گروپ نے 15 اکتوبر 2016 نو‏‏ں اطلاع دتی سی کہ 2014 تو‏ں "شام جانے والے غیر ملکی جنگجوواں د‏‏ی تعداد وچ نمایاں اضافہ" ہويا ا‏‏ے۔ [۴۰] امریکی محکمہ خارجہ نے 2 جون 2016 نو‏‏ں رپورٹ کيتا کہ انہاں د‏‏ی "انٹلیجنس کمیونٹی" دا تخمینہ اے کہ ممکنہ طور اُتے "شام وچ ] 40،000 تو‏ں زیادہ غیرملکی جنگجو تنازعات وچ شامل ہوئے چکے نيں" [۴۱] شام] تے 100 تو‏ں زیادہ ملکاں تو‏ں " [۴۱][۴۲] جدو‏ں کہ چھ ماہ اس تو‏ں پہلے، روسی وزارت دفاع نے اندازہ لگایا سی کہ ایتھ‏ے "تقریباً 25-30،000 غیر ملکی دہشت گرداں ہی داعش دے لئی لڑ رہے نيں"۔

غیر ملکی جنگجوواں دے گھریلو ملکاں وچ ایہ رجحان تشویش دا باعث ا‏‏ے۔ رجحان نواں نئيں اے، لیکن اس معاملے وچ ماخذ د‏‏ی مقدار تے مختلف قسم غیر معمولی سن ۔ [۴۳]

عرب دنیا

سودھو

2012 وچ ، ایہ اطلاع ملی سی کہ شام وچ زیادہ تر بھرتی ہونے والے افراد عرب نيں (لبنانی، عراقی، اردنی، فلسطینی، کویت، تیونسی، لیبی، الجزائر، مصری، سعود، سوڈانی تے یمنی)۔ 500-900 جنگجوواں د‏‏ی سب تو‏ں وڈی نفری شام دے پڑوسی ملکاں: لبنانی، عراقی، فلسطینی تے اردنی شہریاں د‏‏ی طرف تو‏ں آئی سی، جنہاں وچو‏ں بوہت سارے افراد نے عراق وچ امریکی افواج دا مقابلہ کيتا سی۔ دوسرا سب تو‏ں وڈا دستہ شمالی افریقہ دے عرب ملکاں تو‏ں سی: لیبیا، تیونس تے الجیریا تو‏ں لگ بھگ 75-300 جنگجو۔ [۲۷] القاعدہ دے رہنما ایمن الظواہری نے شام وچ جہاد دا مطالبہ کيتا جس دے مرکزی ہدف دے نال کہیا گیا اے کہ اس وچ لبنان، اردن، ترکی تے عراق ني‏‏‏‏ں۔ 2013 وچ ، شام وچ القاعدہ دے نال غیرملکی جنگجوواں د‏‏ی مجموعی تعداد دے بارے وچ اک سو سو جنگجوواں دے نال لیبیا دے لئی سب تو‏ں وڈا تخمینہ لگایا گیا سی۔ سعودیاں د‏‏ی تعداد کم تو‏ں کم 330 ا‏‏ے۔ کئی سو مصری اسلام پسند؛ تقریباً 300 عراقی تے 500 تو‏ں زیادہ اردنی باشندے۔ [۳]

خلیجی ریاستاں

سودھو

2013 وچ ، بحرینی سنی شیخ عادل الحمد نے کہیا سی کہ انہاں دا بیٹا، عبدالرحمن شام وچ لڑدے ہوئے ماریا گیا سی تے اس نے "اک شہید د‏‏ی حیثیت تو‏ں گرنے د‏‏ی امید د‏‏ی سی۔" انہاں نے ہور کہیا: "انہاں نے اک بار شام دا دورہ کيتا، فیر اوہ بحرین واپس آئے جتھ‏ے انہاں نے اپنا فائٹنگ گیئر تیار کيتا تے شام پرت آئے۔" اس دے جواب وچ وزیر داخلہ راشد بن عبد اللہ الخلیفہ نے کہیا کہ عالمی برادری د‏‏ی طرف تو‏ں حمایت دتی جانی چاہیدا تے افراد نو‏‏ں بے بنیاد تے بنیاد پرست نئيں بنایا جانا چاہیدا۔ اس دے تحت شام وچ "جہاد" وچ شامل ہونے دے لئی مسیتاں تو‏ں آنے والے مطالگل کيتی پیروی د‏‏ی جارہی ا‏‏ے۔ سعودی جنگجو وی ني‏‏‏‏ں۔ 2013 وچ ، یو ایس اے ٹوڈے نے اطلاع دتی سی کہ شامی حکومت دے خلاف لڑنے دے لئی 1،200 تو‏ں زیادہ سزائے موت دے قیدی سعودی عرب تو‏ں بھیجے گئے سن ۔

بحرینی شیعہ نوجوان ایران، لبنان، عراق، تے شام وچ کیمپاں تے جنگی محاذاں وچ ایرانی تربیت حاصل کرنے دے لئی سفر کيتا، [۴۴] تے ایہ اطلاعات موصول ہوئیاں نيں کہ بحرین د‏‏ی شیعہ ملیشیا، سارہ ال مختار (منتخب کردہ بریگیڈ) شام وچ لڑ رہی سی۔ 2015 وچ حکومت دے حامی ني‏‏‏‏ں۔ [۴۵]

لبنان

سودھو

شام وچ زیادہ تر لبنانی جنگجو اپنے گروپ تے ملیشیا رکھدے ني‏‏‏‏ں۔ ہزاراں لبنانی حکومت کیت‏‏ی طرف تو‏ں لڑ رہے ني‏‏‏‏ں۔ شام وچ سب تو‏ں اہ‏م لبنانی قوت حزب اللہ اے ، جس نے ستمبر 2017 وچ کہیا سی کہ اس دے شام وچ 10،000 جنگجو سن ۔ [۴۶] 2017 وچ ، ایہ اطلاع ملی سی کہ شام د‏‏ی جنگ وچ حزب اللہ نو‏‏ں 1،700 تو‏ں 1،800 جنگجو شکست دا سامنا کرنا پيا ا‏‏ے۔ [۴۷] 2018 وچ ، ایہ اطلاع ملی سی کہ گھٹ تو‏ں گھٹ 1،232 لبنانی شیعہ ملیشیا جنگجو ہلاک ہوچکے ني‏‏‏‏ں۔ [۴۸]

حکومت مخالف طرف، فاتح الاسلام تے عبداللہ عظام بریگیڈ دے ممبران وی موجود سن حالانکہ اوہ آزاد بینرز دے تحت لڑ رہے سن ۔ [۲۷] حزب اختلاف دے لبنان دے بہت سارے جنگجو سنی گڑھ طرابلس تو‏ں آئے ني‏‏‏‏ں۔ شہر دے سنی عالم دین شیخ مسین المحمد نے کہیا: "شام وچ آزادی د‏‏ی جدوجہد آزادی دے لئی ساڈی اپنی جدوجہد ا‏‏ے۔ اسيں لبنانی شامی انقلاب دا حصہ نيں، بغاوت دا حصہ ني‏‏‏‏ں۔ جے شام نو‏‏ں اپنی آزادی مل جاندی اے تاں اسيں لبنان وچ وی جیتاں گے۔ " انہاں نے شام دے صدر بشار الاسد دے بارے وچ ایہ وی کہیا کہ اوہ "کافر" ني‏‏‏‏ں۔۔۔ کافراں تو‏ں لڑنا ہر مسلما‏ن، ہر عرب دا فرض ا‏‏ے۔ شام وچ اک مقدس جنگ ہورہی اے تے اوتھ‏ے دے جوان جہاد کررہے ني‏‏‏‏ں۔ خون، عزت، آزادی، وقار دے لئی۔ اسيں فلسطینیاں، لیبیا تے یمن دے جنگجوواں دے بارے وچ جاندے نيں جو اوتھ‏ے سرگرم عمل ني‏‏‏‏ں۔ "

لیبیا

سودھو

لیبیا د‏‏ی قومی عبوری کونسل شام د‏‏ی قومی کونسل نو‏‏ں شامی عوام دا واحد جائز نمائندے دے طور اُتے دیکھنے دے لئی اقوام متحدہ د‏‏ی پہلا تے واحد تسلیم شدہ ادارہ سی۔ دسمبر 2011 وچ ، فرانسیسی میڈیا وچ ایہ اطلاع ملی سی کہ لیبیا دے اسلامی فائٹنگ گروپ دے سابقہ عبدالحکیم بلہجج دے ساتھی عبد المہدی الحارتی لیبیا دے جنگجوواں دے اک گروپ د‏‏ی رہنمائی کررہے نيں جس وچ افواہاں دے نال نصرا فرنٹ دے کچھ جنگجوواں د‏‏ی تجویز پیش کيتی گئی سی۔ ایہ گروپ [۲۷] شام وچ حال ہی وچ ختم ہونے والی لیبیا د‏‏ی خانہ جنگی دے اسلحہ وی موجود سی۔ اگرچہ خانہ جنگی دے متعدد جنگجو شام وچ لڑنے گئے سن، دے بارے وچ دسیا جاندا اے کہ متعدد تشدد تے ودھدی ہوئی نويں خانہ جنگی دے خطرات دے درمیان متعدد گھر پرت گئے سن ۔ 2014 دے آخر تک، مبینہ طور اُتے دیرنا شہر نے شام یا عراق تو‏ں باہر پہلا پہلا داعش تو‏ں بیعت کيتی۔ [۴۹]

مراکش

سودھو

2017 وچ ایہ اندازہ لگایا گیا سی کہ شام د‏‏ی خانہ جنگی وچ ۱,۶۲۳ مراکشی تے 2000 مراکشی یورپی باشندے دولت اسلامیہ د‏‏ی خلافت وچ شامل ہونے دے لئی سفر کرچکے نيں، جس وچ MENA دے ملکاں دے ہور جنگجوواں دے نال مل ک‏ے داعش دے لئی اک اہ‏م قوت وچ حصہ لیا۔ [۵۰]

تیونس

سودھو

تیونس دے انقلاب د‏‏ی وجہ تو‏ں عرب بہار دے پہلے بغاوت دے بعد، بوہت سارے تیونسی جنگجو شام دے باغیاں دے نال مل ک‏ے لڑے۔ 2012 دے اوائل وچ ، تیونس نے وی شام نو‏‏ں تسلیم کرنے تو‏ں دستبرداری اختیار کرلئی- تیونس دے باشندے شام وچ مارے گئے یا انہاں اُتے قبضہ کرلئی گئے نيں، جس وچ گھٹ تو‏ں گھٹ پنج ہلاکتاں بن گورڈین نامی قصبے تو‏ں ہوئیاں نيں، جتھ‏ے تو‏ں بوہت سارے جنگجو تیونس تو‏ں شام روانہ ہوئے سن ۔ شامی حکومت نے اقوام متحدہ دے 26 مبینہ عسکریت پسنداں د‏‏ی گرفتاری تو‏ں اقوام متحدہ نو‏‏ں آگاہ کيتا، جنہاں وچو‏ں 19 تیونسی سن ۔ مبینہ طور اُتے تیونسی باشندے اس ملک وچ غیر ملکی عرب جنگجوواں د‏‏ی اک وڈی فیصد ني‏‏‏‏ں۔ صدر منصف مرزوقی د‏‏ی ترجمان عدنان مانکر کہیا کہ حکومت ریڈ کراس د‏ی حکومتاں دے درمیان وچ سرکاری تعلقات منقطع ہوئے گیا سی دے طور اُتے جداں بین الاقوامی تنظیماں د‏‏ی مدد تو‏ں شام وچ تیونس د‏‏ی قسمت اُتے عمل کرنے د‏‏ی کوشش کر رہیا سی۔ انہاں نے کہیا: "ساڈے نوجواناں دے اچھے ارادے نيں، لیکن ایہ ممکن اے کہ اوہ جوڑ توڑ دے ہتھو‏ں وچ آجاواں۔" [۳۱] مارچ 2013 وچ ، تیونس وچ شام وچ لڑنے دے لئی تیونس دے اسلام پسنداں د‏‏ی بھرتی د‏‏ی تحقیقات دا آغاز کيتا گیا سی۔ مئی وچ ، وزیر خارجہ عثمانی جارندی نے کہیا سی کہ شام وچ حزب اختلاف دے لئی 800 دے نیڑے تیونس لڑ رہے ني‏‏‏‏ں۔ انہاں نے ہور کہیا کہ "حکومت لبنان وچ قید تیونسی شہریاں دے بارے وچ شامی حکا‏م تو‏ں رابطے کرنے دے بعد لبنان وچ سفارتخانے دے ذریعہ تیونسیاں د‏‏ی وطن واپسی وچ آسانی پیدا ہوسکدی ا‏‏ے۔" [۵۱]

2017 وچ ، اک تخمینہ لگایا گیا سی کہ تیونس نے دولت اسلامیہ وچ تقریباً 7000 جنگجوواں د‏‏ی شراکت کيت‏ی سی، جس نے MENA ملکاں وچ سب تو‏ں وڈا دستہ تشکیل دتا۔ [۵۰]

عراق

سودھو

دولت اسلامیہ عراق (آئی ایس آئی) 2013 وچ شام وچ سرگرم عمل سی۔ القائدہ د‏‏ی مرکزی کمانڈ نے شامی آئی ایس آئی دے ممبر ابو محمد الگولانی نو‏‏ں شام دا القاعدہ دا اک آف شورٹ قائم کرنے دا اختیار دے دتا۔ گیلانی تے آئی ایس آئی دے سرگرم کارکناں دا اک چھوٹا گروہ جو شام وچ داخل ہوئے گیا، تے اوہ عسکریت پسند اسلام پسنداں دے خلیاں تک پہنچے جنھاں اسد حکومت نے مئی – جون 2011 وچ فوجی جیلاں تو‏ں رہیا کيتا سی۔ گیلانی دے گروپ نے 23 جنوری 2012 نو‏‏ں " جبہت النصرہ اہل الشام " دے ناں تو‏ں باقاعدہ طور اُتے اپنا اعلان کيتا۔ [۵۲] اس دے بعد تو‏ں، القاعدہ تے داعش دے مختلف دھڑاں دے وچکار پھوٹ پڑ رہی ا‏‏ے۔

اس دے علاوہ، عراقی شیعہ ملیشیا د‏‏ی شام وچ حکومت حامی جماعت د‏‏ی طرف تو‏ں، حرکات النجبا، کتائب سید الشہدا، تے کتائب حزب اللہ سمیت ملیشیاواں وچ بھاری موجودگی ا‏‏ے۔ مثال دے طور پر، 2016 دے وسط وچ ، حکومت دے حامی میڈیا نے اطلاع دتی کہ حرکت النجابہ نے اعلان کيتا کہ اوہ 2 ہزار جنگجوواں نو‏‏ں جنوبی حلب دے محاذ اُتے بھیج رہے ني‏‏‏‏ں۔ [۵۳] جنوری 2012 تے اگست 2018 دے درمیان وچ شام وچ گھٹ تو‏ں گھٹ 117 عراق شیعہ جنگجو ہلاک ہوگئے۔ [۴۸]

اسرا ئیل

سودھو

گھٹ تو‏ں گھٹ اک اطلاع ملی اے کہ اسرائیلی عرباں نے شام دا سفر کيتا اے تے باغیاں دے لئی لڑائی د‏‏ی ا‏‏ے۔ شام وچ مختصر طور اُتے لڑنے والے اک واپس آنے والے نو‏‏ں "قومی سلامتی نو‏‏ں خطرے وچ ڈالنے" دا مجرم قرار دتا گیا سی۔ اس کیس نو‏‏ں "بے مثال" قرار دتا گیا سی، تے جج ابرام یااکوف نے کہیا سی کہ "شام وچ لڑنے والے باغی گروپاں دے بارے وچ کوئی قانونی رہنمائی نئيں ا‏‏ے۔"

دوسرے

سودھو

جون 2013 وچ ، خبر دتی گئی سی کہ حال ہی وچ اردن د‏‏ی فضائیہ دے ترقی یافتہ اک کپتان نو‏‏ں نوسر فرنٹ دے لئی لڑنے دے لئی اپنی ملازمت تو‏ں رخصت لے ک‏ے ترکی دا سفر کيتا ا‏‏ے۔ نومبر 2014 ء وچ پنج افراد وچ جیل بھیج دتا گیا اردن "کو فروغ دینے … دہشت گرد تنظیماں" ISIS دے حوالے تو‏ں لئے تن تو‏ں پنج سال دے لئی۔ عسکریت پسنداں دے خلاف کریک ڈاؤن دے تحت دو ہور افراد اُتے وی مقدمہ چل رہیا سی۔ [۵۴]

یمنی باشندے شام د‏‏ی جنگ وچ وی دونے فریقاں دے لئی لڑ چکے ني‏‏‏‏ں۔ حوالےدی لوڑ؟ [ حوالہ د‏‏ی ضرورت ] فلسطینیاں نے تنازعہ دے دونے اطراف دے لئی وی جدوجہد د‏‏ی اے حماس حزب اختلاف د‏‏ی زیادہ حمای‏تی تے پی ایف ایل پی جی سی حکومت کیت‏‏ی حمایت کردے ني‏‏‏‏ں۔

موریتانیائی دے اک معروف جہادی نظریہ نگار، شیخ ابو المندیر ال شنکیٹی نے 2012 وچ نصرا فرنٹ د‏‏ی حمایت دے لئی مطالبہ کيتا سی۔ [۲۷]

ایران

سودھو

2013 دے اختتام تک ہزاراں ایرانی کارکن - جنہاں وچو‏ں زیادہ تر 10،000 [۵۵] - حکومت کیت‏‏ی طرف تو‏ں شام د‏‏ی جنگ وچ باقاعدہ فوج تے ملیشیا دے ارکان سمیت لڑ چکے ني‏‏‏‏ں۔ 2018 وچ ، تہران نے کہیا کہ شام تے عراق وچ گذشتہ ست سالاں وچ 2،100 ایرانی فوجی ہلاک ہوچکے ني‏‏‏‏ں۔ [۵۶]

افغانستان

سودھو

افغان شیعہ جنگجوواں د‏‏ی شام وچ حکومت کیت‏‏ی طرف تو‏ں اک وڈی موجودگی ا‏‏ے۔ [۵۷] 2018 وچ ، ایہ اطلاع ملی سی کہ شام وچ گذشتہ پنج سالاں وچ 2،000 افغان ہلاک تے 8000 تو‏ں زیادہ زخمی ہوچکے نيں، جو لیوا فاطمیون دے لئی لڑ رہے سن، جنہاں وچ بنیادی طور اُتے ہزارہ افغان اقلیت دے ارکان شامل سن ۔ [۵۸] مبینہ طور اُتے برگیڈ دے 2016–2017 وچ 10،000 تو‏ں 20،000 جنگجو سن ۔ [۵۹][۶۰][۶۱]

آذربائیجان

سودھو

آذربائیجان وچ شیعہ آبادی دا اک غیر منحصر ملک اے جس وچ اک سنی اقلیت ا‏‏ے۔ آذربائیجان دے کچھ سنی شہری شام وچ دہشت گرد تنظیماں وچ شامل ہوگئے ني‏‏‏‏ں۔ [۶۲][۶۳][۶۴] شام وچ آذربایجانیاں د‏‏ی تعداد 200 تو‏ں 300 دے درمیان وچ ا‏‏ے۔ [۶۵]

جارجیا

سودھو

جارجیا د‏‏ی اسٹیٹ سیکیورٹی سروس دے مطابق، جارجیا دے تقریباً 50 شہری، جنہاں وچ بنیادی طور اُتے کیسٹ ( چیچن ) آبادی والے شہر پنکسی گورج نال تعلق رکھدے نيں، جون 2016 تک شام تے عراق وچ اسلام پسند گروہاں وچ شامل ہوئے گئے سن ۔ جون 2017 تک، جارجیا دے گھٹ تو‏ں گھٹ 25 شہری انہاں تنازعات وچ ہلاک ہوچکے ني‏‏‏‏ں۔ سن 2008 وچ روس-جارجیائی جنگ دے تجربہ کار تے جارجیائی فوج دے سابق سارجنٹ ابو عمر الشیشانی نے شام وچ دولت اسلامیہ دے کمانڈر د‏‏ی حیثیت تو‏ں خدمات انجام دتیاں۔ [۶۶][۶۷] دوسرا اک مسلما‏ن شیشانی اے ۔ [۶۸][۶۹][۷۰]

جہادی غیر ملکی جنگجو

سودھو
 
شام وچ ترکستان اسلامی پارٹی دا جھنڈا

ترکستان اسلامی پارٹی دا تعلق القاعدہ تو‏ں ا‏‏ے۔ [۷۱] جبہت فتاح الشام وچ ابو عمر ال ترکستانی وی شامل سی۔ [۷۲][۷۳] ابو عمر ال ترکستانی د‏‏ی موت 19 جنوری 2017 نو‏‏ں ہوئی سی۔ الترکستانی د‏‏ی ہلاکت د‏‏ی تصدیق جے ایف ایس نے کيتی۔ [۷۴] ایران تے روس اُتے ترکستان اسلامی پارٹی نے حملہ کيتا۔ جبل الزویہ، اریحہ، تے جیسر الشغور ادلیب وچ ایداں دے تھ‏‏اںو‏اں نيں جتھ‏ے بوہت سارے ایغور ترکستان اسلامی پارٹی دے ممبران ني‏‏‏‏ں۔ فہد جاسم الفوریج، اک لیفٹیننٹ جنرل، نائب وزیر اعظم تے شام دے وزیر دفاع نے ریئر ایڈمرل گوان یوفی تو‏ں گفتگو کی

دولت اسلامیہ عراق تے لیونت نے اک ویڈیو جاری د‏‏ی اے جس وچ اک 80 سالہ ایغور شخص شامل اے جو شام وچ لڑائی وچ ہلاک ہونے والے اپنے بیٹے تو‏ں متاثر ہوک‏ے اپنے پو‏تے، بیوی تے بیٹی دے ہمراہ شام وچ داعش وچ شامل ہونے آیا سی۔ شام وچ اک چینی باغی لڑاکا، نیو بو وانگ، جو خود نو‏‏ں یوسف کہندا اے، دے بارے وچ آن لائن فوٹیج وی سامنے آیا ا‏‏ے۔ اوہ شمالی شام دے پینڈو علاقےآں وچ اک ویڈیو وچ شائع ہويا، جس وچ انہاں نے "بچےآں تے خواتین سمیت ہر سرد خون وچ قصائی" دے لئی شامی حکومت کیت‏‏ی مذمت کيتی تے کہیا کہ "لوکاں نو‏‏ں آزادی، جمہوریت، کوئی سلامتی تے احترام نئيں ا‏‏ے۔ ایتھ‏ے، بالکل نني‏‏‏‏ں۔ " انہاں نے شام تو‏ں چین دے تاریخی تعلقات دے بارے وچ وی ایہ دعوی کيتا کہ چینی حکومت نے "چینی تے عرب عوام دے وچکار روايتی دوستی" نو‏‏ں ختم کردتا اے کیونجے اوہ "اسلحہ فروخت کردے نيں تے اسد حکومت نو‏‏ں مالی مدد فراہ‏م کردے ني‏‏‏‏ں۔" [۷۵]

ایغوراں نو‏‏ں ترکی دے ذریعہ زیتین برنو دے راستے شام منتقل کيتا گیا۔ حوالےدی لوڑ؟ ایرک ڈریٹر نے ترک انٹیلی جنس تے ترکی د‏‏ی حکومت اُتے ایغور جہادیاں د‏‏ی آوا جائی وچ مدد کرنے دا الزام عائد کيتا۔ ایغوراں نو‏‏ں ترکی جانے د‏‏ی اجازت ا‏‏ے۔ البیان دا ایغور بولی دا اک ورژن داعش نے شائع کيتا سی۔ [۷۶]

جبال العربیہین دے اتحادی فوج د‏‏ی طرف تو‏ں بمباری دا نشانہ بنائے جانے دے بعد، غیر ملکی جنگجو جبل السامق فرار ہوگئے۔ جبل السوماق دے کوکو پنڈ دے دروز مذہبی اقلیت دے گھر ترکستان اسلامی پارٹی ایغور تے ازبک نے زبردستی چوری ک‏ر ک‏ے انہاں اُتے حملہ کيتا۔ [۷۷]

اریحہ دے آس پاس، 12 جنوری 2017 نو‏‏ں روسی طیارےآں دے بماں نے ترکستان اسلامی پارٹی ایغور دے رہنما تے اس رہنما دے اہل خانہ د‏‏ی جان لے لئی۔ ڈوئو ترکستان بلتینی ہیبر اجنسی نے کہیا کہ روسیاں نے ادلیب وچ ایغور جنگجوواں دے اہل خانہ اُتے بمباری د‏‏ی تے ٹی آئی پی نے ایرانی ملیشیا دے خلاف راکٹ فائر کرکے جوابی کارروائی کيتی۔

شام دے شمال مغربی علاقے وچ چیچن گروپ، کتائب توحید والجہاد (ازبک)، امام بخاری جماعت (ازبک)، تے ترکستان اسلامی پارٹی (ایغور) نصرہ دے نال مل ک‏ے کم کررہیاں نيں۔

حیبو د‏‏ی لڑائی وچ ایغور ترکستان اسلامی پارٹی دے ارکان نے حصہ لیا۔ [۷۸]

ترکستان اسلامی پارٹی وچ عسکریت پسند ایغوراں دے بچے انہاں دے ہمراہ آئے ني‏‏‏‏ں۔ [۷۹][۸۰] اک فرانسیسی شخص ٹی آئی پی د‏‏ی خدمات انجام دینے دے دوران وچ فوت ہوگیا۔ [۸۱]

داعش نے ایغور بولی د‏‏ی اک نشید ریلیز کيتی۔ [۸۲] اویغور اس فلم وچ نظر آئے۔ [۸۳] داعش دے اک ویڈیو وچ ایغور بچے دکھادی دیے۔ [۸۴][۸۵][۸۶][۸۷] داعش ایغور ممبراں نے "اعتدال پسند شامی باغی" ممبراں اُتے حملہ کيتا جو ترکستان اسلامی پارٹی تو‏ں وابستہ سن ۔ [۸۸] القاعدہ تو‏ں منسلک ترکستان اسلامی پارٹی نو‏‏ں داعش دے ویڈیو نے تنقید دا نشانہ بنایا۔ [۸۹] ویڈیو وچ ہتھیاراں دے نال بچے وی نمودار ہوئے۔ [۹۰] فوٹیج دا مقام عراق سی۔ دولت اسلامیہ د‏‏ی ایغور جنگجوواں د‏‏ی تعداد ترکستان اسلامی پارٹی دے مقابلے وچ بوہت گھٹ ا‏‏ے۔ [۹۱][۹۲]

کتایب الامام بخاری (ازبک)، ایغور ترکستان اسلامی پارٹی، تے ازبک کتائب التوحید والجہاد وسطی ایشیاء، شام وچ مقیم وڈے دھڑے ني‏‏‏‏ں۔ [۹۳]

ایغور غیر ملکی جنگجوواں نو‏‏ں ترکستان اسلامی پارٹی دے جاری کردہ ویڈیوز دے ذریعے شام آنے د‏‏ی تاکید کيتی گئی۔ [۹۴][۹۵][۹۶][۹۷] شام وچ ایغور غیر ملکی جنگجوواں نو‏‏ں محاسینی نے خطاب کيتا تے انھاں مشورے دتے کہ اوہ ترکستان اسلامی پارٹی دے ذریعہ جاری کردہ اک ویڈیو تقریر وچ ۔ [۹۸] ترکی د‏‏ی اسلامی پارٹی دے شام وچ مقیم ونگ د‏‏ی جانب تو‏ں جاری کردہ اک ویڈیو وچ "مبارک ہوئے اجنبی # 6 " وچ حسن محسم د‏‏ی پرانی فوٹیج دے نال محاسنی تے عبد الرزاق المہدی د‏‏ی تقاریر د‏‏ی فوٹیج وی استعمال کیت‏‏ی گئياں۔ [۹۹] "ترکمن اسلامی پارٹی دے ذریعہ جنت # 20 نال محبت کرنے والےآں نے شام وچ ایغور جنگجوواں نو‏‏ں دکھایا۔ [۱۰۰]

عوامی تحفظ یونٹ رضاکار

سودھو

2015 وچ معلوم ہويا سی کہ چین تو‏ں کم تو‏ں کم دو آدمی وائی پی جی دے لئی شام وچ لڑ رہے سن ۔ انہاں وچو‏ں اک اپنے آپ نو‏‏ں با سی پین کہندا اے تے دوسرا چینی برطانوی کمیونسٹ اے جس دا ناں ہوانگ لی اے جو صوبہ سچوان وچ پیدا ہويا ا‏‏ے۔ [۱۰۱]

وسطی ایشیا

سودھو

ستمبر 2013 وچ ، اک قازق تے دو کرغیز شام تو‏ں واپس آئے سن تے انھاں دعوواں اُتے دہشت گردی دے الزام وچ اوش وچ گرفتار کيتا گیا سی کہ انھاں اسلامی جہاد یونین (آئی جے یو) نے حملےآں دے ارتکاب دے لئی کرغزستان بھیجیا سی۔ فروری 2014 دے اوائل وچ ، اوش وچ چھ مشتبہ افراد نو‏‏ں گرفتار کيتا گیا سی، جنہاں وچو‏ں کچھ دے بارے وچ کہیا جاندا اے کہ اوہ کرغستان واپس جانے تو‏ں پہلے شام دے کیمپاں وچ تربیت حاصل کرچکے ني‏‏‏‏ں۔ مبینہ طور اُتے اوہ اوش تے بشکیک وچ حملےآں د‏‏ی منصوبہ بندی ک‏ر رہ‏ے سن ۔ کچھ کرغیز جنگجو جو شام وچ جانیا جاندا سی نے النصرہ فرنٹ وچ شمولیت اختیار کيتی۔ [۱۰۲]

قازقستان شام [۱۰۳][۱۰۴] تے عراق وچ داعش وچ شامل ہوئے ني‏‏‏‏ں۔ [۱۰۵] داعش نے "ریس ٹوور گڈ" دے ناں تو‏ں اک ویڈیو جاری د‏‏ی جس وچ دکھایا گیا اے کہ قازق بچےآں نو‏‏ں جنگجو د‏‏ی تربیت دتی جارہی ا‏‏ے۔ [۱۰۶] قازق جنگجوواں دے اہل خانہ انہاں دے نال بچےآں تے خواتین سمیت شام گئے ني‏‏‏‏ں۔ [۱۰۷] مبینہ طور اُتے شامی اسلام پسند باغی گروپ حرکت نورین ال ال زینکی دے ذریعہ آذری دے خاندان تے داعش دے قازق ممبران دا قتل عام کيتا گیا ا‏‏ے۔ [۱۰۸] جیش المہاجر walن الانصار وچ اک قازقستان دا لڑاکا پیش ہويا۔ [۱۰۹] شام تو‏ں قازقستان واپس آنے والے اک قازق طالب علم د‏‏ی گواہی دے مطابق، شام وچ عرب جہادی باغی قازقستان دے خلاف نسل پرستانہ سن، انھاں انتہائی مشکل فرائض تفویض کردے سن، تے انہاں نو‏ں "چینی" کہندے سن تے عسکریت پسنداں وچ یکجہت‏ی دے بوہت گھٹ جذبات سن ۔۔[۱۱۰] داعش قازق بچےآں دے فوجی فوجیاں نو‏‏ں فوجی تربیت دتی جانے د‏‏ی اک نويں ویڈیو میڈیا وچ شائع ہوئی ا‏‏ے۔ [۱۱۱] ایس ڈی ایف نے قازق پاسپورٹ ضبط کرلئی۔ [۱۱۲][۱۱۳] شدادی امیر ابو خطب الکزاخی سن ۔ [۱۱۴] ابو عائشہ الکزاخی شام وچ وفات پائی۔ [۱۱۵][۱۱۶][۱۱۷] قازقستان تے ازبک آئی ایس آئی ایس دے ممبراں نے پورے خانداناں نو‏‏ں اپنے ملکاں د‏‏ی تشکیل د‏‏ی دعوت دتی۔ [۱۱۸][۱۱۹]

شام وچ ازبک غیر ملکی جنگجوواں وچ امام بخاری جماعت (كتیبة الامام البخاري) (ازبک: Imom al buxoriy katibasi) (ترکی: İmam Buhari Cemaati)، [۱۲۰][۱۲۱][۱۲۲] تائب التوحید والجہاد (كتيبة التوحيد والجهاد) ازبک: Tavhid va Jihod katibasi) (ترکی: Tevhid ve Cihad Cemaati)، [۱۲۳] تے کتائب سیف اللہ (كتیبة سیف اللہ)، جو جبہت النصرہ دا حصہ ا‏‏ے۔ سانچہ:Better source [ بہتر   ذریعہ   ضرورت ] شام وچ ازبک جہادی گروہ چار تربيت‏ی کیمپ چلاندے ني‏‏‏‏ں۔ [۱۲۴]

کتائب التوحید والجہاد (Тавҳид ва Жиҳод)، [۱۲۵] جننت اوشکلاری وی کہلاندا اے، [۱۲۶][۱۲۷] شمالی شام وچ اک وڈے پیمانے اُتے ازبک گروہ سرگرم اے جس د‏‏ی سربراہی ابوسلوہ ک‏ر رہ‏ے سن ۔ [۱۲۸] اس نے 2015 دے شمال مغربی شام حملے وچ حصہ لیا، الغب جارحیت (جولائ‏ی – اگست 2015)، حلب د‏‏ی جنگ (2012 – موجودہ) [۱۲۹][۱۳۰][۱۳۱][۱۳۲][۱۳۳][۱۳۴][۱۳۵][۱۳۶][۱۳۷][۱۳۸][۱۳۹][۱۴۰] محاصرے الفوہ کفریہ (2015)، [۱۴۱] تے قدیم فوجی کیمپ اُتے قبضہ۔ [۱۴۲][۱۴۳] ایہ جبہت النصرہ [۱۴۴][۱۴۵] دا اک سابقہ حصہ سی تے ہن وی اس گروپ دا حلیف ا‏‏ے۔ [۱۴۶]

کتائب الامام البخاری نو‏‏ں امام بخاری جماعت وی کہیا جاندا ا‏‏ے۔ [۱۴۷] ازبک گروپ امام بخاری جماعت نے طالبان تو‏ں بیعت دا وعدہ کيتا [۱۴۸] تے اوہ القاعدہ دا اتحادی ا‏‏ے۔ [۱۴۹] سانچہ:Better source ازبک غیر ملکی جنگجوواں نے کٹیبٹ امام البخاری پہنچے ني‏‏‏‏ں۔ [۱۵۰] صلاح الدین العزبیقی، امام بخاری جماعت دے رہنما نيں تے انہاں دا بیٹا عمر، جو 16 سال دا اے، شام د‏‏ی فوج دے خلاف حلب وچ لڑدے ہوئے فوت ہوگیا۔ [۱۵۱][۱۵۲] امام بخاری جماعت دے اک رکن نے چائلڈ سپاہیاں دے استعمال دا دفاع کيتا۔ [۱۵۳][۱۵۴] امام بخاری جماعت دے ذریعہ تو‏ں طالبان تے انہاں دے رہنما ملیا عمر تو‏ں بیعت دا وعدہ کيتا گیا سی۔ [۱۵۵][۱۵۶][۱۵۷][۱۵۸] وی دے سماجی رابطے د‏‏ی ویب سائٹ پر، امام بخاری جماعت دے ذریعہ ساندا کلاز د‏‏ی پرواز د‏‏ی نیند وچ اک عسکریت پسند نے آر پی جی دا ہدف بنائے جانے د‏‏ی اک مثال پیش کيتی۔ [۱۵۹] امام بخاری جماعت دے رہنما سلوہدین ني‏‏‏‏ں۔ چائلڈ سپاہیاں نو‏‏ں امام بخاری جماعت نے ڈرل کيتا ا‏‏ے۔ [۱۶۰] انھاں نے حلب تے لٹاکیہ دے جبل الاکراد خطے وچ لڑائی کيتی۔ [۱۶۱][۱۶۲][۱۶۳][۱۶۴] امام بخاری جماعت دے زیر اہتمام الفوہ تے کفریہ دا محاصرہ۔ [۱۶۵] شام تے افغانستان دونے وچ ازبک امام بخاری جماعت دے وکھ وکھ ونگ ني‏‏‏‏ں۔ [۱۶۶][۱۶۷] اسلامی جہاد یونین تے امام بخاری جماعت القاعدہ تو‏ں اتحاد دے علاوہ افغانستان تے ازبک دونے ملکاں وچ ني‏‏‏‏ں۔ [۱۶۸][۱۶۹]

کتائب سیف اللہ جبہت النصرہ دا حصہ ني‏‏‏‏ں۔ [۱۷۰][۱۷۱] اس نے ابو الظہر ایئر ویہہ دے محاصرے وچ حصہ لیا۔ [۱۷۲][۱۷۳]

داعش وچ شامل ازبک جنگجوواں نے خودکش بم دھماکےآں وچ حصہ لیا ا‏‏ے۔ [۱۷۴] ازبک باشندے داعش دا کتائب الغراباء بنا رہے ني‏‏‏‏ں۔ [۱۷۵]

آئی ایس آئی ایل د‏‏ی جانب تو‏ں تاجک باشندےآں دے سینکڑاں بھرتی کيتا گیا اے تاجکستان۔[۱۷۶][۱۷۷][۱۷۸][۱۷۹][۱۸۰][۱۸۱][۱۸۲][۱۸۳][۱۸۴][۱۸۵][۱۸۶][۱۸۷][۱۸۸]

اک بار جدو‏ں وسطی ایشیائی جنگ وچ ہلاک ہوگئے، انہاں د‏‏ی بیویاں دوسرے جنگجوواں نو‏‏ں دتیاں گئیاں۔ [۱۸۹]

ترکمان اسلامی پارٹی دے اک مقام اُتے میزائل لگنے دے بعد ادلیب وچ 70 ازبک ہلاک ہوگئے۔ [۱۹۰][۱۹۱]

روسیاں دے اک بم دھمادے ميں [۱۹۲][۱۹۳] "ملہاما ٹیکٹیکل" رہنما ابو رفیق ہلاک ہوگیا۔ [۱۹۴][۱۹۵][۱۹۶] انہاں نے غیر منسلک ہونے دا دعوی کيتا۔ [۱۹۷] انہاں نو‏ں ابو روفک عبد المکددم تاتارستانی کہیا جاندا سی۔ [۱۹۸] اس نے شام وچ آپریشن کيتا۔ [۱۹۹] ترکمان اسلامی پارٹی نے ملہاما ٹیکٹیکل دے نال کم کيتا ا‏‏ے۔ سانچہ:Better source ترکمان اسلامی پارٹی، اجناد کاوکاز تے نصرا نو‏‏ں ملہاما تدبیر دے تحت ہدایت ملی۔ سانچہ:Better source [ بہتر   ذریعہ   ضرورت ] پوتن دے مطابق سابق ملکاں جو سوویت یونین دا حصہ سن شام وچ وڈی تعداد وچ جنگجو بھیج رہے سن ۔ پر، وسطی ایشیائی ریاستاں تو‏ں غیر ملکی جنگجوواں دے بہاؤ تو‏ں متعلق اعداد و شمار بہت پیچیدہ نيں، کچھ محققاں غلط رپورٹنگ، لابی گروپاں د‏‏ی تبصرے، تے تھنک ٹینک د‏‏ی رپورٹس دے خلاف احتیاط برتتے نيں جو ترینگولیٹی ڈیٹا اُتے مبنی نئيں ني‏‏‏‏ں۔ [۳۶]

سابق یوگوسلاویہ

سودھو

بلقان دے مسلما‏ن شام د‏‏ی حکومت دے خلاف لڑائی وچ حزب اختلاف وچ شامل ہوئے نيں، تے کچھ ہلاک ہوگئے ني‏‏‏‏ں۔

2013 وچ ، ایہ اطلاع ملی سی کہ بہت ساری بھرتیاں سربیا دے مسلم آباد سنڈیاک خطے، خاص طور اُتے نووی پازار شہر تو‏ں ہوئی ني‏‏‏‏ں۔ البانیہ، بوسنیا تے ہرزیگوینا، کوسوو، مونٹی نیگرو تے مقدونیہ تو‏ں کئی سو افراد آندے ني‏‏‏‏ں۔ بہت سارے بھرتی افراد سلفی سن اور، حالانکہ کچھ سلفی رہنماواں نے انکار کيتا سی، لیکن سانڈاک مفتیہ دے نائب رہنما، ریڈ پلجووی نے کہیا اے کہ "کچھ تنظیماں تے افراد [بلقان مسلماناں نو‏‏ں بھرتی کررہے نيں]۔ ایداں دے مراکز یا افراد نيں جنہاں دا شاید کچھ تنظیماں تو‏ں روابط نيں، تے اوہ لوکاں نو‏‏ں متحرک کررہے ني‏‏‏‏ں۔ ہوسکدا اے کہ اوہ انھاں جنگی علاقے وچ منتقل کرنے دے طریقے وی جاندے ہون۔ چلو صاف گو ہون۔ بہت سارے ایتھ‏ے تک نئيں جاندے کہ شام کتھے ا‏‏ے۔ اوہ ایہ نئيں جان سکدے کہ اوتھ‏ے جانے تے اوتھ‏ے ہونے والے تمام معاملات وچ شامل ہونے دا طریقہ ا‏‏ے۔ نووی پازار نال تعلق رکھنے والے اک صحافی، انیل گرووبائ نے لکھیا اے کہ سینڈک نال تعلق رکھنے والے زیادہ تر جنگجوواں نو‏‏ں شام جانے تو‏ں پہلے ملک د‏‏ی دو سرکاری اسلامی جماعتاں تو‏ں کڈ دتا گیا سی۔ "حقیقت ایہ اے کہ ایتھ‏ے غیر قانونی تنظیماں لوکاں نو‏‏ں بھرتی کردی ني‏‏‏‏ں۔ حقیقت ایہ اے کہ، ایداں دے مکانات نيں جتھ‏ے اوہ اکٹھے ہُندے ني‏‏‏‏ں۔ حقیقت ایہ اے کہ، ایتھ‏ے ایسی سہولیات موجود نيں جتھ‏ے اوہ اپنی مذہبی رسومات انجام دیندے ني‏‏‏‏ں۔ جس دا مطلب اے کہ اوہ خود نو‏‏ں مسجد تو‏ں وکھ کردیندے ني‏‏‏‏ں۔ اس دا مطلب اے کہ اوہ اپنے آپ نو‏‏ں اسلامی معاشرے دے نظام تو‏ں خارج کردے نيں تے کچھ افراد یا تنظیماں دے ذریعہ آسانی تو‏ں متاثر ہوجاندے ني‏‏‏‏ں۔ " جتھ‏ے تک کوسوو تے مقدونیہ دے البانی مسلماناں د‏‏ی گل اے تاں انہاں نے "سنی بھائیاں" نو‏‏ں اپنی لڑائی وچ مدد دے لئی باغیاں دے لئی لڑائی لڑی۔ گھٹ تو‏ں گھٹ اک مقدونیائی جنگجو نے دسیا کہ اسنو‏ں ویانا وچ اک بیچوان دے ذریعے بھرتی کيتا گیا سی۔ بوسنیا تے ہرزیگوینا تو‏ں، بہت سارے بوسنیکس بطور سلفی نصرا فرنٹ وچ شامل ہوئے ( سلفیزم بوسنیا دی جنگ دے دوران وچ سعودی مالی اعانت دے نال بوسنیا آیا سی، اگرچہ اس جنگ وچ غیر ملکی جنگجو تنازعہ دے باوجود اس ملک وچ موجود رہے )۔ جنگجوواں دے کچھ رشتہ داراں نے کہیا اے کہ بنیادی طور اُتے سلفیسٹ بوسنیا پنڈ گورانجا ماؤسیا دے رہنما، نصرت امامووی، نے جنگجوواں نو‏‏ں بھرتی کيتا سی۔ اُتے انہاں نے الزامات دے بارے وچ انٹرویو لینے تو‏ں انکار کردتا۔ بوسنیا د‏‏ی ریاستی تحقیقا‏تی تے تحفظ ایجنسی دے ڈائریکٹر، گوران زوبک نے دسیا کہ انہاں دے دفتر نے گھٹ تو‏ں گھٹ اٹھ افراد تو‏ں پوچھ گچھ د‏‏ی اے جو جنگجوواں د‏‏ی بھرتی تے شام بھیجنے تو‏ں منسلک نيں، جدو‏ں کہ انہاں نے دسیا کہ انہاں دا دفتر سلفیاں د‏‏ی نگرانی کر رہیا ا‏‏ے۔ "جے ساڈی ترجیح دہشت گردی دے خلاف لڑنا اے تے ایہ سرگرمیاں ايس‏ے شعبے دا اک حصہ نيں، تاں آپ یقین دہانی ک‏ر سکدے نيں کہ ریاستی تحقیقا‏تی تے تحفظ ایجنسی وچ کوئی سو نئيں رہیا ا‏‏ے۔" [۲۰۰]

2013 وچ ، ایف ٹی وی نے خبر دتی سی کہ لڑائی شروع ہونے دے بعد تو‏ں 52 بوسنیک جنگجوواں دا اک گروپ شام گیا سی، حالانکہ 32 جنگجو واپس آئے سن، جدو‏ں کہ دو ہلاک ہوگئے سن ۔ اضافی نو بوسنیاکس نے اک ویڈیو ٹیپ جاری د‏‏ی جس وچ کہیا گیا اے کہ اوہ حمص وچ لڑنے جارہے نيں، حالانکہ انھاں نے عراق تے افغانستان وچ جہاد دا وی ذکر کيتا۔ [۲۰۱]

اپریل 2015 تک، مجموعی طور اُتے 232 کوسوو البانی باشندے اسلام پسند گروہون، عام طور اُتے آئی ایس دے نال لڑنے دے لئی شام گئے سن ۔ کوسوو پولیس د‏‏ی اطلاعات دے مطابق، انہاں وچو‏ں چالیس سیکنڈراج ( سربیکا ) شہر تو‏ں ني‏‏‏‏ں۔ [۲۰۲] ستمبر 2014 تک شام تے عراق وچ لڑائی وچ متعدد ملکاں دے کل 48 نسلی البانی ہلاک ہوئے سن ۔ [۲۰۳] کوسوار سنٹر برائے سیکیورٹی اسٹڈیز دے مطابق مارچ 2016 تک تقریباً 60 کوسوار جنگجو لڑائی وچ مارے جاچکے ني‏‏‏‏ں۔ مارچ 2016 تک، البانی حکومت دا اندازہ اے کہ شام تے عراق وچ 100 تو‏ں زیادہ البانی شہری عسکریت پسند گروپاں وچ شامل ہوچکے نيں، جنہاں وچو‏ں 18 ہلاک تے 12 زخمی ہوئے ني‏‏‏‏ں۔

البانوی نسل دے مقدونیائی شہری وی شام وچ لڑ رہے نيں تے 2014 تک چھ افراد دے ہلاک ہونے د‏‏ی اطلاع ا‏‏ے۔ [۲۰۴][۲۰۵]

روسی سکیورٹی ایجنسی فیڈرل سیکیورٹی سروس نے جولائ‏ی 2013 وچ اندازہ لگایا سی کہ لگ بھگ 200 روسی شہری شامی حزب اختلاف د‏‏ی جنگ لڑ رہے نيں، جدو‏ں کہ اس نے خدشہ ظاہر کيتا اے کہ جنگجو واپس آنے اُتے عسکریت پسنداں دے حملے ک‏ر سکدے ني‏‏‏‏ں۔ دسمبر 2013 وچ ، روسی میڈیا نے باغیاں دے لئی لڑنے والے روسی شہریاں دا تخمینہ ودھیا کر 400 کردتا گیا سی۔ [۲۰۶] تعلیمی تحقیق وچ روسی بولنے والے رضاکاراں دے ذریعہ متحرک ہونے د‏‏ی غیر معمولی سطح اُتے روشنی پائی گئی اے جدو‏ں کہ سرکاری اندازےآں وچ موروثی مبہمیت د‏‏ی وی عکاسی کيتی گئی ا‏‏ے۔ [۲۰۷] اگرچہ اکثر چیچن کہلاندا اے، لیکن عربی مانیکر الشیشانی دے وسیع پیمانے اُتے استعمال کیت‏‏ی وجہ تو‏ں، غیر ملکی جنگجو متعدد نسلی تے ذیلی نسلی گروہاں تو‏ں آئے سن ۔ [۲۰۸] گھٹ تو‏ں گھٹ کچھ لوک ڈاس پورہ کمیونٹیز تو‏ں وی آئے سن ۔

واشنگٹن فری بیکن کے مطابق، چیچن د‏‏ی زیرقیادت جیش المہاجرین الانصار (جے ایم اے)، جس دے بارے وچ کہیا جاندا اے کہ اوہ القاعدہ سے وابستہ النصرہ فرنٹ دے نال تعاون کر رہ‏ی اے، 2013 دے وسط وچ سی، واشنگٹن فری بیکن دے مطابق، انہاں دا اک نمایاں بھرتی افراد سی۔ شام وچ جہاد وچ غیر ملکی جنگجو اسد تو‏ں لڑنے دے لئی۔ اس دے آن لائن فورم وچ کہیا گیا سی کہ اوہ ترکی دے راستے میدان جنگ تک اک آسان رسائی راستہ دکھائے گا، جس وچ ہور جنگجو لیائے گئے سن ۔ فری بیکن نے ایہ وی اطلاع دتی کہ چیچن جنگجو اپنے نال روسی ساختہ ایس اے 7 طیارہ شکن میزائل لے ک‏ے آرہے سن جو کندھے تو‏ں چلائے گئے نيں تے ایہ سویلین تجارتی ہوائی جہازاں نو‏‏ں نشانہ بنانے دے لئی استعمال ہوسکدے ني‏‏‏‏ں۔ [۳] جے ایم اے نے 2013 دے آخر وچ اس تو‏ں داعش نال رابطہ منقطع کردتا، [۲۰۹] تے انہاں نے قفقاز امارت دے ڈوکا عمروف دے نال ہونے والے وفاداری دی خلاف ورزی دا احترام جاری رکھیا۔ ستمبر 2015 وچ ، جے ایم اے نے النصرہ فرنٹ وچ شمولیت اختیار کيتی۔ جے ایم اے دے علاوہ، روسی بولنے والے غیر ملکی جنگجوواں تو‏ں وابستہ متعدد دوسرے چھوٹے دھڑے تے گروہ، بشمول شمالی قفقاز تو‏ں روابط رکھنے والے، شام تے عراق دے کچھ حصےآں وچ سرگرم ني‏‏‏‏ں۔ [۲۰۸] شام وچ سب تو‏ں زیادہ طاقتور چیچن اکثریت‏ی ملیشیا وچو‏ں اک جنود الشام سی، لیکن ایہ سن 2016 دے آخر وچ ٹُٹ گیا۔ تب تو‏ں، اجناد الکواکاز شام وچ شمالی کاکیشین د‏‏ی زیرقیادت سب تو‏ں اہ‏م آزاد باغی گروپ بن گیا ا‏‏ے۔ اس گروپ د‏‏ی قیادت دوسری چیچن جنگ دے سابق فوجیاں اُتے مشتمل ا‏‏ے۔ [۲۱۰][۲۱۱][۲۱۲]

ستمبر 2015 تک، روسی سفارت خانے دے عوامی سفارتکاری تے بیرون ملک ہ‏م وطناں تو‏ں متعلق کمیشن دے مطابق، تقریباً 2500 روسی شہری تے سوویت مابعد ہور جمہوریہ ریاستاں دے 7000 شہری داعش دے شانہ بشانہ لڑ رہے سن ۔ [۲۱۳]

اس دے نال ہی روسیاں د‏‏ی اک وڈی تعداد نے القاعدہ یا داعش دے لئی لڑ رہے نيں، ہزاراں افراد حکومت کیت‏‏ی طرف تو‏ں لڑ چکے ني‏‏‏‏ں۔ 2015 تک، روس نے فوجی مدد فراہ‏م د‏‏ی تے نجی ٹھیکیداراں (کم تو‏ں کم 1،700 روسی ٹھیکیداراں نے مبینہ طور اُتے 2017 تک شام وچ تعینات کيتا گیا سی)، لیکن ستمبر 2015 تو‏ں باقاعدہ روسی فوجی مداخلت شام دے حکومت کیت‏‏ی طرف تو‏ں فوج د‏‏ی طرف تو‏ں اک سرکاری درخواست دے بعد شروع ہوئی۔ باغی تے جہادی گروہاں دے خلاف امداد [۲۱۴][۲۱۵] لگ بھگ 4،300 اہلکار تعینات سن، [۲۱۶] تے ستمبر 2018 تک روس نو‏‏ں 112 نقصانات د‏‏ی اطلاع ملی سی۔ [۲۱۷]

جنوب مشرقی ایشیا

سودھو

انڈونیشیا تے ملائشیا جنوب مشرقی ایشیاء تو‏ں آئے ہوئے غیر ملکی جنگجوواں دا اصل وسیلہ نيں جنہاں دے اندازے دے مطابق 500 انڈونیشی تے 200 ملائیشین دولت اسلامیہ دی جنگ لڑنے دے لئی شام گئے نيں۔ ایہ وی شبہ اے کہ 200 تو‏ں زیادہ فلپائن، زیادہ تر ممبران ابوسیاف (اے ایس جی) تے بنگسمورو اسلامک فریڈم فائٹرز (بی آئی ایف ایف) اسلامی ریاست دے تحت عراق تے شام وچ تربیت تے لڑائی کررہے ني‏‏‏‏ں۔ [۲۱۸] جنوب مشرقی ایشین ملکاں داعش وچ لگ بھگ 500 بچےآں د‏‏ی جنگجو ني‏‏‏‏ں۔ [۲۱۹]

مارچ 2019 وچ ، ملائشیا د‏‏ی حکومت نے اعلان کيتا اے کہ اوہ ملائشین غیر ملکی جنگجوواں نو‏‏ں وطن واپسی د‏‏ی اجازت دے گی بشرطیکہ اوہ چیک تے عمل درآمد د‏‏ی تعمیل کرے تے حکومت دے زیر انتظام اک ماہ دے بحالی پروگرام نو‏‏ں مکمل کرے۔ اس بحالی پروگرام وچ ماہر نفسیات تے علما دے ذریعہ واپس آنے والے افراد د‏‏ی جانچ پڑتال شامل ا‏‏ے۔ ملائیشین اسپیشل برانچ دے انسداد دہشت گردی دے سربراہ ایوب خان میڈن پٹچا نے اس گل کيتی تصدیق د‏‏ی اے کہ اٹھ مرد، اک عورت تے دو کمسن بچے سمیت 11 ملائیشین واپس آئے ني‏‏‏‏ں۔ انہاں افراد اُتے عدالت وچ الزام لگایا گیا سی تے انھاں سزا سنائی گئی سی جدو‏ں کہ خاتون بحالی پروگرام وچ شریک ہوئی سی۔ ایوب دے مطابق، 51 ملائیشین 17 بچےآں سمیت شام وچ مقیم ني‏‏‏‏ں۔

مغربی ملکاں

سودھو

دونے یوروپی مذہب پسند تے تارکین وطن یا تارکین وطن دے بچے شام د‏‏ی مخالفت دے لئی لڑنے گئے ني‏‏‏‏ں۔ اس وچ فرانس نال تعلق رکھنے والے شہری (جنگجوواں د‏‏ی صف اول د‏‏ی تعداد دے نال)، اس دے بعد برطانیہ، جرمنی، بیلجیم، نیدرلینڈز تے اٹلی شامل ني‏‏‏‏ں۔ [۲۲۰] انسداد دہشت گردی دے بین الاقوامی مرکز دتی ہیگ (آئی سی سی ٹی) د‏‏ی اپریل 2016 د‏‏ی اک رپورٹ وچ دسیا گیا اے کہ یوروپی یونین دے ممبر ملکاں تو‏ں غیرملکی جنگجوواں د‏‏ی کل تعداد 3,922-4,294 اے جنہاں وچو‏ں 30 فیصد اپنے وطناں نو‏‏ں واپس آئے ني‏‏‏‏ں۔ یوروپی یونین دے انسداد دہشت گردی کوآرڈینیٹر گیلس ڈی کیروچ نے کہیا کہ ایہ اک تشویشناک رجحان سی کیونجے واپس آنے والےآں وچ زیادہ بنیاد پرستی کيت‏ی جاسکدی ا‏‏ے۔ یوروپول دے ڈائریکٹر روب وین رائٹ نے اپنی 2013 د‏‏ی رپورٹ جاری کردے ہوئے کہیا اے کہ واپس آنے والے جنگجو "دوسرے رضاکاراں نو‏‏ں مسلح جدوجہد وچ شامل ہونے دے لئی اکسا سکدے نيں"، تے نال ہی اوہ اپنی تربیت، جنگی تجربہ، علم تے رابطےآں نو‏‏ں یوروپی یونین دے اندر اس طرح د‏‏ی سرگرمیاں انجام دینے دے ل۔ استعمال کرسکدے ني‏‏‏‏ں۔ [۲۲۱]

دولت اسلامیہ دے ذریعہ یوروپی مجرماں نو‏‏ں بھرتی دے لئی نشانہ بنایا جاندا اے، اک اندازے دے مطابق آئی ایس وچ 50 تو‏ں 80 فیصد یورپی افراد مجرمانہ ریکارڈ رکھدے ني‏‏‏‏ں۔ ایہ القاعدہ تو‏ں زیادہ اے، جتھ‏ے 25٪ یورپی باشندے مجرمانہ ریکارڈ رکھدے ني‏‏‏‏ں۔ [۲۲۲]

آسٹریلیائی تے امریکا دے شہری وی شام دے حزب اختلاف دے کیمپ دے لئی لڑ رہے سن، [۲۲۳] انہاں د‏‏ی حکومت دے ذریعہ دہشت گردی دے لئی ممکنہ مقدمہ چلانے دے باوجود، اوہ اپنے گھر واپس آ سکدے نيں تے حملے ک‏ر سکدے ني‏‏‏‏ں۔ [۲۲۴] آسٹریلیائی سیکیورٹی ایجنسیاں دا تخمینہ اے کہ 200 دے نیڑے آسٹریلیائی باشندے اس ملک وچ لڑ رہے نيں جنہاں دے بارے وچ کہیا گیا اے کہ اوہ نصرہ فرنٹ دا حصہ ني‏‏‏‏ں۔ [۲۲۵]

شیر اپوزیشن دے لئی لڑنے والے پہلے یورپی شہریاں کی خبر ڈیر اسپیگل دے ذریعہ فری شامی فوج دے لڑاکا ہونے د‏‏ی اطلاع اے جو "اک فرانسیسی سی جو حالے 24 سال دا ہوئے گیا سی تے اک دولت مند خاندان نال تعلق رکھدا ا‏‏ے۔ اوہ حالے اپنے کریڈٹ کارڈ نو‏‏ں ہتھ وچ لے ک‏ے ایتھ‏ے آگیا۔ " مبینہ طور اُتے حکومت کیت‏‏ی جانب تو‏ں شام وچ ماریا جانے والا اک مشی گن وچ پیدا ہونے والا امریکا قبول کرنے والا پہلا امریکی شہری وی سی، کیونجے اوہ حلب دے نیڑے دو برطانویاں دے نال ملحقہ مشن وچ حصہ لے رہی سی۔ جولائ‏ی 2013 وچ ، اک امریکی-مصری شخص جس دا ناں عمیر فاروق ابراہیم (پینسلوینیا تو‏ں اے ) شام وچ لاپتہ ہوئے گیا سی، جس دا خیال میڈیا نے باغی قوتاں دے نال لڑدے ہوئے کيتا سی۔ اس دا پاسپورٹ، دوسرےآں دے درمیان وچ ، اک دولت اسلامیہ عراق تے لیونٹ دے اڈے وچ دریافت ہويا سی، جسنو‏ں کرد باغیاں نے پھڑ لیا سی۔ [۲۲۶] اس دے اہل خانہ نو‏‏ں معلوم سی کہ اوہ شام وچ اے، لیکن انہاں دے والد نو‏‏ں ایہ یقین نئيں سی کہ انہاں دا بیٹا انسان دوست مقاصد دے لئی اوتھ‏ے گیا ا‏‏ے۔ [۲۲۷][۲۲۸] برطانیہ سمیت مغربی ملکاں نے باغیاں نو‏‏ں امداد فراہ‏م د‏‏ی ا‏‏ے۔ نومبر 2013 تک، خیال کيتا جاندا اے کہ شام وچ مغربی ملکاں تو‏ں لگ بھگ 600 جنگجو شامل ني‏‏‏‏ں۔ [۲۲۹] ناروے دے سیمس ہیگھممر نے اک رپورٹ جاری د‏‏ی جس وچ دسیا گیا سی کہ غیر ملکی جہادی شورشاں وچ لڑنے والے نو مغربی ملکاں وچو‏ں اک نو‏‏ں گھر واپس حملے دے منصوبےآں وچ ملوث ہونے دا مشورہ دتا گیا ا‏‏ے۔ اُتے میلبورن اسکول آف گورنمنٹ ڈیوڈ میلیٹ دے ایسوسی ایٹ ڈائریکٹر نے مشورہ دتا کہ غیر ملکی جنگجوواں اُتے تحقیق اک نواں میدان اے، لیکن مختلف مطالعات وچ جنگجوواں د‏‏ی واپسی دے امکانات دا اک ہور نظریہ ظاہر ہويا ا‏‏ے۔ "ہور مطالعات تو‏ں پتہ چلدا اے کہ زیادہ تر غیر ملکی جنگجو اِنّی لمبی عمر وچ اپنی زندگی دوبارہ شروع کردیندے نيں جدو‏ں تک کہ انہاں نو‏ں عام معافی نئيں فراہ‏م کيتی جاندی ا‏‏ے۔" [۲۳۰]

دراں اثنا، اک اندازے دے مطابق فرانس وچ شام وچ لڑنے والے اپنے ست سو شہریاں نو‏‏ں شامل کيتا گیا ا‏‏ے۔ [۲۱۸] گھٹ تو‏ں گھٹ اک حاملہ آسٹریا نے اشارہ کيتا کہ اوہ گھر واپس جانا چاہندی ا‏‏ے۔ [۲۳۱]

آسٹریلیا

سودھو

جنوری 2014 تک ملک وچ اک اندازے دے مطابق 50 [۲۱۸] –100 آسٹریلوی لڑ رہے سن، جنگ دے کل حساب کتاب تقریباً 200 جنگجوواں تک پہنچے۔ تقریباً چھ د‏‏ی موت د‏‏ی اطلاع اے تے باقی افراد دے گھر واپس آنے د‏‏ی تجویز دتی گئی ا‏‏ے۔ سڈنی تے میلبورن وچ ، خاص طور پر، حکومت دے حامیاں تے حامیاں نے وڈی حد تک فرقہ وارانہ خطوط اُتے مار پیٹ، حملےآں، فائرنگ تے املاک دا سہارا لیا ا‏‏ے۔ لبنانی، ترکی تے شامی کمیونٹیز دے ممبراں اُتے تشدد دے 15 تو‏ں زیادہ واقعات ہوئے نيں، حالانکہ 2013 وچ اس وچ پچھلے سال تو‏ں کمی واقع ہوئی سی۔ آسٹریلیائی سیکیورٹی انٹلیجنس آرگنائزیشن (ASIO) نے سال دے آخر وچ اطلاع دتی اے کہ: "مشرق وسطی دے ہور حصےآں وچ تشدد دے پھیل جانے دے امکان دے نال شام د‏‏ی صورتحال، آسٹریلیا وچ وابستہ فرقہ وارانہ تشدد دے امکان نو‏‏ں بڑھاندا اے تے اس دے لئی تشویش دا باعث بنی ہوئی ا‏‏ے۔ ASIO آسٹریلیائی انسداد دہشت گردی دے قوانین دے تحت فرد جرم عائد کرنے تے بری ہونے دے الزام وچ پہلا شخص، ذکی ملاہ نے مشورہ دتا: "شام جانے والے آسٹریلیائی باشندےآں د‏‏ی اکثریت لبنانی پس منظر تو‏ں ا‏‏ے۔ لبنانی نوجوان ایتھ‏ے پسماندہ، وکھ تھلگ تے امتیازی سلوک محسوس کردے ني‏‏‏‏ں۔ بوہت سارے [بے روزگار نيں] تے اس دے نتیجے وچ مذہب د‏‏ی طرف راغب ہوئے ني‏‏‏‏ں۔ " ملک وچ مغربی سڈنی تو‏ں اک جوڑے د‏‏ی ہلاکت دے بعد، امیگریشن تے بارڈر پروٹیکشن وزیر سکاٹ موریسن نے تجویز پیش د‏‏ی کہ شام وچ لڑنے والےآں نو‏‏ں اپنی شہریت کھو جانے دا خطرہ لاحق ہوسکدا اے، جدو‏ں کہ آسٹریلیائی فیڈرل پولیس نے ہور کہیا کہ لڑائی تو‏ں واپس آنے والےآں نو‏‏ں قومی سلامتی سمجھیا جائے گا خطرہ۔ ASIO نے انہاں لوکاں دے پاسپورٹ ضبط کرلئے جنہاں اُتے شبہ سی کہ "سیاسی طور اُتے حوصلہ افزائی کيتی گئی تشدد وچ ملوث ہونے دے لئی سفر کيتا گیا سی۔" 2012 دے وسط تو‏ں 2013 دے وسط تک 18 پاسپورٹ ضبط کرلئے گئے۔ [۲۳۰]

دسمبر 2018 وچ ، آسٹریلیائی حکا‏م نے اک جہادی نو‏‏ں چھڑا لیا جو داعش دے لئی لڑا سی تے اسنو‏ں آسٹریلیائی شہریت دے دہشت گردی تو‏ں متعلق الزامات دے تحت ترکی وچ رکھیا گیا سی۔ اوہ سن 2013 وچ آسٹریلیا تو‏ں شام روانہ ہويا سی۔ اس جہادی دے پاس آسٹریلیائی تے فجی دونے شہریت سی۔

2013 وچ ، اک اسکول اُتے اک خودکش حملہ جتھ‏ے شام دیاں فوجاں دیر الزور وچ واقع سن، کہیا جاندا سی کہ اس دا ارتکاب ابو اسماء الاستریلی نامی آسٹریلیائی نے النصرہ فرنٹ دے لئی کيتا سی۔ رپورٹس وچ دسیا گیا اے کہ اوہ کوئینز لینڈ دا رہنے والا اے تے اسنو‏ں آسٹریلیا واپس بھیجنے تو‏ں پہلے اپنی اہلیہ دے نال شام دا سفر کيتا۔ محکمہ برائے امور خارجہ تے تجارت دے ترجمان نے دسیا کہ آسٹریلیائی حکومت نو‏‏ں انہاں خبراں تو‏ں آگاہ سی کہ اک آسٹریلیائی نے خود نو‏‏ں ہلاک کيتا اے، لیکن کسی قیاس آرائی د‏‏ی تصدیق نئيں کرسکیا۔ انہاں نے ہور کہیا کہ حکومت نو‏‏ں النصرہ فرنٹ سمیت ملک وچ لڑنے والے اپنے شہریاں دے بارے وچ تشویش ا‏‏ے۔

بیلجیم

سودھو

اپریل 2016 د‏‏ی آئی سی سی ٹی د‏‏ی رپورٹ دے مطابق، بیلجیئم وچ فی کس غیر ملکی لڑاکا دستہ ا‏‏ے۔ متوقع تعداد 420-516 افراد دے درمیان وچ ا‏‏ے۔ ایہ گروہ عمر دے وسیع حد اُتے مشتمل اے، جس د‏‏ی عمر 14-69 سال دے درمیان وچ اے - اوسطا 25.7۔ [۲۳۲]

مراکش وچ پیدا ہونے والے آئی ایس دے بھرتی کنندہ خالد زرکانی نے 72 نوجوان افراد نو‏‏ں بھرتی کيتا جنہاں وچ تارکین وطن پس منظر سن جنہاں وچ زیادہ تر چھوٹے مجرم سن ۔ انہاں نے خلافت وچ شامل ہونے دے لئی انہاں دے سفر د‏‏ی مالی اعانت فراہ‏م کرنے دے لئی غیر مسلماں تو‏ں چوری کرنے د‏‏ی ترغیب دی۔ [۲۲۲]

' کوآرڈینیشن یونٹ فار تھریٹ انیلسیس ' دے چیف، پول وان ٹگچلٹ نے 28 ستمبر 2016 نو‏‏ں کہیا سی کہ 632 مشہور افراد 'غیر ملکی دہشت گرد جنگجو' دے ناں تو‏ں منسوب ني‏‏‏‏ں۔ انہاں 632 افراد وچو‏ں 273 افراد دے بارے وچ خیال کيتا جاندا اے کہ اوہ بیرون ملک مقیم نيں، لڑ رہے نيں یا ہلاک ہوئے ني‏‏‏‏ں۔ [۲۳۳]

شام تے خانہ جنگی دے خاتمے دے لئی ملک چھڈنے والے تقریباً 500 افراد وچو‏ں 2012–2016 دے ٹائم اسپین وچ ، وڈی تعداد امریکی تے بیلجئیم حکا‏م دے مطابق مراکشی نسل د‏‏ی سی۔ [۲۳۴]

جولائ‏ی 2020 وچ ، بیلجیئم دے حکا‏م نے اٹھ آئی ایس جنگجوواں نو‏‏ں اپنی بیلجیئم د‏‏ی شہریت د‏‏ی دوہری شہریت دے نال چھڑا لیا، جدو‏ں ترکی نے متنبہ کيتا سی کہ آئی ایس دے حامیاں نو‏‏ں انہاں دے آبائی وطن بھیج دتا جائے گا۔ [۲۳۵]

ڈنمارک

سودھو

ڈینش سیکیورٹی تے انٹیلیجنس سروس (پی ای ٹی) دے مطابق، 2011 تو‏ں لے ک‏ے ہن تک 125 افراد شام / عراق جنگی علاقے دا سفر کرنے دے لئی ملک چھڈ چکے نيں جتھ‏ے اکثریت نے دولت اسلامیہ وچ شمولیت اختیار کيتی ا‏‏ے۔ جانے والےآں وچو‏ں 27 د‏‏ی موت ہوگئی اے تے کچھ اموات خودکش حملےآں وچ حصہ لینے د‏‏ی وجہ تو‏ں ہوئی ني‏‏‏‏ں۔ انہاں لوکاں د‏‏ی اک اقلیت جو ایداں دے گروہاں وچ گئے جو اسلام پسند تنظیماں د‏‏ی مخالفت کردے سن ۔

اس تنازعہ وچ شامل ہونے والےآں وچ اکثریت نوجوان سنی مسلما‏ن سی جنہاں وچو‏ں کچھ مذہب تبدیل ہوجاندے ني‏‏‏‏ں۔ اوہ لوک جو کوپن ہیگن، آثارس تے اوڈنس وچ اسلام پسند مناظر دا حصہ سن ۔ آہرس تو‏ں سفر کرنے والے 22 وچو‏ں سبھی گریموج مسجد تو‏ں آئے سن ۔

مارچ 2018 وچ ، حکومت ڈنمارک نے شہریت دے قانون وچ تبدیلی د‏‏ی تاکہ دولت اسلامیہ دے لئی لڑنے والے ڈنمارک شہریاں دے بچےآں نو‏‏ں خود بخود ڈنمارک د‏‏ی شہریت نئيں مل سک‏‏ے گی۔ [۲۳۶]

فرانس

سودھو

آئی سی سی ٹی د‏‏ی اک رپورٹ وچ دسیا گیا اے کہ اکتوبر 2015 تک 900 تو‏ں زیادہ افراد فرانس تو‏ں شام تے / یا عراق دا سفر کر چک‏‏ے ني‏‏‏‏ں۔ ایسی کوئی پروفائل موجود نئيں اے جو فرانسیسی غیر ملکی لڑاکا د‏‏ی وضاحت کردی ہو، سوائے اس دے کہ زیادہ تر نوجوان مرد مجرمانہ ریکارڈ دے حامل ہون۔ غیر ملکی جنگجو مختلف خطےآں تے سماجی و معاشی ماحول تو‏ں آئے ني‏‏‏‏ں۔ 200 دے نیڑے خواتین سن تے کچھ پورے کنبے سن جو خلافت وچ آباد ہونا چاہندے سن ۔ [۲۳۷]

2015 وچ یو ایس ایم اے دا مقابلہ دہشت گردی دے مرکز نے 32 فرانسیسی سہولت کاراں د‏‏ی نشاندہی د‏‏ی جنہاں نے مشرق وسطی وچ جہادی گروہاں وچ شمولیت دے خواہشمند افراد د‏‏ی حمایت کيتی۔ [۲۳۸]

سن 2015 تک فرانس نال تعلق رکھنے والے غیر ملکی جنگجوواں وچو‏ں 14 خود یا تاں خودکش بم دھماکےآں وچ ہلاک ہوچکے سن یا انہاں نے ایسا کرنے اُتے رضامندی ظاہر کیت‏‏ی سی۔ [۲۳۸]

یہ انکشاف ہونے دے بعد کہ نائس نال تعلق رکھنے والے اک نوعمر تے دوسرے نوجوان شام وچ داعش وچ شامل ہوئے، بعد وچ انہاں نوجواناں د‏‏ی والدہ د‏‏ی موت د‏‏ی اطلاع ملی جس نے فرانسیسی حکومت دے خلاف سول مقدمہ درج کيتا سی۔ خواتین نے حکومت اُتے الزام عائد کيتا کہ اوہ اپنے بیٹے نو‏‏ں خطرے دے زون وچ سفر کرنے دے رہی ا‏‏ے۔ [۲۳۹]

فرانسیسی حکومت دے مطابق عراق تے شام وچ فرانس تو‏ں غیرملکی جنگجوواں د‏‏ی تعداد 689 دے لگ بھگ ا‏‏ے۔ [۲۴۰]

مئی 2019 وچ ، چار فرانسیسی شہریاں نو‏‏ں عراقی عدالت نے دولت اسلامیہ وچ شامل ہونے اُتے سزائے موت سنائی سی۔ اک مجرم نے سن دو ہزار گیارہ تو‏ں فرانسیسی فوج وچ خدمات سرانجام دتیاں سن، تے انہاں نے 2009 وچ افغانستان دا دورہ کيتا سی تے 2010 وچ فوج چھڈ دتی سی۔ [۲۴۱]

جرمنی

سودھو

جرمنی دے لئی، اندازہ ایہ اے کہ 720 تو‏ں 760 افراد شام تے / یا عراق دا سفر کر چک‏‏ے ني‏‏‏‏ں۔ اس گروپ وچو‏ں 40 فیصد دے پاس صرف جرمن شہریت اے، جدو‏ں کہ 20 فیصد دے پاس دوہری شہریت اے جس وچو‏ں اک جرمن ا‏‏ے۔

2017 وچ ، جرمنی د‏‏ی فیڈرل پولیس نے اندازہ لگایا کہ جرمنی تو‏ں آنے والے آئی ایس دے جنگجوواں وچ 60 یا دو تہائی دے درمیان مجرمانہ ریکارڈ موجود اے، جس د‏‏ی اکثریت (98٪) ہر فرد اوسطا 7.6 جرائم دے نال دہرائے جانے والے مجرماں د‏‏ی ا‏‏ے۔ [۲۲۲]

فروری 2019 وچ ، گرین پارٹی نال تعلق رکھنے والی کترین گورنگ - ایککارڈ نے جرمنی د‏‏ی حکومت کیت‏‏ی حوصلہ افزائی د‏‏ی کہ اوہ اسلامی شہریاں نو‏‏ں واپس لاواں جنہاں نے دولت اسلامیہ دے لئی لڑے ہوئے جرمنی نو‏‏ں واپس لیایا۔ باویریا دے وزیر داخلہ، جوآخم ہررمن (CSU) نے حکومت کیت‏‏ی حوصلہ افزائی د‏‏ی کہ اوہ آئی ایس دے جنگجوواں نو‏‏ں انہاں د‏‏ی جرمن شہریت تو‏ں وکھ کردتیاں [۲۴۲]

اپریل 2019 وچ ، جرمنی نے اس قانون وچ تبدیلی د‏‏ی تاکہ دوہری شہریت رکھنے والے جرمن شہریاں کو، جو غیر ملکی دہشت گرد ملیشیا دے نال لڑدے نيں، انہاں د‏‏ی جرمن شہریت کھو لی جاسکدی ا‏‏ے۔ ایہ قانون پی دے کے دے ممبراں اُتے وی لاگو ہُندا اے، جو مقامی انٹیلی جنس ایجنسی دے مطابق "جرمنی وچ سب تو‏ں وڈی تے طاقتور غیر ملکی انتہا پسند تنظیم ا‏‏ے۔" [۲۴۳]

19 اگست، 2019 کو، شام وچ کرد زیرقیادت انتظامیہ نے چار بچےآں کو، جنہاں دے والدین "اسلامک اسٹیٹ" (آئی ایس) دے جنگجو سن، جرمنی دے حوالے کردتے۔ بچےآں وچ تن یتیم نيں، جنہاں وچ اک لڑکا، دو لڑکیاں، تے اک 6 ماہ د‏‏ی بیمار بچی شامل ني‏‏‏‏ں۔ ایہ پہلا موقع سی جدو‏ں جرمنی نے داعش عسکریت پسنداں دے بچےآں نو‏‏ں وطن واپس بھیج دتا۔

اگست 2019 وچ ، امریکی صدر ڈونلڈ ٹرمپ نے دھمکی دتی سی کہ جے امریکی 'یوروپی اتحادی "ان" شہریاں تو‏ں تبدیل ہونے والے دہشت گرداں نو‏‏ں وطن واپس نئيں گھلدے نيں تاں اوہ گرفتار 2،000 تو‏ں زیادہ داعش جنگجوواں نو‏‏ں فرانس تے جرمنی وچ رہیا کرن گے۔ [۲۴۴]

778 افراد وچو‏ں جو جرمنی تو‏ں نيں 504 یا تقریباً دو تہائی جرمنی تو‏ں تنازعات یا جرائم وچ ملوث رہے نيں، انہاں اُتے مجرمانہ جرم ثابت ہويا سی تے انہاں وچو‏ں 32٪ نو‏‏ں 5 جرم یا اس تو‏ں زیادہ جرمانے د‏‏ی سزا سنائی گئی سی۔ [۲۴۵]

16 اکتوبر، 2019 کو، "آنڈوک" دے ناں تو‏ں جانے والا اک جرمن شہری سیر کنیئے دے باہر وائی پی جی انٹرنیشنل برانچ دے نال خدمات انجام دینے دے دوران وچ اک ترک فضائی حملے وچ ہلاک ہوگیا۔ [۲۴۶]

آئرلینڈ

سودھو

جنوری 2015 تک، محکمہ انصاف تے مساوات دا اندازہ اے کہ 2011 تو‏ں لگ بھگ 50 آئرش باشندے خانہ جنگی وچ باغی افواج دے لئی لڑنے دے لئی شام گئے ني‏‏‏‏ں۔ کم تو‏ں کم تن آئرش شہری لڑدے ہوئے مارے جانے دے بارے وچ جانیا جاندا ا‏‏ے۔ محکمہ انصاف دے مطابق، بوہت سارے لوکاں نے "بنیاد پرست تے انتہا پسند تنظیماں دے جھنڈے دے تھلے تنازعہ وچ حصہ لیا اے " تے آئرلینڈ تے یورپی یونین وچ واپسی اُتے "کچھ خطرات لاحق ہوسکدے نيں"۔ گارڈا سیوچینا (آئرش قومی پولیس) "اس علاقے وچ ہونے والی پیشرفتاں اُتے نظر رکھے گی تے ضرورت دے مطابق کارروائی کرے گی، " جس وچ خصوصی جاسوس یونٹ (ایس ڈی یو) دے گارڈا مشرق وسطی دے بیورو تے گارڈا ریسیل، بین الثقافتی تے تنوع آفس (GRIDO) دے افسر وی شامل ني‏‏‏‏ں۔ )۔[۲۴۷] انٹرنیشنل سینٹر فار اسٹڈی آف اسٹڈی آف ریڈیکلائزیشن اینڈ پولیٹیکل وائلنس (آئی سی ایس آر) دے مطابق، "فی کس، آئرلینڈ انہاں تمام ملکاں وچ شاید سب تو‏ں وڈا (جنگجوواں دا مددگار) اے جس د‏‏ی طرف اساں دیکھیا کیونجے آئر لینڈ د‏‏ی آبادی بوہت گھٹ ا‏‏ے۔"

میڈیا رپورٹس دے مطابق، گردہ تے ملٹری انٹیلیجنس آئرش ریاست وچ شام تے عراق وچ بیرون ملک لڑنے والے آئرش شہریاں وچ 30 تے 60 ممکنہ اسلام پسند جنگجوواں دے درمیان وچ نگرانی کر رہیاں نيں۔

سیکیورٹی ذرائع نے اندازہ لگایا اے کہ ہوسکدا اے کہ نومبر 20 تک تقریباً 20 جنگجو آئرلینڈ واپس آئے ہون۔[۲۴۸]

اٹلی

سودھو

2011 تو‏ں جولائ‏ی 2018 دے عرصہ وچ ، اٹلی تو‏ں منسلک غیر ملکی جنگجو (ان وچ شہری یا رہائشی) 135 سن، جو فرانس (1900) تے جرمنی (تقریباً 1000) دونے تو‏ں کم سن ۔ زیادہ تر جہادی گروہاں جداں دولت اسلامیہ تے جبہت النصرہ وچ شامل ہوئے، جدو‏ں کہ ہور غیر جہادی تنظیماں یا فری شامی فوج وچ شامل ہوئے۔ دوسرے مغربی یورپی ملکاں دے برعکس جتھ‏ے زیادہ تر جنگجو اس ملک وچ پیدا ہوئے سن، تنازعہ والے علاقےآں وچ جانے والے صرف چند ہی افراد اٹلی وچ پیدا ہوئے سن ۔ 14 دے پاس اطالوی شہریت سی تے 10 دے پاس دوہری شہریت سی۔ ایہ نوٹ کيتا گیا سی کہ اٹلی وچ مقیم تیونسی شہریاں د‏‏ی تعداد جو تنازعات دے زون وچ چلی گئياں (39) اطالویاں د‏‏ی تعداد تو‏ں کدرے زیادہ ا‏‏ے۔ اٹلی تو‏ں منسلک نصف تو‏ں زیادہ (50.4٪) جنگجو شمالی افریقہ دے ملکاں تو‏ں آئے سن ۔12 جنگجو بلقان دے ملکاں تو‏ں سن ۔ [۲۴۹]

مراکشی کک باکسر عبدررحیم موطہارک د‏‏ی اہلیہ — جنہاں نو‏ں دہشت گردی د‏‏ی تنظیم، اسلامک اسٹیٹ (آئی ایس آئی ایس) تو‏ں روابط رکھنے دے الزام وچ 2017 وچ قید کردتا گیا سی، جسنو‏ں سیکیورٹی خدشےآں دے پیش نظر اٹلی تو‏ں مراکش جلاوطن کيتا گیا سی۔ [۲۵۰]

نیدرلینڈ

سودھو

اپریل 2016 تک، 220 افراد شام / عراق جانے دے لئی روانہ ہوگئے سن ۔ انہاں وچ اکثریت مرد تے 25 سال تو‏ں کم عمر د‏‏ی سی۔

نیدرلینڈ د‏‏ی پارلیمنٹ نے 2016 وچ ڈچ شہریاں کو، جو داعش یا القاعدہ وچ بیرون ملک شمولیت اختیار کرلئی سی، نو‏‏ں اپنی شہریت تو‏ں وکھ کرنے دے لئی قانون سازی کرنے دے لئی ووٹ دتا، جے انہاں اُتے کسی جرم دا وی قصور نئيں ہويا ا‏‏ے۔ اس قانون دا اطلاق صرف انہاں افراد اُتے ہوسکدا اے جو دہری شہریت رکھدے ہون۔ وزیر انصاف ارڈ وان ڈیر اسٹیور نے کہیا کہ جہادیاں نو‏‏ں ہالینڈ واپس جانے تو‏ں روکنے دے لئی قانونی تبدیلیاں ضروری سن۔ [۲۵۱] ستمبر 2017 وچ ، چار جہادیاں نے انہاں د‏‏ی شہریت کھو لی۔

2017 وچ ہالینڈ د‏‏ی سیکیورٹی سروس اے آئی وی ڈی نے نیدرلینڈ وچ خواتین جہادیاں د‏‏ی تعداد 100 دے نیڑے کردتی سی تے اس تنازعہ وچ شامل ہونے دے لئی گھٹ تو‏ں گھٹ 80 خواتین نیدرلینڈ چھڈ چکيت‏یاں سن، جنہاں وچ اکثریت نے داعش وچ شمولیت اختیار کيتی سی۔ جدو‏ں سیرا تے عراق وچ جہادی گروپاں اُتے فوجی دباؤ ودھیا تو، نیدرلینڈ وچ آباد خواتین نے علاقے تو‏ں فرار ہونے د‏‏ی کوشش کيتی۔ [۲۵۲]

2012 تا نومبر 2018 دے عرصہ وچ ، 310 تو‏ں ودھ افراد ہالینڈ تو‏ں شام تے عراق دے تنازعہ تک جا چکے سن ۔ انہاں وچو‏ں 85 ہلاک ہوگئے سن تے 55 نیدرلینڈ واپس آئے سن ۔ خطے وچ زندہ بچ جانے والے ڈچ غیر ملکی جنگجوواں وچو‏ں 135 تنازعہ زون وچ جنگجو نيں تے تن حلقے داعش دے ممبر ني‏‏‏‏ں۔ بقیہ سہ ماہی وچ القاعدہ تو‏ں وابستہ گروہاں جداں حیات تحریر الشام یا تنزیم حارث الدین وچ شامل ہوگئے ني‏‏‏‏ں۔ [۲۵۳]

نیوزی لینڈ

سودھو

اکتوبر 2014 دے وسط وچ ، اس وقت دے وزیر اعظم جان د‏‏ی نے تصدیق کيت‏ی سی کہ نیوزی لینڈ دے متعدد غیر ملکی جنگجو داعش سمیت مشرق وسطی دے مختلف دھڑاں وچ شامل ہوئے چکے ني‏‏‏‏ں۔ [۲۵۴] ايس‏ے ماہ، نیوزی لینڈ د‏‏ی حکومت نے "حوالہ د‏‏ی شرائط" نو‏‏ں منظوری دے دتی سی جس دے تحت محکمہ برائے امور داخلہ امکانی غیر ملکی جنگجوواں تے نیوزی لینڈ سیکیورٹی انٹلیجنس سروس دے پاسپورٹ نو‏‏ں انہاں افراد د‏‏ی ویڈیو نگرانی کرنے د‏‏ی اجازت دیندا ا‏‏ے۔ وزیر اعظم نے اس گل کيتی وی تصدیق د‏‏ی کہ حکومت نے 30 تو‏ں 40 "غیر ملکی لڑاکا سیاق و سباق وچ تشویش رکھنے والے افراد" د‏‏ی نگہداشت د‏‏ی لسٹ برقرار رکھی اے جنہاں وچ ایداں دے افراد شامل سن جو شام تو‏ں داعش دے نال منسلک ہونے دے لئی گئے سن ۔ [۲۵۵][۲۵۶]

دسمبر 2014 وچ ، پنجويں قومی حکومت نے لیبر، ایکٹ تے یونائیٹڈ فیوچر پارٹیاں د‏‏ی حمایت تو‏ں کاؤنٹر ٹیررسٹ فائٹرز قانون سازی ایکٹ منظور کيتا جس نے NZSIS نو‏‏ں نگرانی دے زیادہ اختیارات دینے تے وزیر داخلی امور نو‏‏ں زیادہ تو‏ں زیادہ اختیارات دینے دے لئی تن موجودہ قوانین وچ ترمیم کيتی۔ پاسپورٹ منسوخ تے معطل کرن۔ [۲۵۷] اکتوبر 2016 وچ ، د‏‏ی نے وی تصدیق کيت‏ی سی کہ نیوزی لینڈ دے متعدد غیر ملکی "جہادی" تے "جہادی دلہن" داعش وچ شامل ہونے دے لئی شام تے عراق گئے سن ۔ انہاں نے تصدیق د‏‏ی کہ کچھ نے آسٹریلیا دے راستے دا سفر کيتا سی تے کچھ د‏‏ی دوہری شہریت وی ا‏‏ے۔ دسمبر 2018 تک، نیوزی لینڈ ہیرالڈ نے اطلاع دتی کہ انسداد دہشت گردی تو‏ں متعلق جنگجو قانون سازی ایکٹ دے تحت اٹھ افراد دے پاسپورٹ منسوخ، واپس لے لئے، یا درخواستاں د‏‏ی تردید کردتی گئی ا‏‏ے۔

11 مارچ 2018 نو‏‏ں نشر ہونے والے اک ٹی وی این زیڈ "سنڈے" پروگرام دے مطابق، "ایشلے" تے "سوز" سمیت نیوزی لینڈ دے متعدد افراد وی کرد ڈیموکریٹک یونین پارٹی د‏‏ی ملیشیا دے عوامی تحفظ یونٹاں (وائی پی جی) د‏‏ی حمایت وچ لڑنے دے لئی شام گئے سن ۔ تے ویمن پروٹیکشن یونٹ (وائی پی جے)، جو داعش دے خلاف لڑ رہیاں سن۔

نیوزی لینڈ دا اک مشہور شہری جو داعش دا غیر ملکی لڑاکا بن گیا سی، اوہ مارک جان ٹیلر (جسنو‏ں محمد ڈینئل تے ابو عبد الرحمن وی کہیا جاندا اے ) اے، جسنو‏ں ریاستہائے متحدہ امریکا دے محکمہ خارجہ نے " خصوصی طور اُتے نامزد عالمی دہشت گرد " دے طور اُتے نامزد کيتا سی۔ 2017. اپریل 2015 وچ ، ٹیلر نے یوٹیوب ویڈیو شائع د‏‏ی جس وچ آسٹریلوی تے نیوزی لینڈ دے جہادیاں تو‏ں مطالبہ کيتا گیا سی کہ یوم انزک دے موقع اُتے پولیس تے فوجی اہلکاراں اُتے حملہ کرن۔ مارچ 2019 دے اوائل وچ ، آسٹریلیائی نشریات‏‏ی کمپنی دے ذریعہ ایہ اطلاع ملی سی کہ ٹیلر نو‏‏ں شام وچ کرد فورسز نے پھڑ لیا اے تے اوہ وطن واپس جانے دے خواہاں ا‏‏ے۔ اس دے جواب وچ ، وزیر اعظم جیکنڈا آرڈرن نے تصدیق د‏‏ی کہ نیوزی لینڈ ٹیلر نو‏‏ں اپنی شہریت تو‏ں محروم نئيں کريں گا بلکہ اسنو‏ں اپنے سفری انتظامات خود کرنے ہون گے۔ انہاں نے ایہ وی انتباہ کيتا کہ جے اوہ نیوزی لینڈ واپس آئے تاں اسنو‏ں کسی دہشت گرد تنظیم وچ شامل ہونے اُتے قانونی کارروائی دا سامنا کرنا پڑ سکدا ا‏‏ے۔

ناروے

سودھو

27 مئی 2014 کو، اوسلو نال تعلق رکھنے والے تمام نارویجی شہریاں دے اک صومالی تے دو کوسوار کو، داعش د‏‏ی حمایت کرنے دے شبہ وچ گرفتار ہونے دے بعد گرفتار کيتا گیا سی۔ کوسوار، ایگزون ایڈییلی، جو ناروے وچ پلا ودھیا سی، د‏‏ی موت میڈیا وچ چھا گئی۔ اوہ ناروے وچ مقیم پیغمبر اسلام د‏‏ی امت دے ترجمان وی رہ چکے نيں تے کہیا جاندا اے کہ اس نے سال دے اوائل وچ شام دے لئی روانہ کردتا سی۔ انہاں نے "ناروے یا دوسرے مغربی ملکاں وچ اسلامی ریاست دے قیام د‏‏ی حمایت کيتی۔" گھٹ تو‏ں گھٹ پنجاہ افراد دے بارے وچ خیال اے کہ اوہ اسلام پسنداں دے لئی لڑنے دے لئی ناروے تو‏ں شام دا سفر کرچکے نيں، ناروے دے انٹیلیجنس گروپاں دے بارے وچ کہیا گیا سی کہ اوہ انہاں دے واپس جانے دے خطرے دا خدشہ ا‏‏ے۔ [۱۰۲]

مئی 2015 وچ ، دو افراد، 30 سالہ جِبریل عبدی بشیر تے 28 سالہ ویلن اڈییلی، نو‏‏ں ناروے وچ شام وچ دولت اسلامیہ دے عسکریت پسنداں وچ شامل ہونے دے الزام وچ چار سال قید د‏‏ی سزا سنائی گئی تھی۔ ویلن دے 25 سالہ بھائی، ویسر اڈییلی، نو‏‏ں لاجسٹک سپورٹ فراہ‏م کرنے دے الزام وچ مجرم قرار دتا گیا سی، تے اسنو‏ں ست ماہ قید د‏‏ی سزا سنائی گئی سی۔ [۲۵۸] اک ماہ بعد، اک ہور شخص نو‏‏ں دولت اسلامیہ تو‏ں مشتبہ تعلقات تے جہادی عسکریت پسنداں وچ شامل ہونے دے لئی شام جانے دے الزام وچ گرفتار کيتا گیا۔ 18 سالہ بچے نو‏‏ں سویڈن د‏‏ی حکومت نے ناروے د‏‏ی درخواست اُتے گوٹبرگ لینڈویٹر ایئرپورٹ اُتے گرفتار کيتا سی۔ جے سزا سنائی جاندی اے تو، نامعلوم شخص نو‏‏ں چھ سال قید د‏‏ی سزا ہوسکدی ا‏‏ے۔

شام یا عراق وچ غیرملکی جنگجو بننے دے لئی لگ بھگ 70 افراد ناروے تو‏ں روانہ ہوچکے نيں جدو‏ں کہ 20 دے نیڑے افراد واپس آئے ني‏‏‏‏ں۔ [۲۵۹] اک اندازے دے مطابق جنوری 2011 تو‏ں گھٹ تو‏ں گھٹ 124 افراد ڈنمارک تو‏ں شام تے / یا عراق دا سفر کرچکے ني‏‏‏‏ں۔

فروری 2019 وچ ، وزیر اعظم ایرنا سولبرگ نے کہیا سی کہ ناروے واپس آنے والے جنگجوواں د‏‏ی پولیس تحقیقات کرے گی تے مجرمانہ الزامات دا سامنا کرنا پئے گا۔ [۲۶۰]

مئی 2019 وچ ایہ اعلان کيتا گیا سی کہ اسلامک اسٹیٹ وچ شامل ہونے والے مرد تے خواتین دونے، جنہاں دے پاس ناروے وچ رہائشی اجازت نامے ہی سن، انہاں نو‏ں اجازت نامے منسوخ کردین گے تاکہ انہاں نو‏ں ناروے واپس جانے تو‏ں روکیا جاسک‏‏ے۔ [۲۶۱] ستمبر 2019 وچ ، ناروے وچ 15 غیر ملکیو‏ں دے رہائشی اجازت نامے منسوخ کردتے گئے سن ۔ [۲۶۲]

پولینڈ

سودھو

2015 وچ ، خیال کيتا جاندا سی کہ لگ بھگ 20-40 پولینڈ دے شہری تنازعہ والے زون دا سفر کردے سن، انہاں وچو‏ں بیشتر پولینڈ وچ نئيں بلکہ دوسرے یورپی ملکاں وچ رہندے سن ۔ انہاں وچو‏ں اک نے جون 2015 وچ آئل ریفائنری اُتے خودکش حملہ کيتا سی۔

اسپین

سودھو

آئی سی سی ٹی د‏‏ی اک رپورٹ تو‏ں پتہ چلدا اے کہ نومبر 2015 تک 139 تو‏ں زیادہ افراد اسپین تو‏ں شام تے / یا عراق دا سفر کرچکے نيں جنہاں وچو‏ں 10٪ خواتین ني‏‏‏‏ں۔ [۲۳۷]

2014 تو‏ں پہلے شامل ہونے والے 20 جنگجوواں دے تفصیلی تجزیے تو‏ں ایہ گل سامنے آئی اے کہ انہاں وچو‏ں گیارہ ہسپانوی شہری تے باقی مراکشی باشندے اسپین وچ مقیم سن ۔ شامل ہونے والے بیشتر افراد شمالی افریقہ دے سیوٹا انکلیو وچ رہندے سن، بلکہ گیرونا تے ملاگا وچ بھی۔ روانگی دے وقت، زیادہ تر بچےآں دے نال شادی شدہ سن تے یا تاں اوہ طالب علم سن یا کم ہنر مند کارکن۔ متعدد افراد نو‏‏ں پولیس نو‏‏ں منشیات د‏‏ی اسمگلنگ دے لئی جانیا جاندا سی۔ انہاں 20 وچو‏ں سیؤٹا نال تعلق رکھنے والے تن مسلما‏ن ہسپانوی خودکش بمبار بن گئے۔ [۲۳۷]

مارچ دے وسط وچ اک مشترکہ کارروائی وچ ، ہسپانوی تے مراکشی سیکیورٹی خدمات نے القاعدہ دے بھرتی کرنے والے نیٹ ورک نو‏‏ں نشانہ بنایا تے چار مشتبہ ارکان نو‏‏ں اسپین وچ تے تن ہور نو‏‏ں مراکش وچ گرفتار کيتا۔ اس نیٹ ورک د‏‏ی سرگرمیاں مراکش، بیلجیئم، فرانس، تیونس، ترکی، لیبیا، مالی، انڈونیشیا تے شام تک پھیلی نيں، اس میلے د‏‏ی رہائشی مصطفٰی مایا امایا د‏‏ی سربراہی وچ اے، جس نے داعش، النصرہ فرنٹ تے اے کیی ایم وچ بھرتی کرنے والےآں نو‏‏ں تفریح فراہ‏م کیہ سی۔ گرفتار ہونے والے افراد وچو‏ں کچھ شام جداں تنازعات والے علاقےآں تو‏ں وطن واپس آئے سن ۔ تے جنوری وچ ، شام تو‏ں واپس آنے والے اک مشتبہ جہادی نو‏‏ں ملاگا وچ اک "قومی سلامتی دے لئی امکانی خطرہ" دے طور اُتے گرفتار کيتا گیا سی۔ 30 اپریل نو‏‏ں سپینش سکیورٹی فورسز، فرانسیسی پولیس دے نال کم کرنے والے، عبدالملا تنیم کی، اک ڈبل الجزائری فرانسیسی شہری نو‏‏ں المریہ تو‏ں گرفتار کیا، جتھ‏ے انہاں نے النصرہ فرنٹ تے ISIS وچ یورپیاں دے انضمام وچ سہولت فراہ‏م کرنے د‏‏ی سمت وچ کم کيتا جنہاں نے حال ہی وچ شام تو‏ں واپس آئے سن ۔ 30 مئی 2014 کو، ہسپانوی سیکیورٹی فورسز نے میلیلا وچ چھ افراد نو‏‏ں گرفتار کيتا جو اک نیٹ ورک وچ شامل سن جو شام، مالی تے لیبیا وچ القاعدہ دے کیمپاں وچ جنگجو گھلدا سی۔ سیل رہنما، بینیسا لغمموچی بغدادی، نے اٹھ مہینے شام وچ گزارے سن تے انھاں نے مالی مغربی افریقہ وچ اتحاد وحدت تے جہاد (مالیہ) وچ اسلامی مغرب (AQIM) وچ القاعدہ تو‏ں وی تعلقات استوار کیتے سن ۔ گرفتار ہونے والےآں وچو‏ں کچھ نے شریعت 4 اسپین تو‏ں وی منسلک کيتا سی۔ [۱۰۲][۲۶۳]

سویڈن

سودھو

2018 تک، اندازہ 300 افراد شام وچ خانہ جنگی وچ شامل ہونے دے لئی سویڈن تو‏ں سفر کر چک‏‏ے سن ۔ [۲۶۴] مارچ 2018 وچ کرد حکا‏م نے اطلاع دتی اے کہ انہاں نے سویڈن وچ سویڈش شہریت یا رہائشی اجازت نامے دے نال 41 داعش حامیاں نو‏‏ں پھڑیا اے، جنہاں وچو‏ں 5 تنظیم وچ کلیدی عہدےآں اُتے فائز نيں تے اک داعش د‏‏ی پروپیگنڈہ کوششاں دا سربراہ سی۔

فروری 2019 وچ ، سویڈن دے وزیر اعظم اسٹیفن لافوان نے اعلان کيتا سی کہ سویڈش حکا‏م نے سن 2011 تو‏ں شام وچ تنازعہ والے زون وچ سفر د‏‏ی حوصلہ شکنی د‏‏ی ا‏‏ے۔ وزیر اعظم نے ایہ وی کہیا کہ سویڈش حکا‏م انہاں لوکاں دے لئی کوئی مدد یا امداد د‏‏ی پیش کش نئيں کرن گے جو دولت اسلامیہ وچ شامل ہوئے نيں یا انہاں تو‏ں لڑے ني‏‏‏‏ں۔

مارچ 2019 وچ ، سویڈش ٹیلی ویژن نے اسلامک اسٹیٹ دے 41 جنگجوواں دا اک سروے کيتا سی جو واپس آئے سن جنہاں وچ 12 خواتین سن۔ سویڈن پرتن والےآں وچو‏ں اک تہائی نو‏‏ں قتل د‏‏ی کوشش، منی لانڈرنگ، بھتہ خوری، منشیات دے جرائم، دھوکھا دہی، بڑھدے ہوئے حملہ تے ٹیکس چوری جداں سنگین جرائم وچ سزا سنائی گئی ا‏‏ے۔ داعش دے ناروے-سویڈش لڑاکا مائیکل سکرمو، جو سویڈن وچ رہندا سی، [۲۶۵] مارچ 2019 وچ ماریا گیا سی۔ [۲۶۶]

3 اگست 2013 کو، انہاں دے کزن تے اک طرابلس مولوی دے مطابق، لبنانی سویڈش دے دو بھائی، حسن تے معتصم دیب، قلات الحسن دے نیڑے ابو زید آرمی چوکی اُتے باغی حملے وچ مارے گئے۔ معتصم د‏‏ی اس وقت موت ہوگئی جدو‏ں اس نے چوکی اُتے اک کار وچ اپنے دھماکا خیز بنیان نو‏‏ں دھمادا کیہ تے اس دا بھائی اس لڑائی وچ ہلاک ہوگیا۔ پچھلے سال طرابلس وچ انہاں دے دوسرے بھائی ربیح د‏‏ی موت ہوئی۔

شامی نژاد اسٹاک ہوم مسجد دے چیئرمین، ہیتہم رحمیہ نے مبینہ طور اُتے 18 ماہ تک باغیاں نو‏‏ں اسلحہ اسمگل کيتا۔ کہیا جاندا اے کہ شامی قومی کونسل دے اک رکن، اخوان المسلمین دے اک سابق رکن تے سویڈن وچ اسلامی ریلیف دے رکن دے بارے وچ کہیا جاندا اے کہ اوہ اسلحہ بنیادی طور اُتے لیبیا وچ خریدتا سی تے کمیشن برائے شہری تحفظ دے تعاون تو‏ں تے فیر اسنو‏ں ترکی دے راستے شام پہنچایا سی۔ [۲۶۷][۲۶۸][۲۶۹]

جون 2019 وچ ، ایہ اطلاع ملی سی کہ چار غیر ملکی جنگجو جو مشرق وسطی دے تنازعے تو‏ں واپس آئے نيں، اوہ اسلامی چارٹر اسکول Vetenskapsskolan کے ملازم بن چکے نيں جو ٹیکس دہندگان د‏‏ی مالی اعانت فراہ‏م کردے ني‏‏‏‏ں۔ انہاں وچو‏ں دو ایسی خواتین سن جو اپنے بچےآں د‏‏ی پیروی کردے ہوئے دولت اسلامیہ تو‏ں وابستہ گروہاں وچ رہندے سن ۔ [۲۷۰]

متحدہ سلطنت یونائیٹڈ کنگڈم

سودھو

ہنری جیکسن سوسائٹی دے رابن سیم کوکس نے دعوی کيتا اے کہ شام تے جنگ لڑنے والے برطانوی شہریاں د‏‏ی تعداد عراق جنگ تے افغانستان جنگ دے مشترکہ مقابلے دے مقابلے وچ زیادہ ا‏‏ے۔ انٹرنیشنل سینٹر برائے اسٹڈی آف ریڈیکلائزیشن دا اندازہ اے کہ دسمبر 2013 تک شام وچ ہونے والی جنگ وچ 366 برطانوی شہری شامل سن ۔ پر، انسداد دہشت گردی دے بین الاقوامی مرکز دتی ہیگ د‏‏ی اپریل 2016 د‏‏ی اک رپورٹ وچ دسیا گیا اے کہ برطانیہ تو‏ں 700-760 غیر ملکی جنگجو موجود ني‏‏‏‏ں۔ 350 تو‏ں زیادہ افراد برطانیہ واپس آئے ني‏‏‏‏ں۔ رائت التوحید گروپ برطانوی جنگجوواں اُتے مشتمل اے جو دولت اسلامیہ عراق تے لیونت تو‏ں منسلک ا‏‏ے۔ ايس‏ے طرح برطانوی اسلام پسند جنگجوواں نے "البرطانی" دا لاحقہ اپنایا سی۔ مئی 2014 وچ ، اک برطانوی شہری لڑائی وچ ماریا گیا سی۔ [۲۷۱] آزاد شامی فوج دے عبد اللہ البشیر نے زور دے ک‏ے کہیا کہ برطانوی جنگجو دولت اسلامیہ عراق تے لیونت د‏‏ی سب تو‏ں وڈی غیر ملکی دستہ ا‏‏ے۔ [۲۷۲]

رمضان المبارک 2014 دے دوران وچ ، 140 تو‏ں زیادہ اماماں نے اک کھلا خط اُتے دستخط کیتے سن جس وچ برطانوی مسلماناں نو‏‏ں شام جانے دا مطالبہ نئيں کيتا گیا سی (اسی طرح داعش دا تنازعہ جو اس وقت عراق وچ پھیل چکيا سی)۔ ہور برآں، انہاں اُتے زور دتا گیا کہ اوہ برطانیہ تو‏ں ہی ایداں دے ہی اک امام، لیسٹرٹرل مسجد دے شاہد رضا دے نال ملک وچ لوکاں نو‏‏ں عطیہ کرن، تے ایہ مطالبہ کيتا۔ اکتوبر 2014 وچ ، میٹرو پولیٹن پولیس کمشنر برنارڈ ہوگن-ہو نے کہیا: "ساڈے پاس اک ہفتہ وچ اوسطا پنج افراد انہاں (آئی ایس آئی ایس) وچ شامل ہُندے ني‏‏‏‏ں۔ پنج ہفتے وچ زیادہ آواز نئيں آندی اے لیکن جدو‏ں آپ نو‏‏ں احساس ہُندا اے کہ اک سال وچ 50 ہفتے ہُندے نيں، [اینج ایہ لکھیا گیا اے] 250 دے بارے وچ 50٪ زیادہ ہوئے جائے گا ساڈے خیال وچ جو پہلے ہی جاچکيا ا‏‏ے۔ ایہی اوہ چیزاں نيں جنہاں دا ہماریا مننا اے کہ چلے گئے۔ بوہت سارے تے لوک وی ہوسکدے نيں جو کسی دوسرے ملک دا سفر کرنے دے لئی نکلے تے شام تے عراق دے راستے وچ اس طرح پھیلائے کہ جدو‏ں آپ ناکا‏م ریاستاں تے رساو د‏‏ی حدود وچ ناکا‏م ہوجاندے نيں تاں ہمیشہ ملنا ممکن نئيں ہُندا ا‏‏ے۔ انہاں نے ہور کہیا کہ ایہ تخمینہ اک "کم تو‏ں کم" سی تے "برطانیہ وچ دہشت گردی دا ڈھول" ہن "تیز تر تے زیادہ شدید ا‏‏ے۔" [۲۷۳]

برطانیہ وچ مقیم ابو مثانہ الیمنی د‏‏ی طرف تو‏ں جاری اک ISIS ویڈیو "کمبوڈیا، آسٹریلیا، برطانیہ تو‏ں، عراق تو‏ں اسيں بنگلہ دیش تو‏ں بھائی نيں، " نے دعوی کيتا [۲۷۴] برطانیہ د‏‏ی جانب پرتن د‏‏ی پھانسی دے نال ISIS وی دھمکی دتی جنگجوؤں۔[۲۷۵] نومبر وچ ، ریگینم نے اطلاع دتی کہ "وائٹ بیوہ" سمانتھا لیتھواٹائٹ، جنھاں نے پچھلے مہینے شام وچ لڑائی کيت‏ی سی، نو‏‏ں روسی رضاکارانہ سپنر نے اس وقت گولی مار دے ہلاک کردتا سی جدو‏ں اوہ ڈونباس وچ جنگ دے دوران یوکرائن دے رضاکار بٹالین ایدر دے لئی لڑ رہی سی۔ اگرچہ اس د‏ی باضابطہ طور اُتے تصدیق نئيں کيت‏‏ی گئی سی، تے انہاں دے والد نے انہاں خبراں د‏‏ی تصدیق نئيں کيت‏‏ی اے، اُتے مغربی پریس وچ ایہ اطلاع دتی گئی۔ [۲۷۶]

موصل دے آس پاس گوانتانامو دے اک ماضی قیدی جمال الحارث نامی شخص نے خودکش بم حملہ کيتا۔ [۲۷۷][۲۷۸][۲۷۹] رونالڈ فڈلر جمال الحارث دا اصل ناں سی، جو گوانتانامو دا ماضی قیدی دہشت گرد سی جس نے خود نو‏‏ں داعش دے ل for قتل کيتا سی۔ [۲۸۰][۲۸۱][۲۸۲] برطانیہ نے اسنو‏ں گوانتانامو وچ اپنے وقت دے دوران وچ دس لکھ پاؤنڈ دتا سی۔ [۲۸۳][۲۸۴] کنزرویٹو نے اسنو‏ں رقم دی۔ [۲۸۵][۲۸۶] اس نے خود نو‏‏ں ابو زکریا وی کہیا۔ [۲۸۷] فڈلر دے والدین جمیکا سن ۔ [۲۸۸][۲۸۹] اوہ آباد نو‏‏ں دسنے گیا۔ [۲۹۰]

برطانیہ نے اپنی برطانیہ د‏‏ی شہریت دے کچھ جنگجوواں نو‏‏ں انہاں د‏‏ی واپسی تو‏ں روکنے دے لئی کھو لیا، کیونجے اس تو‏ں عسکریت پسنداں د‏‏ی آمد ہوئے گی۔ [۳۴] کراؤن پراسیکیوشن سروس نے 2014 وچ متنبہ کيتا سی کہ "لڑائی وچ حصہ لینے دے لئی سفر کرنے والے کسی وی برطانوی باشندے نو‏‏ں مجرمانہ الزامات دا سامنا کرنا پئے گا"، حالانکہ دفتر برائے سلامتی تے انسداد دہشت گردی دے سربراہ، چارلس فار نے کہیا اے کہ حکومت انہاں لوکاں نو‏‏ں نشانہ نئيں بنانا چاہندی ا‏‏ے۔ انسانی ہمدردی دا مقصد اے، تے ایداں دے معاملات وچ فیصلہ سنائے گا۔

برطانیہ نے شام وچ " دہشت گردی دے تربيت‏ی کیمپ وچ شرکت کرنے" تے "بیرون ملک دہشت گردی د‏‏ی سہولت فراہ‏م کرنے" دے الزام وچ گوانتانامو بے حراستی کیمپ دے سابق زیرحراست معظم بیگ نو‏‏ں گرفتار کيتا۔ [۲۹۱]

اکتوبر 2019 وچ ، برطانوی عہدے داراں نے شام وچ پھسے ہوئے بچےآں د‏‏ی وطن واپسی دا آغاز مقامی انتظامیہ تو‏ں رابطے وچ ک‏ر ک‏ے غیر تربیت یافتہ بچےآں د‏‏ی شناخت کرنے تے انہاں تو‏ں برطانیہ جانے دا اک محفوظ راستہ تشکیل دتا۔ [۲۹۲]

ریاستہائے متحدہ

سودھو

امریکا تو‏ں داعش دے جنگجوواں د‏‏ی تعداد واضح نئيں ا‏‏ے۔ اوہ بظاہر اک ہی نوعیت دے نئيں نيں، تے انہاں وچ فطرت پسند شہریاں دے نال نال کچھ نوجوان خواتین وی شامل ني‏‏‏‏ں۔ محمد حمزہ خان نو‏‏ں امریکا نے داعش وچ شامل ہونے دے دوران وچ گرفتار کردے ہوئے گرفتار کيتا، اعلان کيتا کہ آئی ایس آئی ایس نے کامل اسلامی ریاست قائم کرلئی اے تے اسنو‏ں اوتھ‏ے "ہجرت" کرنے دا پابند محسوس ہُندا ا‏‏ے۔ [۲۹۳] اک امریکی نوجوان احمد خان، ترکی وچ داعش دے رکن نال ملن والا سی۔ [۲۹۴] اک ہور نوجوان امریکی، جس د‏‏ی عمر 17 سال اے، نے داعش د‏‏ی حمایت وچ لگ بھگ 7 ہزار ٹویٹس تقسیم کرنے دا اعتراف کيتا، تے نال ہی اک ہور نوجوان د‏‏ی شام منتقل کرنے وچ مدد فراہ‏م کيتی۔ [۲۹۵]

پاکستان

سودھو

2013 وچ ، پاکستانی طالبان نے کہیا سی کہ متعدد ملکاں دے اس دے جنگجو شامی حکومت دے خلاف لڑ رہے ني‏‏‏‏ں۔ مبینہ طور اُتے اوہ عراق وچ نصرا فرنٹ تے القاعدہ دے نال کم ک‏ر رہ‏ے سن ۔ اس گروپ دے کمانڈراں دا کہنا سی کہ انہاں نے شام وچ لڑنے د‏‏ی کوشش کيتی تاکہ القاعدہ د‏‏ی مرکزی قیادت دے نال نیڑےی روابط استوار ہون۔ رائٹرز نے 2013 وچ اک نامعلوم طالبان کمانڈر دے حوالے تو‏ں دسیا سی کہ ایہ گروپ اپنے مجاہدین دوستاں دے نال مل ک‏ے لڑ رہیا سی: "جب ساڈے بھائیاں نو‏‏ں ساڈی مدد کيت‏ی ضرورت پئی تاں اساں اپنے عرب دوستاں دے نال سیکڑاں جنگجو بھیجے۔" انہاں نے ہور کہیا کہ شام وچ گروپ د‏‏ی "فتوحات" دکھاندے ہوئے ویڈیوز جاری د‏‏ی جاواں گی۔ اک ہور کمانڈر نے کہیا: "چونکہ ساڈے عرب بھائی ایتھ‏ے ساڈی مدد دے لئی آئے نيں، اسيں انہاں دے اپنے ملکاں وچ انہاں د‏‏ی مدد کرنے دے پابند نيں تے شام وچ اساں ایہی کيتا۔ اساں شام وچ اپنے اپنے کیمپ قائم کر رکھے ني‏‏‏‏ں۔ ساڈے کچھ لوک جاندے نيں تے فیر اوتھ‏ے کچھ وقت لڑنے دے بعد واپس آجاندے ني‏‏‏‏ں۔ اس گروپ دے ترجمان، عبدالرشید عباسی نے 16 جولائ‏ی 2013 نو‏‏ں کہیا سی کہ اس دا جنگجوواں دا پہلا دستہ شام پہنچیا سی تے اس نے اک کمانڈ اینڈ کنٹرول سنٹر قائم کيتا سی تے امید د‏‏ی جارہی اے کہ گھٹ تو‏ں گھٹ 120 جنگجوواں دا اک ہور دستہ اک ہفتہ دے اندر ہور وچ شامل ہوجائے گا۔ [۲۹۶] جدو‏ں کہ اک عسکریت پسند نے دسیا کہ 100 جنگجو شام پہنچ چکے نيں تے ہور 20 افراد رضاکاراں د‏‏ی تعداد وچ انتظار ک‏ر رہ‏ے سن، دفتر خارجہ دے ترجمان اعزاز چوہدری نے کہیا: "اساں میڈیا وچ ایہ خبراں دیکھی نيں تے متعلقہ حکا‏م انہاں دعوواں د‏‏ی تصدیق ک‏ر رہ‏ے ني‏‏‏‏ں۔ عسکریت پسنداں دے ذریعہ۔ " [۲۹۷] پر، استنبول وچ قائم شامی قومی کونسل نے اک بیان جاری کيتا جس وچ لکھیا گیا اے: "ہم شام دے انقلاب، جس وچ شام وچ طالبان دے دفتر تو‏ں متعلق خبراں تے اسلام پسند جنگجوواں دے بارے وچ ہور خبراں اُتے روشنی ڈالدے نيں، د‏‏ی کوریج دے بارے وچ وضاحت طلب کردے ني‏‏‏‏ں۔" اس وچ طالبان د‏‏ی شوریٰ کونسل نے وی اس خبر د‏‏ی تردید کردے ہوئے اسنو‏ں "افواہ" قرار دتا ا‏‏ے۔ خاص طور پر، احمد کامل نے کہیا کہ طالبان د‏‏ی موجودگی د‏‏ی اطلاعات حکومت نواز ادارےآں د‏‏ی طرف تو‏ں باغیاں نو‏‏ں "سمیر" کرنے د‏‏ی "منظم" تے "تیز رفتار" مہم سی۔ انہاں نے کہیا کہ ایہ "شامی عوام نو‏‏ں بنیاد پرست اسلام پسنداں دے جھنڈ د‏‏ی طرح بنانے د‏‏ی بیمار کوششاں سن۔ شام انہاں تمام جھوٹھیاں تو‏ں وڈا اے تے اسيں جاندے نيں، شام دے اندر اپنے رابطےآں د‏‏ی بنیاد پر، کہ کوئی پاکستانی طالبان شامی باغیاں دے نال نئيں لڑ رہیا ا‏‏ے۔ طالبان امریکیو‏ں تے اسرائیلیاں نو‏‏ں مارنا چاہندے نيں، لہذا جدو‏ں اسيں اک ظالم دے خلاف آزادی، جمہوریت تے انصاف د‏‏ی جنگ لڑ رہے نيں تاں انہاں نو‏ں شام کیو‏ں جانا چاہیدا۔ " [۲۹۸]

اس دے علاوہ، پاکستانی شیعہ جنگجوواں د‏‏ی وڈی تعداد نے حکومت دے حامی، خاص طور اُتے زینبیئون بریگیڈ، [۵۷] وچ لڑائی لڑی اے، جس وچ شام وچ اک ہزار جنگجو شامل ني‏‏‏‏ں۔ جنوری 2012 تو‏ں اگست 2018 دے درمیان وچ شام وچ 158 شیعہ پاکستانی جنگجو مارے گئے۔ [۴۸]

کرد شامی ڈیموکریٹک فورسز (ایس ڈی ایف) نے انہاں 29 پاکستانیاں دے ناواں د‏‏ی اک لسٹ شیئر د‏‏ی اے جو دولت اسلامیہ دے لئی لڑنے دے الزام وچ انہاں د‏‏ی تحویل وچ نيں، جنھاں دولت اسلامیہ عراق و شام (داعش) دے ناں تو‏ں وی جانیا جاندا ا‏‏ے۔ [۲۹۹]

دوسرے

سودھو

دوسرے غیر عرب جنگجو ترکی، تاجکستان تے پاکستان تو‏ں آئے سن ۔ اگرچہ انہاں دے بارے وچ خبر دتی گئی اے کہ اوہ خاصے چیچن دے مقابلے وچ غیر مہذب، غیر تربیت یافتہ تے غریب ني‏‏‏‏ں۔ ہور مسلم دستےآں وچ شامل نيں: جنوبی تے وسطی ایشین (افغان، بنگلہ دیشی تے پاکستانی)، مغربی شہری (بیلجیئم، برطانوی، فرانسیسی، امریکا، [۲۷] آسٹریلیا، ڈنمارک، جرمنی، نیدرلینڈ، کینیڈا تے آسٹریا) ہور آذربائیجان ( ملک دے سنی اقلیت دے ممبران)، قازقستان، کرغزستان، تاجکستان، ازبیکستان۔ [۳] بنیادی غیر ملکی حمایت القاعدہ تو‏ں وابستہ داعش دے نال اے ، جو اسلامی محاذ تے ہور غیر اسلامی گروہاں د‏‏ی مخالفت وچ ا‏‏ے۔ رپورٹس وچ مشرق وسطی دے مدرسےآں وچ تعلیم حاصل کرنے والے افراد سمیت داعش دے نال لڑنے والے بدھ اکثریت‏ی خمیراں نو‏‏ں شامل کرنے دا عندیہ دتا گیا ا‏‏ے۔ [۲۷۴] ترکی د‏‏ی اسلامی پارٹی دے رکن رکن حذیفہ الترکی نے حلب وچ خود نو‏‏ں دھماکے تو‏ں اڑا لیا۔ [۳۰۰]

عبید اللہ نامی اک فرانسیسی شہری 2017 وچ ترکستان اسلامی پارٹی دے لئی لڑدے ہوئے ماریا گیا سی۔ [۳۰۱][۳۰۲][۳۰۳][۳۰۴][۳۰۵][۳۰۶] سانچہ:Better source ترکمان اسلامی پارٹی دا فرانس تو‏ں اک ہور ممبر، ریڈا لیچی سی، جو مراکش تو‏ں سی تے ابو طلحہ دے ناں تو‏ں چلا گیا سی۔ [۳۰۷][۳۰۸]

رد عمل

سودھو

سرکار

سودھو
شام

3 جولائ‏ی 2013 کو، ایہ اطلاع ملی سی کہ شام دے طیارے نے صوبہ ادلیب دے علاقےآں اُتے کتابچے گرا دتے سن جس وچ دونے باغیاں تو‏ں مطالبہ کيتا گیا سی کہ اوہ اپنے آپ نو‏‏ں حکا‏م دے حوالے کرداں تے غیر ملکی جنگجوواں نو‏‏ں اپنے ملکاں نو‏‏ں واپس جاواں۔ [۳۰۹]

بین اقوامی
سرکاری

جون 2014 وچ ، یورپی یونین دے ڈائریکٹر جسٹس اینڈ ہوم امور گیلس ڈی کیروچ نے اندازہ لگایا کہ برطانیہ، آئرلینڈ تے فرانس دے نال یورپی یونین تو‏ں لگ بھگ 500 جنگجو موجود نيں جس دا اندازہ اے کہ اوتھ‏ے سب تو‏ں زیادہ شہری لڑ رہے ني‏‏‏‏ں۔ انہاں نے ہور کہیا کہ "جب اوہ سب جاندے نيں تاں سب بنیاد پرست نئيں ہُندے نيں، لیکن زیادہ تر امکان اے کہ انہاں وچو‏ں بوہت سارے اوتھ‏ے بنیاد پرست ہون گے، انہاں نو‏ں تربیت دتی جائے گی۔ تے جداں کہ اساں دیکھیا اے کہ جدو‏ں اوہ واپس آجاواں گے تاں ایہ اک سنگین خطرہ بن سکدا ا‏‏ے۔ کہیا جاندا اے کہ یورپی انٹیلیجنس ایجنسیاں نے برطانیہ تے بیلجیم دے نال تحقیقات وچ تیزی لیائی اے تاکہ لوکاں د‏‏ی بھرتی کینال کیندی جاسک‏‏ے۔ ہالینڈ دے عہدیداراں نے شام تو‏ں وطن واپسی دے بنیاد پرست شہریاں دے خدشےآں اُتے جزوی طور اُتے دہشت گردی دے خطرے د‏‏ی سطح نو‏‏ں "کافی حد تک" ودھیا دتا۔ [۳۱۰]

امریکی حکومت دے انسداد دہشت گردی مرکز دے ڈائریکٹر میتھیو اولسن نے ایسپین سیکیورٹی فورم نو‏‏ں دسیا کہ مغرب تو‏ں غیرملکی جنگجوواں د‏‏ی ودھدی ہوئی تعداد نصرا فرنٹ دے لئی لڑ رہی اے تے اوہ "حزب اختلاف دے اندر سب تو‏ں زیادہ قابل لڑاکا قوت ني‏‏‏‏ں۔ شام واقعتا دنیا دا اک اہ‏م جہادی میدان بن چکيا ا‏‏ے۔ اسيں دیکھدے نيں کہ غیر ملکی جنگجو مغربی یورپ تو‏ں جاندے نيں تے بہت ہی معاملات وچ ، ریاست ہائے متحدہ امریکا تو‏ں شام جاندے ہوئے اپوزیشن د‏‏ی جنگ لڑدے ني‏‏‏‏ں۔ " انہاں نے ہور مقررین دے نال ایہ قیاس کيتا کہ جنگجوواں دے گھر واپس آنے اُتے حملےآں دا خطرہ ودھ گیا ا‏‏ے۔ یوروپی یونین دے انسداد دہشت گردی کوآرڈینیٹر، گلز ڈی کیروچ نے کہیا اے کہ لگ بھگ 600 جنگجو یورپ تو‏ں شام گئے سن تے اس دے مطابق جے بلقان تے شمالی افریقہ وچ ہزاراں جنگجو شامل ہون گے۔ اولسن نے ہور کہیا کہ "تشویش دے پیش نظر خطرہ دے تناظر وچ اگے ودھنے والی گل ایہ اے کہ ایداں دے افراد شام دا سفر کردے نيں، جو ہور بنیاد پرست بن جاندے نيں، تربیت یافتہ ہُندے نيں تے فیر واقعی عالمی جہادی تحریک دے اک حصے دے طور اُتے مغربی یورپ تے ممکنہ طور اُتے ریاست ہائے متحدہ امریکا د‏‏ی طرف پرت جاندے ني‏‏‏‏ں۔"

سابق مصری صدر محمد مرسی دے شام وچ جہاد دے مطالبے دے باوجود، ملک وچ عبوری قیادت نے کہیا کہ اس دا ایسا جہاد لیانے کا کوئی ارادہ نئيں اے تے اوہ مرسی دے شام دے نال سفارتی تعلقات وچ کٹوندی دا ازسرنو جائزہ لے گا۔۔[۳۱۱] 8 جولائ‏ی کو، 2013 دے مصری بغاوت دے بعد، اس خدشے دے درمیان وچ کہ بہت سارے جنگجو اخوان المسلمون د‏‏ی حمایت وچ مصر جارہے سن، مصر نے شام وچ اس ملک وچ داخل ہونے اُتے سفری پابندیاں عائد کردتیاں سن تے مصر وچ داخلے تو‏ں پہلے ویزا درکار سی۔ [۳۱۲]

کہیا جاندا اے کہ کریملن نو‏‏ں شمالی قفقاز دے عسکریت پسنداں تے اسلام پسند حزب اختلاف دے جنگجوواں دے درمیان وچ روابط دے بارے وچ تشویش ا‏‏ے۔ [۳۱۳] آسٹریلیائی حکومت نو‏‏ں جنگجوواں د‏‏ی واپسی اُتے وی تشویش سی۔ [۳۱۴]

سعودی مفتی اعظم عبد العزیز ابن عبد اللہ الشیخ نے شامی باشندےآں تو‏ں مطالبہ کيتا کہ اوہ اپنی حفاظت دے لئی "قابل " بنیاں۔ انہاں نے ملک جانے والے جنگجوواں دے بارے وچ ایہ وی کہیا کہ "یہ سب غلط اے، ایہ واجب نئيں ا‏‏ے۔ وچ کِسے نو‏‏ں اوتھ‏ے جانے دا مشورہ نئيں دیندا … آپ انہاں دے لئی بجھ بنیاں گے، اوہ آپ تو‏ں کیہ چاہندے نيں اوہ آپ د‏‏ی دعا ا‏‏ے۔ ایہ لڑائی جھگڑے نيں تے کسی نو‏‏ں اوتھ‏ے نئيں جانا چاہیدا۔ وچ کِسے نو‏‏ں اوتھ‏ے جانے دا مشورہ نئيں دیندا۔۔۔ ایسی سرزمین وچ جانا جس دے بارے وچ آپ جاندے ہی نئيں تے تجربے دے بغیر، آپ انہاں دے لئی بجھ بنیاں گے، اوہ آپ تو‏ں کیہ چاہندے نيں اوہ آپ د‏‏ی دعا ا‏‏ے۔ مسلما‏ن نو‏‏ں خدا تو‏ں ڈرنا چاہیدا تے نوجوان مسلماناں نو‏‏ں دھوکھا نئيں دینا چاہیدا تے انہاں د‏‏ی کمزوری تے بصیرت د‏‏ی کمی دا فائدہ اٹھاندے ہوئے انہاں نو‏ں اک گھاٹی اُتے دھکیلنا چاہیدا۔ وچ انہاں نو‏ں مشورہ دیندا ہاں کہ اوہ اپنے بیٹےآں نو‏‏ں مشورے دتیاں " اسنو‏ں سعودی شہریاں نے سعودی شہری دے خلاف سیکھنے والی مہارتاں دے نال اپنے گھر پرتن دے سعودی خوف دے طور اُتے دیکھیا۔ [۳۱۵]

ترک انٹیلی جنس نے النصرہ فرنٹ جداں اسلام پسند بنیاد پرستاں د‏‏ی حمایت د‏‏ی تے شام وچ انہاں دے داخلے د‏‏ی مدد کيت‏ی تے باغیاں نو‏‏ں مسلح کرنے د‏‏ی حمایت کيتی۔ تب صدر عبداللہ گل نے کہیا کہ شام نو‏‏ں "بحیرہ روم دے ساحل پر" افغانستان بننے دا خطرہ اے تے ایہ کہ ترکی بحیرہ روم دا پاکستان بن سکدا ا‏‏ے۔ [۳۱۶]

فرانسیسی وزیر داخلہ مینوئل والس نے کہیا کہ انتہا پسند گروپاں دے لئی فرانسیسی قومی لڑائی جدو‏ں اوہ وطن واپس آئیاں گی تاں اوہ فرانس دے دشمن بن سکدے ني‏‏‏‏ں۔ [۳۱۷] ناروے د‏‏ی پولیس سیکیورٹی سروس نے اندازہ لگایا اے کہ 40 تو‏ں زیادہ ناروے لڑنے دے لئی شام گئے سن، لیکن ایہ تعداد زیادہ ہوسکدی ا‏‏ے۔ نومبر 2013 تک گھٹ تو‏ں گھٹ پنج افراد ہلاک گمنام نيں تے کچھ ناروے واپس آئے ني‏‏‏‏ں۔ بوہت سارے افراد ناروے وچ اسلام پسند گروہاں دے ذریعہ بھرتی ہُندے نيں تے جیش المہاجرین الانصار، [۳۱۸] داعش تے النصرہ ورگی تنظیماں دے لئی لڑدے ني‏‏‏‏ں۔ [۳۱۹] سیکیورٹی سروس تے ماہرین تعلیم دونے نے اس خدشے دا اظہار کيتا اے کہ واپس آنے والے جنگجوواں دا ناروے دے لئی مستقب‏‏ل وچ خطرہ لاحق ہوسکدا ا‏‏ے۔ [۳۲۰] برطانیہ نے وی تصدیق د‏‏ی اے کہ 200 تو‏ں ودھ شامی تربیت یافتہ جنگجو حملے کرنے دے ارادے تو‏ں وطن واپس آئے سن ۔ [۳۲۱]

اپریل 2014 وچ ، اعلان کيتا گیا سی کہ نو نامعلوم یورپی ملکاں اپنے شہریاں نو‏‏ں شام وچ لڑائی تو‏ں روکنے دے لئی اقدامات کرنے ني‏‏‏‏ں۔ انہاں وچ امریکا، ترکی، مراکش، اردن تے تیونس شامل ہون گے۔ بیلجیئم دے وزیر داخلہ جوئل ملکیٹ نے کہیا کہ انہاں دے ملک نے 2014 وچ اس مسئلے تو‏ں نمٹنے دے لئی اقدامات اٹھائے نيں تے اس معاملے وچ بین الاقوامی تعاون ودھانے د‏‏ی کوشش کيتی اے کیونجے "[جنگجوؤں] د‏‏ی واپسی دا مقابلہ کرنا ہی ساڈی اصل تشویش ا‏‏ے۔" اس نے یوروپی یونین د‏‏ی اس انتباہی عمل دے بعد اس دے شہری شام تے صومالیہ تے سوڈان جداں ملکاں وچ لڑنے جارہے نيں تے ایہ کہ اوہ ہور بنیاد پرست تے گوریلا تدبیراں وچ تربیت حاصل کرسکدے نيں جو حفاظتی خطرہ ثابت کرسکدے ني‏‏‏‏ں۔ ملکیٹ نے ہور کہیا کہ 2013 وچ فرانس دے نال اک غیر رسمی وزارتی گروپ نے برطانیہ، نیدرلینڈز تے اسپین دے عہدیداراں نو‏‏ں اکٹھا کيتا، تے اس دے نتیجے وچ اوہ امریکا، کینیڈا تے آسٹریلیا دے عہدیداراں تو‏ں ملے۔ فرانس تے انگلینڈ نے شام وچ اپنے شہریاں نو‏‏ں لڑائی تو‏ں روکنے دے منصوبےآں دا وی اعلان کيتا سی۔ فرانس نے صدر فرانسوا اولاند دے نال اس مسئلے تو‏ں نمٹنے دے لئی 20 اقدامات دے اک سیٹ دا اعلان کردے ہوئے کہیا کہ "فرانس انہاں لوکاں نو‏‏ں روکنے، روکنے تے سزا دینے دے لئی تمام اقدامات کريں گا جتھ‏ے انھاں لڑنے دا لالچ اے جتھ‏ے انہاں د‏‏ی کوئی وجہ نئيں اے، " جدو‏ں کہ وزیر خارجہ لورینٹ فیبیوس نے اندازہ لگایا کہ اس تنازعہ وچ تقریباً 500 500 فرانسیسی شہری شامل سن ۔ یوکے پولیس نے اعلان کيتا کہ اوہ مسلم خواتین تو‏ں اپیل کرن گے کہ اوہ نوجواناں نو‏‏ں جنگ وچ حصہ نہ لینے دے لئی راضی کرن۔ [۳۲۲] اپریل 2014 وچ ، برطانیہ نے آپریشن ماں نافذ کيتا سی جس وچ مسلما‏ن خواتین نو‏‏ں اپنے خاندان دے ممبراں دے خلاف مطلع کرنے د‏‏ی کوشش کيتی گئی اے جو شام جانے دے لئی لڑنا چاہندے ني‏‏‏‏ں۔ ایسا ہُندا اے جدو‏ں کہیا جاندا اے کہ 700 تک شہریاں نے اوتھ‏ے سفر کيتا سی، جس وچ 20 معلوم اموات تے زیادہ نظربند ني‏‏‏‏ں۔

آسٹریلیا نے اس خدشے دا اظہار کيتا کہ تنازعہ دے سابق فوجیاں نے گیارہ ستمبر دے حملےآں دے دوران وچ انھاں اک سنگین خطرہ لاحق کردتا اے، جدو‏ں کہ اک ہور نامعلوم اہلکار نے اس خطرے دا موازنہ 2008 دے ممبئی حملےآں تو‏ں کيتا سی۔ وزیر اعظم ٹونی ایبٹ نے کہیا:

ایہ اک بہت وڈا مسئلہ ا‏‏ے۔ ایہ پوری دنیا دے لوکاں دے بارے وچ ا‏‏ے۔ ساڈے پاس اسلام پسند دہشت گردی دا اک مسلسل خطرہ اے تے شام وچ صورت حال اس خطرے نو‏‏ں ودھانے د‏‏ی صلاحیت رکھدی اے جدو‏ں عسکریت پسند بنیاد پرست واپس آجاواں گے۔ وچ ایہ نئيں کہندا کہ اس مسئلے دا کوئی آسان حل اے، لیکن 2001 دے بعد تو‏ں برقرار رکھی جانے والی نگرانی نو‏‏ں انہاں حالات وچ بڑھانا ضروری اے تے ہن اس دے لئی اچھی انٹیلی جنس اُتے زور کم کرنے د‏‏ی ضرورت نئيں اے جو اک بہت ہی اہ‏م حصہ رہیا ا‏‏ے۔ اس دے بعد تو‏ں ہی دہشت گردی دے خطرے دے بارے وچ آسٹریلیا دا ردعمل۔

ایبٹ نے شام وچ لڑنے والے اک دوسرے دے شہریاں دے بارے وچ انٹیلی جنس شیئر کرنے دے لئی فرانسیسی صدر فرانسوا اولینڈ دے نال اک معاہدے اُتے دستخط کیتے۔ جون 2014 دے اوائل وچ باتام جزیرے وچ ملاقات دے وقت اس نے انڈونیشیا دے صدر سوسیلو بامبنگ یودھوونو دے نال ایسا ہی معاہدہ کيتا سی۔ [۲۱۸]

جموں‏ و کشمیر وچ داعش دے جھنڈے نو‏‏ں تن بار لہرایا گیا۔ پر، وزیر اعلیٰ عمر عبداللہ نے الزام لگایا کہ: "آپ نو‏‏ں سمجھنا ہوئے گا کہ وادی وچ ہن تک کسی داعش گروپ د‏‏ی نشاندہی نئيں ہوئی ا‏‏ے۔ داعش دے جھنڈے نو‏‏ں کچھ بیوقوفاں نے لہرایا، جس دا مطلب ایہ نئيں اے کہ کشمیر وچ داعش د‏‏ی کوئی موجودگی ا‏‏ے۔ انہاں نے ہور کہیا کہ درزی دینے والے تے اسنو‏ں اڑانے والےآں دے خلاف قانونی کارروائی کيت‏‏ی گئی۔ اک ہور مثال وچ ایہ نماز جمعہ دے بعد لہرا دتی گئی۔

ہور، خود تو‏ں اعلان کردہ داعش تو‏ں وابستہ پوری جماعت د‏‏ی قیادت نو‏‏ں جون 2018 وچ بھارتی سیکیورٹی فورسز نے مار ڈالیا، جس تو‏ں اس علاقے وچ کِسے وی گروپ د‏‏ی موجودگی مٹ گئی۔ [۳۲۳]

ملائیشیا تے انڈونیشیا د‏‏ی حکومتاں دے نال نال فلپائن تے سیئی لینڈ نو‏‏ں وی جنگجوواں د‏‏ی واپسی اُتے تشویش سی۔ گھٹ تو‏ں گھٹ اک موقع اُتے ملائیشین د‏‏ی رپورٹاں وچ اشارہ کيتا گیا اے کہ اسلامک اسٹیٹ دے حامی دہشت گرد گروہ سرزمین جنوب مشرقی ایشیاء دے کچھ حصےآں اُتے دعویٰ کرنے دے لئی سامنے آئے ني‏‏‏‏ں۔ جدو‏ں کچھ گرفتاری عمل وچ لیائی گئياں، انہاں وچو‏ں کچھ ابو سیاف دے نال اتحاد قائم کرنے دے لئی فلپائن فرار ہوگئے سن، جو فلپائنی دہشت گرد گروہ وچو‏ں اک اے جو اغوا، سر قلم تے بھتہ خوری دے لئی مشہور ا‏‏ے۔ ملائیشیا تو‏ں فرار ہونے والے بوہت سارے دہشتگرد ملائیشین شہری نئيں سن، لیکن اس دے بجائے یا تاں فلپائنی تے انڈونیشی شہری نيں جنہاں نے جعلی شناختاں دا استعمال کرکے ملائیشیاں دا بھیس بدل لیا ا‏‏ے۔ ملیشیا دا پہلا خودکش بمبار حملہ داعش (اگرچہ عراق وچ ) دے زیراہتمام ہويا۔ [۲۷۴]

2014 وچ ، امریکی سینیٹر ٹیڈ کروز متعارف کرایا تارکین وطن دہشت گردی ایکٹ وفاقی حکومت وچ شامل ہوئے جاندا اے یا اک ایڈز جو انہاں لوکاں د‏‏ی شہریت منسوخ کرنے دا عدالت جانے د‏‏ی اجازت دے گا جس وچ غیر ملکی دہشت گرد گروپ۔ انہاں نے اپنے اس نظریے دا حوالہ دتا کہ شہریاں نو‏‏ں "گھر اُتے ایتھ‏ے دہشت گردی د‏‏ی ناقابل بیان کارروائی" کرنے دے لئی آئی ایس آئی ایس دے خلاف جنگ لڑنے تو‏ں روکنے دے لئی "ضروری" سی۔ [۳۲۴]

نومبر 2014 وچ ، اقوام متحدہ د‏‏ی سلامتی کونسل نے قرارداد 2178 منظور کيت‏ی سی جس وچ اس گل اُتے توجہ دتی گئی سی کہ ریاستاں نو‏‏ں غیر ملکی لڑاکا رجحان تو‏ں نمٹنے دے لئی کس طرح دا مظاہرہ کرنا چاہیدا۔ ایہ قرارداد مسئلے دے لئی اک جامع نقطہ نظر پیش کردی اے تے اس لئی اس گل اُتے زور دیندا اے کہ اوہ نہ صرف فوجی تے ذہانت دے حل اُتے توجہ مرکوز کرے بلکہ اس تو‏ں بچاؤ تے بحالی دے اقدامات نو‏‏ں وی شامل کرے۔ ہور برآں، حکومتاں نو‏‏ں معاشراں تے غیر سرکاری تنظیماں دے نال مل ک‏ے انسداد بیانیے تیار کرنے د‏‏ی ترغیب دتی جاندی ا‏‏ے۔

غیر ملکی جنگجوواں دے معاملے تو‏ں نمٹنے دے لئی حکومتاں نے وسیع پیمانے اُتے پالیسیاں تے اقدامات اپنائے ني‏‏‏‏ں۔ اقدامات ہر ملک وچ تبدیل ہُندے نيں، تے مثال دے طور اُتے روک سیم، قانون دے نفاذ یا بحالی تے بحالی اُتے توجہ مرکوز کردے ني‏‏‏‏ں۔ مثال دے طور پر، شہریت تو‏ں محرومی اُتے عمل درآمد دے نال ہی معلومات‏‏ی ہاٹ لائناں قائم کيتیاں گئیاں ني‏‏‏‏ں۔ ہور احتیاطی تدابیر اُتے توجہ دینے دے نال، ملکاں نے ایداں دے پروگرام تیار کیتے جو بین ثقافتی تے بین مذہبی مکالمے دے نال نال انسداد بیانیے دے استعمال اُتے وی توجہ دیندے ني‏‏‏‏ں۔

ذا‏تی

رقعہ وچ گھٹ تو‏ں گھٹ سلوک وچ ، داعش اک گھر وچ اپنے یورپی تے دوسرے غیر ملکیو‏ں نو‏‏ں شریعت دا ورژن سکھا رہیا سی۔ ہور ایہ کہ گھٹ تو‏ں گھٹ تن باپ، دو بیلجیئئن تے اک روسی، شام دے شمالی حص toے وچ سفر کرنے دے لئی اپنے بیٹےآں نو‏‏ں مخالفت کيتی جنگ لڑنے د‏‏ی کوشش ک‏ر رہ‏ے سن ۔ بیلجیم دے اک ہور سابق فوجی نے کامیابی دے نال اپنے بیٹے نو‏‏ں شام تو‏ں واپس لیایا۔ [۳۲۵]

تجزیہ

مغربی ردعمل عام طور اُتے غیر ملکی جنگجوواں د‏‏ی واپسی دے بارے وچ تشویش دا باعث ني‏‏‏‏ں۔ اقوام متحدہ وچ سابق امریکی سفیر جان بولٹن نے کہیا: "ذمہ دار قوتاں تے دہشت گرداں دے وچکار شام د‏‏ی حزب اختلاف دے اندر طاقت دا توازن پہلے ہی بہتر ا‏‏ے۔ جے اس تو‏ں وی زیادہ القاعدہ دے حامی اگے ودھ رہے نيں تو، اس تو‏ں حتی کہ 'دوستانہ' اپوزیشن افواج نو‏‏ں اسلحے د‏‏ی فراہمی دے خطرات ودھ جاندے ني‏‏‏‏ں۔ " سی آئی اے دے سابق عہدیدار تے وہائٹ ہاؤس نیشنل سیکیورٹی کونسل دے سابق اسٹاف ممبر بروس ریڈل نے ہور کہیا: شام عالمی جہاد دا نواں مرکز اے جس دے نال اسد دا مقابلہ کرنے دے لئی عالم اسلام بھر تو‏ں 'شہدا' پہنچے گے۔ [اینج ایہ لکھیا گیا اے] انہاں نو‏ں دہشت گردی دے فنون دا تجربہ ہوئے رہیا اے جو اوہ گھر لے آئیاں گے۔ " واشنگٹن انسٹی ٹیوٹ برائے نیڑے مشرقی پالیسی دے ہارون زیلین نے لکھیا اے کہ "شامی باغیاں وچ شامل ہونے والا ہر شخص القاعدہ نئيں اے، تے یورپ واپس آنے دے بعد صرف اک چھوٹی سی تعداد دہشت گردی وچ ملوث ہوسکدی ا‏‏ے۔ اس دے مطابق، ایہ نتیجہ اخذ کرنا غلط ہوئے گا کہ جنہاں افراد نے شام وچ تربیت حاصل کيتی اے تے انہاں دا مقابلہ کيتا اے، انھاں کوئی ممکنہ خطرہ نئيں ا‏‏ے۔ متعدد مطالعات تو‏ں پتہ چلدا اے کہ غیر ملکی تربیت تے / یا لڑائی دے تجربے دے حامل افراد نے یورپی مقیم دہشت گردی دے سازشاں وچ نمایاں کارکردگی دا مظاہرہ کيتا ا‏‏ے۔ [ہور مطالعات تو‏ں ایہ گل سامنے آئی اے کہ غیر ملکی تربیت یافتہ جنگجو] خالص گھریلو خلیاں د‏‏ی نسبت کدرے زیادہ مہلک، خطرنا‏‏ک تے نفیس ني‏‏‏‏ں۔ " جنگ لڑنے تے اس تو‏ں بچنے دے بعد، گھریلو خلئی پرتشدد حملے کردے وقت واپس آنے والے جنگجوواں د‏‏ی ہدایتاں دا جائزہ لیندے تے انہاں اُتے عمل پیرا ہُندے۔ اس عملی تربیت دے بغیر کسی رہنما د‏‏ی سربراہی والے سیل دے مقابلے وچ کِسے غیر ملکی لڑاکا د‏‏ی سربراہی وچ سیل تو‏ں دہشت گردی دے حملے د‏‏ی روک سیم کرنا زیادہ مشکل ہوسکدا اے جو ہتھیاراں تو‏ں نمٹنے، تیار شدہ سامان تو‏ں بارودی مواد د‏‏ی تعمیر تے آپریشنل منصوبہ بندی وچ جانکاری رکھدا ہوئے۔ انہاں نے 2000 دے دہائیاں وچ عراق جنگ، 1990 د‏‏ی دہائی وچ بوسنیا د‏‏ی جنگ تے 1980 د‏‏ی دہائی وچ افغانستان د‏‏ی جنگ دے بعد پھرنے والے حملہ آوراں د‏‏ی تکرار د‏‏ی تجویز پیش کيتی۔

دی فری بیکن نے مشورہ دتا کہ غیر ملکی جنگجوواں د‏‏ی ودھدی ہوئی تعداد د‏‏ی نشاندہی ایداں دے ویڈیوز دے اجراء نال کیندی گئی اے جداں اک رومن کیتھولک پادری سمیت تن عیسائیاں نو‏‏ں پھانسی دتی جارہی ا‏‏ے۔ ایسی دوسری ویڈیوز "شہادتاں دے اعلانات" د‏‏ی ودھدی ہوئی تعداد ني‏‏‏‏ں۔ [۳] نیویارک ٹائمز نے مشورہ دتا اے کہ غیر ملکی اسلام پسند جنگجوواں د‏‏ی آمد شام، افغانستان، پاکستان تے یمن دے مترادف ایداں دے جنگجوواں دے لئی اک نويں پناہ گاہ بن سکدی ا‏‏ے۔ ناروے دے دفاعی ریسرچ اسٹیبلشمنٹ دے سیمس ہیگھممر نے نومبر 2013 وچ تخمینہ لگایا سی کہ اس طرح دے 12 ملکاں دے 1،132 تو‏ں 1،707 یورپی باشندے شام لڑنے دے لئی گئے سن، فرانس د‏‏ی اکثریت (200–400)، برطانیہ (200–300) تے بیلجیم (100–300) [۳۲۰] پر، داعش دے اک مستشر نے الزام لگایا کہ غیرملکی بھرتیاں نو‏‏ں داعش کمانڈراں دے ذریعہ عربی بولنے والے مسلماناں تو‏ں کم عزت دے نال سلوک کيتا جاندا اے تے جے انہاں دے پاس دوسری صورت وچ مفید صلاحیتاں د‏‏ی کمی ہُندی اے تاں انہاں نو‏ں خودکش یونٹاں وچ رکھیا جاندا ا‏‏ے۔ احترام حاصل کرنے دے ل foreign ، غیر ملکی جنگجو مقامی جنگجوواں د‏‏ی نسبت کدرے زیادہ پُرتشدد کارروائیاں وچ ملوث ہوسکدے ني‏‏‏‏ں۔ زیادہ تر مقامی جنگجو اپنے ہی رشتہ داراں یا پڑوسیاں نو‏‏ں دہشت زدہ کرنے دے لئی تیار نئيں نيں تے اس طرح غیر ملکی جنگجو مقامی لوکاں نو‏‏ں پرتشدد کنٹرول کرنے دے لئی تعینات ني‏‏‏‏ں۔

کہیا جاندا اے کہ ترکی نو‏‏ں شام دے نال اپنی سرحد اُتے بنیاد پرست جہادیاں د‏‏ی موجودگی اُتے تشویش ا‏‏ے۔ کارنیگی مڈل ایسٹ سینٹر نے اس "بے مثال" رفتار نو‏‏ں نوٹ کيتا جس تو‏ں جنگجوواں د‏‏ی تعداد اسلامی دنیا وچ پچھلے جدید تنازعات دے مقابلے وچ متحرک ہوگئی ا‏‏ے۔

ملیشیا وچ قائم انسٹیٹیوٹ آف اسٹریٹجک اینڈ انٹرنیشنل اسٹڈیز دے شہریان لاک مین نے جنگجوواں د‏‏ی واپسی دے بارے وچ کہیا: "یہ تشویشناک اے، ہاں۔ جے اوہ اپنی تربیت تے کارروائیاں دے لئی اک محفوظ پناہ گاہ چاہندے نيں تو، اوہ آسانی تو‏ں افریقہ د‏‏ی متعدد ناکا‏م ریاستاں وچ جاسکدے ني‏‏‏‏ں۔ لیکن انہاں نے ملائیشیا تو‏ں کم کرنے دا انتخاب کيتا، جتھ‏ے نگرانی وچ رہنے دا خطرہ بہت زیادہ ا‏‏ے۔ " [۲۷۴]

اپنے 28 مئی 2017 نو‏ں دتی نیشن انٹرویو دا سامنا کردے ہوئے، امریکی وزیر دفاع جیمز میٹیس نے داعش دے خلاف جنگ وچ "انتشار" تو‏ں "فنا" د‏‏ی تدبیراں وچ تبدیلی دا اعلان کيتا۔ میٹس دے مطابق، ارادہ ایہ اے کہ "غیر ملکی جنگجو شمالی افریقہ، یورپ، امریکا، ایشیاء، افریقہ واپس وطن د‏‏ی لڑائی وچ زندہ نئيں رہندے ني‏‏‏‏ں۔"

دھچکيا

سودھو

دھچکے د‏‏ی تشویش دے بیچ، مئی 2014 وچ بیلجیم دے یہودی میوزیم وچ فائرنگ تو‏ں شام تو‏ں باہر انہاں اُتے حملہ کرنے دے لئی اک سابق لڑاکا لڑائی دا پہلا واقعہ پیش آیا سی۔ اگرچہ غیر مصدقہ طور اُتے تصدیق شدہ اے، پر، اطلاعات دے مطابق، داعش نے 2014 دے پارلیمنٹ ہل، اوٹاوا وچ ہونے والی فائرنگ د‏‏ی ذمہ داری قبول کيتی ا‏‏ے۔ [۳۲۶]

ہور ویکھو

سودھو

حوالے

سودھو
  1. Cerwyn Moore & Paul Tumelty (2008) Foreign Fighters and the Case of Chechnya: A Critical Assessment, Studies in Conflict & Terrorism, 31:5, 412-433.
  2. Lund, Aron. "Who Are the Foreign Fighters in Syria? An Interview With Aaron Y. Zelin". Guide to Syria in Crisis (Carnegie Middle East Center). https://web.archive.org/web/20131212100632/http://carnegie-mec.org/syriaincrisis/?fa=53811. Retrieved on
    7 دسمبر 2013. 
  3. ۳.۰ ۳.۱ ۳.۲ ۳.۳ ۳.۴ ۳.۵ ۳.۶ Bill Gertz (2 جولائ‏ی 2013)۔ "Up to 6,000 jihadists fighting with al Qaeda groups in Syria"۔ Freebeacon.com۔ اخذ شدہ بتاریخ 2 جولائ‏ی 2013 
  4. Stewart, Phil. U.S. military softens claims on drop in Islamic State's foreign fighters. Reuters. اپریل 28, 2016. Quote: "U.S. Army Colonel Steve Warren, a Baghdad-based spokesman for the coalition, told Reuters that the official estimate is higher than the one Gersten offered, although he did not provide a precise figure. “We believe the foreign fighter flow was 2,000 at one point and is now down to a quarter or less of that,” Warren said."
  5. "Syria is still bleeding … more than 55,000 thousand persons were killed during the year of 2015 | Syrian Observatory For Human Rights"۔ 31 دسمبر 2015۔ 31 دسمبر 2015 میں اصل سے آرکائیو شدہ 
  6. "About 60 thousand were killed in 2016 and we still wait for an international trial for the criminals • The Syrian Observatory For Human Rights"۔ 31 دسمبر 2016 
  7. "2017…the year of the military change and the rise of the regime and its allies to head the list of military powers and influences followed by the SDF…and the loss of the opposition and the organization to large spaces of their controlled areas • The Syrian Observatory For Human Rights"۔ 28 دسمبر 2017 
  8. 2018 under different titles…the death of about 23,000 persons, the displacement of hundreds of thousands others, shifts in the influence of the conflicting powers, and regional and international agreements of de-escalation and withdrawal۔
  9. https://www.syriahr.com/en/wp-content/uploads/2020/06/14-y-en.pdf
  10. Rachel Briggs (9 مئی 2014)۔ "Foreign Fighters: How to Win the War of Ideas"۔ HuffPost UK۔ اخذ شدہ بتاریخ 31 اکتوبر 2018 
  11. "Guide to the Syrian rebels"۔ BBC News۔ 13 دسمبر 2013۔ اخذ شدہ بتاریخ 31 اکتوبر 2018 
  12. Daniel Cassman۔ "Ahrar al-Sham – Mapping Militant Organizations [1 نومبر 2012, updated اگست 5, 2017]"۔ Stanford University۔ اخذ شدہ بتاریخ 31 اکتوبر 2018 
  13. "What Does Syria Mean for the Region's Shia"۔ Carnegie Endowment for International Peace۔ اخذ شدہ بتاریخ 11 نومبر 2018 
  14. Phillip Smyth (8 مارچ 2016)۔ "How Iran Is Building Its Syrian Hezbollah"۔ The Washington Institute۔ اخذ شدہ بتاریخ 17 ستمبر 2016 
  15. "Iran mourns 7 Afghans killed fighting for Damascus ally"۔ Daily Star Lebanon۔ اخذ شدہ بتاریخ 7 مئی 2015 
  16. "The Zainabiyoun Brigade: A Pakistani Shiite Militia Amid the Syrian Conflict"۔ Jamestown Foundation۔ اخذ شدہ بتاریخ 28 جولائ‏ی 2016 
  17. "Hezbollah deploying elite force to Aleppo: Iran media"۔ NOW.۔ 8 اگست 2016۔ ۲۳ دسمبر ۲۰۱۸ میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 8 اگست 2016 
  18. Omar al-Jaffal Contributor، Iraq Pulse (29 اکتوبر 2013)۔ "Iraqi Shiites Join Syria War"۔ Al-Monitor۔ اخذ شدہ بتاریخ 4 نومبر 2013 
  19. "Interview with YPG Commander Cihan Kendal"۔ weareplanc.org۔ 19 ستمبر 2016 
  20. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  21. Mattia Salvia (24 جولائ‏ی 2018)۔ "Revolutionaries for Hire"۔ The Baffler۔ اخذ شدہ بتاریخ 31 اکتوبر 2018 
  22. "Syria: Greek Nationalist Socialists fighting with Assad's regime far more dangerous than Golden Dawn – Anarkismo"۔ اخذ شدہ بتاریخ 24 نومبر 2016 
  23. "Serb Nationalist Dies in Syria as Russian Volunteer Fighter" 
  24. "Private military companies: Moscow's other army in Syria" 
  25. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  26. "The last battle of the Slavic Corps"۔ Fontanka۔ اخذ شدہ بتاریخ 13 جنوری 2014 
  27. ۲۷.۰ ۲۷.۱ ۲۷.۲ ۲۷.۳ ۲۷.۴ ۲۷.۵ ۲۷.۶ "Foreign Fighters Trickle into the Syrian Rebellion"۔ The Washington Institute for Near East Policy۔ 11 جون 2012۔ اخذ شدہ بتاریخ 1 جولائ‏ی 2013 
  28. "Syria: Anyone Who Enters Country Illegally Will Be Jailed, Fined"۔ Almanar.com.lb۔ اخذ شدہ بتاریخ 20 جولائ‏ی 2013 
  29. Martin Reardon (13 دسمبر 2015)۔ "The real threat of foreign fighters in Syria"۔ اخذ شدہ بتاریخ 28 ستمبر 2016 
  30. Destination Jihad: Why Syria and not Mali. The International Centre for Counter-Terrorism – The Hague (ICCT). 10 اپریل 2013. https://icct.nl/publication/destination-jihad-why-syria-and-not-mali/. Retrieved on
    1 ستمبر 2016. 
  31. ۳۱.۰ ۳۱.۱ "Tunisian radicals travel to Syria"۔ Kyivpost.com۔ 21 جون 2012۔ اخذ شدہ بتاریخ 1 جولائ‏ی 2013 
  32. Aamna Mohdin (6 اکتوبر 2016)۔ "ISIL's foreign fighters are surprisingly well-educated, according to the World Bank"۔ Quartz۔ اخذ شدہ بتاریخ 18 اکتوبر 2016 
  33. "Economic and Social Inclusion to Prevent Violent Extremism" (PDF)۔ World Bank۔ اکتوبر 2016۔ 7 اکتوبر 2016 میں اصل (PDF) سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 18 اکتوبر 2016 
  34. ۳۴.۰ ۳۴.۱ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  35. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  36. ۳۶.۰ ۳۶.۱ Mark Youngman and Cerwyn Moore (2017) ‘Russian-Speaking’ Fighters in Syria, Iraq and at Home: Consequences and Context'
  37. Mohanad Hashim. "Iraq and Syria: Who are the foreign fighters?"۔ BBC. ستمبر 3, 2014.
  38. "Foreign Fighters An Updated Assessment of the Flow of Foreign Fighters into Syria and Iraq" (PDF)۔ the Soufan Group۔ 7 دسمبر 2015۔ ۲۵ اکتوبر ۲۰۱۶ میں اصل (PDF) سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 24 اکتوبر 2016 
  39. Aamna Mohdin (8 دسمبر 2015)۔ "Foreign fighters in Iraq and Syria come from 86 countries—and their numbers have doubled"۔ Quartz۔ اخذ شدہ بتاریخ 18 اکتوبر 2016 
  40. "How Many Foreign Fighters in Syria"۔ Middle East Online۔ 15 اکتوبر 2016۔ ۱۹ اکتوبر ۲۰۱۷ میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 18 اکتوبر 2016 
  41. ۴۱.۰ ۴۱.۱ "Over 40,000 foreign militants from 100 countries fighting in Syria – US State Department"۔ Russia Today۔ 3 جون 2016۔ اخذ شدہ بتاریخ 18 اکتوبر 2016 
  42. "Country Reports on Terrorism 2015"۔ US State Department۔ 2 جون 2016۔ اخذ شدہ بتاریخ 18 اکتوبر 2016۔ QUESTION: I might have missed this somewhere else in the report, but in the 2014 report you state specifically that the rate of foreign fighter terrorist travel to Syria was more than 16,000 from 90 countries. In this year’s report you write that thousands of foreign terrorist fighters came from more than 100 countries. Is there a specific number for foreign terrorist fighter travel to Syria or – MR SIBERELL: Yeah. Well, the numbers that we have available to us come from analysis out of our intelligence community. And I think the most recent figures they’ve provided – and these are not calendar year 2015; this will be the most recent – but I’ve seen in excess of 40,000 total foreign fighters have gone to the conflict and from over 100 countries. But it’s been difficult, of course, to associate the numbers with a particular date and time, and that’s because of the way that the numbers come in and the reporting. So it’s been difficult to correlate. 
  43. "The Foreign Fighters Phenomenon in the European Union". The International Centre for Counter-Terrorism – The Hague (ICCT). اپریل 2016. pp. 29, 46 and more. https://web.archive.org/web/20160914200409/https://icct.nl/publication/report-the-foreign-fighters-phenomenon-in-the-eu-profiles-threats-policies/. Retrieved on
    31 اگست 2016. 
  44. Michael Knights and Matthew Levitt (جنوری 2018)۔ "The Evolution of Shia Insurgency in Bahrain"۔ The Washington Institute for Near East Policy۔ اخذ شدہ بتاریخ 11 نومبر 2018 
  45. "Bahraini group 'among militias backing Assad'"۔ Trade Arabia۔ 20 نومبر 2015۔ ۱۲ جون ۲۰۱۸ میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 11 نومبر 2018 
  46. Raphael Ahren، AFP (27 دسمبر 2017)۔ "Syrian rebels near Israel border ordered to surrender by regime forces"۔ The Times of Israel۔ اخذ شدہ بتاریخ 11 نومبر 2018 
  47. Colin P. Clarke (15 اکتوبر 2017)۔ "A glass half empty? Taking stock of Hezbollah's losses in Syria"۔ The Jerusalem Post | JPost.com۔ اخذ شدہ بتاریخ 11 نومبر 2018 
  48. ۴۸.۰ ۴۸.۱ ۴۸.۲ "Fractured Iraqi Shia Militias in Syria"۔ Arab Gulf States Institute in Washington۔ 22 اگست 2018۔ اخذ شدہ بتاریخ 10 نومبر 2018 
  49. "What Happened to the Humanitarians Who Wanted to Save Libyans With Bombs and Drones?"۔ The Intercept۔ 11 نومبر 2014۔ ۱۵ اگست ۲۰۱۵ میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 4 مارچ 2015 
  50. ۵۰.۰ ۵۰.۱ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
  51. "Tunisia FM: 800 Tunisian Islamists Fighting in Syria"۔ Naharnet.com۔ 11 مئی 2013۔ اخذ شدہ بتاریخ 1 جولائ‏ی 2013 
  52. Rania Abouzeid (23 جون 2014)۔ "The Jihad Next Door"۔ Politico۔ اخذ شدہ بتاریخ 13 جنوری 2015 
  53. "Iraqi fighters pour into southern Aleppo"۔ AMN – Al-Masdar News | المصدر نيوز۔ 8 اگست 2016۔ ۰۸ نومبر ۲۰۲۰ میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 11 نومبر 2018 
  54. "PressTV-Jordan jails 5 over promoting ISIL"۔ 29 نومبر 2014 میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 4 مارچ 2015 
  55. Iran boosts support to Syria، telegraph, 21 فروری 2014
  56. "Tehran: 2,100 Iranian soldiers killed in Syria and Iraq"۔ Middle East Monitor۔ 7 مارچ 2018۔ اخذ شدہ بتاریخ 11 نومبر 2018 
  57. ۵۷.۰ ۵۷.۱ Ali Alfoneh (30 جنوری 2018)۔ "Tehran's Shia Foreign Legions"۔ Carnegie Endowment for International Peace۔ اخذ شدہ بتاریخ 11 نومبر 2018 
  58. "2,000 Afghan soldiers killed in Syria"۔ ANF News۔ 23 جنوری 2018۔ اخذ شدہ بتاریخ 11 نومبر 2018 
  59. Ahmad Shuja Jamal (13 فروری 2018)۔ "Mission Accomplished? What's Next for Iran's Afghan Fighters in Syria"۔ War on the Rocks۔ اخذ شدہ بتاریخ 4 اگست 2018 
  60. Ahmad Bilal Khalil، The Diplomat (15 اپریل 2017)۔ "What Does the Syrian War Mean for Afghanistan?"۔ The Diplomat۔ اخذ شدہ بتاریخ 11 نومبر 2018 
  61. Hashmatallah Moslih (22 جنوری 2016)۔ "Iran 'foreign legion' leans on Afghan Shia in Syria war"۔ Al Jazeera۔ اخذ شدہ بتاریخ 11 نومبر 2018 
  62. "The Clear Banner: The Forgotten Fighters: Azerbaijani Foreign Fighters in Syria and Iraq"۔ JIHADOLOGY۔ اخذ شدہ بتاریخ 25 اکتوبر 2015 
  63. "GUEST POST: Azerbaijani Foreign Fighters in Syria"۔ JIHADOLOGY۔ اخذ شدہ بتاریخ 25 اکتوبر 2015 
  64. Meydan TV۔ ""Ərim Suriyaya 5 manatla gedib" [ VİDEO ]"۔ Meydan TV – Alternativ və Azad Media Kanalı۔ 30 ستمبر 2015 میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 25 اکتوبر 2015 
  65. "Why Did An Azerbaijani Wrestling Champion Join (And Die For) IS?"۔ RadioFreeEurope/RadioLiberty۔ اخذ شدہ بتاریخ 4 مارچ 2015 
  66. "Umar Shishani's Man Who Fought At Menagh, Then Was Killed In Dagestan"۔ 28 اپریل 2016۔ ۰۶ اکتوبر ۲۰۱۶ میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 27 اکتوبر 2016 
  67. Joanna Paraszczuk [@] (28 اپریل 2016)۔ "Umar Shishani's Man Who Fought At Menagh, Then Was Killed In Dagestan" (ٹویٹ) – ٹویٹر سے 
  68. "More About Muslim Shishani's Early Years As a Militant In Ingushetia (With Pics!)"۔ 19 اپریل 2016۔ ۰۳ اکتوبر ۲۰۱۸ میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 27 اکتوبر 2016 
  69. Joanna Paraszczuk [@] (19 اپریل 2016)۔ "More About Muslim Shishani's Early Years As a Militant In Ingushetia (With Pics!)" (ٹویٹ) – ٹویٹر سے 
  70. "Syria: Who is Muslim Abu Walid Shishani? Part One"۔ 26 مارچ 2014۔ ۱۹ اکتوبر ۲۰۱۸ میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 27 اکتوبر 2016 
  71. Chris Zambelis (2 مارچ 2017)۔ "China and Saudi Arabia Solidify Strategic Partnership Amid Looming Risks"۔ The Jamestown Foundation۔ The Jamestown Foundation 
  72. Thomas Joscelyn (5 جنوری 2017)۔ "Pentagon: Airstrikes kill 20 or more al Qaeda fighters in northern Syria"۔ Long War Journal۔ Foundation for Defense of Democracies 
  73. Bill Roggio (20 جنوری 2017)۔ "US kills more than 100 al Qaeda operatives in strike on Syrian training camp"۔ Long War Journal۔ Foundation for Defense of Democracies 
  74. "JFS Condemns American Airstrike on Training Camp in Aleppo, Declares U.S. Chose Assad Regime Over Syrian People"۔ SITE Intelligence Group۔ 20 جنوری 2017 
  75. Wong, Edward (29 مارچ 2013). "An Unlikely Warrior in the Battle for Syria". The New York Times. https://www.nytimes.com/2013/03/30/world/asia/an-unlikely-chinese-warrior-in-the-battle-for-syria.html?_r=0. 
  76. "IS Begins Releasing al-Bayan News Bulletins in Uyghur"۔ SITE Intelligence Group۔ 25 فروری 2016 
  77. Aymenn Jawad Al-Tamimi (6 اکتوبر 2015)۔ "Additional Notes on the Druze of Jabal al-Summaq"۔ Aymenn Jawad Al-Tamimi  Update (24 جنوری 2017)
  78. "New video message from Ḥizb al-Islāmī al-Turkistānī in Bilād al-Shām: "Breaking the Siege""۔ Jihadology۔ 17 اکتوبر 2016 
  79. "Turkestan Islamic Party (TIP) Publishes Photos Of Uighur Fighters And Children In Syria"۔ MEMRI۔ 22 فروری 2017 
  80. "Jihad and Terrorism Threat Monitor (JTTM) Weekend Summary"۔ MEMRI۔ 24 فروری 2017 
  81. "Turkestan Islamic Party (TIP) Confirms Death Of Second French Fighter"۔ MEMRI۔ 22 فروری 2017 
  82. Alberto Fernandez [@] (27 فروری 2017)۔ "New ISIS video even has ISIS signature nasheed sung in Uighur." (ٹویٹ) – ٹویٹر سے 
  83. FT China [@] (2 مارچ 2017)۔ "Isis Uighurs threaten 'rivers of blood' in China" (ٹویٹ) – ٹویٹر سے 
  84. Alberto Fernandez [@] (27 فروری 2017)۔ "Video also shows military drills and ideological training of young Uighur boys, including explaining, reciting Sura…" (ٹویٹ) – ٹویٹر سے 
  85. "IS Video Highlights Uyghur Fighters and Children, Training Camps in Western Iraq"۔ SITE Intelligence Group۔ 27 فروری 2017 
  86. Romain Caillet [@] (27 فروری 2017)۔ "Nouvelle vidéo de l'#EI consacrée à ses jihadistes ouïgours, des musulmans chinois turcophones." (ٹویٹ) – ٹویٹر سے 
  87. Terrormonitor.org [@] (2 مارچ 2017)۔ "#IRAQ #IslamicState Threatens #China Of Upcoming Attacks, Featuring #Uighur Child Soldiers & Training Camps In New…" (ٹویٹ) – ٹویٹر سے 
  88. Romain Caillet [@] (27 فروری 2017)۔ "Point important : un intervenant excommunie le Parti Islamique du Turkistan en Syrie, pour ses alliances avec les "…" (ٹویٹ) – ٹویٹر سے 
  89. "New video message from The Islamic State: "It Is Those Who Are The Truthful: Coverage of the Life of Emigrants From Eastern Turkistān In the Land of the Caliphate – Wilāyat al-Furāt""۔ Jihadology۔ 27 فروری 2017 
  90. "IS Video Highlights Uyghur Fighters and Children, Training Camps in Western Iraq"۔ SITE Intelligence Group۔ 27 فروری 2017 
  91. Caleb Weiss [@] (10 ستمبر 2016)۔ "2. TIP is larger, by far, than any Uighur contingent in Islamic State. I have 134 killed TIP fighters in my data alone." (ٹویٹ) – ٹویٹر سے 
  92. Caleb Weiss [@] (9 جنوری 2017)۔ "PT's: With this, it would seem possible that at least some of the Islamic State's Uighur contingent came from TIP in these provinces." (ٹویٹ) – ٹویٹر سے 
  93. Botobekov, Uran (21 فروری 2017). "The Transformation of Central Asian Jihadists in Syria". The Diplomat. http://thediplomat.com/2017/02/the-transformation-of-central-asian-jihadists-in-syria/. 
  94. "New video nashīd from Ḥizb al-Islāmī al-Turkistānī in Bilād al-Shām: "Strive Hard Oh Mujāhidīn of Turkistān""۔ Jihadology۔ 6 فروری 2017 
  95. "New video message from Ḥizb al-Islāmī al-Turkistānī in Bilād al-Shām: "A Call From the Front Lines of Jihad #29""۔ Jihadology۔ 27 فروری 2017 
  96. "New video message from Ḥizb al-Islāmī al-Turkistānī in Bilād al-Shām: "A Call From the Front Lines of Jihad #28""۔ Jihadology۔ 5 فروری 2017 
  97. "New video message from Ḥizb al-Islāmī al-Turkistānī in Bilād al-Shām: "A Call From the Front Lines of Jihad #27""۔ Jihadology۔ 12 جنوری 2017 
  98. "New video message from Ḥizb al-Islāmī al-Turkistānī in Bilād al-Shām: "Dr. 'Abd Allah bin Muḥammad al-Muḥaysinī: Message To Those Who Migrated From Turkistān""۔ Jihadology۔ 15 جنوری 2017 
  99. "New video message from Ḥizb al-Islāmī al-Turkistānī in Bilād al-Shām: "Blessed Are the Strangers #6""۔ Jihadology۔ 1 جنوری 2017 
  100. "New video message from Ḥizb al-Islāmī al-Turkistānī in Bilād al-Shām: "Lovers of Paradise #20""۔ Jihadology۔ 27 دسمبر 2016 
  101. "Chinese-Born Militia Member Sends Selfies from Syria Frontlines – All China Women's Federation"۔ womenofchina.cn۔ اخذ شدہ بتاریخ 8 مارچ 2019 
  102. ۱۰۲.۰ ۱۰۲.۱ ۱۰۲.۲ Linda Lundquist (4 جون 2014)۔ "Analysis: Blowback from the Syrian jihad has begun"۔ Lubpak.com۔ ۲۶ ستمبر ۲۰۲۰ میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 10 جون 2014 
  103. ""Jump On A Plane & Come" – IS Kazakhstan Jamaat Urges Kazakhs To Fight In Syria"۔ From Chechnya To Syria۔ ۳۰ ستمبر ۲۰۱۵ میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 25 اکتوبر 2015 
  104. "New Video From ShamToday Shows Children In Umar Shishani's Swimming Pool"۔ From Chechnya To Syria۔ ۳۰ ستمبر ۲۰۱۵ میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 25 اکتوبر 2015 
  105. "Iraq: Claimed Images Of Kazakhstan ISIS Fighter In Ramadi"۔ 24 اپریل 2014۔ ۰۹ اگست ۲۰۱۶ میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 27 اکتوبر 2016 
  106. "Kazakhstan Muftiate: 'Kazakh Jihadis' With IS In Syria 'Acting Against Islam'"۔ RadioFreeEurope/RadioLiberty۔ اخذ شدہ بتاریخ 25 اکتوبر 2015 
  107. "Kazakhstan Intelligence: 150 Kazakh Women Are Members Of IS"۔ RadioFreeEurope/RadioLiberty۔ اخذ شدہ بتاریخ 25 اکتوبر 2015 
  108. "ISIS: Syrian Brigade Massacred Families From Kazakhstan, Azerbaijan"۔ From Chechnya To Syria۔ ۲۰ اکتوبر ۲۰۱۵ میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 25 اکتوبر 2015 
  109. "Syria: A Portrait Of 3 Jaish al-Muhajireen Wal Ansar Fighters"۔ From Chechnya To Syria۔ ۳۰ ستمبر ۲۰۱۵ میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 25 اکتوبر 2015 
  110. "A Cautionary Tale: "I Was Brainwashed Syria War Victim," Claims Kazakh Jihadi"۔ From Chechnya To Syria۔ ۳۰ ستمبر ۲۰۱۵ میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 25 اکتوبر 2015 
  111. "'Next Generation' Stars In IS Terror-Training Video Of 'Caliphate Cub'"۔ RadioFreeEurope/RadioLiberty۔ اخذ شدہ بتاریخ 25 اکتوبر 2015 
  112. "aris roussinos on Twitter"۔ 28 مارچ 2016 میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 27 اکتوبر 2016 
  113. "ANF – Ajansa Nûçeyan a Firatê"۔ 11 اکتوبر 2016 میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 27 اکتوبر 2016 
  114. Wladimir [@] (21 فروری 2016)۔ "SDF captured injured Abu Khatab al-Kazakhi, IS-emir from Kazakhstan, ruled over Shadadi (source ANHA)" (ٹویٹ) – ٹویٹر سے 
  115. "Who Was Abu Aisha Kazakhi, The Kazakh IS Militant Killed In Palmyra?"۔ From Chechnya To Syria۔ ۱۶ اپریل ۲۰۱۶ میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 18 اپریل 2016 
  116. Joanna Paraszczuk [@] (4 اپریل 2016)۔ "Who Was Abu Aisha Kazakhi, The Kazakh IS Militant Killed In Palmyra?" (ٹویٹ) – ٹویٹر سے 
  117. Joanna Paraszczuk [@] (1 اپریل 2016)۔ "#IS militant Abu Aisha al-Kazakhi has been killed, he went to #Syria from #Kazakhstan w his 2 kids" (ٹویٹ) – ٹویٹر سے 
  118. "IS Central Asian Recruitment Drive A Family Affair"۔ RadioFreeEurope/RadioLiberty۔ اخذ شدہ بتاریخ 18 اپریل 2016 
  119. Joanna Paraszczuk [@] (4 اپریل 2016)۔ "How #IS Central Asian Recruitment Drive Is A Family Affair" (ٹویٹ) – ٹویٹر سے 
  120. "Katibat Al-Imam BukhariJanlok – Janlok"۔ 24 اکتوبر 2015 میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 25 اکتوبر 2015 
  121. Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
  122. "Uzbek Imam Bukhari Jamaat In Syria Release New Training Camp Video"۔ 9 دسمبر 2014۔ ۰۶ اکتوبر ۲۰۱۶ میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 27 اکتوبر 2016 
  123. "An Update on Katibat al Tawhid wal Jihad"۔ The Line of Steel۔ اخذ شدہ بتاریخ 25 اکتوبر 2015  https://twitter.com/joaska_/status/759296386097672192 https://twitter.com/joaska_/status/759312091396341760 https://twitter.com/Weissenberg7/status/760212899990212608 https://twitter.com/Weissenberg7/status/760219422313156608 https://twitter.com/Weissenberg7/status/760219783228891136 https://twitter.com/Weissenberg7/status/760220004893589504 https://twitter.com/Weissenberg7/status/760214596254707712 https://twitter.com/joaska_/status/760421737221726208 https://twitter.com/joaska_/status/760422193754959872
  124. "Over 100 jihadist training camps identified in Iraq and Syria"۔ The Long War Journal۔ 21 جون 2015۔ اخذ شدہ بتاریخ 25 اکتوبر 2015 
  125. "Ўшда "Тавҳид ва Жиҳод" гуруҳининг 8 нафар аъзоси ушланди"۔ Озодлик радиоси۔ اخذ شدہ بتاریخ 18 اپریل 2016 
  126. "Live Blog: Tracking Islamic State"۔ RadioFreeEurope/RadioLiberty۔ اخذ شدہ بتاریخ 18 اپریل 2016 
  127. "From South Korea to an Uzbek Al Qaeda group in Syria…to a Russian prison"۔ 2 جون 2016۔ ۰۶ اکتوبر ۲۰۱۶ میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 27 اکتوبر 2016 
  128. Mike Merlo Says۔ "Uzbek group pledges allegiance to Al Nusrah Front | FDD's Long War Journal"۔ longwarjournal.org 
  129. Thomas Joscelyn (3 جولائ‏ی 2015)۔ "Al Nusrah Front, allies form new coalition for battle in Aleppo"۔ The Long War Journal۔ اخذ شدہ بتاریخ 4 جولائ‏ی 2015۔ Jaysh al Fateh ("Army of Conquest") Qalamoun was formed in early May to fight Hezbollah, the Iranian-backed terrorist group that supports Bashar al Assad's regime, and the Islamic State. 
  130. "Katibat al Tawhid wal Jihad"۔ The Line of Steel۔ اخذ شدہ بتاریخ 19 ستمبر 2015 
  131. "مشارکت تیپ ازبکستانی القاعدہ در نبردهای جنوب حلب+عکس - پایگاہ خبری تحلیلی علت"۔ elat.ir۔ 18 جولائ‏ی 2016 میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 22 جون 2016 
  132. http://tnews.ir/news/8e2865183806.html Archived 2016-06-23 at the وے بیک مشین http://www.parset.com/FaNews/271872_msharkat_tip_azbaksatany_alghaadeh_dar_nabradhay_janob_halb_aks.html Archived 2017-11-07 at the وے بیک مشین
  133. http://mashreghnews-jahan.sotiba.ir/page-79793.htmlسانچہ:Dead link
  134. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  135. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  136. http://www.shomaokhabar.com/news/details/912dcdad-2ff9-4ce1-bd6f-be8466f69366/%D9%85%D8%B4%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%AA-%D8%AA%DB%8C%D9%BE-%D8%A7%D8%B2%D8%A8%DA%A9%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%A7%D8%B9%D8%AF%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D9%86%D8%A8%D8%B1%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8-%D8%AD%D9%84%D8%A8-%D8%B9%DA%A9%D8%B3سانچہ:Dead link
  137. "مشارکت تیپ ازبکستانی القاعدہ در نبردهای جنوب حلب+عکس"۔ sahebkhabar.ir۔ 21 جون 2016 
  138. Long War Journal [@] (24 جون 2016)۔ "Al Qaeda and allies gain more ground in Aleppo province by @thomasjoscelyn" (ٹویٹ) – ٹویٹر سے 
  139. "Al Qaeda and allies gain more ground in Aleppo province – FDD's Long War Journal"۔ longwarjournal.org 
  140. "Peypi – Sosyal Gündem"۔ peypi.com 
  141. "Katiba Turkistani[?] fighting in the Fu'ah offensive : syriancivilwar"۔ reddit۔ اخذ شدہ بتاریخ 25 اکتوبر 2015 
  142. "Қармид муаскари учун жанглар"۔ 28 ستمبر 2015 میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 25 اکتوبر 2015 
  143. "Қормид 'Куфр' муаскарига ҳужум - Qormid 'Kufr' muaskariga hujum смотреть видео онлайн бесплатно в хорошем качестве"۔ 28 ستمبر 2015 میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 25 اکتوبر 2015 
  144. "Category: Katibat Al Tawhid Wal Jihad"۔ 25 ستمبر 2015 میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 25 اکتوبر 2015 
  145. "Katibat al Tawhid wal Jihad"۔ The Line of Steel۔ اخذ شدہ بتاریخ 25 اکتوبر 2015 
  146. "Over 150 killed in Aleppo fighting"۔ The Long War Journal۔ 19 فروری 2015۔ اخذ شدہ بتاریخ 25 اکتوبر 2015 
  147. "Imam Bukhari Jamaat"۔ اخذ شدہ بتاریخ 25 اکتوبر 2015 
  148. "New video message from Katībat Imām al-Bukhārī: "Pledge of Allegiance to Mawlāwī Hībat… http://jihadology.net/2016/07/19/new-video-message-from-katibat-imam-al-bukhari-pledge-of-allegiance-to-mawlawi-hibat-allah-akhund-zadah …pic.twitter.com/WqAzWMNKQ0"۔ 21 جولائ‏ی 2016  روابط خارجية في |title= (معاونت)
  149. "Imam Bukhari Jamaat"۔ Foreign Fighters in Iraq and Syria۔ 10 جولائ‏ی 2015 میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 25 اکتوبر 2015 
  150. "Syria: The Epicenter of Future Jihad"۔ ۰۶ دسمبر ۲۰۱۸ میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 25 اکتوبر 2015 
  151. "Why An Uzbek Militant Commander Got His Son Killed Fighting In Syria"۔ RadioFreeEurope/RadioLiberty۔ اخذ شدہ بتاریخ 25 اکتوبر 2015 
  152. "Uzbek Militant: Jihad Has No Age Limit"۔ RadioFreeEurope/RadioLiberty۔ اخذ شدہ بتاریخ 25 اکتوبر 2015 
  153. RFE/RL [@] (16 ستمبر 2015)۔ "An Uzbek militant in #Syria tries to justify the use of children as fighters on the battlefield ►" (ٹویٹ) – ٹویٹر سے 
  154. Joanna Paraszczuk [@] (16 ستمبر 2015)۔ "#Uzbek militant explains that "jihad has no age limit" by me & @BarnoAnvar" (ٹویٹ) – ٹویٹر سے 
  155. "Main Uzbek Militant Faction In Syria Swears Loyalty To Taliban"۔ RadioFreeEurope/RadioLiberty۔ اخذ شدہ بتاریخ 25 اکتوبر 2015 
  156. "Jihadists continue to advertise training camps in Iraq and Syria"۔ The Long War Journal۔ 28 دسمبر 2014۔ اخذ شدہ بتاریخ 25 اکتوبر 2015 
  157. "How Babur The Migrant Worker Became Jafar The Weeping Suicide Bomber"۔ RadioFreeEurope/RadioLiberty۔ اخذ شدہ بتاریخ 25 اکتوبر 2015 
  158. "How Three Brothers Went To Syria, Taking Their Families With Them"۔ RadioFreeEurope/RadioLiberty۔ اخذ شدہ بتاریخ 25 اکتوبر 2015 
  159. Joanna Paraszczuk [@] (23 دسمبر 2015)۔ "When Uzbek Militants Stole Xmas: #Uzbek Al-Bukhari Jamaat posted this pic on its VK account. cc @BarnoAnvar" (ٹویٹ) – ٹویٹر سے 
  160. "Uzbek group in Syria trains children for jihad"۔ The Long War Journal۔ اخذ شدہ بتاریخ 18 اپریل 2016 
  161. Caleb Weiss [@] (27 فروری 2016)۔ "Uzbek group Katibat Imam Bukhari (close to AQ and loyal to the Taliban) sending troops to #Aleppo front last week" (ٹویٹ) – ٹویٹر سے 
  162. Caleb Weiss [@] (27 فروری 2016)۔ "Katibat Imam Bukhari also highlighted fighting in Jabal al Akrad in #Latakia last week" (ٹویٹ) – ٹویٹر سے 
  163. "Бухорий Катибаси Ҳалабга ёрдамчи куч юборди"۔ 5 مارچ 2016 میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 18 اپریل 2016 
  164. "Бухорий Катибаси Ҳалабга ёрдамчи куч юборди"۔ 5 مارچ 2016 میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 18 اپریل 2016 
  165. Caleb Weiss [@] (9 فروری 2017)۔ "The Uzbek Imam Bukhari Jamaat also involved in recent clashes in Fua and Kafraya #Idlib with the CE in #Syria (also…" (ٹویٹ) – ٹویٹر سے 
  166. Caleb Weiss (9 فروری 2017)۔ "Uzbek jihadist group claims ambush in northern Afghanistan"۔ Long War Journal۔ Foundation for Defense of Democracies۔ اخذ شدہ بتاریخ 20 فروری 2017 
  167. Long War Journal [@] (9 فروری 2017)۔ "Uzbek jihadist group claims ambush in northern Afghanistan -" (ٹویٹ) – ٹویٹر سے 
  168. Bill Roggio، Caleb Weiss (22 فروری 2017)۔ "Al Qaeda-linked Uzbek groups advertise operations in Afghanistan"۔ Long War Journal۔ Foundation for Defense of Democracies 
  169. Long War Journal [@] (22 فروری 2017)۔ "Al Qaeda-linked Uzbek groups advertise operations in Afghanistan -" (ٹویٹ) – ٹویٹر سے 
  170. Joanna Paraszczuk [@] (2 ستمبر 2015)۔ "Katibat Sayfulla (Uzbek led faction in Nusra) in operation against Western-backed Harakat al-Hazm (old pic obvs)" (ٹویٹ) – ٹویٹر سے 
  171. "Al-Qaeda's Affiliate In Syria Tries Crowdfunding"۔ RadioFreeEurope/RadioLiberty۔ اخذ شدہ بتاریخ 25 اکتوبر 2015 
  172. "Uzbek-Led Katiba Sayfullah (Nusra) Involved In Abu Duhour Air Base Assault"۔ From Chechnya To Syria۔ ۲۳ نومبر ۲۰۱۵ میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 25 اکتوبر 2015 
  173. Joanna Paraszczuk [@] (19 ستمبر 2015)۔ "#Uzbek-Led Katiba Sayfullah (#Nusra) Involved In Abu Duhour Air Base Assault" (ٹویٹ) – ٹویٹر سے 
  174. "ISIS says Australian teen behind Iraq suicide bombing"۔ The Daily Star Newspaper – Lebanon۔ اخذ شدہ بتاریخ 25 اکتوبر 2015 
  175. Mosul Eye عين الموصل [@] (9 فروری 2017)۔ "A document of the battalion known as "Katibat Al-Ghurabaa" (the Foreigners battalion) of ISIL, consists of Ozbeck f…" (ٹویٹ) – ٹویٹر سے 
  176. "After Fleeing IS Recruiters, A Precarious Limbo In Moscow"۔ RadioFreeEurope/RadioLiberty۔ اخذ شدہ بتاریخ 18 اپریل 2016 
  177. "Authorities Say Up To 1,000 Tajiks Joined IS In Syria, Iraq"۔ RadioFreeEurope/RadioLiberty۔ اخذ شدہ بتاریخ 18 اپریل 2016 
  178. "How many Tajik jihadists fighting for ISIL in Syria and Iraq? - ASIA-Plus"۔ اخذ شدہ بتاریخ 27 اکتوبر 2016 
  179. Abdelhak Mamoun (3 اگست 2015)۔ "Tajik Prosecutor reveals the death of 100 Tajik fighters in the ranks of ISIS – Iraqi News"۔ اخذ شدہ بتاریخ 27 اکتوبر 2016 
  180. "Over 300 Tajik ISIL Members Killed in Syria, Iraq – Islamic Invitation Turkey"۔ 6 اکتوبر 2016 میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 27 اکتوبر 2016 
  181. "Archived copy"۔ 17 جون 2016 میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 28 مئی 2016 
  182. Aaron Y. Zelin (20 جنوری 2015)۔ "The Clear Banner: Tajik Fighters in Iraq and Syria"۔ اخذ شدہ بتاریخ 27 اکتوبر 2016 
  183. http://www.syriahr.com/en/2015/01/18/about-200-tajik-citizens-fighting-in-syria-iraq/
  184. "PressTV-'Over 400 Tajiks join ISIL ranks'"۔ ۱۳ جنوری ۲۰۲۰ میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 27 اکتوبر 2016 
  185. "el-akhbar.com – This website is for sale! - el akhbar Resources and Information."۔ ww1.el-akhbar.com 
  186. "Over 300 Tajik ISIL Members Killed in Syria, Iraq"۔ 6 اکتوبر 2016 میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 27 اکتوبر 2016 
  187. "Over 100 Tajik citizens killed in Syria, Iraq: Chief prosecutor – islam 14 english"۔ 1 اگست 2015۔ ۱۹ ستمبر ۲۰۲۰ میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 27 اکتوبر 2016 
  188. RFE/RL۔ "Why Did Tajik Student, MMA Champ Die for IS in Iraq?"۔ اخذ شدہ بتاریخ 27 اکتوبر 2016 
  189. Botobekov, Uran (10 جنوری 2017). "The Central Asian Women on the Frontline of Jihad". The Diplomat. http://thediplomat.com/2017/01/the-central-asian-women-on-the-frontline-of-jihad/. 
  190. Carol Malouf Khattab [@] (7 فروری 2017)۔ "A cruise missile targeted #Turkistan Islamic Party in #Idlib city killing more than 70 #Uzbeks most of them women & children" (ٹویٹ) – ٹویٹر سے 
  191. Carol Malouf Khattab [@] (7 فروری 2017)۔ "قصف صواريخ من البحر على #ادلب المدينة استهدفت الحزب الاسلامي التركستاني سقط خلالها 7٠ قتيل من الجنسية الأوزبكية أكثريتهم من النساء والأطفال" (ٹویٹ) – ٹویٹر سے 
  192. TahrirSy تحرير سوري [@] (7 فروری 2017)۔ "#Syria #TahrirSouri Uzbek Jihadi AbuRofiq the commander of Malhama tactical"tactical consulting company"killed in R…" (ٹویٹ) – ٹویٹر سے 
  193. TahrirSy تحرير سوري [@] (7 فروری 2017)۔ "#سوريا #تحرير_سوري مقتل ابو رفيق قائد ما يسمى ب"ملحمة للاستشارات القتالية"في قصف الطيران الروسي على ادلب الليلة الم…" (ٹویٹ) – ٹویٹر سے 
  194. Aldin 🇧🇦 [@] (7 فروری 2017)۔ "Reports that Uzbek Jihadi Abu Rofiq, the commander of "Malhama tactical" consulting company is killed in #RuAF airs…" (ٹویٹ) – ٹویٹر سے 
  195. Joanna Paraszczuk [@] (7 فروری 2017)۔ "Reports that Abu Rofik has been killed in air strike. I've tracked him pretty much since he appeared in Syria." (ٹویٹ) – ٹویٹر سے 
  196. Neil Hauer [@] (7 فروری 2017)۔ "Confirmed: Malhama Tactical leader Abu Rofik has been killed in an airstrike" (ٹویٹ) – ٹویٹر سے 
  197. Joanna Paraszczuk [@] (7 فروری 2017)۔ "۔@joshua_landis he's never sworn bayah to Nusra etc & always maintained independence" (ٹویٹ) – ٹویٹر سے 
  198. Joshua Landis [@] (7 فروری 2017)۔ "Abu Rofik (or Rafik) Abdul Mukaddim Tatarstani – Russian speaking al-Qaida operative in Syiria Killed in airstrike" (ٹویٹ) – ٹویٹر سے 
  199. Rao Kumar (5 دسمبر 2016)۔ "This is Abu Rofiq, an Uzbek/Russian jihadist in Syria. He claims he served in Russias elite Airborne Troops (VDV)۔ He leads Malhama Tactical"۔ Twitter۔ 7 دسمبر 2016 میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 20 فروری 2017 
  200. Teodorovic Milos، Ron Synovitz (8 جون 2013)۔ "Balkan Militants Join Syria's Rebel Cause"۔ Radio Free Europe / Radio Liberty۔ اخذ شدہ بتاریخ 1 جولائ‏ی 2013 
  201. "Bosnian radical Islamists preparing to join Syrian rebels"۔ Dalje.com۔ 26 جون 2013۔ 30 جون 2013 میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 1 جولائ‏ی 2013 
  202. "100 Albanaca sa KiM ratuje u Siriji"۔ Vesti۔ B92۔ اخذ شدہ بتاریخ 10 جون 2014 
  203. "Još jedan kosovski Albanac poginuo u Siriji" [Another Kosovo Albanian Killed in Syria] (بزبان الصربية)۔ Info.ks۔ 15 ستمبر 2014 
  204. "Another Macedonian Albanian reported killed in Syria"۔ Republika Online۔ 15 اکتوبر 2014 میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 12 اکتوبر 2014 
  205. "Another Macedonian Albanian Reported Killed in Syria"۔ Balkaninsight.com۔ 14 مئی 2014۔ اخذ شدہ بتاریخ 12 اکتوبر 2014 
  206. "Archive copy" Общество | Россия готовит спецназ к противостоянию боевикам из Сирии (بزبان روسی)۔ MIGnews۔ ۲۱ ستمبر ۲۰۲۰ میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 4 فروری 2014 
  207. Mark Youngman and Cerwyn Moore (2017)Russian-Speaking' Fighters in Syria, Iraq and at Home: Causes and Consequences'
  208. ۲۰۸.۰ ۲۰۸.۱ Cerwyn Moore (2015) Foreign Bodies: Transnational Activism, the Insurgency in the North Caucasus and "Beyond"، Terrorism and Political Violence, vol.27, no.3, 395-415.
  209. "Should Georgia Fear IS Threat To Its Pankisi Gorge?"۔ Radio Free Europe / Radio Liberty. 14 اکتوبر 2014.
  210. Joanna Paraszuk (23 نومبر 2014)۔ "Interview & Letter from Ajnad al-Kavkaz amir Abdul Hakim Shishani"۔ From Chechnya to Syria۔ ۱۰ مارچ ۲۰۱۷ میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 9 مئی 2017 
  211. Marcin Mamon (3 ستمبر 2016)۔ "In Turkey, a Chechen Commander Makes Plans for War in Syria"۔ The Intercept۔ اخذ شدہ بتاریخ 10 مئی 2017 
  212. Joanna Paraszuk (3 مارچ 2017)۔ "A more detailed biography of Khamza Shishani of Ajnad al-Kavkaz"۔ From Chechnya to Syria۔ ۰۸ جنوری ۲۰۱۶ میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 9 مئی 2017 
  213. "Security Service At Moscow Airport Detains Siberian Man Suspected To Join ISIS In SyriaIBTimes۔ 24 ستمبر 2015.
  214. Patrick J. McDonnell، W.J. Hennigan، Nabih Bulos (30 ستمبر 2015)۔ "Russia launches airstrikes in Syria amid U.S. concern about targets"۔ Los Angeles Times۔ اخذ شدہ بتاریخ 7 اکتوبر 2015 
  215. "Russia carries out first air strikes in Syria"۔ Al Jazeera۔ 30 ستمبر 2015۔ اخذ شدہ بتاریخ 1 اکتوبر 2015 
  216. "Russian soldiers geolocated by photos in multiple Syria locations"، MARIA TSVETKOVA, 8 نومبر 2015, Reuters. "U.S. security officials and independent experts told Reuters last week that Moscow had increased its forces in Syria to 4,000 personnel from an estimated 2,000. A U.S. defense official said multiple rocket-launcher crews and long-range artillery batteries were deployed outside four bases the Russians were using"۔
  217. "Russia lost 112 servicemen over three years of counter-terror operation in Syria – MP"۔ TASS: Military & Defense۔ اخذ شدہ بتاریخ 11 نومبر 2018 
  218. ۲۱۸.۰ ۲۱۸.۱ ۲۱۸.۲ ۲۱۸.۳ "Syria war graduates bigger threat than 2001 attacks, says Abbott"۔ Afr.com۔ اخذ شدہ بتاریخ 10 جون 2014 
  219. قناة الميادين۔ "الميادين - الأخبار - "داعش" يدرّب 500 طفل من دول العالم في سوريا"۔ قناة الميادين۔ 24 جون 2017 میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 18 اپریل 2016 
  220. "Home-Grown Jihadism in Italy"۔ Ispionline.it۔ 29 اپریل 2014۔ اخذ شدہ بتاریخ 12 اکتوبر 2014 
  221. "Syria: EU eyes potential threat from volunteer fighters"۔ Ansamed.ansa.it۔ اخذ شدہ بتاریخ 1 جولائ‏ی 2013 
  222. ۲۲۲.۰ ۲۲۲.۱ ۲۲۲.۲ Gaub & Lisiecka (اپریل 2017)۔ "The crime-terrorism nexus" (PDF)۔ European Union Institute for Security Studies۔ صفحہ: 1–2۔ اخذ شدہ بتاریخ 14 اپریل 2019 
  223. "Details Emerge About Douglas McCain, American Jihadist Killed in Syria"۔ VOA۔ اخذ شدہ بتاریخ 12 اکتوبر 2014 
  224. Pathways of Foreign Fighters: Policy Options and Their (Un)Intended Consequences. The International Centre for Counter-Terrorism – The Hague (ICCT). https://icct.nl/publication/pathways-of-foreign-fighters-policy-options-and-their-unintended-consequences/. Retrieved on
    1 ستمبر 2016.  Archived 2020-09-22 at the وے بیک مشین
  225. "Australian rebel fighters in Syria could face terrorism charges"۔ MuslimVillage.com۔ جولائ‏ی 2013۔ اخذ شدہ بتاریخ 2 جولائ‏ی 2013 
  226. "U.S. Passport Found among Syria Jihadists"۔ Israel National News۔ 23 جولائ‏ی 2013۔ اخذ شدہ بتاریخ 28 جولائ‏ی 2013 
  227. "Pittsburgh man reportedly dead in Syria"۔ www.wpxi.com۔ ۰۵ مارچ ۲۰۱۶ میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 28 جولائ‏ی 2013 
  228. "Pittsburgh man reported killed in Syria"۔ TribLIVE۔ اخذ شدہ بتاریخ 20 ستمبر 2013 
  229. "American and International Militants Drawn to Syria"۔ Anti-Defamation League۔ اخذ شدہ بتاریخ 25 نومبر 2013 
  230. ۲۳۰.۰ ۲۳۰.۱ Sophie Cousins (4 فروری 2014)۔ "Australian fighters in Syria alarm officials"۔ Al Jazeera English۔ اخذ شدہ بتاریخ 4 فروری 2014 
  231. "Pregnant Austrian teen who ran off to join ISIS says she 'made a mistake'"۔ RT English۔ اخذ شدہ بتاریخ 25 اکتوبر 2015 
  232. "The Foreign Fighters Phenomenon in the European Union". The International Centre for Counter-Terrorism – The Hague (ICCT). اپریل 2016. pp. 29, 46 and more. https://web.archive.org/web/20160914200409/https://icct.nl/publication/report-the-foreign-fighters-phenomenon-in-the-eu-profiles-threats-policies/. Retrieved on
    31 اگست 2016. 
  233. "Tiental Syriëgangers zou "zonder slechte bedoelingen" willen terugkeren naar België"۔ 28 ستمبر 2016۔ اخذ شدہ بتاریخ 27 اکتوبر 2016 
  234. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  235. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  236. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  237. ۲۳۷.۰ ۲۳۷.۱ ۲۳۷.۲ Van Ginkel (2016-04-01). The Foreign Fighters Phenomenon in the European Union. Profiles, Threats & Policies. pp. 31, 38–39, 46. https://icct.nl/publication/report-the-foreign-fighters-phenomenon-in-the-eu-profiles-threats-policies/.  Archived 2016-09-14 at the وے بیک مشین
  238. ۲۳۸.۰ ۲۳۸.۱ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  239. "French mother in court to accuse government of negligence in teen son's one-way Syria journey"۔ Fox News۔ اخذ شدہ بتاریخ 25 اکتوبر 2015 
  240. Jean-Charles Brisard [@] (24 فروری 2017)۔ "French Gov Stats (Feb 22/23) #jihad: 689 nationals/residents in #Syria #Iraq including 293 women, 207 returnees, 249 dead" (ٹویٹ) – ٹویٹر سے 
  241. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  242. ONLINE, ZEIT (2019-02-18). "Syrien: Grüne fordern Rücknahme von IS-Kämpfern" (in de-DE). Die Zeit. ISSN 0044-2070. https://www.zeit.de/politik/ausland/2019-02/syrien-haftbefehl-is-kaempfer-forderung-rueckholung-gruene. 
  243. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  244. "Trump Threatens to 'Release' ISIS Fighters into France, Germany"۔ Defense One۔ اخذ شدہ بتاریخ 21 اگست 2019 
  245. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  246. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  247. Nicky Ryan۔ "Gardaí monitoring potential radicalisation of Irish residents in Syrian conflict"۔ thejournal.ie۔ اخذ شدہ بتاریخ 3 جون 2014 
  248. O'Keefe, Cormac (21 نومبر 2015). "Islamic terrorists: Radicalisation and fighters returning to Ireland are our biggest threat". Irish Examiner. http://www.irishexaminer.com/viewpoints/analysis/islamic-terrorists-radicalisation-and-fighters-returning-to-ireland-are-our-biggest-threat-366201.html. Retrieved on
    21 نومبر 2015. 
  249. Vidino, Dr Lorenzo (2019-03-19). Destination Jihad: Italy's Foreign Fighters. The International Centre for Counter-Terrorism – The Hague (ICCT). pp. 2, 22 (pdf download). https://icct.nl/publication/destination-jihad-italys-foreign-fighters/. 
  250. "Italy Expels Wife of Moroccan ISIS Fighter to Morocco"۔ Morocco World News۔ 23 اگست 2019۔ اخذ شدہ بتاریخ 23 اگست 2019 
  251. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  252. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  253. Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
  254. John Key۔ "Review of foreign fighters security settings to begin"۔ Beehive.govt.nz۔ حکومت نیوزی لینڈ۔ اخذ شدہ بتاریخ 4 مارچ 2019 
  255. "Treatment of Foreign Fighters in Selected Jurisdictions: Country Surveys"۔ ک‏‏تب خانہ کانگریس۔ دسمبر 2014۔ اخذ شدہ بتاریخ 4 مارچ 2019 
  256. "Regulatory Impact Statement: Foreign Terrorist Fighters" (PDF)۔ Department of the Prime Minister and Cabinet۔ اخذ شدہ بتاریخ 4 مارچ 2019 
  257. John Key۔ "Foreign fighters legislation passes"۔ Beehive.govt.nz۔ حکومت نیوزی لینڈ۔ اخذ شدہ بتاریخ 4 مارچ 2019 
  258. "Norwegian court convicts 3 men of links to ISIS"۔ ynet۔ اخذ شدہ بتاریخ 25 اکتوبر 2015 
  259. "Swedes nab Norwegian man suspected of heading to join jihadi fighters in Syria and Iraq"۔ Fox News۔ اخذ شدہ بتاریخ 25 اکتوبر 2015 
  260. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  261. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  262. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  263. "Norwegian killed in Syrian conflict"۔ Newsinenglish.no۔ اخذ شدہ بتاریخ 12 اکتوبر 2014 
  264. Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
  265. Doku۔ "Michael Skråmos nya vädjan: "Be för mig!" – Doku.nu" 
  266. "Children of notorious IS fighter Michael Skråmo left orphaned and alone in caliphate after he is killed in Baghouz"۔ ITV News 
  267. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  268. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  269. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  270. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  271. "Syria crisis: British man 'killed during battle'"۔ Bbc.com۔ 3 جون 2014۔ اخذ شدہ بتاریخ 10 جون 2014 
  272. "British militants, the most bloodthirsty in Syria"۔ En.alalam.ir۔ 26 مئی 2014۔ اخذ شدہ بتاریخ 10 جون 2014 
  273. "Five Britons join ISIL every week: UK police chief"۔ presstv.in۔ ۲۵ ستمبر ۲۰۱۵ میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 30 اکتوبر 2014 
  274. ۲۷۴.۰ ۲۷۴.۱ ۲۷۴.۲ ۲۷۴.۳ Luke Hunt، The Diplomat۔ "ISIS: A Threat Well Beyond the Middle East"۔ thediplomat.com۔ اخذ شدہ بتاریخ 3 نومبر 2014 
  275. "ISIS threatens to kill British jihadists who want to go home"۔ rt.com۔ اخذ شدہ بتاریخ 3 نومبر 2014 
  276. Will Stewart (12 نومبر 2014)۔ "Wanted British 'White Widow' terrorist Samantha Lewthwaite 'shot dead by Russian sniper in Ukraine'"۔ mirror۔ اخذ شدہ بتاریخ 4 مارچ 2015 
  277. Thomas Joscelyn [@] (22 فروری 2017)۔ "1. *Story coming*: Jamal al Harith, ex-Guantanamo detainee who blew himself up for #ISIS near Mosul was detained in Afghanistan alongside.۔۔" (ٹویٹ) – ٹویٹر سے 
  278. Thomas Joscelyn (22 فروری 2017)۔ "Ex-Guantanamo detainee carried out suicide attack near Mosul, Iraq"۔ Long War Journal۔ Foundation for Defense of Democracies 
  279. "ISIS Posts Image Of British Former Gitmo Prisoner Who Carried Out Martyrdom Operation Near Mosul"۔ MEMRI۔ 20 فروری 2017 
  280. Thomas Joscelyn [@] (21 فروری 2017)۔ "1. British press has identified an #ISIS suicide bomber as ex-#Guantanamo detainee Jamal Al-Harith (Ronald Fiddler):" (ٹویٹ) – ٹویٹر سے 
  281. Thomas Joscelyn (13 جولائ‏ی 2016)۔ "Ex-Gitmo detainee, Islamic State's leader in Chechnya designated by State Department"۔ Long War Journal۔ Foundation for Defense of Democracies 
  282. Thomas Joscelyn [@] (22 فروری 2017)۔ "Jamal al Harith (Ronald Fiddler) is the second former #Guantanamo detainee to carry out a suicide attack on behalf…" (ٹویٹ) – ٹویٹر سے 
  283. Sky News [@] (21 فروری 2017)۔ "DAILY MAIL FRONT PAGE: "I.S. suicide bomber you paid £1 million" #skypapers" (ٹویٹ) – ٹویٹر سے 
  284. عبد العزيز الخميس [@] (21 فروری 2017)۔ "كلّف هذا الإرهابي دافع الضرائب البريطاني مليون جنيہ إسترليني لإخراجہ من جوانتنامو، رد الجميل: ففجر نفسہ ومدنيين في…" (ٹویٹ) – ٹویٹر سے 
  285. Tony Blair Institute [@] (22 فروری 2017)۔ "Tony Blair response to Jamal al-Harith story:" (ٹویٹ) – ٹویٹر سے 
  286. Robin Simcox [@] (22 فروری 2017)۔ "Blair was not faultless in this saga but he is clearly correct to point out the Mail's utterly outrageous hypocrisy." (ٹویٹ) – ٹویٹر سے 
  287. Rita Katz [@] (21 فروری 2017)۔ "2) AbuZakariya (Jamal al-Harith/Ronald Fiddler) was released from #Guantanamo in2004; Was compensated £1million. T…" (ٹویٹ) – ٹویٹر سے 
  288. Kyle Orton (21 فروری 2017)۔ "Analysis: 'The Need for Caution in Releasing Guantanamo Inmates'"۔ Henry Jackson Society۔ 27 فروری 2017 میں اصل سے آرکائیو شدہ 
  289. Kyle Orton [@] (22 فروری 2017)۔ "Ronald Fiddler was given £1m by the UK govt after being imprisoned in GTMO. He blew himself up for #IS yesterday.…" (ٹویٹ) – ٹویٹر سے 
  290. Björn Stritzel [@] (22 فروری 2017)۔ "According to his personal ISIS file, 50 y/o Fiddler crossed into Syria via Tell Abyad and enlisted with ISIS 18/04/…" (ٹویٹ) – ٹویٹر سے 
  291. "UK holds ex-Guantanamo inmate over Syria trip"۔ Al Jazeera English۔ اخذ شدہ بتاریخ 10 جون 2014 
  292. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  293. Peter Bergen، David Sterman (6 مئی 2015)۔ "Who are ISIS' American recruits?"۔ CNN۔ اخذ شدہ بتاریخ 25 اکتوبر 2015 
  294. Jethro Mullen and Ted Rowlands, CNN (7 اکتوبر 2014)۔ "Who is Mohammed Hamzah Khan?"۔ CNN۔ اخذ شدہ بتاریخ 25 اکتوبر 2015 
  295. "الحياة - شاب اميركي يعترف بنشر 7 آلاف تغريدة دعماً لـ "داعش""۔ Alhayat۔ ۲۶ مارچ ۲۰۱۶ میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 18 اپریل 2016 
  296. "Pakistan Taliban says its fighters in Syria"۔ Al Jazeera English۔ 16 جولائ‏ی 2013۔ اخذ شدہ بتاریخ 20 جولائ‏ی 2013 
  297. "Pakistan verifying reports of Taliban fighting in Syria"۔ Dnaindia.com۔ 16 جولائ‏ی 2013۔ اخذ شدہ بتاریخ 20 جولائ‏ی 2013 
  298. "Syrian opposition questions Taliban rebel role". CNN. 19 جولائ‏ی 2013. http://edition.cnn.com/2013/07/18/world/meast/syria-pakistan-taliban-claim/?hpt=hp_t3. Retrieved on
    20 جولائ‏ی 2013. 
  299. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  300. "New video message from Ḥizb al-Islāmī al-Turkistānī in Bilād al-Shām: "Will of the Martyr Ḥudhayfah al-Turkī""۔ Jihadology۔ 28 اکتوبر 2016 
  301. Caleb Weiss [@] (19 فروری 2017)۔ "TIP figure on Twitter said that a second French fighter was killed in #Syria" (ٹویٹ) – ٹویٹر سے 
  302. Caleb Weiss (19 فروری 2017)۔ "Turkistan Islamic Party in Syria confirms death of French-born fighter"۔ Long War Journal۔ Foundation for Defense of Democracies 
  303. Long War Journal [@] (19 فروری 2017)۔ "Turkistan Islamic Party in Syria confirms death of French-born fighter -" (ٹویٹ) – ٹویٹر سے 
  304. Gilles N. [@] (18 فروری 2017)۔ "@Weissenberg7 seems he was french" (ٹویٹ) – ٹویٹر سے 
  305. Ebu Yahya Turki (17 فروری 2017)۔ "#Türkistan İslam Cemaati/Partisi Suriye ketibemizden Fransalı kardeşimiz şehit (inşAllah) Ubeydullah"۔ Twitter۔ اخذ شدہ بتاریخ 20 فروری 2017  سانچہ:مردہ ربط
  306. "#Türkistan İslam Cemaati/Partisi Suriye ketibemizden Fransalı kardeşimiz şehit (inşAllah) Ubeydullah"۔ Twitter۔ 18 فروری 2017۔ 22 فروری 2017 میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 20 فروری 2017 
  307. David Thomson [@] (27 دسمبر 2015)۔ "Le groupe jihadiste "Parti islamique turkistanais" diffuse la photo du Français Abu Talha annoncé tué dans ses rangs" (ٹویٹ) – ٹویٹر سے 
  308. David Thomson [@] (28 دسمبر 2015)۔ "Après vérification: ce Français d'origine marocaine était originaire d'une petite ville de Basse-Normandie (marié، env 18 ans, 2 enfants)" (ٹویٹ) – ٹویٹر سے 
  309. DIAA HADID (3 جولائ‏ی 2013)۔ "Syrian troops battle to retake rebel-held areas"۔ News.yahoo.com۔ اخذ شدہ بتاریخ 20 جولائ‏ی 2013 
  310. "Hundreds of Europeans fighting in Syria, says EU expert"۔ Bbc.com۔ 24 اپریل 2013۔ اخذ شدہ بتاریخ 10 جون 2014 
  311. Maamoun Youssef (20 اپریل 2011)۔ "Egypt to reevaluate Syria ties – Yahoo! News"۔ News.yahoo.com۔ اخذ شدہ بتاریخ 20 جولائ‏ی 2013 
  312. Zeina Karam، Bassem Mroue (8 جولائ‏ی 2013)۔ "Egypt puts travel restrictions on Syrians"۔ News.yahoo.com۔ اخذ شدہ بتاریخ 10 جون 2014 
  313. "Violence escalates in Dagestan amid incipient Islamist insurgency"۔ Wsws.org۔ 15 اگست 2013۔ اخذ شدہ بتاریخ 20 ستمبر 2013 
  314. "Australia fears domestic extremism from Syria conflict"۔ AFP۔ اخذ شدہ بتاریخ 4 فروری 2014 
  315. "Young Saudis urged to avoid Syria war"۔ Al Jazeera English۔ اخذ شدہ بتاریخ 10 جون 2014 
  316. Nathalie Tocci۔ "Turkey, Europe and the Syrian Crisis: Edging towards a new consensus?"۔ Al Jazeera English۔ اخذ شدہ بتاریخ 4 فروری 2014 
  317. M. Klostermayr (20 ستمبر 2013)۔ "French Minister: Enemies of Syria perhaps also Enemies of France"۔ Syrianews.cc۔ اخذ شدہ بتاریخ 20 ستمبر 2013 
  318. "Norske ekstremister kriger i skandinavisk islamist-brigade – VG Nett om Syria" (بزبان النرويجية)۔ Vg.no۔ 1 جنوری 1970۔ اخذ شدہ بتاریخ 4 فروری 2014 
  319. "– "Norske jihadister" i kontakt med Al Qaida-grupperinger – NRK" (بزبان النرويجية)۔ Nrk.no۔ 25 نومبر 2013۔ اخذ شدہ بتاریخ 4 فروری 2014 
  320. ۳۲۰.۰ ۳۲۰.۱ "Andel norske Syria-krigere i toppen – NRK – Norge" (بزبان النرويجية)۔ Nrk.no۔ 29 نومبر 2013۔ اخذ شدہ بتاریخ 4 فروری 2014 
  321. "Brits fighting in Syria were no surprise for UK govt"۔ Rt.com۔ 18 فروری 2014۔ اخذ شدہ بتاریخ 10 جون 2014 
  322. "Move to curb foreign fighters in Syria"۔ Al Jazeera English۔ اخذ شدہ بتاریخ 10 جون 2014 
  323. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  324. "Steve Chapman: Should We Strip Terrorists of Citizenship?"۔ reason.com۔ 23 اکتوبر 2014۔ اخذ شدہ بتاریخ 30 اکتوبر 2014 
  325. "Belgium teenager Jejoen Bontinck: Humanitarian or jihadist?"۔ Bbc.com۔ اخذ شدہ بتاریخ 18 جولائ‏ی 2014 
  326. Paul Farrell (22 اکتوبر 2014)۔ "Michael Zehaf-Bibeau: 5 Fast Facts You Need to Know – Heavy.com"۔ Heavy.com۔ اخذ شدہ بتاریخ 22 اکتوبر 2014 

ہور پڑھو

سودھو

سانچہ:شامی خانہ جنگی