حماس
حماس فلسطین دی سب توں وڈی اسلامی مزاحمتی تحریک اے ۔ اس دی نین٘ہہ غزہ اَتے غرب اردن وچ اسرائیلی قبضے دے خلاف 1987ء وچ شیخ احمد یاسین نے رکھی ۔
اس تنظیم دا سب توں اہم مقصد اسرائیلی فوج نوں فلسطین دی سرزمین توں کڈھنا ہے ، اَتے اس مقصد لئی اوہ اسرائیلی فوج اَتے یہودی آبادکاراں تے حملے کردے رہندے نیں ۔
حماس دے طویل المدتی مقصداں اچ فلسطین دا اک اسلامی ریاست دے طور تے قیام اے ۔
فلسطین دے سابق صدر یاسر عرفات دے مرن مگروں حماس تے مقامی پدھر تے ہون آلیاں چوناں وچ حصہ لیا تے غزہ ، قلقیلیا اتے نابلوس دے علاقیاں اچ کئی نشستاں اَتے کامیابی حاصل کیتی ، پر اس دی سب توں وڈی فتح ہن آلیاں چوناں چ واضع کامیابی ہے ۔
فلسطین دی اس تنظیم دیاں سیاسی تے عسکری بانہاں موجود نیں ۔ تنظیم دے کئی نامعلوم سرگرم کارکن تے ہے ہی نیں استوں علاوہ ہزاراں حمایتی تے ہمدرد نیں ۔
دسمبر 2002ء چ غزہ شہر چ حماس دے قیام دی 15ویں سالگرہ دے موقع تے ہون آلی ریلی وچ 40 ہزار توں ودھ لوکاں نے شرکت کیتی ۔
2004ء وچ شیخ احمد یاسین اَتے اس دے مگروں اس دے جانشین عبدالعزیز رنتیسی شہید دی شہادت دے مگروں ہزاراں لوک ایہناں دے قتل تے احتجاج کرن لئی سڑکاں تے نکل آئے ۔
حماس انتظامی طور تے دو مڈھلے گروہاں چ ونڈی ہوئی اے ۔
پہلا معاشرتی امور جداں سکولاں ، ہسپتالاں تے مذہبی اداریاں دی اساری تے دوجا عسکریت پسند کاروائیاں ، اینج دیاں کاروائیاں زیادہ تر فلسطین دی زیر زمین تنظیم "القاسم برگیڈ " سرانجام دیندی اے ۔
دسیا جاندا اے کہ حماس دی اک شاخ شام چ وی اے ، جتھے اس دے اک آگو خالد مشعل نوں اسرائیل نے کئی وار قتل کروان دی کوشش کیتی ۔
شاہ حسین نے تے کسے نہ کسے طرح حماس نوں برداشت کیتے رکھیا ، پر اس دے جانشین شاہ عبداللہ II ۔ جس دی ماں اک انگریز زنانی اے ، نے حماس دا ہیڈ کواٹر بند کر دتا ۔ اس دے بعد تنظیم دے وڈے وڈے رہنما قطر جلاوطن کر دتے گئے ۔
اس خطے چ امریکی پشت پناہی نال امن دے قیام دیاں کوششاں دے سلسلے وچ ہون آلے اوسلو معاہدے دی مخالفت چ حماس اگے اگے سی ۔
اس معاہدے اچ فلسطین ولوں اسرائیل دے تحفظ دی یعقین دہانی دے مگروں اسرائیل دا مل مارے علاقیاں توں جزوی تے مرحلہ وار انخلاء شامل سی ۔