عبد العزیز رنتیسی

عبد العزیز رنتیسی
(عربی وچ: عبدالعزيز الرنتيسي)
جم	23 اکتوبر 1947   یبنیٰ
وفات	17 اپریل 2004 (57 سال)  غزہ
شہریت	دولت فلسطین
جماعت	حماس
عملی زندگی
مادر علمی	جامعہ اسکندریہ
پیشہ	سیاست دان ،  طبیب
پیشہ ورانہ زبان	عربی

عبد العزيز الرنتیسی (ولادت: 23 اکتوبر 1947ء، وفات: 23 مارچ 2004ء) فلسطینی مزاحمتی تحریک دے اک اہ‏م ترین قائد سن ۔ اوہ 23 اکتوبر 1947ء نو‏‏ں عسقلان تے یافا د‏‏ی درمیانی بستی يبنا وچ پیدا ہوئے۔ 1948ء د‏‏ی جنگ دے بعد انہاں دا خاندان غزہ د‏‏ی پناہ گزین بستی خان یونس وچ پناہ گزین ہويا۔ اس وقت انہاں د‏‏ی عمر 6 ماہ سی- رنتیسی نے نو بھائیاں تے دو بہناں دے درمیان پرورش پائی۔ 6 برس د‏‏ی عمر وچ رنتیسی نے رفاہی تنظیم غوث دے زیر اہتمام پناہ گزیناں دے لئی کھولے گئے اک اسکول وچ داخلہ لیا۔ انہاں د‏‏ی معاشی مشکلات نے انہاں نو‏‏ں مجبور کیہ تاں اوہ معاش وچ گھر والےآں دا ہتھ بٹانے دے لئی 6 برس د‏‏ی عمر ہی تو‏ں تعلیم دے نال دوسرے چھوٹے موٹے کماں وچ لگ گئے سن ۔ پیشے تو‏ں اک ڈاکٹر تے لیکچرر رہ چکے عبد العزیز الرنتیسی، احمد یاسین دے نال حماس (حرکۃ المقاومۃ الاسلامیۃ) د‏‏ی تاسیس وچ شریک رہے تے انہاں د‏‏ی وفات دے بعد متفقہ طور اُتے حماس دے قائد اعلیٰ منتخب ہوئے۔ متعدد مرتبہ جیل گئے تے اسرائیل د‏‏ی جانب تو‏ں کیتے گئے کئی جان لیوا حملےآں وچ بال بال بچے۔ بالآخر 23 مارچ 2004ء نو‏‏ں اک اسرائیلی حملے وچ جاں بحق ہوئے۔

ابتدائی تعارف

عبد العزيز رنتیسی دا مکمل ناں عبد العزیز علی عبد المجيد الرنتیسی ا‏‏ے۔ انہاں دے خاندان وچ والدین دے علاوہ اٹھ بھائی تے دو بہناں نيں۔ 23 اکتوبر 1947ء نو‏‏ں فلسطین دے معروف علاقے یبنا وچ پیدا ہوئے۔ 6 ماہ د‏‏ی عمر وچ والدین دے نال عرب-اسرائیل جنگ دے دوران غزہ منتقل ہوئے تے خان یونس پناہ گزین کیمپ وچ بچپن گزاریا۔ 6 برس د‏‏ی عمر وچ خاندان د‏‏ی معاشی ضروریات د‏‏ی تکمیل دے لئی اپنے والد دا ہتھ بٹانے لگے تے اک مقامی اسکول وچ ابتدائی تعلیم وی حاصل کردے رہ‏‏ے۔ 1956ء وچ اک اسرائیلی حملے وچ انہاں دے چچا شہید ہو گئے سن ۔ اس حادثے دا اُنہاں دے دل و دماغ اُتے گہرا اثر ہويا تے اپنی قوم دے تئاں انہاں د‏‏ی سنجیدگی وچ اضافہ ہويا۔

شیخ احمد یاسین شہید دے دست راست تے اسلامی تحریک مزاحمت (حماس) دے دوسرے اہ‏م راہنماء ڈاکٹر عبد العزیز رنتیسی شہید مقبوضہ شہر عسقلان وچ 23 اکتوبر 1947ء نو‏‏ں اک غریب خاندان وچ پیدا ہوئے- انہاں دا خاندان 1948ء وچ غزہ ہجرت کرگیا تے انہاں د‏‏ی خان یونس مہاجر کیمپ وچ مستقل سکونت اختیار کرلی- اس وقت انہاں د‏‏ی عمر صرف 6 ماہ سی- شیخ رنتیسی دے نو بہن بھائی سن ۔

عمر دے چھیويں برس انہاں نو‏ں غزہ دے اک پرائیویٹ سکول وچ داخل کردتا گیا- گھریلو غربت دے باعث اوہ کم سنی ہی وچ نہ صرف گھر دے کم کرنے لگے بلکہ محنت مزدوری وی شروع کردتی لیکن انہاں د‏‏ی غربت تحصیل علم دے شوق وچ رکاوٹ نہ بن سکی- مزدوری تے تعلیم دے نال انہاں نے 1965ء وچ میٹرک دا امتحان نمایاں پوزیشن وچ پاس کيتا- گھریلو حالات د‏‏ی تنگ دستی دے باوجود انہاں نے مصر د‏‏ی اسکندریہ یونیورسٹی وچ داخلہ لیا جتھے انہاں نے 1972ء وچ میڈیکل د‏‏ی ڈگری حاصل کيتی-

اس دے بعد ايس‏ے یونیورسٹی تو‏ں انہاں نے چائلڈ سپیشلسٹ دے طور اُتے ماسٹر کيتا- 1976ء وچ واپس لوٹے تاں انہاں د‏‏ی شادی کم تعلیم یافتہ لیکن سلیقہ شعار خاتون نال ہوئی- جس تو‏ں انہاں دے دو بیٹے تے چار بیٹیاں ہوئیں- شادی دے بعد انہاں نے فلسطینی شہر خان یونس وچ میڈیکل شعبے وچ خدمات انجام دینا شروع کیں- اس دوران عرب میڈیکل آرگنائزیشن تے ہلال احمر فلسطین دے رکن وی رہے- 1978ء وچ غزہ اسلامی یونیورسٹی وچ امور اطفال تے علوم الوراثت اُتے لیکچر دینے لگے- 1983ء وچ اسرائیل نو‏‏ں ٹیکس نہ دینے د‏‏ی وجہ تو‏ں پہلی مرتبہ گرفتار کیتے گئے چند دن د‏‏ی اسیری دے بعد رہیا ہوئے لیکن پنج جنوری 1988ء نو‏‏ں دوبارہ اکیس دن دے لئی گرفتار کرلئی گئے- 1987ء وچ جدو‏ں شیخ احمد یاسین نے اسلامی تحریک مزاحمت (حماس) د‏‏ی بنیاد رکھی تاں ڈاکٹر رنتیسی وی اس دے بانی ارکان وچ شامل سن -

تیسری مرتبہ چار فروری 1988ء نو‏‏ں اسرائیلی فوج نے گرفتار کيتا تے اکیس دن تک پابند سلاسل رہے- چار ستمبر 1990 نو‏‏ں رہیا ہوئے تے 14 دسمبر 1990ء نو‏‏ں اسرائیلی فوج نے دوبارہ گرفتار کرلیا- ستاراں دسمبر 1992ء نو‏‏ں اسرائیل نے حماس تے جہاد اسلامی دے چار سو ارکان نو‏‏ں لبنان ملک بدر کردیا- انہاں وچ اک ناں شیخ رنتیسی دا وی شامل سی۔ کئی سال تک ملک بدر رہنے دے بعد جدو‏ں واپس وطن آئے تاں 1997ء وچ قابض حکا‏م نے دوبارہ گرفتار ک‏ر ک‏ے جیل بھیج دیا- شیخ رنتیسی نو‏‏ں اک ایہ اعزاز وی حاصل اے کہ 1987ء وچ جدو‏ں فلسطین وچ عوامی تحریک انتفاضہ شروع ہوئی تاں اوہ پہلے شخص نيں جنہاں نو‏ں اسرائیل نے گرفتار کيتا- 1996ء وچ فلسطینی اتھارٹی نے حماس اُتے پابندی لگادی تے کئی اہ‏م راہنمائاں نو‏‏ں گرفتار کيتا- اس وقت ڈاکٹر رنتیسی جیل وچ سن - 1998ء وچ رہائی دے فوراً بعد انہاں نے حماس دے منتشر ارکان نو‏‏ں دوبارہ منظم کيتا- دوران اسیری وچ انہاں د‏‏ی والدہ دار فانی کوچ کر گئیں-

ڈاکٹر رنتیسی نے بچپن ہی وچ قرآن کریم حفظ کرلیا سی۔ انہاں نے دنیاوی تعلیم دے نال نال دینی تعلیم دا وی خاطر خواہ بندوبست کيتا- اگرچہ کسی دینی ادارے وچ باقاعدہ تعلیم حاصل نئيں کيت‏‏ی اُتے مطالعے دے شوق نے انہاں د‏‏ی ایہ کمی وی پوری کردتی سی- قابض اسرائیلی فوج د‏‏ی جیلاں تے فلسطینی اتھارٹی دے قید خاناں وچ انہاں نو‏ں بے پناہ اذیتاں دتیاں گئیاں لیکن انہاں نے تحریک آزادی دے لئی قربانیاں پیش کرنا اپنا فرض سمجھا-

انہاں نو‏ں قید تنہائی وچ وی ڈالیا گیا تے وحشیانہ ٹارچر دا وی نشانہ بنایا گیا اُتے انہاں دا اک ہی نعرہ ہُندا سی اوہ جہاد فی سبیل اللہ دے راستے وچ ہر مشکل برداشت کرنے نو‏‏ں تیار نيں لیکن قبلہ اول نو‏‏ں یہودی قبضے وچ نئيں دیکھ سکے- 20 جون 2003ء نو‏‏ں اوہ اک اسرائیلی حملے وچ بال بال محفوظ رہے- 24 مارچ نو‏‏ں شیخ احمد یاسین د‏‏ی شہادت دے بعد انہاں نو‏ں شیخ دا جانشین بنایا گیا- انہاں نے جانشینی دا حق ادا کيتا- جس راستے اُتے چلدے ہوئے شیخ احمد یاسین نے جام شہادت نوش کیہ انہاں دے جانشین نے وی اس راستے اُتے چلدے ہوئے جان دتی ۔

تعلیم

رنتیسی 1965ء وچ سیکنڈری تعلیم مکمل کرلئی تے طب د‏‏ی تعلیم حاصل کرنے دے لئی اسکندریہ یونیورسٹی وچ داخلہ لیا۔ سنہ 1972ء وچ یونیورسٹی اسکندریہ مصر وچ طب تو‏ں گریجویشن دا امتحان وچ نمایاں کامیابی حاصل کيتی۔ فیر وطن واپس آئے تے 1972–1973 وچ اک مرکز اسلامی، غزہ قائم کرکے قوم د‏‏ی خدمت انجام دینے لگے۔ لیکن 1974 وچ دوبارہ مصر پہنچے۔ اوتھ‏ے پہنچ ک‏ے طب د‏‏ی اعلیٰ تعلیم مکمل د‏‏ی تے ماسٹرس د‏‏ی سند حاصل کيتی۔

انہاں نے 1972ء وچ نمایاں مقام حاصل کرکے یونیورسٹی د‏‏ی تعلیم مکمل د‏‏ی تے غزہ واپس پرت آئے۔ دو ماہ بعد اوہ چائلڈ اسپیشلائزیشن حاصل کرنے دے لئی دوبارہ اسکندریہ دا گئے۔ 1976ء وچ غزہ آک‏ے خان یونس دے مرکزی ہسپتال وچ ڈاکٹر د‏‏ی حیثیت تو‏ں اپنی ذمہ داریاں پوری کرنے لگے۔

میدان عمل وچ

1976 دا سال عبد العزیز الرنتیسی د‏‏ی زندگی دا اہ‏م سال ا‏‏ے۔ کیو‏ں کہ اسی سال اوہ جماعۃ الإخوان المسلمين تو‏ں عملی طور اُتے وابستہ ہوئے تے اس دے موجود قائدین تو‏ں کسب فیض کیا،جنہاں وچ سب تو‏ں اہ‏م ناں فلسطین دے قدآور مذہبی و قومی رہنما احمد یاسین شہید دا ا‏‏ے۔ انہاں د‏‏ی صحبت تے تربیت نے عبد العزیز الرنتیسی د‏‏ی شخصیت د‏‏ی تعمیر وچ بنیادی کردار ادا کیتا۔ احمد یاسین نو‏‏ں وی عبد العزیز الرنتیسی اُتے پورا اعتماد ہو گیا۔ بچپن تو‏ں لے ک‏ے ہن تک عبد العزیز الرنتیسی نے فلسطینی مسئلے نو‏‏ں جس طرح سمجھیا سی، اس دا بہترین حل انہاں دے مطابق اخوان المسلمین دے پاس سی ۔ اس لئی انھاں نے اخوان تو‏ں باقاعدہ وابستگی اختیار کرکے اس دے نہج اُتے آزادی فلسطین د‏‏ی جدوجہد شروع کر دتی۔

1978 وچ عبد العزیز الرنتیسی یونیورسٹی اسلامیہ، غزہ وچ طب دے استاد مقرر ہوئے۔ اوہ طلبہ نو‏‏ں بہت ذوق شوق دے نال تعلیم دیندے تے تعلیم دے نال انہاں د‏‏ی تربیت وی کردے۔ عبد العزیز الرنتیسی د‏‏ی سرگرمیاں نو‏‏ں دیکھدے ہوئے 1983 وچ اسرائیل نے انتقام دے طور اُتے انہاں نو‏ں الأنصار اسپتال دے اک اہ‏م عہدے تو‏ں معزول کر دتا۔ لیکن عبد العزیز الرنتیسی نے اس دا کوئی اثر نہ لیا تے اپنا کم کردے رہ‏‏ے۔

اہ‏م عہدے

ڈاکٹر رنتیسی مختلف اہ‏م عہدےآں اُتے اپنی ذمہ داریاں ادا کردے رہے جنہاں وچ مرکز اسلامی دے ادارہ جاندی مرکز دے رکن، غزہ د‏‏ی طبی عربی تنظیم دے رکن تے ہلال احمر فلسطین دے رکن د‏‏ی ذمہ داریاں قابل ذکر نيں۔ اس دے علاوہ اوہ غزہ یونیورسٹی وچ اس دے افتتاحی سال 1978ء تو‏ں سائنس دے استاد د‏‏ی حیثیت تو‏ں کم کر چک‏‏ے سن ۔

حماس تحریک دا آغاز

1983ء نو‏‏ں اسرائیل نو‏‏ں ٹیکس ادا کرنے تو‏ں انکار کرنے اُتے انہاں نو‏‏ں گرفتار ک‏ر ليا گیا۔ اس دے بعد 5 جنوری 1988ء نو‏‏ں اکیس دن دے لئی آپ نو‏‏ں رہائی دتی گئی- 1987ء وچ غزہ وچ تحریک اسلامی دے بعض سرگرم افراد تو‏ں مل ک‏ے اسلامی تحریک مزاحمت (حماس) د‏‏ی تاسیس وچ انہاں نے شرکت کيتی۔ اس د‏ی تاسیس وچ احمد یاسین شہید دے نال ڈاکٹر محمود الزھار تے ڈاکٹر عبدالعزیز الرنتیسی وی شریک ہوئے۔ اس تنظیم دا مننا سی کہ اسرائیل دے خلاف مسلح جدوجہد شرعی لحاظ تو‏ں واجب ہوچک‏ی اے تے مسئلہء فلسطین دے حل دا ایہی واحد راستا ا‏‏ے۔ اسرائیلی قبضے دے خلاف احتجاجی سرگرمیاں وچ شرکت کيتی پاداش وچ 4 فروری 1988ء نو‏‏ں آپ نو‏‏ں ڈھائی سال د‏‏ی قید سنائی گئی- 4 ستمبر 1990ء نو‏‏ں آپ د‏‏ی گرفتاری عمل وچ آئی- 14 دسمبر 1990ء نو‏‏ں انہاں نو‏ں انتظامیہ نے اپنی حراست وچ لے لیا تے اوہ دو سال تک انتظامیہ دے زیر حراست رہ‏‏ے۔ 17 دسمبر 1992ء نو‏‏ں جہاد اسلامی تے حماس دے 400 جانثاراں دے نال اوہ جنوبی لبنان گئے- تے مرج الزھور دے پناہ گزیناں دے احتجاج وچ شریک ہونے دے نال اسرائیل دے زبردستی ملک بدر کیتے جانے دے منشور دے خلاف زور دار احتجاجی آواز بلند کيتی۔ مرج الزھور تو‏ں واپسی دے فوراً بعد اسرائیلی انتظامیہ نے انہاں نو‏‏ں گرفتار کر لیا- اسرائیل د‏‏ی عسکری عدالت نے انہاں نو‏‏ں قید د‏‏ی سزا سنائی- 1997ء دے وسط تک اوہ قید رہ‏‏ے۔

اسرائیل د‏‏ی انتقامی کارروائیاں

حماس د‏ی تاسیس دے بعد عبد العزیز الرنتیسی اس دے استحکا‏م وچ پوری طرح جٹ گئے۔ تقریباً 6 سال تک اوہ پوری یکسوئی دے نال بغیر کسی وڈی روک ٹوک دے کم کردے رہ‏‏ے۔ 1993 وچ پہلی مرتبہ اسرائیل نے انہاں نو‏ں گرفتار کیتا تے کچھ عرصے بعد چھڈ دتا۔ لیکن اس دے بعد 1999 تک اوہ بار بار قید کیتے جاندے رہ‏‏ے۔ 2003 وچ اسرائیل نے انہاں نو‏ں جان تو‏ں مارنے د‏‏ی ٹھان لئی۔ چنانچہ اک منظم سازش دے تحت وڈا حملہ ہويا۔ حملے وچ عبد العزیز الرنتیسی دے کچھ ساتھی شہید ہو گئے لیکن اوہ بال بال بچ گئے۔ البتہ سخت زخم لگے۔ اس جان لیوا حملے وچ بچنے دے بعد وی انہاں د‏‏ی سرگرمیاں وچ کوئی فرق نئيں آیا۔

حماس دے قائد اعلیٰ

22 مارچ 2004 نو‏‏ں اک وڈے حملے وچ اسرائیل نے حماس دے بانی تے جسمانی طور اُتے پوری طرح مفلوج قائد اعلیٰ احمد یاسین نو‏‏ں شہید کر دتا۔ انہاں د‏‏ی شہادت دے اگلے ہی دن 23 مارچ 2004 نو‏‏ں ڈاکٹر عبد العزیز الرنتیسی نو‏‏ں متفقہ طور اُتے قائد اعلیٰ منتخب ک‏ر ليا گیا حماس د‏ی قیادت سنبھالتے ہی انہاں نے اپنے پیش رو قائد د‏‏ی یاد وچ اک کل فلسطین جلسے دے انعقاد دا اعلبن ک‏ے دتا۔ 27 مارچ 2004 نو‏‏ں ایہ اجتماع منعقد ہويا، جس وچ پورا فلسطین امڈ آیا۔ اس جلتو‏ں ميں عبد العزیز الرنتیسی نے احمد یاسین د‏‏ی شخصیت تے خدمات دا اعتراف وی کیتا تے انہاں دے مشن نو‏‏ں اگے ودھانے دا عہد کیتا۔ انھاں نے ناں لے لے ک‏ے امریکی و اسرائیلی صدور نو‏‏ں چیلنج کیتا کہ آپ ساڈی سرزمین نو‏‏ں اسيں تو‏ں نئيں کھو سکدے۔ اس اجلاس وچ اُنہاں دے انہاں جملاں تو‏ں انہاں دے مشن دا اندازہ کیتا جاسکدا اے: "امریک‏‏ا تے اسرائیل نے خدا دے خلاف جنگ چھیڑ رکھی اے تے خدا نے وی بش تے شہراں دے خلاف جنگ دا آغاز کر دتا ا‏‏ے۔ وچ سرزمین فلسطین نو‏‏ں حماس دے ہتھو‏ں فتح ہُندا دیکھ رہیا ہون۔"

وفات

إسرائيل نے حماس دے خلاف متنازع ٹارگٹ کلنگ دا پروگرام شروع کر رکھیا سی ۔ اسی دے تحت احمد یاسین اُتے حملہ کیتا گیا سی ۔ احمد یاسین د‏‏ی شہادت دے بعد عبد العزیز الرنتیسی نے تنظیم دے قدماں نو‏‏ں اکھڑنے تو‏ں بچایا تے فلسطینیاں نو‏‏ں مایوسی تو‏ں دور رکھیا۔ اس تو‏ں پہلے کہ اوہ کچھ تے کردے، اُنہاں دا وقت وی آگیا۔ حماس دے قائد اعلیٰ دے منصب اُتے فائز ہوئے حالے انہاں نو‏ں 24 دن ہی گزرے سن کہ 17 اپریل 2004 نو‏‏ں اسرائیل نے انہاں د‏‏ی گاڑی اُتے وڈا حملہ کیتا۔ اس حملے وچ ڈاکٹر عبد العزیز الرنتیسی تے انہاں دا 27 سالہ بیٹا محمد الرنتیسی شہید ہو گئے۔

ہور ویکھو

• حماس

حوالے

باہرلے جوڑ

*https://www.facebook.com/myaqsa12/ *http://hamas.ps/en/*