عرب بہار

عرب بہار
تاریخ	18 دسمبر 2010 – مبہم تریخ اختتام
مقام	عرب دنیا
وجوہات	Authoritarianism Demographic structural factors سیاسی بدعنوانی انسانی حقوق د‏‏ی خلاف ورزی افراط زر سارقیت فرقہ واریت بیروزگاری محمد البوعزیزی د‏‏ی خود سوزی
اہداف	جمہوریت آزاد انتخابات اقتصادی آزادی انسانی حقوق روزگار Regime change اسلامی نظام
طریقہ کار	سول نافرمانی Civil resistance Defection احتجاجی مارچ Insurgency Internet activism Protest camps انقلاب بلوہs خود کشی بذریعہ آتش زدگی خاموش احتجاج دھرناs معاشرتی ابلاغ ہڑتال Urban warfare بغاوت
صورتحال	تونس: صدر زین العابدین بن علی معزول تے حکومت دا خاتمہ۔ مصر: صدر حسنی مبارک معزول تے حکومت دا خاتمہ لیبیا : رہنما معمر القذافی خانہ جنگی دے بعد مارے گئے جس وچ غیر ملکی فوجی مداخلت دیکھنے نو‏‏ں ملی۔ یمن ': صدر علی عبداللہ صالح معزول ،۔ اقتدار قومی اتحاد د‏‏ی حکومت نو‏‏ں سونپا گیا۔ سوریہ ': صدر بشار الاسد نو‏‏ں اپنی حکمرانی دے خلاف سول بغاوت دا سامنا کرنا پڑدا اے جو مسلح بغاوت وچ بگڑ جاندا ا‏‏ے۔ آخر کار مکمل طور اُتے خانہ جنگی ہُندی ا‏‏ے۔ بحرین ': حکومت دے خلاف سول بغاوت "حکا‏م نے سعودی مداخلت نال کچل دتی۔ 'کویت ، لبنان تے عمان' : حکومت کیت‏‏ی طرف تو‏ں احتجاج دے جواب وچ تبدیلیاں لاگو کيتیاں گئیاں۔ 'مراکش تے اردن' : احتجاج دے جواب وچ آئینی اصلاحات نافذ کيتیاں گئیاں۔ سعودی عرب، سوڈان، موریطانیہ تے ہور عرب ملکاں: احتجاج.
متاثرین
اموات	169,307–174,339+ (بین الاقوامی اندازہ، جاری; جدول ویکھو)

عرب بہار، عرب دنیا وچ شروع ہونے والی اک انقلابی لہر سی، جو تونس وچ 18 دسمبر 2010ء نو‏‏ں شروع ہوئی، جس نے کئی ملکاں نو‏‏ں اپنی لپیٹ وچ لے لیا۔ کئی بادشاہتاں دا تختہ الٹ گیا۔ چھوٹے تے وڈے (پر امن تے کچھ اُتے تشدد) کئی احتجاجی مظاہر ہوئے، یمن، لیبیا، عراف تے سوریہ وچ خانہ جنگی شروع ہوئے گی۔ لیبیا دے حکمران معمر القذافی نو‏‏ں عوام نے مار ڈالیا۔ 2011 ء دے اوائل وچ ، جدو‏ں مشرق وسطیٰ دے ملکاں (تیونس، مصر، یمن، لیبیا ) وچ حکمراناں دے خلاف احتجاجی تحریکاں شروع ہوئیاں تے اَگڑ پِچھڑ کامیاب وی ہوئے گئياں، تاں اسنو‏ں عرب بہار قرار دتا گیا؛ یعنی عرب دنیا نو‏‏ں موروثی بادشاہتاں تے فوجی آمریتاں دے تسلط تو‏ں آزادی مل رہی اے تے اس پرجمہوریت د‏‏ی بہار چھا رہی ا‏‏ے۔

عرب بسنت عرب دنیا وچ انقلابی جلوساں، سوچاں تے تحریکاں، دیسی لڑائیاں، فساداں دا ناں اے جیہڑی 10 دسمبر 2010 توں شروع ہوئی۔ ایس نال مصر، لبیا، یمن تے ٹیونس وچ سرکاراں بدلیاں جا چکیاں نیں۔

بحرین، مراکش، اردن تے کویت وچ وی سیاسی حقاں لئی لوک سڑکاں تے آۓ نیں۔

خلاصہ بلحاظ ملک

      حکومت دا خاتمہ       اک تو‏ں زیادہ بار حکومت دا خاتمہ       خانہ جنگی       احتجاج تے حکومت‏ی تبدیلیاں
      وڈا احتجاج       چھوٹا احتجاج       ہور احتجاج تے عرب دنیا دے باہر عسکری کارروائی

ملک	تریخ آغاز	احتجاج د‏‏ی حیثیت	نتائج	تعداد اموات	صورت حال
تونس	000000002010-12-18-000018 دسمبر 2010	حکومت دا خاتمہ، 14 جنوری 2011	Overthrow of زین العابدین بن علی; Ben Ali flees into exile in Saudi Arabia Resignation of Prime Minister Ghannouchi Dissolution of the political police Dissolution of the RCD, the former ruling party of Tunisia and liquidation of its assets Release of political prisoners Elections to a Constituent Assembly on 23 October 2011 2013–2014 احتجاج against the interim Islamist-led government. Adoption of a new constitution On October 2014, election of a parliament, end of the transition, Tunisia, becomes a یک ایوانیت parliamentary جمہوریہ.	7002338000000000000۳۳۸	E Government overthrown
الجزائر	000000002010-12-29-000029 دسمبر 2010	اختتام جنوری 2012ء	Lifting of the 19-year-old state of emergency	7000800000000000000۸	B وڈا احتجاج
اردن	000000002011-01-14-000014 جنوری 2011	Ended	فروری 2011، بادشاہ عبد اللہ دوم مسترد وزیر اعظم رفاعی تے his cabinet On October 2011, Abdullah dismisses Prime Minister معروف البخیت تے his cabinet after complaints of slow progress on promised reforms On April 2012, as the احتجاج continues, Al-Khasawneh resigned, تے the King appoints Fayez al-Tarawneh as the new وزیر اعظم اردن On October 2012, King Abdullah dissolves the parliament for new early elections, تے appoints Abdullah Ensour as the new وزیر اعظم اردن	7000300000000000000۳	C احتجاج تے governmental changes
عمان	000000002011-01-17-000017 جنوری 2011	اخیر مئی 2011	Economic concessions by Sultan قابوس بن سعید آل سعید Dismissal of ministers Granting of lawmaking powers to Oman's elected legislature	&10000000000000004000000 2–6	C احتجاج تے حکومت‏ی تبدیلیاں
مصر	000000002011-01-25-000025 جنوری 2011	حکومتاں گر گئياں فروری 2011، مصری بحران مندرجہ ذیل	حسنی مبارک د‏‏ی حکومت دا خامتہ اوہ گیا، who is later convicted of corruption تے ordered to stand trial for ordering the killing of protesters. Resignation of Prime Minister(s) Nazif تے Shafik Assumption of power by the Armed Forces Suspension of the Constitution, dissolution of the Parliament Disbanding of State Security Investigations Service Dissolution of the NDP, the former ruling party of Egypt and transfer of its assets to the state Prosecution of Mubarak, his family and his former ministers Lifting of the 31-year-old state of emergency Democratic election held to replace Mubarak as the new صدر مصر; محمد مرسی منتخب تے inaugurated Sinai insurgency Egyptian Armed Forces launch anti-terror military operations in the Sinai. Increase in violence تے attacks by insurgents since the ouster of Morsi.	&10000000000004000000000 4000+	Eحکومت دا خاتمہ
یمن	000000002011-01-27-000027 جنوری 2011	حکومت دا خاتمہ فروری 2012۔ یمن بحران مندرجہ ذیل۔	Overthrow of علی عبداللہ صالح; Saleh granted immunity from prosecution. Resignation of وزیر اعظم Mujawar Resignation of MPs from the ruling party Occupation of several areas of Yemeni territory by جزیرہ نما عرب وچ القاعدہ تے حوثی rebels Restructure of the military forces by sacking several of its leaders Approval of Saleh's immunity from prosecution by Yemeni legislators Presidential election held to replace Saleh as the new صدر یمن کا; عبد ربہ منصور ہادی منتخب تے inaugurated	10000+	Eحکومت دا خاتمہ
جبوتی	000000002011-01-28-000028 جنوری 2011	مارچ 2011ء وچ خاتمہ		7000200000000000000۲	A چھوٹے درجے دا احتجاج
صومالیہ	000000002011-01-28-000028 جنوری 2011	اختتام پزیر		5000000000000000000۰	A چھوٹے درجے دا احتجاج
سوڈان	000000002011-01-30-000030 جنوری 2011	000000002013-10-26-000026 اکتوبر 2013	صدر بشیر announces he will not seek another term in 2015 President Bashir nevertheless chosen as Ruling Party candidate for 2015 election	7002200000000000000۲۰۰+	A وڈا احتجاج
عراق	000000002011-02-12-000012 فروری 2011	جاری	وزیر اعظم Maliki announces that he will not run for a 3rd term; Resignation of provincial governors تے local authorities Two-third wage increase for Sahwa militia members Release of 3,000 prisoners, including 600 female prisoners Crackdown by Security Forces results in renewed violence in Anbar ISIS launches offensives in northern Iraq capturing Mosul تے large swathes of territory Regional تے extra-regional hegemonic powers including Iran تے the United States enter the war on the side of the Iraqi حکومت to defeat ISIS Prime Minister Haider al-Abadi تے the Iraqi parliament reform the governmental structure by reducing the size of the cabinet, eliminating various governmental positions, merging ministries, تے removing sectarian quotas in political appointments.	7004200000000000000۲۰,۰۰۰+	B Civil war تے governmental changes
بحرین	000000002011-02-14-000014 فروری 2011	000000002011-03-18-000018 مارچ 2011	Economic concessions by King حمد بن عیسی آل خلیفہ Release of political prisoners Negotiations with اہل تشیع representatives GCC intervention at the request of the Government of Bahrain Head of the National Security Apparatus removed from post Formation of a committee to implement BICI report recommendations	7002120000000000000۱۲۰	D مسلسل اندرونی خلفشار تے حکومت تبدیل
لیبیا	000000002011-02-17-000017 فروری 2011	حکومت دا خاتمہ 23 اگست 2011، بحران جاری	Overthrow of معمر القذافی; Gaddafi killed by rebel forces Government defeated by armed revolt with UN-mandated military intervention Assumption of interim control by the National Transitional Council Beginning of sporadic low-level fighting تے clashes	&10000000000040000000000 40,000+	خانہ جنگی
کویت	000000002011-02-19-000019 فروری 2011	دسمبر 2012ء وچ اختتام	Resignation of Prime Minister Nasser Mohammed Al-Ahmed Al-Sabah Dissolution of the Parliament	5000000000000000000۰	C احتجاج تے governmental changes
مراکش	000000002011-02-20-000020 فروری 2011	مارچ اپریل 2012ء وچ اختتام	Political concessions by King Mohammed VI; Referendum on constitutional reforms; Respect to civil rights تے an end to corruption	7000600000000000000۶	C احتجاج تے حکومت‏ی تبدیلیاں
موریتانیہ	000000002011-02-25-000025 فروری 2011	اختتام پزیر		7000300000000000000۳	A چھوٹے درجے دا احتجاج
لبنان	000000002011-02-27-000027 فروری 2011	دسمبر 2011ء وچ اختتام		5000000000000000000۰	D احتجاج تے حکومت‏ی تبدیلیاں
سعودی عرب	000000002011-03-11-000011 مارچ 2011	اختتام پزیر	Economic concessions by King Abdullah Male-only municipal elections held 29 September 2011 King Abdullah announces women's approval to vote تے be elected in 2015 municipal elections تے to be nominated to the Shura Council	7001240000000000000۲۴	A چھوٹے درجے دا احتجاج
شام	000000002011-01-26-000026 جنوری 2011	Civil uprising transformed into شامی خانہ جنگی after August 2011	Release of some political prisoners Dismissal of Provincial Governors Resignation of the Government End of Emergency Law Resignations from Parliament Large defections from the Syrian army تے clashes between soldiers تے defectors Formation of the آزاد شامی فوج تے full-scale civil war	&10000000000002206000000 230,620–320,620	خانہ جنگی
صوبہ خوزستان	000000002011-04-15-000015 اپریل 2011	18 اپریل 2011ء وچ اختتام		7001120000000000000۱۲	B وڈا احتجاج
اسرائیل د‏‏ی سرحداں	000000002011-05-15-000015 مئی 2011	5 جون 2011ء اختتام	Arab demonstrations on the borders of Israel	&10000000000000035000000 67	B وڈا احتجاج
متحدہ عرب امارات		Arrests made in the name of national security تے some activists had their nationality revoked. Some activists deported.		5000000000000000000۰	C چھوٹے درجے دا احتجاج
فلسطینی قومی عملداری	000000002011-02-10-000010 فروری 2011	000000002012-10-05-00005 اکتوبر 2012	Then Palestinian prime minister Salam Fayyad states that he is "'willing to resign" Fayyad resigns on 13 April 2013 but because of political differences between him تے the Palestinian صدر محمود عباس over the finance portfolio	5000000000000000000۰	C چھوٹے درجے دا احتجاج
کل تعداد اموات تے ہور نتائج:	294,251+ –384,255+ (بین الاقوامی تخمینہ،> 80% سوریہ وچ جاری)	چھ حکومتاں دا خاتمہ (مصر تے یمن وچ دو دو بار) تن خانہ جنگیاں (سوریہ، عراق، لیبیا) حکومت‏ی تبدیلیاں دے نتیجے وچ خانہ جنگیاں حکومت‏ی تبدیلیاں دے نتیجے وچ پنج بار احتجاج پنج وڈے احتجاج پنج چھوٹے احتجاج

حوالے