ریاست ادیل یورال
| ریاست ادیل یورال | |
| 1917ء توں 1918ء | |
| |
| ادیل یورال دا جھنڈا | |
| راجگھر |
قازان |
| صدر |
صدری مقصودی ارسل |
| بولیاں | تاتاری ، چواش ، روسی تے دوجیاں بولیاں |
| مذہب | اسلام تے شمانزم تے عیسائیت |
| طرز حکومت |
جمہوریہ |
| قیام | 12 دسمبر 1917ء |
| خاتمہ | 1918ء |
ادیل یورال ، تاتاری بولی چ ( ادیل اورال) مطلب "وولگا یورال" ۔
تریخی طور تے ایہہ اک گھٹ چر لئی قائم رہن آلی تاتار جمہوریہ سی ۔ جس دا مرکز قازان سی ۔ جس نے روسی خانہ جنگی دے دوران تاتاراں ، باشکیراں تے چوواشاں نوں متحد کیتا ۔ اس نوں اکثر خانان قازان(خانیٹ آف کازان) نوں مڑ قائم کرن دی کوشش دی نظر ویکھئیا جاندا اے ۔ جمہوریہ دے قیام دا اعلان 12 دسمبر 1917ء اندرون روس تے سائبیریا دے مسلماناں دی کانگرس نے کیتا ۔
5 مئی 1917ء چ قازان چ غیر روسی قومیتاں ؛ ماری ، چوواش ، اودمرت ، موردوان ، کومی ، کومی پرمیاک ، کلمیک تے تاتاراں دے 800 سو توں ودھ نمائندہ وفداں دا عام اجلاس ہوئیا ۔ اس دا وڈا یاں عموعی نظریہ چھوٹیاں قومیتاں دی اک لیگ بنانا سی ، جس چ ہر قومیت اپنی رہتل تے ثقافت دے تحفظ تے اس دے مطابق جیون گزار سکے ۔ شروع چ باشکیر مسلماناں نے اس چ شمولیت توں انکار کر دتا ، پر 1917ء چ ای بعد چ اوہ تے وولگا جرمن ، ادیل یورال لیگ چ شامل ہو گئے ۔
شروع چ ایہہ قازان تے اوفا گورنوریٹ دے تاتاراں تے باشکیراں تے مشتمل سی تے کجھ چر مگروں علاقے دیاں غیر ترک تے غیر مسلم قومیتاں نے وی اس چ شمولیت اختیار کر لئی ، جداں کہ ماری ، کومی تے اودمرتاں نے جہڑے فن بولیاں بولدے تے آرتھوڈکس عیسائیت تے شامانزمدے منن آلے سن ۔ لال فوج توں اپریل 1918ء چ شکست دے مگروں ، ایسے سال جولائی چ زیچ لیگیون نے مڑ فیر ، جمہوریہ نوں بحال کیتا ، تے بالشویکاں نے سال دے آخير تک اس ریاست دے خاتمے دا پلان بنا لئیا ، ایہہ 1919ء ؛ 1920ء چ بغاوت دی وجہ بنی تے 1921ء چ بالشویکاں ولوں بغاوت کچلن دے مگروں وی 1929ء تک ادیل یورال دا نظریہ چلدا رہئیا ۔ ایسے سال چیکا نے ادیل یورال تحریک تے قیادت نوں مڈھوں مکاون دا فیصلہ کیتا ۔ دریائے وولگا تے کوہ یورال دے علاقےآں چ رہن آلیاں گھٹ گنتیاں دے ہزاراں لوک ادیل یورال دے حامی ہون دے پاروں قتل کر دتے گئے ۔
ریاست ادیل یورال دا صدر ، صدری مقصودی ارسل، 1918ء چ فنلینڈ چلا گئیا ، جتھے اسنوں ، اسدے روسی دوما چ فن لینڈ دے حق خود ارادیت تے فن لینڈ دے آئینی حقوق دے تحفظ پاروں ، فنلینڈ دے وزیر خارجہ نے جی آیاں نوں آکھئیا ۔ ایتھے جلاوطن صدر دیاں اسٹونیا دے حکام نال ملاقاتاں ہوئیاں تے 1919ء چ اوہ یورپی طاقتاں دی ادیل یورال لئی حمایت حاصل کرن لئی سویڈن ، فرانس تے جرمنی وی گئیا ۔
اج دی تاتار قوم پرست تریخی آزاد ادیل یورال دے قیام لئی کوششاں کر رہے نیں ،تاکہ وفاق روس توں آزاد اک ترک ریاست مڑ فیر وجود چ آئے ۔
ہور ویکھو
سودھوحوالے
سودھو- سٹاف رائٹر (24 دسمبر 2005ء - 6 جنوری 2006) مردی ہوئی مچھی پانی چ تیردی ہوئی دی اکنامسٹ ؛ صفحہ 73 تے 74 ۔
باہرلے جوڑ
سودھوسلطنت عثمانیہ · سلجوق سلطنت · سلطنت روم · خوارزم شاہی سلطنت · مغلیہ سلطنت · وولگا بلغاریہ · خانان بخارا · خانان خیوا · خانان سائبیریا · خانان قوقند · خانان قازان · قریم یورتی · خانان کاراخانی · خانان کاراخیتان · خانان چغتائی · ایل خانی سلطنت · خانان قاسم · آق قویونلو · قرہ قویونلو · سلطنت غزنویہ · گوک ترک · ہن سلطنت · طلائی اردو · لہندی ترک خاگانیٹ · ریاست ادیل یورال · مملوک · سلطنت دلی · جلائر · رمضان اوغلو · پرانا عظیم بلغاریہ · ایغور خاگانیٹ · تیموری سلطنت