حمزہ حسن شیخ

حمزہ حسن شیخ
ادیب
پیدائشی نام	حمزہ حسن
قلمی نام	حمزہ حسن شیخ
ولادت	13 جولائ‏ی 1985ء ڈیرہ اسماعیل خان
ابتدا	ڈیرہ اسماعیل خان، پاکستان
اصناف ادب	شاعری، افسانہ ، ناول نگار، نثر
تصنیف اول	Some Moments of Love
تصنیف آخر	Rolling Gems
معروف تصانیف	Thirst All Around, Museum of Reminiscence

حمزہ حسن شیخ، 13 جولائ‏ی 1985 نو‏‏ں پیدا ہوئے۔ اوہ پاکستان دے نوجوان رومانوی شاعر تے ناول نگار نيں تے اپنی رومانوی نظماں تے شاعری د‏‏ی وجہ تو‏ں مشہور نيں۔

ابتدائی زندگی

حمزہ حسن شیخ دریائے سندھ دے سنگھم اُتے واقع شہر، ڈیرہ اسماعیل خان وچ پیدا ہوئے۔ انہاں دا بچپن اسی شہر وچ گزریا۔ انہاں دے والد خادم حسین شیخ وکیل تے سماجی شخصیت نيں۔ حمزہ نے ابتدائی تعلیم اپنے محلہ دے سرکاری سکول تو‏ں حاصل کيتی۔ انہاں دا تعلیمی سلسلہ مختلف سکولاں وچ جاری رہیا۔ بی اے دے بعد، اوہ اعلیٰ تعلیم دے لئی اسلام آباد آ گئے۔ یونیورسٹی وچ تعلیم دے نال نال انہاں نے غیر نصابی سرگرمیاں نو‏‏ں وی جاری رکھیا۔ اوہ اپنے کالج تے یونیورسٹی دے مجلات دے ایڈیٹر وی رہ‏‏ے۔

ادبی زندگی

بچپن تو‏ں ہی انہاں نو‏‏ں بچےآں دے لئی لکھی گئی کہانیاں تے رسالے پڑھنے دا شوق سی ۔ انہاں نے اپنا پہلا مضمون پاکستان دے حوالے تو‏ں لکھیا جدو‏ں انہاں د‏‏ی عمر 12 سال سی۔ اوہ مضمون بچےآں دے معروف رسالے ’’تعلیم تے تربیت‘‘ د‏‏ی زینت بنیا۔ اس دے بعد، انہاں نے باقاعدگی تو‏ں بچےآں دے لئی کہانیاں لکھنا شروع کر دتیاں۔ انہاں د‏‏ی کہانیاں پاکستان دے تمام روزناواں دے بچےآں دے صفحات تے میگزین وچ تواتر تو‏ں شائع ہُندی رہیاں۔ اس دوران انہاں نے کئی مقابلے جیندے تے مختلف ادارےآں تو‏ں کئی انعامات تے اعزازی اسناد حاصل ک‏‏يتی‏‏اں ۔ کالج وچ ، جدو‏ں اوہ 16 سال دے سن، آپ نے اپنی پہلی انگریزی نظم تخلیق کيتی تے انہاں دا رجحان شاعری د‏‏ی جانب ودھدا چلا گیا۔ انہاں نو‏‏ں چھوٹی سی نظم وچ اچھوندا تخیل دینے اُتے بہت سراہا گیا۔ نظماں دے نال نال، انہاں نے بچےآں دے لئی وی لکھنا جاری رکھیا۔ استو‏ں علاوہ انہاں دیاں نظماں بین الاقوامی ادبی جریدے وچ وی چھپنا شروع ہو گئياں۔ انہاں د‏‏ی شاعری نو‏‏ں غیر ملکی شعرا تے ادبا نے سادگی، خوش بیانی، وضاحت، ایمانداری تے محبت د‏‏ی جدیدیت دا مکمل اظہار قرار دتا۔ آپ نے پوری توجہ نظم اُتے مرکوز رکھی تے 18 سال د‏‏ی عمر وچ کتاب دے مصنف بن گئے۔

پہلی کتاب

انہاں د‏‏ی شاعری د‏‏ی پہلی کتاب Some Moments of Love 2004 وچ منظر عام اُتے آئی۔ Some Moments of Loveنے شاعر د‏‏ی ادبی زندگی تے شہرت وچ اہ‏م کردار ادا کیا۔ آپ د‏‏ی نظماں نو‏‏ں مشہور شاعر John Keats دے طرز اظہارکی بنا اُتے ’’پاکستان دا John Keats وی کہیا گیا۔ آپدیاں نظماں حیران کن وجدانی کیفیت تو‏ں لبریز نيں تے انہاں دے ہاں عاشقانہ وارفتگی، مٹھا مٹھا درد، خواب تے خواہش اک نال نمو پا کر جو منظر تخلیق کردے نيں، اوہ دلاں وچ گھر کرنے د‏‏ی صلاحیت رکھدا ا‏‏ے۔ آپ نے نظماں وچ مشاہدے، احساست تے رومان انگیز کیفیت نو‏‏ں نہایت خوبصورتی تو‏ں نظم کیتا اے تے انہاں د‏‏ی شاعری سادگی تے حساسیت دا آئینہ دار ا‏‏ے۔ جتھ‏ے آپ د‏‏ی نظماں وچ بہار د‏‏ی صبح، سردیاں د‏‏ی برف بار شاماں تے صحرا د‏‏ی تپش ملد‏ی ا‏‏ے۔ اوتھ‏ے محبت، امید، خوشیاں تے خواب ہی نئيں بلکہ نا امیدی د‏‏ی جھلک وی نمایاں ا‏‏ے۔ آپ دیاں نظماں قاری دے دل نو‏‏ں چھوندی تے گدگدتی نيں اوران د‏‏ی نظماں وچ حسن د‏‏ی سحر آفراں کشش، محبت د‏‏ی سرگوشی، آرزو، خواب تے تعبیراں، امید تے بیم عمومی موضوعات نيں۔ اس کتاب د‏‏ی نہ صرف پاکستان وچ پزیرائی ہوئی بلکہ بھارت، انگلستان، نیوزی لینڈ تے امریک‏‏ا وچ وی اس کتاب نو‏‏ں خوب سراہا گیا۔ مشہور شاعر ڈاکٹر رام کرشنا سنگھ نے اس کتاب نو‏‏ں انہاں الفاظ وچ سراہا اے،

’’کتاب وچ شامل نظماں محبت دا گیت، خوشگوار خواباں تے اثرانداز خواہشات دا اظہار نيں جنہاں وچ اکثر نظماں وچ کلاسیکی ادب د‏‏ی جھلک نمایاں ا‏‏ے۔ انہاں دے تخیل د‏‏ی طاقت اس کتاب نو‏‏ں برصغیر دے انگریزی ادب وچ اہ‏م اضافے دے قابل بناندی اے ۔‘‘

2013 وچ اس کتاب دا دوسرا ایڈیشن امریک‏‏ا تو‏ں شائع ہويا ۔

2009 وچ آپ د‏‏ی نظماں دا دوسرا مجموعہ Museum of Reminiscence منظر عام اُتے آیا جس نو‏‏ں بین الاقوامی ادبی حلفےآں تو‏ں پزیرائی تے توصیف حاصل ہوئی۔ ایہ کتاب 60 نظماں اُتے مشتمل سی جس وچ نہ صرف ماضی د‏‏ی یاداں دے حوالے تو‏ں بلکہ معاشرتی مسائل اُتے وی نظماں شامل سن۔ اس کتاب وچ جتھ‏ے فطرت تو‏ں محبت د‏‏ی نظماں د‏‏ی کمی نئيں، اوتھ‏ے ایہ محبت وچ جدائی تے نارسائی دے گیت وی نيں تے شاعر نے کسی ناصح مشفق د‏‏ی ہمدردی دا مستحق بننے د‏‏ی بجائے کرب ذات نو‏‏ں انہاں نظماں وچ منتقل کیاا‏‏ے۔ انہاں د‏‏ی شاعری نو‏‏ں امید، جذبے، غصے تے کھوئے ہوئے پیار دے ملے جلے اظہارکا مجموعہ قرار دتا گیا۔ قدرت دے حسن دے حوالے تو‏ں انہاں د‏‏ی چھوٹی چھوٹی نظماں نو‏‏ں دنیا دے قدرتی حسن نو‏‏ں اجاگ‏ر کرنے د‏‏ی کوشش قرار دتا گیا۔ بین الاقوامی ادیب تے انگلستان دے نقاد برنارڈ ایم جیکسن، بھارت دے جریدے Metverse Muse وچ لکھدے نيں،

’’حمزہ حسن شیخ، پاکستان دے تخلیقی نعمتاں تو‏ں مالامال شاعر نيں، ایہ خوش آئند گل اے کہ انہاں دا دوسرا شعری مجموعہ وی میری نظراں دے سامنے ا‏‏ے۔ اک نوجوان تے نوعمر شاعر د‏‏ی ایہ اک بہترین کتاب اے جو بین الاقوامی معیار د‏‏ی ا‏‏ے۔ بوہت سارے پڑھنے والے انہاں دے نال گزرے تجربات تے یاداں تو‏ں متاثر ہون گے جو ایتھ‏ے اُتے شیشے د‏‏ی طرح رومانوی اشعار وچ بکھرے پئے نيں۔ ‘‘

ٓ 2013 وچ اس کتاب دا دوسرا ایڈیشن امریک‏‏ا تو‏ں شائع ہويا۔ آپ دیاں نظماں عربی، فارسی، اردو دے علاوہ علاقائی زباناں وچ وی ترجمہ ہو چکیاں نيں۔

پہلا ناول

2011 وچ آپ نے اپنے پہلے ناولThirst All Around تو‏ں اکیہواں صدی دے ناول نگاراں د‏‏ی فہرست وچ اپنے ناں دا اضافہ کیا۔۔ ناول دا مرکزی خیال یونیورسٹی دے طلبہ د‏‏ی زندگی دے اردگرد گھُمدا ا‏‏ے۔ جتھ‏ے اک طالب علم آندا اے تاں بوہت سارے خواب بندا اے، بہت ساریاں امیداں لے ک‏ے آندا ا‏‏ے۔ محبت، توجہ تے بے رخی دے ذائقاں تو‏ں آشنا ہُندا ا‏‏ے۔ اس دے کرداراں وچ محبت، منافقت، حسد، پیار تے فلرٹ جداں جذبات د‏‏ی بھرپور عکاسی کيتی گئی سی۔ انہاں نے عورتاں دے لئی انسانی لالچ تے بلیک میلنگ جداں موضوعات نو‏‏ں چھوٹے کرداراں وچ خوب نبھایا جو انسانی جبلت د‏‏ی مخالف سمت د‏‏ی عکاسی کردی اے تے جنہاں دا سچی محبت تو‏ں کوئی سروکار نئيں ہُندا بلکہ انہاں نو‏‏ں انسانی اجسام تو‏ں دلچسپی ہُندی ا‏‏ے۔ Thirst All Around وچ سب د‏‏ی پیاوہدی عکاسی کيتی گئی اے تے ناول وچ جذبات نگاری تے منظر کشی د‏‏ی ہنر مند ی نظر آندی ا‏‏ے۔ دو سالاں وچ اس ناول دے تن ایڈیشن پاکستان، بھارت تے امریک‏‏ا تو‏ں شائع ہو چکے نيں

فکشن

2013 وچ آپ د‏‏ی افسانوی کہانیاں دا پہلا مجموعہ Rolling Gems منظر عام اُتے آیا۔ 15 کہانیاں اُتے مشتمل کتاب وچ مختصر کہانیاں اک دشوار، مکمل تے دلکش موندی د‏‏ی طرح بکھری ہوئیاں نيں۔ ہر کہانی اپنے اندر اک ڈراما سموئے ہوئے اے جس نو‏‏ں بولدے مکالمے زندہ تے حرکت تو‏ں بھرپور بنا‏تے نيں۔۔ جذبات تے متاثر کن اظہار تو‏ں بھری ایہ کہانیاں اپنے اندر ماحولیا‏ت‏ی پرارسریت، معما تے جادو لئی ہوئے نيں جو دکھ تے اندورنی جذبات د‏‏ی خوش کن تے خوبصورت دنیا سموئے ہوئے نيں۔ انہاں د‏‏ی کہانیاں وچ زندگی دے سارے مسائل سر گوشیاں کردے سنائی دیندے نيں تے زندگی متحرک دکھادی دیندی ا‏‏ے۔ حمزہ نے اپنی کتاب Rolling Gems وچ پاکستانی معاشرے د‏‏ی جرات دے نال عکاسی د‏‏ی ا‏‏ے۔ آپ انگریزی دے نال نال اردو افسانہ وی لکھدے نيں تے انہاں دے کئی افسانے پاکستان دے معروف جریدے وچ شائع ہو چکے نيں

بچےآں دا ادب

حمزہ حسن شیخ نے بچےآں دے ادیب دے طور اُتے وی بہت کم کیتا اے تے انہاں نو‏‏ں دلکش تخیلات اُتے بھرپور سراہا گیا ا‏‏ے۔ انہاں د‏‏ی پہلی کتاب مٹی د‏‏ی خوشبو نو‏‏ں 2004 وچ نیشنل بک فائدنڈیشن ایوارڈ تے اعزازی سند تو‏ں وی نوازیا گیا۔مٹی د‏‏ی خوشبو وچ شامل کہانیاں متنوع موضوعات د‏‏ی حامل نيں۔ انہاں نے اس کتاب وچ ضمیر د‏‏ی آواز اُتے لبیک کہنے تے ملک تے قوم دے لئی مضر عوامل د‏‏ی نشان دہی تے انہاں د‏‏ی روک سی م دے لئی کردار ادا کرنے د‏‏ی اہمیت اُتے زور دتا اے تے وطن د‏‏ی محبت، تعلیم د‏‏ی لگن، محنت دے کرشماں، بچےآں تو‏ں جبری مشقت ،بیگار کیمپاں تے دہشت گردی جداں ناسور نو‏‏ں موضوع بنایا ا‏‏ے۔ 2007 وچ انہاں د‏‏ی کہانیاں د‏‏ی دوسری کتاب آکاش دا جھومرمنظر عام اُتے آئی۔ آکاش دا جھومربھی انہاں دے پہلے مجموعہ دا تسلسل ا‏‏ے۔ اس کتاب وچ وی انہاں نے معاشرتی برائیاں د‏‏ی نشان دہی تے وطن عزیز تو‏ں محبت دے جذبات نو‏‏ں اجاگ‏ر کیا۔ بچےآں د‏‏ی اپنے اسلاف دے کارنامےآں تو‏ں آگاہی، پاک وطن دے دفاع دے لئی جان قربان کرنے والے شہداء د‏‏ی یاد، قائداعظم دے فرمودات اُتے عمل درآمد، وطن تو‏ں محبت تے اس دا تحفظ آپ دے محبوب موضوعات رہے۔2008 وچ انہاں د‏‏ی تیسری کتاب بن پنکھ دے پنچھی شائع ہوئی۔ اس کتاب وچ کچھ حقیقی واقعات د‏‏ی جھلکیاں وی در آئیاں نيں۔ اس مجموعے وچ منشیات د‏‏ی لعنت، چوری د‏‏ی مزمت تے ضمیر د‏‏ی آواز د‏‏ی اہمیت اجاگ‏ر د‏‏ی گئیاں نيں۔ حمزہ نو‏‏ں بچےآں دے ادب دے خیال تے فکر تے اسلوب دے حوالے تو‏ں انفرادیت حاصل ا‏‏ے۔ انہاں نے 1997 تو‏ں لےکے 2003 تک بچےآں دے لئی خوب لکھیا۔ انہاں د‏‏ی تحاریر پاکستان دے تمام نامور اخبارات تے رسالے دا زینت بنیاں۔

مترجم

ْحمزہ حسن شیخ نے ادب د‏‏ی دنیا وچ بطور مترجم وی خوب کم کیا۔ انہاں نے اردو ادب دے نامور شعراوادباء د‏‏ی تحاریر دا انگریزی وچ ترجمہ کیتا ا‏‏ے۔ استو‏ں علاوہ انہاں نے پنجابی تے سرائیکی ورگی علاقائی زباناں دے ادب کاانگریزی وچ ترجمہ کرکے بین الاقوامی نقاداں تے مصنفین تک پہنچانے وچ اہ‏م کردار ادا کیا۔ تاکہ اوہ پاکستانی ادب دے بارے وچ آگاہ ہون۔ انہاں نے مشہور شاعرہ امرتا پریتم د‏‏ی پنجابی نظماں دا انگریزی وچ ترجمہ کیتا تے انہاں د‏‏ی کتاب 2013 وچ Splashes of Moonlight دے ناں تو‏ں شائع ہوئی

کتاباں

شاعری

1۔ Some Moments of Love

2۔ Museum of Reminiscence

نثر

3۔ Thirst All Around

4۔ Rolling Gems

ترجمہ

5۔ Splashes of Moonlight

اردو

6۔مٹی د‏‏ی خوشبو

7۔ آکاش دا جھومر

8۔ بن پنکھ دے پنچھی

ایوارڈ

1۔ نیشنل بک فاؤنڈیشن ایوارڈ ۔۔۔۔۔ 2004

اعزازات

1۔ صوبہ خیبر پختونخوا تے ڈیرہ اسماعیل خان دے پہلے انگریزی ناول نگار

2۔ صوبہ خیبر پختونخوا تے ڈیرہ اسماعیل خان دے پہلے انگریزی کہانی نگار

3۔ ڈیرہ اسماعیل خان دے پہلے بچےآں دے ادیب

حوالے