ھمالیہ
| ھمالیہ | |
| پربت دھار | |
| |
| ماؤنٹ ایورسٹ | |
| دیس |
پاکستان چین ، ہندستاننیپال |
| اچی چوٹی | ماؤنٹ ایورسٹ |
| اچائی | 8,848 میٹر |
| |
| ھمالیہ | |
ھمالیہ ایشیاء وچ اک پربت دھارا اے جیہڑا تبتی اچی تھاں نوں دکھنی ایشیاء توں وکھ کردا اے۔ ہمالیائی پربت دھارے وچ دنیا دیاں سب توں اچیاں جوٹیاں جنہاں وچ ماؤنٹ ایورسٹ وی آندی اے، نیں۔ ایتھے اک سو توں ودھ 7,200 میٹر(23,600 فٹ) توں اچیاں جوٹیاں نیں جد کے ایشیاء توں باہر سب توں اچی چوٹی انڈیز وچ اکنکاگوا 6,961 میٹر(22,838 فٹ) اچی اے۔[1] ہمالیہ نے دکھنی ایشیاء دیاں رہتلاں تے ہندو مت تے بدھ مت نوں گوڑھے رنگ نال رنگیا اے۔
ہمالیہ پربت دھاریاں دیاں پرتاں نال رل کے بندا اے۔ دکھن ولوں ویکھو تے پہلے تھوڑی اچائی دا اک پربت دھارا اے جیدا ناں شوالک پعاڑ اے تے ایہ 900 توں لے کے 1200 میٹر تک اچے نیں۔ ایس توں اتے مہابھارت پربت دھارا آندا اے جیہڑا 1500 توں 2700 میٹر تک اچا اے۔ ایس توں پرے اچا ہمالیہ اے۔
ہمالیہ دے لیندے پاسے قراقرم تے ہندوکش دے پربت د دھارے نیں۔ ایہدے اتر وچ تبتی اچی تھاں اے تے دکھن وچ سندھ-گنگا ویہڑہ اے۔ ہمالیہ 5 دیساں: نیپال، ہندستان، بھوٹان، چین تے پاکستان وچ ونڈیا ہویا اے تے پہلے تن دیساں دا ایہدے تے چوکھا راج اے۔[2] ہمالیہ دے نال جڑے ہوۓ ہور پربت دھاریاں ھندوکش، قراقرم تے ہور نکے سلسلے جیہڑے پامیر توں نکلدے نیں اوہناں نوں وی نال رلایا جاۓ تے اک وڈا پہاڑی پربندھ بندا اے۔
دنیا دے وڈے دریا ہمالیہ وچوں نکلدے نیں جنہاں دے پانی دی راہ وچ 18 دیساں وچ 3 ارب دے نیڑے لوک وسدے نیں جیہڑے دنیا دی لوک گنتی دا ادھ بندے نیں۔ سندھ، برہمپترا تے گنگا ایس پربت دھارے دے وڈے دریا نیں۔ گنگا ہندستانی صوبے اترکھنڈ توں تے سندھ تے برہمپترا تبت وچ کیلاش توں نکلدے نیں۔
جدوں انڈین پلیٹ اج توں 7 کروڑ ورے پہلے کریٹیشیس ویلے وچ وڈا سمندر ہند ولوں آکے یوریشین پلیٹ نال ٹکرائی سی تے ایس ٹاکرے نال دوناں پلیٹاں دے وشکار والی تھاں اپر چکی گئی تے اینج ہمالیہ دا پربت دھارا بنیا۔ جتھے ہمالیہ اے اوتھے پہلے سمندر سی تے سمندری پدھر چکی جان باجوں پہاڑاں اتے سمندری جنوراں دے ٹانچے دسدے نیں تے ماؤنٹ ایورسٹ دی چوٹی لائم پتھر دی بنی ہوئی اے۔ ہمالیہ اک کمان وانگوں لیندے توں چڑھدے ول 2400 کلومیٹر لما پھیا ہویا اے۔ لیندے ول ایہدی چوڑائی 400 کلومیٹر تے چڑھدے ول ایھدی لمبائی 150 کلومیٹر تک اے۔ لیندے ول انت تے نانگا پربت سب توں اچا پہاڑ اے تے چڑھدے ول نمچا بروا سب توں اچا اے۔
نیرکتالکھو
ھمالیہ سنسکرت بولی دا شبد اے جیدا مطلب اے برف دا کعر۔
جغرافیہلکھو
ہمالیہ دنیا دا سب توں اچا پربت دھار اے۔ ایتھے دنیا دیاں 8 ہزار میٹر توں اچیاں 14 چوٹیاں ساریاں ایتھے نیں۔ ایس پربت دھارے دے وڈے ہون دا ایس گل توں وی پتہ لگدا اے جے انڈیز دے پربت دھارے وچ اکنکاگوا دی چوٹی جیہڑی 6,962 میٹر (22,841 فٹ)ایشیاء توں باہر سب توں وڈی چوٹی اے جد کے 7,200 میٹر (23,622 فٹ) توں اچیاں 100 چوٹیاں ہمالیہ وچ نیں۔ ہمالیہ دیاں 14 چوٹیاں 8,000 میٹر (26,000 فٹ) توں ود نیں۔
ہمالیہ دا پربت دھارا لیندے توں چڑھدے ول دریاۓ سندھ دی وادی توں دریاۓ برھمپترا دی وادی اک کمان وانگون پھیلیا ہویا اے۔ ایہ 2,400 کلومیٹر (1,500 میل) لماں اے تے ایدی چوڑائی لیندے کشمیر سنکیانگ ول 400 کلومیٹر (250 میل) تے چڑھدے تبت اروناچل پردیش ول 150 کلومیٹر (93 میل) اے۔ ہمالیہ تن کٹھیاں پربت دھاریاں نال رل کے بندا اے۔ سب توں اتر والا دھارا سب توں اچا اے۔
ہمالیہ وچ بوٹے پنچھی جانور تے ہور جیون محول، مینہ، اچائی تے مٹی نال وکھرے دسدے نیں۔ محول پہاڑ دے مڈھ تے ٹراپیکل تے پہاڑ دیاں گاشاں تے برقنی اے جتھے ہر ویلے برف جمی ریندی اے۔ ایتھے بڑے اوکھے حالات وچ جناں وچ گاش اچائی تے پالا نیں ایہناں وچ بوٹے تے جنور جیندے نیں۔ ہمالیہ وچ نویکلے بوٹے تے جنور نیں تے بنسانی رہتل اوہنے دے جیون لئی مسلہ بن چکی اے۔ کج بوٹے ویلے توں پہلے پھل دے رۓ نیں۔ بلوط دی تھاں چیڑ آرۓ نیں۔
- کھٹی بوٹی Oxalis corniculata
- ایشیائی کالا ریچھ
- ہمالیائی پؤرا رچھ
- ایڈمنڈ ہلری
- ایرک وائنمئیر
- نزیر صابر
- رائنہولڈ میسنر
- رائنہولڈ میسنر
- ہرمن بوہل
- کیلاش
- ہریدوار
- بدریناتھ
- شنگریلا
- برفانی چیتا
- سامبھر
- کلؤڈڈ لیپرڈ
- گور
- چیتل
- جنگلی سور
نیشنل پارکلکھو
کاربٹ نیشنل پارک، نیمدافا نیشنل پارک، چتون نیشنل پارک، چتون نیشنل پارک،چتون نیشنل پارک، کازیرانگا نیشنل پارک، بردیا نیشنل پارک، گریٹ ہیمالایان نیشنل پارک, دیوسائی نیشنل پارک, ٹولی پیر نیشنل پارک, مارگلہ ہلز نیشنل پارک, خنجراب نیشنل پارک
جیالوجیلکھو
ہمالیہ ایس زمین دے سب توں نویں پربت دھاریاں وچوں آں تے ایہ زیادہ تر اتے نوں ہویاں بیٹھی پڑی تے پلٹی پڑی نال بنیا اے۔ پلیٹ ٹیکٹونکس بارے نویں سوچ، کھوج تے کاہڈاں ای ہ دسدیاں نیں جے ہمالیہ یوریشین پلیٹ تے انڈو آسٹریلین پلیٹ دے آپسی ٹاکرے تے فیر زمین دے اپر اٹھن نال بنیا اے۔ ایہ دو براعظمی پلیٹاں دے ٹاکرے نال 7 کرور ورے پہلے کریٹیشیس ویلے وچ بنن لگیا۔ انڈین پلیٹ دکھنی بحر ہند ولوں 6000 کلومیٹر دا پینڈا 15 سینٹی میٹر دی دوڑ نال کرکے 7 کروڑ ورے پہلے ٹکرائی تے 5 کروڑ ورے پہلے ایہنے ٹیتھیز سمندر جیہڑا ایہناں دوہناں پلیٹاں دے وشکار آیا بندا کردتا۔ ایہ سمندر سک گیا تے ایہ کھیوڑہ دی تھاں لون دا پہاڑ بن گیا۔ بیٹھی پڑی پتلی ہون باجوں تھلے بیٹھن دے بجاۓ اتے نوں اٹھی تے اینج پربت دھارے بندے گۓ۔ ایہ انڈین پلیٹ ہجے وی اچا نیواں تبت دے تھلے وڈی جارئی اے تے ایہنوں اتے کر رئی اے۔ اراکان پہاڑ تے اینڈامین تے نیکوبار جزیرے وی ایس ٹکران دے نال بنے۔
ایہ انڈین پلیٹ ہلے وی 67 ملی میٹر/اک سال دے ناپ نال ٹردی پئی اے تے اگے اک کروڑ وریاں وچ ایہ ایشیاء وچ 1,500 کلومیٹر جائیگی۔ ایہ ٹاکرا ہمالیہ نوں اچا وی کرریا اے انڈین پلیٹ دے ایشیائی پلیٹ نال ٹاکرے نال ایتھے زلزلے وی آندے نیں۔
اتہ پتہلکھو
- ↑ (2004) Himalayan Mountain System. ISBN 9787508506654. Retrieved on 7 August 2007.
- ↑ Bishop, Barry. "Himalayas (mountains, Asia)". Encyclopaedia Britannica. http://www.britannica.com/EBchecked/topic/266037/Himalayas. Retrieved on 1 October 2012.
