ھمالیہ
| ہمالیا | |
| پربت دھار | |
| |
| ماؤنٹ ایورسٹ | |
| دیس |
پاکستان چین ، ہندستاننیپال |
| اچی چوٹی | ماؤنٹ ایورسٹ |
| اچائی | 8,848 میٹر |
| |
| ھمالیہ | |
ھمالیہ ایشیا وچ اک پہاڑی دھارا اے جیہڑا تبت پٹھار توں لمے ایشیا نوں وکھ کردا اے ۔ ہمالیائی پہاڑی دھارے وچ دنیا دیاں سبھ توں اُچیاں نیں ۔ جیہناں وچ ماؤنٹ ایورسٹ تے کے ٹو وی شامل اے ۔ ایتھے اک سو توں ودھ 7,200 میٹر(23,600 فٹ) توں اچیاں جوٹیاں نیں جد کے ایشیاء توں باہر سب توں اچی چوٹی انڈیز وچ اکنکاگوا 6,961 میٹر(22,838 فٹ) اچی اے۔[1] ہمالیا نے لمے ایشیا دیاں رہتلاں تے ہندو مت تے بدھ مت نوں گوڑھے رنگ نال رنگیا اے ۔
ہمالیا ، پہاڑی دھاریاں دیاں پرتاں نال رل کے بݨیا اے ۔ لمے پاسیوں پہلاں تھوڑی اچائی دا اک پہاڑی دھارا اے جیہدا ناں شوالک پہاڑ اے تے ایہ 900 توں لے کے 1200 میٹر تک اچے نیں ۔ ایس توں اُتے مہابھارت پہاڑی دھارا آوندا اے جیہڑا 1500 توں 2700 میٹر تک اچا اے ۔ ایس توں پرے اُچا ہمالیا اے ۔
ہمالیا دے لہندے پاسے قراقرم تے ہندوکش دے پربت د دھارے نیں ۔ ایہدے اُبھے پاسے تبت پٹھار اے تے لمے پاسے انڈس گنگا میدان اے ۔ ہمالیا 5 دیساں: نیپال، بھارت، بھوٹان، چین تے پاکستان وچ ونڈیا ہویا اے ۔[2] ہمالیا دے نال ہور پہاڑی دھارے وی جُڑے ہوے نیں جیہڑے ھندوکش، قراقرم تے پامیر توں نکلدے نیں ۔
دنیا دے وڈے دریا ہمالیا وچوں نکلدے نیں جیہناں دے پاݨی دی راہ وچ 18 دیساں وچ 3 ارب دے نیڑے لوک وسدے نیں جیہڑے دنیا دی لوک گݨتی دا اَدھ بݨدے نیں ۔ اِنڈس، برہمپترا تے گنگا ایس پہاڑی دھارے دے وڈے دریا نیں ۔ گنگا بھارتی صوبے اترکھنڈ توں تے اِنڈس تے برہمپترا تبت وچ کیلاش توں نکلدے نیں۔
جدوں انڈین پلیٹ اج توں 7 کروڑ ورے پہلے کریٹیشیس ویلے وچ وڈا سمندر ہند ولوں آکے یوریشین پلیٹ نال ٹکرائی سی تے ایس ٹاکرے نال دوناں پلیٹاں دے وشکار والی تھاں اپر چکی گئی تے اِنج ہمالیا دا پربت دھارا بنیا۔ جتھے ہمالیہ اے اوتھے پہلے سمندر سی تے سمندری پدھر چکی جان باجوں پہاڑاں اتے سمندری جنوراں دے ٹانچے دسدے نیں تے ماؤنٹ ایورسٹ دی چوٹی لائم پتھر دی بنی ہوئی اے۔ ہمالیہ اک کمان وانگوں لیندے توں چڑھدے ول 2400 کلومیٹر لما پھیا ہویا اے۔ لہندے پاسے ایہدی چوڑائی 400 کلومیٹر تے چڑھدے ول ایہدی لمبائی 150 کلومیٹر تک اے ۔ لہندے ول انت تے نانگا پربت سبھ توں اچا پہاڑ اے تے چڑھدے ول نمچا بروا سبھ توں اچا اے ۔
نیرکتالکھو
ہمالیا سنسکرت بولی دا لفظ اے جیہدا مطلب اے برف دا کعھر ۔
جغرافیالکھو
ہمالیا دنیا دا سب توں اچا پربت دھار اے۔ ایتھے دنیا دیاں 8 ہزار میٹر توں اچیاں 14 چوٹیاں ساریاں ایتھے نیں۔ ایس پہاڑی دھارے دے وڈے ہوݨ دا ایس گل توں وی پتہ لگدا اے جے انڈیز دے پربت دھارے وچ اکنکاگوا دی چوٹی جیہڑی 6,962 میٹر (22,841 فٹ)ایشیاء توں باہر سب توں وڈی چوٹی اے جد کے 7,200 میٹر (23,622 فٹ) توں اچیاں 100 چوٹیاں ہمالیہ وچ نیں۔ ہمالیہ دیاں 14 چوٹیاں 8,000 میٹر (26,000 فٹ) توں ود نیں۔
ہمالیہ دا پربت دھارا لیندے توں چڑھدے ول دریاۓ سندھ دی وادی توں دریاۓ برھمپترا دی وادی اک کمان وانگون پھیلیا ہویا اے۔ ایہ 2,400 کلومیٹر (1,500 میل) لماں اے تے ایدی چوڑائی لیندے کشمیر سنکیانگ ول 400 کلومیٹر (250 میل) تے چڑھدے تبت اروناچل پردیش ول 150 کلومیٹر (93 میل) اے۔ ہمالیہ تن کٹھیاں پربت دھاریاں نال رل کے بندا اے۔ سب توں اتر والا دھارا سب توں اچا اے۔
ہمالیہ وچ بوٹے پنچھی جانور تے ہور جیون محول، مینہ، اچائی تے مٹی نال وکھرے دسدے نیں۔ محول پہاڑ دے مڈھ تے ٹراپیکل تے پہاڑ دیاں گاشاں تے برقنی اے جتھے ہر ویلے برف جمی ریندی اے۔ ایتھے بڑے اوکھے حالات وچ جناں وچ گاش اچائی تے پالا نیں ایہناں وچ بوٹے تے جنور جیندے نیں۔ ہمالیہ وچ نویکلے بوٹے تے جنور نیں تے بنسانی رہتل اوہنے دے جیون لئی مسلہ بن چکی اے۔ کج بوٹے ویلے توں پہلے پھل دے رۓ نیں۔ بلوط دی تھاں چیڑھ آرۓ نیں ۔
- کھٹی بوٹی Oxalis corniculata
- ایشیائی کالا ریچھ
- ہمالیائی پؤرا رچھ
- ایڈمنڈ ہلری
- ایرک وائنمئیر
- نزیر صابر
- رائنہولڈ میسنر
- رائنہولڈ میسنر
- ہرمن بوہل
- کیلاش
- ہریدوار
- بدریناتھ
- شنگریلا
- برفانی چیتا
- سامبھر
- کلؤڈڈ لیپرڈ
- گور
- چیتل
- جنگلی سور
نیشنل پارکلکھو
کاربٹ نیشنل پارک، نیمدافا نیشنل پارک، چتون نیشنل پارک، چتون نیشنل پارک،چتون نیشنل پارک، کازیرانگا نیشنل پارک، بردیا نیشنل پارک، گریٹ ہیمالایان نیشنل پارک, دیوسائی نیشنل پارک, ٹولی پیر نیشنل پارک, مارگلا ہلز نیشنل پارک, خنجراب نیشنل پارک
جیالوجیلکھو
ہمالیا ایس زمین دے سبھ توں نویں پہاڑی دھاریاں وچوں اے ۔ پلیٹ ٹیکٹونکس بارے نویں سوچ، کھوج تے کاہڈاں ای ہ دسدیاں نیں کہ ہمالیا یوریشین پلیٹ تے انڈو آسٹریلین پلیٹ دے آپسی ٹاکرے تے فیر زمین دے اپر اٹھݨ نال بݨیا اے ۔ ایہ دو براعظمی پلیٹاں دے ٹاکرے نال 7 کروڑ ورھے پہلاں کریٹیشیس ویلے وچ بݨݨ لگیا۔ انڈین پلیٹ اِنڈک ساگر ولوں 6000 کلومیٹر دا پینڈا 15 سینٹی میٹر دی دوڑ نال کرکے 7 کروڑ ورھے پہلاں ٹکرائی تے 5 کروڑ ورھے پہلاں ایہنے ٹیتھیز سمندر بند کردتا۔ ایہ سمندر سُک گیا تے ایہ کھیوڑا دی تھاں لون دا پہاڑ بن گیا۔ بیٹھی پڑی پتلی ہون باجوں تھلے بیٹھن دے بجاۓ اتے نوں اٹھی تے اینج پہاڑی دھارے بندے گۓ۔ ایہ انڈین پلیٹ ہجے وی اچا نیواں تبت دے تھلے وڈی جارئی اے تے ایہنوں اتے کر رئی اے۔ اراکان پہاڑ تے انڈیمان تے نکوبار جزیرے وی ایہدے ٹکراوݨ نال بݨے ۔
ایہ انڈین پلیٹ ہلے وی 67 ملی میٹر/اک سال دے ناپ نال ٹردی پئی اے تے اگے اک کروڑ وریاں وچ ایہ ایشیا وچ 1,500 کلومیٹر جائیگی ۔ ایہ ٹاکرا ہمالیہ نوں اچا وی کرریا اے انڈین پلیٹ دے ایشیائی پلیٹ نال ٹاکرے نال ایتھے زلزلے وی آوندے نیں۔
اتا پتالکھو
- ↑ (2004) Himalayan Mountain System. ISBN 9787508506654. Retrieved on 7 August 2007.
- ↑ Bishop, Barry. "Himalayas (mountains, Asia)". Encyclopaedia Britannica. http://www.britannica.com/EBchecked/topic/266037/Himalayas. Retrieved on 1 October 2012.
