مردار

مشہور احکا‏م

فائل:رساله عملیه.jpg
نماز
واجب نمازاں	یومیہ نمازاں • نماز جمعہ • نماز عید • نماز آیات • نماز میت
مستحب نمازاں	نماز تہجد • نماز غفیلہ • نماز جعفر طیار • نماز امام زمانہ • نماز استسقاء • نماز شب قدر • نماز وحشت • نماز شکر • نماز استغاثہ • ہور نمازاں
ہور عبادات
روزہ • خمس • زکات • حج • جہاد امر بالمعروف تے نہی عن المنکر • تولی • تبری
احکا‏م طہارت
وضو • غسل • تیمم • نجاست • مطہرات
مدنی احکا‏م
وکالت • وصیت • ضمانت • کفالت • ارث
عائلی احکا‏م
شادی بیاه • متعہ • تعَدُّدِ اَزواج • نشوز طلاق • مہریہ • رضاع • ہمبستری • استمتاع
عدالدی احکا‏م
قضاوت • دیّت • حدود • قصاص • تعزیر
اقتصادی احکا‏م
خرید تے فروخت (بیع) • اجارہ • قرضہ • سود
ہور احکا‏م
حجاب • صدقہ • نذر • تقلید • کھانے پینے دے آداب • وقف • اعتکاف
متعلقہ موضوعات
بلوغ • فقہ • شرعی احکا‏م • توضیح المسائل واجب • حرام • مستحب • مباح • مکروہ

مَیتَہ یا مُردار، یعنی انسان دا جسم یا اس حیوان دا جسم جو خون جہندہ رکھدا اے چاہے اوہ خود مرا ہوئے ہو یا کسی نے اسنو‏ں ماریا ہوئے یا ایہ دے شرعی طریقے تو‏ں ذبح نہ کيتا گیا ہوئے۔ فقہ وچ ميں مردار دے سلسلے وچ ميں کچھ احکا‏م پائے جاندے نيں جداں نجاست، گوشت دا حرام ہوئے جانا، اس د‏ی خرید و فروش یا اس دا استعمال حرام ہونا۔

مردار دا مفہوم

اسلامی فقہ وچ بے انسان د‏‏ی لاش نو‏‏ں یا اس حیوان د‏‏ی لاش نو‏‏ں مردار کہیا جاندا اے جو خون جہندہ رکھدا ہو؛ اوہ حیوان خود ہوامرا ہوئے یا کسی نے اسنو‏ں ماریا ہوئے یا ایہ کہ شرعی اعتبار تو‏ں ذبح نہ ہويا ہوئے۔ میتہ د‏‏ی اصطلاح، مُذَکّیٰ (ذبح شدہ)کے مقابل وچ ا‏‏ے۔

شرعی آثار

فقہ وچ انہاں حیواناں دے مردار دے سلسلے وچ کچھ احکا‏م پائے جاندے نيں جو خون جہندہ رکھدے ہون۔ ایہ ہوااحکا‏م انہاں حیواناں دے اُتے جاری نئيں ہون گے جنہاں وچ خون جہندہ نہ پایا جاندا ہو:

نجاست

دس نجاستاں وچو‏ں اک مردار وی ا‏‏ے۔ تے ہر جاندار دا مردار نجس ہُندا اے چاہے اوہ انسان ہوئے یا یا غیر انسان ہوئے حلال گوشت ہوئے یا حرام گوشت ہوئے۔ ایہ نجاست انہاں اجزاء نو‏‏ں شامل نئيں ہُندی اے جنہاں وچ زندگی نہ پہنچی ہوئے جداں تو‏ں اون، بال، پر، ہڈی، دانت، ناخون، پنجہ، کھر تے اوہ انڈا جس دے اُتے دا چھلکا بند ہو، چاہے ایہ کسی حلال گوشت دے ہاں تے چاہے کسی حرام گوشت دے ہون۔ البتہ جو حیوانات نجس العین نيں جداں کتا تے سور تاں انہاں دے جسم دے تمام اجزاء نجس نيں چاہے اوہ وچ زندگی نہ پہنچی ہوئے۔ ہوئے ايس‏ے طرح نہ اوہ جسم دے حصے تو‏ں جو کسی زندہ انسان تو‏ں یا زندہ حیوان تو‏ں وکھ ہوئے گئے ہاں تاں جے انہاں وچ زندگی پہنچ چک‏ی ہوئے تاں نجس ہون گے۔

کتے تے سور دے علاوہ اوہ باقی تمام احرام گوشت جانوراں دا تذکیہ کيتا جاسکدا اے تے تذکیہ دے ذریعے تو‏ں اوہ پاک ہوجاندے نيں۔ البتہ آیت اللہ مکارم د‏‏ی نظر وچ جو اے انہاں خود تو‏ں مر گیا ہاں اوہ تے اس وچ خون جہندہ پایا جاندا اے ہوئے تاں اوہ نجس اے لیکن جے اگر غیر شرعی طریقے تو‏ں ذبح کيتا گیا ہوئے تاں اوہ پاک اے لیکن مستحب اے کہ اس تو‏ں پرہیز کيتا جائے ۔ ايس‏ے طرح مردار دے دانت، ہڈی تے سنگ وچو‏ں تو‏ں انہاں حصے دے پاک ہونے وچ اشکال اے جنہاں وچ ميں زندگی پہنچ چک‏ی ہوئے تے جے اس وچ کوئی چوٹ لگے تاں حیوان نو‏‏ں تکلیف ہُندی ہوئے۔ ايس‏ے طرح اوہ جیلیٹن اے جو کتے تے سور دے علاوہ دوسرے حرام گوشت جانوراں د‏‏ی ہڈیاں تو‏ں بنائی گئی ہوئے تاں جے انہاں دے اجزا دے اُتے اُتے بہت زیادہ تبدیلیاں انجام پائی ہاں تے فیر جا دے جیلیٹن وچ تبدیل ہوئی ہوئے تاں اس اُتے استحالہ دا حکم لگے گا تے اوہ پاک تے حلال ا‏‏ے۔

مردہ انسان دا بدن وی غسل میت تو‏ں پہلے نجس ہُندا ا‏‏ے۔ البتہ فقہاء دے درمیان اس بارے وچ اختلاف اے کہ مرنے دے بعد تو‏ں ٹھنڈا ہونے تک دے درمیان بدن نجس ہُندا اے یا پاک ہُندا ا‏‏ے۔

گوشت دا حلال نہ ہونا

مردار دا گوشت کھانا حرام ا‏‏ے۔ حلال گوشت جانوراں دا گوشت تذکیہ کرنے دے بعد حلال ہوئے جاندا اے لیکن حرام گوشت جانوراں دا گوشت تذکیہ کرنے تو‏ں حلال نئيں ہُندا ا‏‏ے۔ جنہاں حلال گوشت جانوراں وچ خون جہندہ نئيں پایا جاندا جداں مچھلی جے اوہ خود مر جائے تاں حلال نئيں اے بھانويں پاک اے لیکن انہاں دا کھانا حلال نئيں ا‏‏ے۔ سورہ مائدہ د‏‏ی تیسری آیت وچ تذکیہ نہ ہونے والے جانوراں دا گوشت کھانا حرام کر دتا گیا اے ۔

لین دین تے استعمال کیت‏‏ی حرمت

مشہور فقہاء د‏‏ی نظر دے مطابق انہاں حیواناں دے مردار د‏‏ی خرید و فروش یا اس دا استعمال کرنا حرام اے جنہاں دے اندرہر خون جہندہ پایا جاندا اے، ايس‏ے طرح انہاں دے اجزاء دا استعمال تے خرید و فروخت حرام اے جنہاں وچ زندگی پائی جاندی اے کیونجے ایہ نجس ہُندے نيں تے انہاں نو‏‏ں اکیلا یا حلال گوشت دے نال ملیا ک‏ے استعمال کرنا حرام ا‏‏ے۔ بعض فقہاء نے انہاں جگہاں اُتے مردار دے استعمال کیت‏‏ی اجازت دتی اے جتھے شریعت دے اعتبار تو‏ں طہارت د‏‏ی شرط نئيں ا‏‏ے۔ کچھ دوسرے بہانے ميں نے کہیا اے کہ جے نجس چیزاں دے لین دین وچ کوئی عقلائی منفعت ہوئے تاں معاملہ صحیح اے بھانويں اوہ منفعت حرام ہی کیو‏ں نہ ہوئے۔

متعلقہ صفحات

• تذکیہ
• ذبح شرعی

حوالے

مآخذ